Richtlijn KRW monitoring oppervlaktewater en protocol toetsen & beoordelen

1. Richtlijn KRW monitoring oppervlaktewater en protocol toetsen & beoordelen Dille Wielakker en Arjenne Bak (Bureau Waardenburg) Willem Faber (RWS)

2. Achtergrond Update twee documenten: • Richtlijn Monitoring (2006) • Protocol Toetsen en beoordelen (2007) Proces: • 2009: update “wat, wanneer en waar monitoren” • 2010: update “hoe monitoren” • Resultaat: • De instructie (2009) • “Richtlijnen KRW monitoring oppervlaktewater en Protocol toetsen en beoordelen” (2010)

3. Resterende punten voor update 2010 • Afstemming Handboek Hydrobiologie (STOWA) • QA/QC richtlijn-chemie • Quickscan Precisie en Betrouwbaarheid • “Wat” voor hydromorfologische parameters • Afstemming Handboek Hydromorfologie • Monitoring Nader Onderzoek • Monitoring in beschermde gebieden (bv N2000)

4. Afstemming met Handboek hydrobiologie

5. Dataverwerking / -beheer Toetsen en Beoordelen Opzet meetnet Cyclus en frequentie Veldwerk Analyse Afstemming met Handboek hydrobiologie Richtlijnen monitoring KRW en Protocol Toetsen en Beoordelen Handboek hydrobiologie

6. Resultaten Afstemming Handboek Hydrobiologie • Afstemming in termen, begrippen en/of monsterperioden • Monitoringsinspanning en -methodiek: • Macrofauna: 1 ipv 6 meetpunten per deelgebied • Fytoplankton: per meetpunt 2 (ipv 10) monsterpunten. Wél op meerdere dieptes monsteren; • Macrofyten: monstervlak in kleine meren en plassen vlakdekkend bemonsteren; • Diatomeeën: per meetpunt 4-8 rietstengels (ipv 10-30 stuks)

7. AandachtspuntAfstemming Handboek Hydrobiologie Nieuwe bemonsteringsmethodiek fytoplankton (bemonsteren op meerdere dieptes) aanpassen KRW-deelmaatlat chlf-a?

8. QA/QC-richtlijn 2009/90/ECEuropese richtlijn over technische specificaties voor chemische analyse en monitoring • Kwaliteitszorgsysteem conform en analysemethode overeenkomstig de norm ISO/IEC 17025 of • een andere gelijkwaardige norm (art. 3 QA/QC Richtlijn) • Géén analysemethode vastgelegd wél minimale prestatie kenmerken • Ruimte voor innovatieve technieken

9. QA/QC-richtlijn • Afdoende analysemethode welke voldoet aan gestelde criteria (minimale prestatiekenmerken): • meetonzekerheid max 50% (k=2) geschat op het niveau van de relevante milieukwaliteitsnormen • een rapportagegrens van ten hoogste 30% van de relevante milieukwaliteitsnorm. • Indien geen relevante milieukwaliteitseisen / analysemethode • best beschikbare technieken • geen buitensporige kosten (art. 4 QA/QC Richtlijn).

10. Quickscan precisie en betrouwbaarheid. KRW-monitoringsprogramma’softewel “Quickscan betrouwbaarheid”

11. Quickscan betrouwbaarheid Betrouwbaarheid en precisie: “kans dat beoordeling “matig” toch in klasse “goed” of klasse “ontoereikend” valt” • aggregeren binnen meetjaar en tussen meetjaren; • berekening trend; • Omgaan met ruimtelijke variatie • Spatio-temporele variatie • Stoppen met OM monitoring.

12. Quickscan betrouwbaarheid Berekenen betrouwbaarheid en precisie bij: • aggregeren binnen en tussen meetjaar (-jaren); • berekening trend; • Spatio-temporele variatie Methodiek en formules stroomschema en bijlage

13. Quickscan betrouwbaarheid Ruimtelijke variatie: Spatio-temporele variatie

14. Quickscan betrouwbaarheid • Stoppen met OM monitoring biologie en/of chemie: • meerjarengemiddelde (2-3 jr) beoordeling “goed” met een • betrouwbaarheid van 90% óf • laatste meetjaar bij een trend een beoordeling “goed” Daarnaast: • stopzetten OM-monitoring biologie: de drukken zijn opgeheven.

