1 / 50

METODOLOGIJA DRUŠTVENIH NAUKA

METODOLOGIJA DRUŠTVENIH NAUKA. Prof. dr Ivan Šijaković isijakovic @ yahoo.com. Način rada. Predavanja Istraživačka radionica Primeri Izrda istrazivackog projekta Skica rada ili izrada istraživačkih instrumenata Usmeni ispit. Plan rada. Pojam nauke i naučnog istraživanja

libitha
Download Presentation

METODOLOGIJA DRUŠTVENIH NAUKA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. METODOLOGIJA DRUŠTVENIH NAUKA Prof. dr Ivan Šijaković isijakovic@yahoo.com

  2. Način rada • Predavanja • Istraživačka radionica • Primeri • Izrda istrazivackog projekta • Skica rada ili izrada istraživačkih instrumenata • Usmeni ispit

  3. Plan rada • Pojam nauke i naučnog istraživanja • Faze procesa naučnog istraživanja • Metode naučnog istraživanja • Tehnike prikupljanja podataka • Tehnike ispitivanja • Pisanje naučnog dela • Primeri istraživanja, izrade istraživačkih projekata, skica magistarskih i doktorskih radova

  4. Litertaura • Obavezna • Kukić, Slavo, Markić, Brano: Metodologija društvenih znanosti, Ekonomski fakultet Sveučilišta u Mostaru, 2006. • Šira • Zelenika, Ratko: Metodologija i tehnologija izrade znanstvenog i stručnog djela, IV izd. Rijeka: Ekonomski fakultet, 2000.

  5. Milosavljević, S. Radosavljević,I., Osnovi metodologije političkih nauka, Službeni glasnik, Beograd, 2003.godina

  6. Pojam nauke i naučnog istraživanja • Nauka u širem smislu – ukupnost ljudskog znanja, duhovnih tvorevina, materijalnih i druhovnih rezultata kroz istoriju (nauka- naučiti; znanost – znati) • Nauka u užem smislu - vrsta društvene misaone delatnosti čiji je temeljni cilj otkrivanje zakona prirodnih i društvenih pojava • Da otkriva, klasifikuje i objašnjava veze, odnose i strukturu među elementima, činjenicama i svojstvima neke pojave, procesa ili tvorevine, da daje pouzdane prognoze

  7. Nauka (lat. scire – znati; scientia – nauka) je sistem znanja koja su povezana i koja se stalno dopunjavaju, dodaju i razvijaju • “Nauka, kao teorijsko saznajna i praktična, organizovana i planska društvena delatnost saznanja određenih oblasti, prirodnih, bioloških, društvenih, kao i duhovno-kulturnih pojava, u samoj svojoj strukturi, pored svog predmeta, kao svoj drugi bitran činilac, sadrži određeni metod (metodu) istraživanja, odnosno saznanja.” (Bogdan Šešić)

  8. Suština nauke i naučnog istraživanja: • otkrivanje • razumevanje • objašnjenje • predviđanje • Dve bitne funkcije nauke: • Teorijska ili saznajna funkcija • Praktična ili primenjena funkcja • Ravnoteža između ove dve funkcije: • Teorija – praksa – teorija • Praksa – teorija – praksa

  9. Praksa – empirija – iskustvo • Metrodologija i metod (metoda) • Oblici ljudskog znanja (saznanja) • Zdravorazumsko • Iskustveno • Versko • Ideološko • Umetničko • Naučno

  10. Bitna obeležja nauke • Društveni karakter • Jedinstvenost • Jedinstvo naučne teorije i prakse • Kreativnost • Internacionalni karakter • Primena naučne metode u istraživanju

  11. Dva paralelna procesa razvoja nauke: • U svetu se može identifikovati stalni porast broja naučnih radova • Vreme od određenog naučnog pronalaska do njegove primene u praksi stalno se skraćuje.

  12. Još dve karaktristike naučnog razvoja • Bavljenje znanošću u prošlosti bilo je rezultat individualnog rada • Povećavanje kvantuma znanja, njihovo integrisanje je izazvalo potrebu interdisciplinarnih znanja, a time i potrebu timskog rada u kom su uključeni naučnici različitih specijalnosti

  13. Tri magistralne razvojne faze nauke: • Opisna - temelji se na prikupljanju činjenica i njihovoj prvoj sistematizaciji • Logičko-analitička faza, koju karakteriše sadržajna analiza proučavanog predmeta s određenog metodološkog stanovišta, • Faza usklađivanja sadržajnih i kvantitativnih metoda saznaja, u koju su, bez sumnje, ušle prirodne znanosti i tehnika u XX. stoljeću.

