OKSI - ASETILEN Oksi Gaz KAYNAGI

1. OKSI - ASETILEN (Oksi � Gaz)KAYNAGI AHMET �ALISKAN

2. OKSI-GAZ KAYNAGI Tanimi: Oksijen kaynaginda, asetilen adi verilen bir yanici gaz ile yakici olan oksijen gazi kullanilir. Bu gazlar, hamla� denilen bir tertibatin i�inde birlesirler. Hamlacin ucundan �ikan bu yanici ve yakici gaz karisimina bir kivilcim tutulursa alev alarak yanmaya baslar.bu iki gaz karisiminin yanmasi ile meydana gelen alevin isisi �ok y�ksek olur. Bu alev; demir, �elik ve font gibi herhangi bir madenin �zerine tutulursa madeni ergitir. Iki maden yan yana getirilip, hamlecin alevi bunlara tutulursa, madenlerin alevle temas eden kismi ergir. Ergiyen bu kisimlar birbirine karisir. Hamla� alevi, o noktadan uzaklasinca ergimis olan kisimlar soguyarak katilasir ve kaynar. Ayrica, kaynagin saglam olmasini saglamak ve par�alarin arasini doldurmak i�in ilave olarak, ayni maden cinsinden yapilmis bir tel kullanilir.

3. Gaz Kaynaginda Kullanilan Gazlar ve �zellikleri Asetilen Asetilen gazi su �zelliklere sahip oldugundan dolayi, gaz kaynaginda kullanilirlar. Y�ksek bir isi derecesine sahiptir. Tutusma hizi y�ksektir. Y�ksek bir alev sicakligina sahiptirler. Kaynak yerini havaya karsi korur. Kesiksiz bir yanma verir. Ucuz ve kolay elde edilir. Oksi-asetilen kaynaginda asetilen gazinin kullanilmasi �zellikle alev sicakligi ile tutusma hizinin Diger gazlara nazaran daha fazla olmasindandir.

4. Asetilen Gazinin Karakteristigi Asetilen ( C2H2 ), standart t�plere doldurulduklari zaman, sebatli olup, emniyetli olarak kullanilirlar. Serbest gaz halinde ve bilhassa standart olmayan t�plerde sikistirilmis ise, gayet sebatsiz olup, s�ratle terkibi bozulur. Asetilen, hava veya oksijen ile karistigi zaman, b�y�k bir patlama g�c�ne sahipdir. Asetilenin havadaki patlama limitleri, takriben %7.8 nispetindeyken azami olmak �zere %3 arasinda degisir. Gaz halinde t�pte bulunan asetilen i�in azami emniyetli basin� 15 lb/in粒 dir. Asetilen bu rakamlarin �st�ndeki basin�lar altinda gaz halinde bulundugu zaman ve bilhassa 25lb/in粒 yi asan basin�lar altinda eger isiya ve sarsintiya maruz kalirsa, siddetle ayrilmaya meyil eder. Kendisini teskil eden karbon ve hidrojene ayrisir. Ayni anda da tutusma ve yanma olmaksizin 11 misli bir basin� artisi ile infilak eder. Asetilen gazinin kendisine mahsus sarmisagimsi bir kokusu vardir.

5. Asetilenin Elde Edilmesi Asetilen, kimyada kalsiyum karb�r denilen karpitin su ile temasindan elde edilir. Piyasada mevcut asetilen jenerat�r� isletme te�hizati ( asetilen istihsal cihazi ) 136 kg. kalsiyum karb�r ve 300 galon su ile doldurulur ve 2.5 saat s�reyle bu cihazdan asetilen gazi elde edilebilir. Genel olarak 1 galon su ile 0.545 kg. karpit, 4.5 m3 asetilen hasil eder.

6. Karpit Elde Edilmesi Karpit, ark firinlarinda kire� tasi ve kok k�m�r� arasindaki reaksiyon sonunda meydana gelir. Burada 56 kisim kire� tasi, 36 kisim kok k�m�r� ile birlesir. Reaksiyonun meydana gelebilmesi 2000 �C civarinda olur.

