1 / 68

OPTEREĆENOST DRUŠTVA BOLESTIMA

OPTEREĆENOST DRUŠTVA BOLESTIMA. prof. dr Sandra Šipetić-Grujičić,. Pokazatelji (indikatori) opterećenja društva bolestima. Parcijaln i, pojedina čni indikatori obolevanja. Parcijalni, pojedinačni indikatori umiranja. Partial Measure: Morbidity. Incidencija, prevalencija.

lazaro
Download Presentation

OPTEREĆENOST DRUŠTVA BOLESTIMA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. OPTEREĆENOST DRUŠTVA BOLESTIMA prof. dr Sandra Šipetić-Grujičić,

  2. Pokazatelji (indikatori) opterećenja društva bolestima Parcijalni, pojedinačni indikatori obolevanja Parcijalni, pojedinačni indikatori umiranja Partial Measure: Morbidity Incidencija, prevalencija Mortalitet, letalitet Sumarni, zbirni, kompleksni indikatori Summary Measures of Population Health Godine života korigovane u odnosu na nesposobnost (DALY) Očekivano trajanje života bez nesposobnosti (DFLE) Očekivano trajanje života korigovano u odnosu na nesposobnost (DALE)

  3. Godine života korigovane u odnosu na nesposobnost (DALY-Disability Adjusted Life Years) 1 DALY = 1 izgubljena godina “zdravog” života

  4. Godine života korigovane u odnosu na nesposobnost (DALY- Disability Adjusted Life Years) = Izgubljene godine života usled prevremene smrti (YLL-Years of Life Lost) + Izgubljene godine života usled nesposobnosti (YLD- Years of Life with Disability)

  5. YLL - Years of Life Lost- Izgubljene godine života usled prevremene smrti YLLx = (broj umrlih u uzrastu x) x (izgubljene godine očekivanog života u datom uzrastu x u odnosu na posmatrani standard)

  6. Očekivano trajanje života na rodjenju u CS, Vojvodini, Beogradu i Japanu, 2000.g. 80/82,5 70,4/76,1 69,8/74,9 67,9/74 69,0g. M i 74,5g. Ž * 60 mesto u svetu

  7. Muškarci

  8. Žene

  9. Muškarci, produženjeOTŽna rodjenju KVB 5.60 g Rak pluća 1.00 g Samopovredjivanje 0.50 g DM 0.25 g Ciroza jetre 0.22 g Žene, produženjeOTŽna rodjenju KVB 5.46 g Rak dojke 0.60 g DM 0.30 g Nefritis i nefroza 0.17 g Produženje očekivanog trajanja života eliminisanjem odredjenih uzroka smrti Izvor: The burden of disease and injury in Serbia, 2000

  10. Godine života izgubljene usled prevremene smrti (YLL) a. Individualni metod Pojedinac Umro YLL 1 6m 79,5 2 55g 25,0 3 15g 65,0 4 85g 0,0 5 60g 20,0 Ukupno 189,5 YLL=189,5/ukupni broj populacije YLL = (189,5/1500) x 1000 = 113 YLL na 1000 Oč. trajanje života za muškarce 80g

  11. Struktura umiranja i godine života izgubljene usled prevremene smrti (YLL),Srbija bez KiM, 2000.

  12. YLD = I x d x tn I = broj novoobolelih d = prosečno trajanje bolesti (do remisije ili smrti) tn = težina nesposobnosti: 0 - stanje optimalnog zdravlja 1 - stanje ekvivalentno smrti

  13. Izračunavanje YLD-a • Šematski prikaz prirodnog toka bolesti • Identifikacija epidemioloških pokazatelja koji su nam neophodni • Konsultacije sa ekspertima

  14. Prirodni tok bolesti kod raka želuca Oboleli od raka želuca NE Leče Leče Dijagnoza i terapija Remisija Preživeli Metastaze Terminalna faza Smrt Broj novoobolelih Dužina trajanja faze Težina nesposobnosti

  15. Prirodni tok bolesti kod raka želuca 100 Oboleli od raka želuca 20 NE Leče 80 Leče d=0,5g. tn=0,20 Dijagnoza i terapija d=Prosečno vreme do smrtnog ishoda -0,5g-0,17g-0,08g; 67 Remisija Preživeli tn=0,20 d=4,5g. tn=0,20 16% tj.13 d=0,17g, tn=0,75 Metastaze d=0,08g, tn=0,809 Terminalna faza Pr. vreme do smrtnog ishoda M Ž 15-44 1,61g 1,91g 45-54 1,89g 1,60g 55-64 1,61g 1,63g Smrt

  16. PRIMER • OSOBA 1 Osoba 1 je umrla zbog šloga u 60. god. Očekivano trajanje života 82. godine. Koliko je godina života izgubljeno? YLL= 82-60=22 god.