  14. Obeležja naučnog saznanja • objektivnost • preciznost, • sistematičnost • opšost, • proverljivost • organiziranost

  15. OBJEKTIVNOST u nauci ima najmanje dva bitna aspekta ispoljavanja: • Objektivan odnos prema stvarnosti • nastojanje da se stvori što svestranija i što potpunija iskustvena osnova za znanstveno zaključivanje • spremnost da se bez ikakvih predrasuda prihvati očiglednost svakog novog podatka ili spoznaje

  16. Mogućnost provjerljivosti : • podrazumeva da se pridržavamo nekih proceduralnih pravila: • Pravilo javnosti i intersubjektivne proverljivosti svakog izvornog podatka. • Pravilo potpune javnosti svih sastavnih delova istraživačkog procesa

  17. 3.Potreba permanentne kontrole svakog naučnog podatka i stava, ali i spremnost da se oni, ukoliko se pokažu neadekvatnima, popravljaju, izmene ili potpuno odbace

  18. PRECIZNOST naučnog saznanja podrazumeva: • sposobnost da se u iskustvenim pojavama utvrde razlike koje su prividno male i teže uočljive, ali saznajno bitne, • sposobnost da se, na temelju podataka o elementima koji su zajednički ili istovrsni, tačnije opiše jedna ili više osobina nekih širih iskustvenih skupova.

  19. SISTEMATIČNOST naučnog saznanja: • sistematično mišljenje, ali i korištenje logičkih postupaka ispravnog mišljenja • sitematično prikupljanje, sređivanje i razvrstavanje prikupljenog materijala • standardizacija podataka i procesa koji se koriste u prikupljanju.

  20. OPŠTOSTnaučnog saznanja podrazumeva: • Da se naučno saznanje ne odnosi na pojedinačne slučajeve stvarnosti nego na sve pojave iste vrste u toj stvarnosti • Opštost omogućava utvrđivanje i pravilnost koja se odnosi na strukturu i razvoj određene pojave, a time i utvrđivanje onoga što je u pojavama zajedničko i opšte

  21. PROVERLJIVOST naučnog saznanja podrazumeva: • da se ništa ne može prihvatiti po logici «zdravo za gotovo», sve je podložno i kontroli i proverljivosti, • proverljivost naučne spoznaje ne može se osloniti samo na mišljenje, na čulni uvid, • čulno opažanje se obično zadržava na površini pojave, dopire tek do prostijih i mehaničkih veza, ali ne otkriva ono što bitno u pojavama.

  22. ORGANIZOVANOST naučnog saznanja ima dva oblika: • način sticanja naučnog saznanja mora biti organizovan (primpema, izvođenje, sređivanje) • primjena naučnih saznanja u praksi ne može biti spontana i automatska, već se moraju stvoriti povoljni uslovi

  23. Naučni zakon • Naučni zakon je stala, opšti, nužan i suštinski odnos između elemenata neke pojave, kao i između pojava • Zakon je potvrđeni hipotetički stav koji se odnosi na množinu pojava (na primer: potrebe su pokretač društvenog razvoja; zakon ponude i potražnje) • Naučni zakon predstavlja najviši cilj svake nauke, najviši oblik naučnog saznanja

  24. Naučna teorija • N.t. Predstavlja smislenu povezanost opštih postavki na osnovu kojih se objašnjava neko područje pojava, činjenica, podataka • Hipoteza – teorija • Vrste naučnih teorija: • Genetička (poreklo) • Evolucionistička (razvoj) • Strukturalistčka • Funkcionalistička

  25. e) Formalistička f) Hermeneutička (značenje) g) Epistemološka (istina) h) Aksiološka (vrednosti) • Funkcija naučne teorije: • Definisanje teorijskih i operacionalnih pojmova • Predviđanje pojava i zakona