7. Asetilen �retim Cihazlari Genel bir malumat olmak �zere karpitin su ile temasindan asetilen elde eden cihazlara, asetilen �retim cihazi denir. Bunlar su siniflara ayrilir. Karpitin su ile temas tarzina g�re Karpit kapasitesine g�re Istihsal edilen gazin basincina g�re Kullanilan karpitin cins ve b�y�kl�g�ne g�re

8. Oksijen Gazi Karakteristigi Oksijen tutusmaz bir gaz olmakla beraber, yanmaya siddetle yardim eder. Hidrojenle, yaglarlaveya gresle bulasmasi ciddi bir yangina ve patlamaya sebep olur. Hi�bir yanici maddenin sikistirilmis oksijen ile temasa gelmesine m�saade edilmemelidir. Oksijen normal olarak gaz halinde: Irtifa u�uslari esnasinda pilotlar i�in teneff�s maksadiyla Saglik alaninda Tibbi ama�la Kaynak ve kesme islemleri i�in kullanilir.

9. Oksijen Elde Edilmesi End�stride oksijen, LINDE usul� ile havadan elde edilir. Bu sistemde, saatte 10.000m� oksijen elde etmek m�mk�nd�r. Klasik istihsal cihazlarinin kapasitesi ise saatte maksimum 500 m� oksijendir.

10. T�P KARAKTERISTIKLERI Kaynak�ilikta kullanilan oksijen-asetilen t�plerinin �zerinde t�p�n ihtiva ettigi gazin daha kolayca cinsini teshis etmek i�in sart olmamakla beraber, harfler bulunur. Bu gazlar oksijen ve asetilen i�in sunlardir. X ( Oksijen ) A ( Asetilen ) Diger taraftan her t�p i�inde ihtiva ettigi gaza g�re, boyanmalidir. Bu renkler; Mavi ( Oksijen ) Sari ( Asetilen )� dir. T�plerin Bakimi T�plerde harici tesirleri ( korozyonu ), asgariye indirmek i�in, t�plerin boyanmasi sarttir. Ayni zamanda her t�p�n ihtiva ettigi gaza g�re tatbik edilen renk dahilinde boyanmasini icap eder. Ancak zamanla t�p �zerinde boyada meydana gelen bozulmalar r�tus suretiyle giderilmelidir. Ticari maksatlar i�in yapilan t�plerde ticari tanitma isareti kullanilir. T�p�n tam boyunun altida birini ge�meyen bu sahada, t�p�n g�vde renginden baska bir renk kullanilamaz. Ticari isaret, noktalar, kareler, �izgiler vs. seklinde renkli bir desen olarak yapilir.

11. Oksijen ve Asetilen T�plerinde Kullanilan Valflar Oksijen ve asetilen t�plerinde bu valflar kullanma esnasinda �zel bir anahtarla veya yuvarlak kare, basliklarla a�ilip, is bittikten sonra da kapanirlar. Bu valflarin �ikis yerine ise reg�lat�rler baglanir. Yukarida bahsedilen valflar genel olarak iki sekilde yapilir; Salmastirali Valflar Diyafram tipi samastirasiz valflar

12. Salmastirali Valflar Bu valflarda gaz ka�agini �nlemek maksadiyla valf rodu etrafinda bir salmastira maddesi mevcuttur. Buna mukabil salmastirasiz valflarda gaz ka�agina karsi valf rotu etrafinda ve valf basligina emniyetli bir sekilde kenetlenmis madeni, b�k�lebilir diyaframlar bulunur. Diyafram Tipi Salmastirasiz Valflar Bu valflar yapilari bakimindan iki tipe ayrilabilir. Valf o sekilde dizayn edilmistir ki; madeni diyaframlar, basin� altindayken degistirilemez. Valf o sekilde dizayn edilmistir ki; madeni diyaframlar, gaz kaybi ve tehlike olmaksizin degistirilebilirler. Oksijen t�pleri genel olarak salmastirasiz tip valflarla m�cehhezdirler.