  17. PRIMER • OSOBA 2 Osoba 2 je imala težak šlog u 61. godini.Umrla je u 84. godini života. Očekivanotrajanjezivota je 82g. Koliko je godina života izgubljeno? YLL = 84-82 ...... 0 godina živ. izgubljeno Koliko je godina izgubljeno usled nesposobnosti? YLD = 82-61=21 godina x 0,80*=16,8 DALY za ove dve osobe= 22+0+16,8=38,8 izgubljena godina života korigovana u odnosu na nesposobnost * težina nesposobnostiza šlog sa multiplim trajnim oštećenjima

  18. Struktura umiranja i DALY za muškarce u Srbiji, 2000.g.

  19. Zbirne mere zdravlja stanovništva -svrha • Merenje i poredjenje zdravlja različitih populacija • Merenje i poredjenje zdravlja iste populacije u različitim vremenima • Obraćanje pažnje na posledice nefatalnih poremećaja zdravlja na ukupno zdravstveno stanje populacije

  20. Zbirne mere zdravlja stanovništva -svrha • Planiranje zdravstvene zaštite • Uspostavljanje prioriteta u istraživanju i razvoju sistema zdravstvene zaštite • Za koji deo opterećenja društva bolestima je odgovorna ishrana ili neki drugi faktor

  21. http://www.sbds.sr.gov.yu

  22. Opterećenje odabranim bolestima i povredama, Srbija, 2000. godina Ukupno opterećenje: 621.993 DALY-ja

  23. Opterećenje odabranim bolestima (DALY na 1 000 stanovnika, po polu, Srbija, 2000. • Ukupno opterećenje: • DALY-ja na 1000 stanovnika • DALY-jana 1000 muškaraca • 71 DALY na 1000 žena

  24. Vodeće grupe uzroka smrti u Srbiji bez KiM, 2000 g. MUŠKARCI ŽENE The birden of disease and injury in Serbia, 2000

  25. Dvanaest vodećih uzroka smrti u Srbiji bez KiM, 2000 g. The burden of disease and injury in Serbia, 2000

  26. Vodeći uzroci umiranja od malignih oboljenja u muškoj i ženskoj populaciji Srbije bez KiM, 2000.g. (Medjunarodna klasifikacija bolesti –X verzija) Muškarci-10 * Žene-12* • Rak pluča (C33-34) 1 3 • Kolorektalni rak (C18-C21) 2 2 • Rak želuca (C16) 3 4 • Rak dojke (C50) 1 • Rak grlića materice (C53) 5 *Vodeći uzroci smrti % % učešće nav. malignoma medju svim novoobolelima od malig. tumora % učešće nav. malignoma medju svim umrlima od malig. tumora Croat Med J 2006;47:134-141

  27. Procenakvaliteta mortalitetnih podataka • Kompletnost mt podataka 98%. • Svi umrli sa mestom stanovanja u Srbiji bez obzira da li su umrli u zemlji ili van nje. • Nedefinisaniuzrocismrti • Pogrešno kodirani podaci za postavljene uzroke smrti ili nepotpuni. • Smrtniishodibezdefinisanoguzrasta • Malignitumorinepoznatelokalizacije • Korekcija uradjena na osnovu metodaopisanog u GBD studiji (Murray and Lopez, 1996).

  28. Procenakvaliteta morbiditetnih podataka • Podaci o novoobolelima iz Registra za rak, Srbija (Beograd 2000.g. i Vojvodinu 1998.g.). • Korišćeno 5.g. preživljavanje za Sloveniju za period 1985-1989. • Na osnovu GBD studije procenjeno je da se 20% obolelih od malignih tumora ne leči u bivšim socijalističkim zemljama Evrope. • Broj izlečenih predstavljaju osobe koje su preživele 5-godina od dijagnoze bolesti (oni su potom bez nesposobnosti). • Za osobe sa fatalnim ishodom prosečno vreme umiranja je procenjeno na osnovu Kaplan-Majerove metode. • Dužina trajanja svakog stadijuma bolesti, za svaki maligni tumor, su dobijeni od eksperata (procena učestalost raka dojke po veličini tumora, itd.). • Težina nesposobnosti –GBD i Dutch.

  29. Standardizovane stope* incidencije i mortaliteta (na 1000 stanovnika) za neke maligne tumore, po polu, Srbija 2000.g. i Slovenija 1999.g. INCIDENCIJA MORTALITET *standardizacija prema evropskoj standardnoj populaciji ±Beograd 2000.g. i Vojvodina 1998.g.

  30. Standardizovane stope incidencije* (na 1000 stanovnika) za odabrane maligne tumore u Srbiji i Evropi za 2000.g. * Standardizovane prema evropskoj populaciji **Mathers, Boschi-Pinto, 2003.