  26. CILJEVI NUČNOG SAZNANJA : • naučna deskripcija • naučna klasifikacija • naučno objašnjenje • naučno predviđanje

  27. Vrste naučnih istraživanja • fundamentalna • primenjena • razvojna istraživanja

  28. Fundamentalna istraživanja su izravno usmerena prema povećavanju znanja. • njihov prvenstveni zadatak nije praktična primena novih znanja nego • Otkrivanje određenih procesa, • Otkrivanje uzročno-posledičnih veza i zakonitosti u prirodi i društvu zbog povećanja ljudskog znanja

  29. PRIMENJENA ISTRAŽIVANJA • Njihov cilj je trostruk: • uvećavanje obima znanja o prirodi i društvu • rešavanje nekog praktičnog zadatka, • postizanje znanja koja će biti ili koje može biti brzo i neposredno praktično primenjeno

  30. RAZVOJNA ISTRAŽIVANJA • predstavljaju poslednju fazu procesa istraživanja • Temelje se na fundamentalnim i primenjenim istraživanjima • Razvijaju se i testiraju novi ili poboljšavaju stari postupci, proizvodi, usluge, organizacija • razvojna istraživanja imaju naglašeno praktični cilj

  31. Naučna i stručna dela • Naučna i stručna dela nisu sinonimi • Temelj naučnog rada jeste generalizacija, otkrivanje novih zakona ili novih metoda • Stručni rad bitno određuje konkretizacija, delovanje na temelju već otkrivenih spoznaja

  32. PRINCIPI kojih se naučnik mora pridržavati, bez obzira da li je delo naučno ili stručno: • Ne treba praviti velike uvode. • poželjno je da se izlaganje već na samom početku dovede u vezu s predmetom istraživanja. • U rad ne treba unositi ništa što nije u neposrednoj vezi s predmetom istraživanja.

  33. Rad se ne sme pretrpavati beznačajnim pojedinostima • Misli, ideje i informacije u radu jednom izrečene ne treba ponavljati • U pisanju rada ne treba stvari, detaljno razlagati i opširno objašnjavati ukoliko su same po sebi razumljive

  34. Vrstenajznačajnijih naučnih dela • Monografija je rasprava koja detaljno, mada ne i preopširno, obrađuje pojedini predmet, grupu predmeta ili neku osobu, pri čemu koristi veoma opsežnu bibliografiju • Doktorska disertacija - naučno delo koje se temelji na fundamentalnim i primijenjenim istraživanjima i metoda, koje omogućuju otkrivanje novih naučnih činjenica, pojava, zakonitosti, teorija

  35. Naučna studija je delo tima naučnika, koje za potrebe naručioca rade naučni instituti ili naučno-nastavne organizacije, odnosno fakulteti • Naučni članak - opis originalnih rezultata istraživanja, u pravilu u publikaciji koja je lako dostupna međunarodnoj naučnoj javnosti, a napisan je na način da se istraživanja mogu ponoviti i zaključci proveriti

  36. Vrste naučnih članaka • Izvorni naučnii članak (rad) originalno naučnono delo • Pregledni rad donosi nove sinteze nastale na osnovu pregleda najnovijih djela o određenom predmetnom području, izvedene sažimanjem, analizom, sintezom i evaluacijom sa ciljem da se prikaže zakonomjernost, pravilo, trend ili kauzalni odnos u vezi sa istraživanim fenomenima – rad koji sadrži originalan, detaljan i kritički prikaz istraživačkog problema ili područja u kome je autor ostvario određeni doprinos.

  37. Kratko ili prethodno saopštenje jeste originalni naučni rad punog formata ali manjeg obima ili preliminarnog karaktera u kome neki elementi IMRAD-a mogu biti ispušteni – radi se o sažetom iznošenju rezultata završenog izvornog istraživačkog djela ili djela koje je još u toku. • Naučna kritika/polemika/osvrt jeste rasprava na određenu naučnu temu zasnovana isključivo na naučnoj argumentaciji, u kojoj autor dokazuje ispravnost određenog kriterijuma/mišljenja, odnosno potvrđuje ili pobija nalaze drugih autora.