13. Oksijen ve Asetilen t�pleri emniyet Tertibatlari Gerek oksijen ve gerekse asetilen t�pleri, hararete maruz kalma veya fazla doldurulma v.s. neticesinde t�pler i�erisindeki basincin tehlikeli olarak artmasina karsi emniyet tertibatlari ile te�hiz edilmislerdir. Genel olarak asetilen t�plerinde eriyebilir tapalar, oksijen t�plerinde ise basin� ve hararet ile atan kirilma diskli emniyet basligi bu maksatlar i�in kullanilir.

14. Eriyebilir Tapalar Eriyebilir tapalar, ortasi eriyebilir maden ile doldurulmus alti k�se baslikli vidali bir tapa olarak s�ylenebilir. T�p y�ksek hararete maruz kaldigi zaman eriyebilir maden erir ve gaz bu maddenin evvelce doldurulmus oldugu delikten disariya ka�ar. Bu tip tertibat, yukarida s�ylendigi gibi, asetilen i�in kullanilacagi ve�hile, KLOR-FREON gibi gazlar i�inde kullanilabilir. Kirilma Diskli Emniyet Basligi Basin� ve hararet ile atan kirilma diskli emniyet basliklari, esas olarak, yukarida izah edilenin hemen hemen aynidir. Yalniz; su farkla ki; kirilabilir disk, emniyet basliginin i�erisinde emniyet deligi etrafini kaplayan eriyebilir maden ile tespit edilmistir. Pratik olarak t�p, valf ve tertibatiyla eriyebilir maden erime suhuneti �zerinde isindiklari yakit artan basin� ile kirilabilir. Disk par�alanir ve basinci d�s�r�r. Bu tip tertibat, oksijen t�plerinde kullanildigi gibi, hava- helyum- hidrojen- azot valflarinda da kullanilir.

15. Karpitli Asetilen Cihazi Emniyet Tertibati 1 kg. dan fazla karpit kapasitesine sahip, her asetilen cihazinda bir sulu geri tepme emniyet tertibati bulunur. Bu emniyet tertibatinin vazifesi sunlardir; Salomodan geri tepen oksijenin kazana veya asetilen boru sebekesine ge�mesine mani olur. Geri tepen alevi s�nd�r�r. Al�ak ve orta basin�li cihazlarda havanin emilerek kazana girmesine mani olur.

16. Oksijen Ve Asetilen Reg�lat�rleri Oksijen ve asetilen t�pleri i�erisinde doldurulan gazlarin basinci kaynak ameliyesi i�in �ok y�ksektir. T�p basincini, �alisma basincina d�s�rmek ise reg�lat�r�n vazifesidir. Reg�lat�rler Tek Kademeli Reg�lat�rler Gaz basincini �alisma basincina bir kademede indirirler �ift Kademeli Reg�lat�rler Gaz basincini �alisma basincina iki kademede indirirler

17. Oksijen ve Asetilen T�plerinin Muayenesi Devletler arasi ticaret komisyonuna g�re, kaynak isinde kullanilan bu t�pler, azami olarak 5 senede bir muayeneye tabi tutulmalidirlar.

18. Oksi- Asetilen Kaynak Tertibati Oksijen ve asetilen t�pleri T�p reg�lat�rleri Oksijen ve asetilen i�in iki hortum Saloma Uygun g�zl�k Eldiven Kaynak�i �akmagi Uygun anahtar ( t�p �zerindeki �esitli baglantilar i�in )

19. Oksijen- Asetilen hortumlari Bu hortumlar, reg�lat�r ile salomayi birlestirmek i�in kullanilirlar. Basinca dayanikli olarak imal edilirler ve uzun zaman bozulmaz �zelliklerini kaybetmezler. Oksijen hortumlarinin rengi MAVI, asetilen hortumlarinin rengi ise KIRMIZI dir. Hortumlar; naylon, pamuk gibi takviye malzemeleriyle �r�lm�s ve bunun �zeri kau�uk kaplama yapilmis borulardir. Bu hortumlarin ucunda bulunan baglantilar, reg�lat�r ve salomaya kolaylikla baglanmalarini temin ederler. Herhangi bir tehlikeli yanlisliga meydan vermemek i�in, oksijen hortum baglantilari ve oksijen reg�lat�r� ile saloma giris yeri �zerindeki disler saga devirlidir. Asetilen hortum baglantilari ise sola devirlidir.