  31. Opterećenje odabranim bolestima i povredama, Srbija, 2000. godina Ukupno opterećenje: 621.993 DALY-ja Odabrani maligni tumori DALY-133.689 (21,5%)

  32. Opterećenje odabranim bolestima (DALY na 1 000 stanovnika, po polu, Srbija, 2000. Rak pluća 6,66 DALY/1000 (8,1%) Kolorektalni rak 2,85 DALY/1000 (3,5%) Rak dojke 2,76 DALY/1000 (3,4%) Rak želuca 1,84 DALY/1000 (2,2%) Rak grlića materice 0,98 DALY/1000 (1,2%) • Ukupno opterećenje: • DALY-ja na 1000 stanovnika • DALY-jana 1000 muškaraca • 71 DALY na 1000 žena

  33. YLL, YLD i DALY za neke maligne tumore, po polu, Srbija, 2000.g. Muškarci Žene DALYs Total YLL-69636 YLD-3561 DALY-73197 YLL-56358 YLD-4125 DALY-60483 YLL (95,2%) YLL (93,2%)

  34. Opterećenost odredjenim malignomima po uzrastu, muškarci, Srbija, 2000.g. Muškarci 5-14

  35. Opterećenost odredjenim malignomima po uzrastu, žene, Srbija, 2000.g. Žene 5-14

  36. DALY na 1000 stanovnika i YLD*/DALYodnos za odabrane maligne tumore u Srbiji i Evropi ** *GBD težinski koeficijenti korišćeni za izračunavanje YLD **Mathers, Boschi-Pinto, 2003.

  37. Evropski regioni EURO A Izuzetno nizak mortalitet dece i odraslih Andora, Austrija, Hrvatska Češka republika, Danska, Finska, Francuska, Nemačka, Grčka, Island, Izrael, Italija Luksemburg, Malta, Monako, Holandija, Norveška, Portugal, Slovenija, Španija, Švedska, Švajcarska, Velika Britanija EURO B Nizak mortalitet dece i odraslih Albanija, Bosna i Hercegovina, Bugarska, Poljska, Rumunija, Slovačka, Makedonija, Turska, Srbija i Crna Gora, Armenija, Azerbejdžan, Kirgistan, Tadžekistan, Turkmenija, Uzbekistan EURO C Nizak mortalitet dece, visok odraslih Belorusija, Estonija, Madjarska, Kazakstan, Letonija, Litvanija, Moldavija, Ruska federacija, Ukrajina Mathers, Boschi-Pinto, 2003.

  38. DALY na 1000 stanovnika i YLD/DALYodnos za odabrane maligne tumore u Srbiji i nekih zemalja *GBD težinski koeficijenti; **Dutch težinski koeficijenti

  39. Zaključak • Odabrani maligni tumori odgovorni su za gubitak 133.689 DALY-ja u 2000.g. u Srbiji (21,5%). • DALY na 1000 stanovnika je veći u Srbiji nego ostalim EURO regionima i to za sve maligne tumore, osim r.želuca. • Najveći broj izgubljenih godina života je za rak pluća u muškoj i za rak dojke u ženskoj populaciji. • U muškoj populaciji 95%, a u ženskoj 93%, izgubljenih godina života je usled prevremene smrti. • U Srbiji % YLD/DALY-ju je izrazito mala za rak cerviksa, dojke i kolorektalnirak u odnosu na druga područja. • Opterećenje malignim bolestima je malo kod osoba mladjih od 35 godina.

  40. Preporuke • Adekvatno sprovodjenje skrininga za rak dojke, cerviksa i kolorektalni rak. • Napraviti sopstvene težinske koeficijente za izračunavanje YLD-a i DALY-ja. • Ponoviti istraživanje u cilju praćenja efekata primenjenih preventivnih strategija.

  41. Doprinos faktora rizika ukupnom opterećenju bolestima- atributivna frakcija populacije • Metod po Levinu PAR=P(RR-1)/[P(RR-1)]+1 P-prevalencija datog faktora u populaciji RR-rizik od pojave bolesti usled izloženosti odredjenom faktoru • RR=Exp [(Ln (rizik za rak po jedinici izloženosti)*prosečan nivo izloženosti] • Pod predpostavkom da svaki pojedinac ima iskustvo sa sličnim prosečnim izlaganjem AF=Rizik-1/Rizik

  42. Prekomerna telesna težina i gojaznost

  43. Prekomerna telesna težina i gojaznost

  44. SRBIJA

  45. Doprinos faktora rizika ukupnom opterećenju ishemijskim bolestima srca (%), Srbija, 2000.

  46. Doprinos faktora rizika ukupnom opterećenju šlogom (%), Srbija, 2000.

  47. Doprinos faktora rizika ukupnom opterećenju malignimbolestima (%), Srbija, 2000.

More Related