15. Handboek hydromorfologie - monitoring • Hydromorf monitoring = KRW-verplichting • Verschillen Handboek hydromorf en KRW-maatlatten natuurlijke wateren • Keuze: minimaal hydromorfologische parameters maatlatten meten bij T&T; rest = facultatief • R-typen: 10 parameters • M-typen: 9 parameters • K- en O-typen: 7 parameters

16. Hydromorfologie - toetsing, beoordeling en rapportage • Hydromorf monitoring = KRW-verplichting • Hydromorf parameters bij KRW-beoordeling alleen gebruikt bij natuurlijke wateren voor onderscheid goed (GET) en zeer goed (ZGET). Echter zeer weinig NL wateren natuurlijk én in goede toestand! • Vooralsnog in Protocol geen voorschrift voor toetsing, beoordeling en rapportage hydromorfologie • Hydromorf. Monitoringsresultaten: • gebruik voor EC-rapportage • zinvol gebruik voor waterbeheerder?

17. Monitoring Nader Onderzoek (1) • oorzaak overschrijding stofnorm en/of ontoereikende ecologische toestand = onbekend • vaststelling omvang en effect incidentele verontreiniging (calamiteit) tbv beperking ongewenste effecten MAATWERK! Satelietfoto Olievlek Golf van Mexico (17 mei 2010)

18. Monitoring Nader Onderzoek (2) Ad 1. Oorzaak onbekend: • Hulpmiddelen: • Handreiking diagnostiek • Leidraad monitoring gewasbeschermingsmiddelen, • Bestrijdingsmiddelenatlas • Optie: brede screening chemische stoffen

19. Monitoring Nader Onderzoek (3) Ad 2. Incidentele lozing: • Def. calamiteit: Negatief effect op KRW-beoordeling chemie / biologie eerste volgende SGBP-rapportage • NL: alarmeringssysteem met draaiboeken bij provincies en waterbeheerders • Monitoring nader onderzoek verklaring tijdelijke verslechtering in EC-rapportage • Rapportage Monitoring nader onderzoek: • Kort verslag DG-water tbv rapportage KRW-monitoring en samenvatting voor SGBP

20. Beschermde gebieden - operationele monitoring • N2000-gebieden • Zwemwateren • Oppervlaktewater bestemd voor drinkwaterwinning • Schelpdierwateren en viswateren • Doelen beschermde gebieden = KRW-doelen, voor zover betrekking hebbend op chemische en ecologische waterkwaliteit • Bij verschillende doelen: strengste geldt! • Doel beschermd gebied niet gehaald agv ontoereikende kwaliteit wl Operationele monitoring

21. N2000-gebieden, zwemwater en drinkwater - monitoring, toetsing en beoordeling • N2000-gebieden: aanvullende monitoring via N2000-beheerplannen, toetsing conform KRW-systematiek (event. met strengere normen), weergave in KRW- en/of N2000-rapportage • Zwemwateren: apart traject met eigen protocollen voor monitoring, toetsing en rapportage (zie o.a. Bkmw en Bhvz) • Oppervlaktewater bestemd voor drinkwaterwinning: ook monitoring en toetsing parameters uit Bkmw, bijlage 3: • tabel 1 (directe onttrekking) • tabel 2 (directe en indirecte onttrekking) Gebruik drinkwatertoetssystematiek indien: • Voldoet niet aan strengere KRW-norm • Bkmw-norm is strenger dan KRW-norm • Aanvullende (niet-KRW)parameter

22. Viswater en schelpdierwater - monitoring, toetsing en beoordeling • Viswateren: beschermingsniveau gewaarborgd met KRW-monitoring en -toetsing; KRW-normen gelijkwaardig (pH, O2) aan of strenger (T, N, P, Zn en Cu) dan (oude) Bkmw-normen geen aanvullende monitoring en toetsing • Schelpdierwateren: verschillen in beschermingsniveau door andere parameters (pH, saliniteit; bacteriën, metalen en gehalogeneerde stoffen in schelpdieren en olie op schelpdieren) • voortzetting huidige Schelpdierwater-monitoring als onderdeel van KRW-monitoring K- en O-wateren • Voortzetting huidige Schelpdierwater-toetsing in aanvulling op KRW-toetsing

23. Proces • Klankbordgroep: RAM-overleg; • Conceptrapportage 70% besproken in RAM; • 7 oktober 2010: cMRE, conceptrapportage 80%. MRE is akkoord; • 12 oktober 2010: landelijke presentatie conceptrapportage 80%; • 17 november 2010: Definitieve rapportage • Besluitvorming NWO (niet meer naar MRE) • Opname in Ministeriële Besluit

24. Vragen? Reacties t/m 22 oktober 2010 naar: Willem Faber willem.faber@rws.nl Dille Wielakker d.wielakker@buwa.nl Arjenne Bak a.bak@buwa.nl