20. Oksi- Asetilen Kaynak Salomalari Bu salomalar, oksijen ve asetileni farkli oranlarda karistirmak ve bu gazlarin hacmini kontrol etmek i�in kullanilir. Saloma Kisimlari Iki adet igne valf (oksijen ve asetilen akisini ayarlamak i�in) Iki boru ( asetilen ve oksijen i�in kullanilan ) Bir karistirma kafasi Hortumlarin baglanmasi i�in giris rekorlari Bek Kabza

21. Oksi- Asetilen Kaynak Salomalarinin Siniflandirilmasi Kullanilmakta olan Oksi- Asetilen kaynak salomalari su sekilde siniflandirilirlar. Al�ak basin� veya enjekt�r tipi saloma Es basin� salomasi Al�ak basin� veya enjekt�r tipi salomalarda asetilen basinci 1Lb/in�2 den daha azdir. Istenilen miktarda asetilen �ekilmesini temin maksadiyla emme tesiri meydana getirecek y�ksek basin�li oksijen jeti kullanilmaktadir. Es basin� salomasi, ayni basin�ta bulunan oksijen ve asetilen ile �alisacak sekilde dizayn edilmistir. Bu basincin degeri 1 Lb/in�2 den 15 Lb/in�2 ye kadar degisir. Bu salomalar, diger t�pteki salomalara nazaran, alevin seri ayarlanabilmesi ve salomanin alevin geri tepmelerine karsi gaz basin�larinin esit olmalarindan dolayi avantajlara sahiptir.

22. Kaynak Bekleri Kaynak bekleri sert bakirdan yapilirlar. Bunlar, �esitli sekil ve tipte olabilirler. Bek agzinin �api genisletildik�e �alisma basinci da artar.

23. Oksi-Asetilen Kaynak Alevinin Ayarlanmasi Kaynak saloma bekini yakarken, salomayi hi�bir seye zarar vermeyecek sekilde tutmak gerekir. Bundan sonra asetilen valfi a�ilir ve kaynak�i �akmagi vasitasiyla bekin ucunda bir alev tesekk�l ettirilir. Oksijen valfi kapali oldugundan, yanma ameliyesi hava i�indeki oksijen vasitasiyla olur. Ancak bu oksijen tam yanmayi meydana getirecek miktarda olmadigindan, alev, isli olarak g�z�k�r. Bu alev, kaynak i�in uygun degildir. Oksijen valfini a�madan evvel, asetilen valfi alev boyu yaklasik olarak 0,32 cm oluncaya kadar yavas yavas a�ilir. Bundan sonra ise oksijen valfi yavas yavas a�ilarak alevin mavimtirak beyaz ve parlak �ekirdekli olmasi saglanir. Meydan getirilen bu �ekirdek, kaynak ameliyesi i�in gerekli isiyi verir.

24. Oksi- Asetilen Kaynak Alevi Tipleri Kaynak islemlerinde kullanilan alev tipleri ��e ayrilir. N�tr alev ( normal ) End�kleyici ve karb�rleyici alev Oksitleyici alev

25. N�tr ( Normal Alev ) Bu tip alev, birbiri i�erisinde iki b�lgeden ibarettir. I� b�lge beyaz renkte parlak bir koniden, dis b�lge ise i� b�lgenin etrafinda a�ik mavimtirak ve az parlak bir alev zarfindan meydana gelir. Temin edilen oksijen ve asetilen, yaklasik olarak esit hacimlerde bulunmakta iseler, bu alev n�tr ( normal ) alevdir. 0,16- 0,32 cm boyunda n�tr bir alev meydana getirmek i�in oksijen hacminin asetilen hacmine orani 1.04-1.14 civarinda olmalidir. Bu sekilde n�tr alev kaynak ameliyelerinin pek �ogunda ve kesme islerinde de �n isitma esnasinda kullanilir.

