Kamieniołom na wzgórzu chorońskim

1. Kamieniołom na wzgórzu chorońskim lokalizacja: województwo śląskie gmina: Poraj powiat: myszkowski miejscowość: Choroń rejon geograficzny: Wyżyna Krakowsko-Częstochowska

2. Moją szczególną uwagę podczas wędrówek w poszukiwaniu śladów dawnego życia na ziemi, zwrócił jeden z łomików, umownie nazywanych kamieniołomami chorońskimi.Znajduje się on przy drodze między miejscowościami Biskupice i Choroń około 20 kilometrów od Częstochowy. Przez to właśnie położenie i łatwy dostęp, zaglądam tam przy każdej okazji, o każdej porze roku. Kamieniołom położony jest na wzgórzu chorońskim, na linii wschód – zachód. Charakterystycznym punktem określającym jego położenie jest stojąca po drugiej stronie drogi przeciwpożarowa wieża obserwacyjna.

3. Kamieniołom jest okresowo eksploatowany, trwają tam prace wydobywcze kamienia wapiennego dla miejscowego budownictwa mieszkaniowego, do budowy modnych obecnie bram, murków, ogródków skalnych czy elewacji budynków. Dzięki temu stale odsłaniane są nowe warstwy kamienia i ciągle można w nichodkrywać ciekawe okazy paleontologiczne i geologiczne.Budowa skał w okolicznych łomikach nie odznacza się szczególną zwięzłością,widać różnice w górnych warstwach, są spękane, przemieszane z cienką warstwąziemi, są miękkie i podatne na erozję.

4. Poniżej widać spękane grubiej warstwy wapienia, widać, że skała jest bardziej zwięzła i mocniejsza.

5. W najniższej warstwie o najmniejszym spękaniu widać w niektórych miejscach ciąg wklejonych jakby w środek wapienia drobnych kulistych, bądź podłużnych i nieregularnych kamieni, wyraźnie różniących się od macierzystych skał. Są to konkrecje krzemienne, swoiste ozdoby skał o fantazyjnych kształtach powstające w wyniku wtórnej koncentracji krzemionki pochodzącej z części organizmów zasiedlających dna morza. Pochodzenie konkrecji krzemiennych i procesów, które do nich prowadziły nadal nie jest do końca wyjaśnione.

6. Konkrecje są otoczone warstwą białego wapienia, ich wnętrza są szare do ciemnoszarych. Występują na północnej ścianie łomiku. W skałach leżących na dnie można znaleźć konkrecje o kulistych kształtach. Kamieniołomy chorońskie, jak głoszą tablice umieszczone po zachodniej stronie drogi, w pobliżu kamieniołomu Gawrona, są wychodnią na kueście jurajskiej złoża tzw. serii skalnej gdzie płyty pochylone są w kierunku północno-wschodnim.

7. Wiek skał wapiennych w tym miejscu jest określany jako era mezozoiczna, jura środkowa, zahacza też o piętro Oksfordu górnej jury, wg tabeli stratygraficznej od 171 do 155 mln lat temu. Jest to okres występowania w ciepłym, płytkim morzu epikontynentalnym, zajmującym obszar dzisiejszej Polski amonitów, belemnitów, ramienionogów, gąbek, jeżowców, które można znaleźć w tym kamieniołomie. AmonitPerisphinctes sp., średnica ok. 6 cm

8. Amonity i ich odciski należą do najczęstszych znalezisk paleontologicznych w mojej okolicy. Od nich zaczęło się moje zainteresowanie poszukiwaniem skamieniałości .

9. Ramienionóg BrachiopodaRynchonellawielkość 2,5 cm

10. Ramienionóg Brachiopoda z rzędu Terebratulidowwielkość 2,5 cm

11. W kamieniołomie można znaleźć belemnity, należące do wymarłych głowonogów należących do dziesięciornic. Dzięki kalcytowej budowie, rostra są jedynym fragmentem belemnita, który zachował się tu w skałach wapiennych. Okazy są bardzo kruche i trudno znaleźć całe, niepołamane sztuki. rostra belemnitów , wielkość ok 5 cm.

12. Przeglądając krzemienne konkrecje można znaleść skrzemieniałe gąbki i odciski innych zwierząt. Odcisk płytki jeżowca regularnego cidarisowatego, a obok widać odcisk i fragment muszli rychonelli gąbki

13. Zimą oczywiście trudniej jest coś znaleźć, bo dla pozyskiwaczy materiału skalnego to martwy sezon, nie ma nowych odsłonięć i skamieniałości leżą pod śniegiem.

14. Na północnej stronie ściany pionowejwidoczne są takie ślady Z daleka robią wrażenie odcisku roślin czy pozostałości po odpadniętym dendrycie, ale po zbliżeniu wygląda raczej na ślad żerowania jakiegoś organizmu, być może skałotocza ?

15. W ścianach kamieniołomu są szczeliny poziome i pionowe, oraz studnie krasowe wypełnione najczęściej gliną. W takich miejscach szukaliśmy minerałów.

16. Kalcyt należy do najpospolitszych, ale i najciekawszych minerałów występujących w tym rejonie. Odkryto około 2000 różnych form jego krystalizacji. Mamy w naszych rodzinnych zbiorach kilka różnychokazów tego minerału, z chorońskich kamieniołomów również. Szczotka kalcytowa w ścianie kamieniołomu

17. Kalcyty są kruche, niespójne i po wyjęciu ze ściany rozsypują się na drobne igiełkowe kryształy. Takie okazy pozostają na miejscu, szkoda je kruszyć. Ale w tych glinianych wypełnieniach między skałami zdarzają się znaleziska, które mogą być ozdobą mineralnej kolekcji. Poniższe kalcyty pochodzą właśnie z tego urobiska, zostały znalezione w jego wschodniej części, w glinie. szczotka kalcytowa, wielkość 16 x 16 cm szczotka kalcytowa, wielkość 12 x 15 cm

18. szczotka kalcytowa, kryształy narastające kaktusowo wys. ok 15 cm, długość 9 cm

19. Można znaleźć również kalcyty w formie nacieków i polew

20. Okazy z tego miejsca są ozdobą naszej domowej kolekcji

21. Kamieniołom jest interesującym miejscem nie tylko ze względu na skamieniałości i minerały, możemy tutaj zobaczyć również ciekawostki ze świata zwierząt. W ciągu dnia można obserwować wygrzewające się na kamieniach jaszczurki, zobaczyć zająca, czy przebiegające obok sarny. Na niebie szybują jastrzębie, na pobliskich polach polują małe sokoły. Wieczorami, gdy oglądamy panoramę Częstochowy, widoczny na południu zbiornik retencyjny w Poraju, Sokole Góry czy widowiskowy zachód słońca ze szczytu wzgórza, gdzie jest doskonały punkt widokowy, słychać granie świerszczy, krzyki bażantów, a nawet szczekanie lisów.Wszędzie jest tam pełno różnorodnych owadów - chrabąszczy, ważek, żuków czy pająków.

22. Każdy znajdzie sobie w tym i w pobliskich kamieniołomach coś, co go zainteresuje. Myślę, że jest to doskonałe miejsce na początek pięknego hobby, lokalizacja pozwala na nie zobowiązujące odwiedziny podczas niedzielnej, rodzinnej wycieczki po Jurzei nie wymaga żadnych przygotowań.

23. Dziękujemy za uwagę - zdjęcia okazów i kolekcji rodzinnej: Cezary Karoń. - pomysł i przygotowanie prezentacji: Andrzej Rykała koniec