Slavko Đumić, zamenik predsednika Saveta Republičke agencije za poštanske usluge*

1. Slavko Đumić, zamenik predsednika Saveta Republičke agencije za poštanske usluge* Danas Conference Center - Hotel Hyatt Regency sreda, 16. oktobar 2013. godine REGULATORNI I INFRASTRUKTURNI POTENCIJALI POŠTANSKOG SISTEMA SRBIJE U FUNKCIJI RAZVOJA ELEKTRONSKE TRGOVINE U pripremi materijala i izradi prezentacije učestvovala Lidija Gligorić, viši saradnik za regulaciju tržišta u Republičkoj agenciji *Ovde izneti stavovi predstavljaju lični stav autora i ne predstavljaju nužno i stavove Republičke agencije za poštanske usluge

2. U ZEMLJAMA SA NERAZVIJENOM MALOPRODAJNOM, A SNAŽNOM I MODERNOM POŠTANSKOM MREŽOM, ELEKTRONSKA TRGOVINA, UZ ODREĐENU INSTITUCIONALNU PODRŠKU, MOŽE PREDSTAVLJATI ZNAČAJNU PODRŠKU RAZVOJU PRIVREDE UOPŠTE, SA POSEBNO STIMULATIVNIM DELOVANJEM NA POSLOVNE AKTIVNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA, UZ POTENCIJALNO URAVNOTEŽAVANJE REGIONALNOG RAZVOJA ALI ELEKTRONSKA TRGOVINA JESTE I KANAL KOJI SE MASOVNO KORISTI ZA PLASIRANJE KRIVOTVORENE ROBE, ROBE SA NEODGOVARAJUĆIM I „ČUDOTVORNIM” SVOJSTVIMA, ZA IZBEGAVANJE PLAĆANJA POREZA, „PRANJA” NOVCA I SL. OVA DRUGA KARAKTERISTIKA ZNAČAJNO OGRANIČAVA OSTVARENJE NA POČETKU POMENUTOG CILJA!

3. POJEDINAČNI SLUČAJEVI JESU INDIKATIVNI, ALI ŠTA SA SISTEMSKIM PROBLEMIMA? POJEDINAČNI PROBLEMI – POJEDINAČNE MERE, MAHOM REPRESIVNE SISTEMSKI PROBLEMI – SISTEMSKA REŠENJA, PREVASHODNO REGULATORNA PRIMER: POJEDINAČNI PROBLEM: CIGLA UMESTO LAPTOPA SISTEMSKI PROBLEM: LAPTOP NEODGOVARAJUĆIH TEHNIČKIH KARAKTERISTIKA, LAPTOP BEZ POTREBNIH ATESTA, LAPTOP SA PIRATSKIM SOFTVEROM, NEPLAĆANJE POREZA... Svake 44 sekunde neko postane žrtva pošto se odluči da kupi robu sa čijim se „čudotvornim mogućnostima”upozna putem Interneta. 1400 sumnjivih sajtova samo u oblasti zdravlja, što je rezultiralo podizanjem tužbi protiv 18 kompanija i detaljnim istragama koje su u toku a obuhvataju još 200 firmi u 19 zemalja širom sveta

4. PREDLOG REGULATORNOG OKVIRA PROBLEM NIJE NEKA EVENTUALNO LOŠA REGULACIJA, NEGO NEPOSTOJANJE BILO KAKVOG REGULATORNOG OKVIRA NA TRŽIŠTU POŠTANSKIH USLUGA, KADA SU POŠTANSKE USLUGE U FUNKCIJI MALOPRODAJNOG KANALA! MOGUĆ POTENCIJALNO VELIKI NAPREDAK U SMISLU REGULISANJA OVOG PROBLEMA U BUDUĆEM ZAKONU O ZAŠTITI POTROŠAČA! ČLAN 29. STAV 1. TAČKA 15. NACRTA ZAKONA O ZAŠTITI POTROŠAČA Pre nego što se potrošač obaveže ugovorom na daljinu, odnosno ugovorom zaključenim izvan poslovnih prostorija ili odgovarajućom ponudom za zaključivanje ugovora, trgovac je dužan da potrošača na jasan i razumljiv način obavesti o sledećim podacima... POSTOJANJU NJEGOVOG UGOVORNOG ODNOSA SA POŠTANSKIM OPERATOROM PREKO KOGA POTROŠAČ MOŽE, U SLUČAJU REKLAMACIJE ZBOG NESAOBRAZNOSTI, DA POŠALJE ROBU O TROŠKU TRGOVCA PREDLOŽENO U SKLADU SA NAJAKTUELNIJIM REŠENJIMA EVROPSKOG ZAKONODAVSTVA, PA ČAK U NEČEMU ISPRED!