26. Red�kleyici veya Karb�rleyici Alev Oksijen ile asetilenin hacimce karisma oranlari 0.85-0.95 arasinda ise, red�kleyici veya karb�rleyici alev elde edilir. Bu alevi elde etmek i�in evvela n�tr bir alev elde edilir. Sonra asetilen valfini hafif�e a�mak gerekir. Red�kleyici veya karb�rleyici alev, d�kme demir ile al�minyum ve alasimlarin kaynaginda kullanilir.

27. Oksitleyici Alev Bu tip alevin ayarlanmasi, diger tip alevlerin ayarlanmasindan zordur. Bu tip alev, oksijen hacminin, asetilen hacminden �ok az bir miktar fazla olmasi halinde elde edilir. Oksitleyici alev elde etmek i�in �nce n�tr bir alev elde edilir. Bundan sonra �ekirdek uzunlugu, ilk uzunlugun 1/10 nispetinde kisalincaya kadar oksijen valfi yavas yavas a�ilir. Oksitleyici alev, �eliklerin kaynaginda kullanilmamali, pirin� veya bronzlara kaynak yapiminda kullanilmalidir.

28. Oksi- Asetilen Kaynak Usulleri Bu usuller baslica iki �esittir. Sol Kaynak Sag Kaynak

29. Sol Kaynak Bu kaynak usul�nde kaynak�i, kaynak ameliyesine sagdan baslar ve sola dogru devam eder. Kaynak �ubugu kaynak salomasi �n�nde tutulur. Kaynak salomasi saga sola dogru hareketler yaparak ve kaynak �ubugu da alevin �n�nde �ok hafif zikzaklar �izerek ilerler. Saloma beki ile kaynak d�zlemi arasinda yaklasik olarak 60 derecelik bir a�i mevcuttur. Sola kaynak usul� umumiyetle 4 mm sa� kalinligina kadar kullanilir. Iyi n�fuziyetli bir dikis elde etmek olduk�a zordur.

30. Sag Kaynak Bu kaynak usul�nde kaynak�i, kaynak ameliyesine soldan baslar saga dogru, kaynak salomasi kaynak �ubugunun �n�nde tutularak devam eder. Saloma beki ile kaynak d�zlemi arasinda yaklasik olarak yine 60 derecelik bir a�i mevcuttur. Saga kaynak usul� 3 mm den kalin sa�larin kaynaginda kullanilir. Ve iyi n�fuziyetli dikis elde edilebilir.

31. Telli ve Telsiz Dikis �ekme Y�ntemleri Kaynagin temel islemleri dikis �ekme y�ntemleridir. Telsiz Dikis �ekme Y�ntemi Telsiz dikis �ekme i�in sa� par�anin �zerine tebesirle dikis siralari �izilir ve baslama noktalari ergitilerek, �flece kavisli zikzak hareketleri verilir. Dikis �ekilirken �flecin bek ucu par�a y�zeyine 450 egil olmali ve beyaz alev, par�a y�zeyine 2 mm uzak durmalidir. Telsiz dikis, �flecin sag tarafa veya sol tarafa hareketi ile yapilisina g�re adlandirilabilir. Telli Dikis �ekme Telli dikis �ekme i�in baslama noktasinda �nce metal ergiyik banyosu olusturup, burada teli ergiterek dikisi s�rd�rmelidir. Kaynak telinin alevin arkasindan gitmesi y�ntemine sag kaynak dikisi �n�nde gitmesi y�ntemine de sol kaynak dikisi denir.

32. Par�alarin Kaynaga Hazirlanmasi Oksi-gaz kaynagi ince par�alara ( sa�lara ) uygulanir. Par�a kalinligi S ise: S < 1.5 mm ise Par�a agizlari b�k�l�r. S = 1-4 mm arasinda ise k�t S = 5 � 12 mm arasinda ise V kaynak agzi a�ilir.