  38. Delovi naučnog članka • naslov • rezime (sažetak) • uvod • razrada materije s rezultatima istraživanja • zaključak • Fusnote (ukoliko se ne pišu na dnu tekuće stranice) • popis korištene literature • prilozi (ukoliko postoje)

  39. Pojam stručnog dela delo kojim se ne otkrivaju nove, nego prikupljaju i interpretiraju već poznate naučne činjenice, spoznaje i teorije, širi i popularizuje već dostignuta naučnana spoznaja, i traga za načinom njihove primene • Vrste stručnih dela • Stručni članak - sadržina mu nije iznošenje novih naučnih spoznaja nego informiranje o njima s ciljem njihove primene u praksi

  40. 2. Prikaz - najčešće se radi o oceni određenog dela (knjige ili članka) i njihovog predstavljanja naučnoj i stručnoj javnosti 3. Elaborat -na metodološki ustaljen način, temeljito obrađuje i izlaže neki problem (recimo, investicioni elaborat). 4. Ekspertiza - delo u kojem ekspert, ili ekspertski tim, iznosi stručni sud o nekom predmetu ili praktičnom problemu i njegovom rešenju

  41. Naučno – stručna dela • To je delo u kojem su u približno istoj meri zastupljeni elementi i naučnog i stručnog rada • Udžbenik • Enciklopedija • Leksikon • Praktikum • Rečnik • Zbornici radova

  42. ORGANIZACIJA VLASTITOG STRUČNOG I ZNANSTVENOG RADA

  43. Organizacija rada = plan rada, raspored radnog vremena, dnevni program rada, rokovnik, kontrolu ispunjenih rokova, analizu rada i ostvarenje plana, ocjenu djelotvornosti vlastitoga rada, program samostalnog vlastitog rada, te analizu ostvarenja programa rada. • Plan rada = detaljan popis svih zadataka, svih problema i poslova koje – s ciljem da se zadaci izvrše i riješe – treba obavit (= osnovni plan) • Osnovni plan je osnova za: • izradu posebnih planova i potrebnih rokovnika, • pretpostavka da bi se određenom znanstvenom radu uopće i pristupilo.

  44. Raspored radnog vremena • odnosi se samo na službeno radno vrijeme, ono u okviru radnog mjesta • Mogući način organizacije radnog vremena: • pregled novina i časopisa, • samostalni vlastiti (istraživački) rad, • kontakti sa suradnicima, • kontakti sa znanstvenicima iz drugih organizacija i sl., • interni sastanci

  45. Dnevni program rada = do u detalje razrađen dnevni plan rada koji se odnosi na jedan ili više zadataka • Dnevnim programom se jave i pitanja koja traže da ih se posebno markira, ali i ona koja treba proslijediti prema suradnicima u organizaciji

  46. Rokovnik pojedinih zadataka, poslova i kontakata • Za svaki pojedini zadatak unosi se detaljan rok do kojeg se pojedini zadatak ima izvršiti, u vezi s njim se, potom, markiraju obveze pojedinih suradnika i slično

  47. Kontrola ispunjenja rokova = instrument uspješnog vođenja posla • da se rokovnici svakodnevno pregledaju, da se po izvršenom poslu okončanje posla u rokovnicima zabilježi • Analiza rada i ostvarenja plana = prakticirati dnevno, a ako to nije moguće onda barem tjedno • snima se u kojoj mjeri su izvršeni određeni zadaci, u kojoj mjeri je ispunjen postavljeni plan

  48. Ocjena djelotvornosti vlastitoga rada • u pravilu, na početku radnog vremena i ocjenjuje se djelotvornost vlastitoga rada tijekom prethodnoga dana • Program samostalnog vlastitoga rada = može uključivati različite radnje i aktivnosti: • susrete sa znanstvenicima i stručnjacima iz područja djelovanja (znanstveno-nastavni, znanstveni i nastavni radnici s fakulteta, instituta, stručnih organizacija, komora, poslovnih udruženja itd.,

  49. seminare, savjetovanja, simpozije i sl., • putovanja u inozemstvo, • posjete laboratorijima, • posjete bibliotekama, popis novina, časopisa i pisanih materijala koje valja proučiti, • popis knjiga koje treba pročitati, • usavršavanje stranih jezika itd.

  50. Analiza ostvarenja programa rada = najmanje jednom mjesečno, dobro je da se izvrši i tromjesečno, dok godišnja analiza mora biti detaljna.

More Related