5. ZA REALIZACIJU CILJEVA POMENUTE ODREDBE NACRTA ZAKONA O ZAŠTITI POTROŠAČA I NJENU PUNU EFEKTIVNOST NEOPHODNO JE POSEBNIM PODZAKONSKIM AKTOM REGULISATI NAJMANJE NEKOLIKO SLEDEĆIH PITANJA: • BITNE ELEMENTE UGOVORA IZMEĐU TRGOVCA NA DALJINU I POŠTANSKOG OPERATORA • Naime, većina trgovaca već ima zaključene ugovore sa poštanskim operatorima koji ovi drugi obično nude kao ugovore po pristupu, što može otvoriti prostor za izbegavanje zakonske odredbe – precizno definisanje obaveze besplatnih povratnih tokova doprinelo bi adekvatnoj dozi pravne sigurnosti po ovom pitanju. • REGISTRACIJA POŠTANSKOG OPERATORA ZA UČEŠĆE U DALJINSKOJ PRODAJI • Poštanski operator bi ipak morao, bez ikakave posebne procedure – uz dostavljanje posebne adresnice koju bi koristio - da se jednostavno registruje kao operator koji učestvuje u daljinskoj prodaji sa svim pravima i obavezama koje iz toga proističu, na određenom delu teritorije ili celoj teritoriji Srbije. • Ovo je neophodno radi uspostavljanja odgovarajućih evidencija.

6. ADRESNICA KOJA PRATI ROBU KOJA JE PREDMET DALJINSKE PRODAJE BILA BI DRUGAČIJA OD UOBIČAJNE POŠTANSKE ADRESNICE • Osim uobičajenih podataka sadržala bi informacije vezane za ostvarivanje odgovarajućih prava u skladu sa Zakonom o zaštiti potrošača.Istovremeno, ovakva pošiljka bi i po pravnom režimu bila različita od tradicionalnih poštanskih pošiljaka, u smislu garantovanja tajnosti sadržine i sl. što bi otvorilo prostor za eventualno postupanje nadležnih državnih organa u smislu potencijalnog izbegavanja plaćanja poreza, prodaje krivotvorene ili nedozvoljene robe i sl. • REGISTROVANI POŠTANSKI OPERATORI BI BILI DUŽNI DA VODE ODGOVARAJUĆE EVIDENCIJE O POŠILJKAMA KOJE SU DEO PROCESA DALJINSKE PRODAJE • Ukoliko bi se kroz evidencije moglo pretpostaviti da se određeno fizičko lice bavi daljinskom prodajom (polazeći od vrste robe i učestalosti slanja) poštanski operator bi bio dužan da o ovoj činjenici obavesti nadležni državni organ radi daljeg postupanja. Kako poštanski operatori već vode ovakve evidencije na osnovu propisa koji regulišu sprečavanje pranja novca, ovakvim regulisanjem ne bi bile nametnute posebne nove obaveze poštanskim operatorima – sve ovo bi moglo biti značajan korak u pravcu elimisanja nelegalnih trgovinskih transakcija.

7. PITANJE SNAGE POŠTANSKE INFRASTRUKTURE PRETHODNA NAPOMENA: STVARANJE ADEKVATNOG REGULATORNOG OKVIRA ZA FUNKCIONISANJE POŠTANSKIH OPERATORA U SEGMENTU DALJINSKE PRODAJE, STVORIĆE SE USLOVI I ZA ODGOVARAJUĆE INVESTIRANJE U OVOM SEGMENTU! PRUŽANJE POŠTANSKIH USLUGA – MREŽNA DELATNOST PRILIKOM IZGRADNJE POŠTANSKE MREŽE, OBEZBEĐIVANJE POŠTANSKIH USLUGA ZA DODATNE OSOBE IZISKIVALO JE VELIKE GRANIČNE TROŠKOVE U SVIM NEPOKRIVENIM PODRUČJIMA MEĐUTIM, POKRIVANJEM CELE TERITORIJE DRŽAVE POŠTANSKOM MREŽOM, GRANIČNI TROŠKOVI SVAKOG DODATNOG KORISNIKA SU PRAKTIČNO RAVNI NULI! USTVARI, POŠTANSKO TRŽIŠTE SA ULASKOM PRIVATNIH KOMPANIJA U NJEGOVIM ODREĐENIM SEGMENTIMA POSTAJE MONOPOLISTIČKI KONKURENTNO TRŽIŠTE – POSTOJI TEZA DA SVA OVA PREDUZEĆA, A POSEBNO DRŽAVNO, DANAS, IMAJU VIŠAK KAPACITETA

8. ZAKLJUČAK ELEKTRONSKA TRGOVINA IMA IZUZETNE POTENCIJALE KAO FAKTOR UKUPNOG EKONOMSKOG RAZVOJA I TO VEĆ U ODREĐENOJ MERI I JESTE ČINJENICA DA JE TO ISTOVREMENO I KANAL KROZ KOJI SE OBAVLJA I VELIKI BROJ RAZLIČITIH NELEGALNIH TRGOVINSKIH OPERACIJA, DEROGIRA I USPORAVA OVAJ PROCES, SA PRETNJOM DA MU NANESE NENADOKNADIVU ŠTETU NEOPHODNO JE PREDUZETI ODREĐENE REGULATORNE AKTIVNOSTI U CILJU ZAŠTITE LEGALNIH TRGOVACA I POŠTANSKIH OPERATORA I KOLIKO JE TO MOGUĆE, ELIMINISANJA FAKTORA KOJI KORISTE OVAJ KANAL ZA NELEGALNE RADNJE OVAKO OMOGUĆEN UKUPNI RAZVOJ ELEKTRONSKE TRGOVINE MOŽE SAMO STIMULATIVNO DELOVATI NA DALJE ULAGANJE U INFRASTUKTURNE KAPACITETE POŠTANSKIH OPERATORA I NJIHOVE POSLOVNE AKTIVNOSTI

9. HVALA NA PAŽNJI!!! Sva pitanja su dobrodošla! slavko.djumic@rapus.rs lidija.gligoric@rapus.rs