33. Kaynagin Yapilis Asamalari T�m hazirliklar yapilarak par�alar, birka� yerinden nokta kaynagi ile tutturulur. Normal kaynak alevinin tam etki etmesi i�in beyaz alev konisi par�aya 2mm kadar yaklastirilir. Ve ayni ayarda dikis s�rd�r�l�r. Tel, dikisin basinda olusturulan metal ergiyik banyosuna sokularak verilir. Dikis ergiyik banyosunda tel i�eri, alev disari bi�iminde k���k hareketlerle yapilir. Telin verilis miktari, metal seviyesinde veya biraz fazla olacak sekilde ayarlanir. Yatay dogrultudaki kaynak hareketleri sag kaynak veya sol kaynak y�ntemleri ile olur. D�sey dogrultudaki kaynaklar ise asagidan yukariya yapilir. Metal ergiyik� in akmamasi i�in �fle� hareketi, yatay dogrultuya g�re biraz hizli olabilir. Dikis sonunda kaynak kraterinin �ukur kalmamasi i�in tel ve �fle� bir d�g�m hareketiyle az bekletilir. Daha sonra �fle� dikis basina �ekilerek ka�irilir. Tel, par�a y�zeyine ~300, �fle� ise 450- 750 kadar egik tutulur. Par�a kalinlastik�a �fle� a�isi b�y�lt�lebilir. Ancak a�i b�y�d�g�nde alevin etkisi artacagindan par�a delinebilir. �st g�r�n�ste tel ve �fle� ucu, kaynak dikisi ile ortak dogrultudadir. Y�ntem olarak �flece kavisli zikzak hareketleri verdirilecekse tel d�nd�r�lmeden iletilir. Eger �fle� d�z ilerletilecekse, tel ekseni etrafinda d�nd�r�lerek hareket ettirilir.

34. Oksi- Asetilen Kaynaginda G�venlik �nlemleri Oksijen t�p� ve valflari yagli bezlerle silinmemelidir. Yagli bez ve �st�p�ler oksijen t�plerinden uzakta bulunmalidir. Oksijen t�pleri fazla sicakta, g�nes altinda birakilmamali, kuvvetli d�sme ve darbelerden korunmalidir. Karpitler rutubetsiz yerlerde korunmali ve depolar sik sik havalandirilmalidir. Oksijen t�p� valfi ani olarak sonuna kadar a�ilmamalidir. Asetilen cihazlari kaynak yapilan yerden 3-5 m uzakta olmalidir. Hortum baglanti yerlerinin gaz ka�irip ka�irmadigi sabunlu su ile sik sik kontrol edilmelidir. Asetilen kazanina normalden fazla karpit konulmamalidir. Sulu g�venlikte su olup olmadigi kontrol edilmeli, susuz ise doldurulduktan sonra �alisilmalidir.

35. Oksi- Asetilen Kaynaginda G�venlik �nlemleri Bekler temiz ve bakimli olmalidir. Kaynak yaparken pek fazla isininca alev s�nd�r�l�p, soguk su ile sogutulmalidir. Kaynak yaparken mutlaka g�zl�k kullanilmalidir. Galvanizli par�alar kursun,�inko, pirin� ve boyali is par�alari kaynak yapilirken zararli gazlar �ikar. Bu gibi malzemeler kaynak edilirken odalar iyi havalandirilmalidir. Benzin depolari, bidonlar ve karb�rat�r gibi i�lerinde i�inde yanici madde bulundurulmus elemanlar kaynak edilirken �ok dikkatli olunmalidir. Herhangi bir kaza meydana getirmemeleri i�in, bunlar �ok iyi bir sekilde temizlenmelidir. Kaynak at�lyelerinde asetilen kazani ayri bir odada bulunmalidir. Bu odaya ates ile asla girilmemelidir. Kaynak at�lyelerinde, yangin s�nd�rmek i�in gerekli tedbirler alinmis olmalidir.

36. Oksijenle Metal Kesme Kesme isleminde DEMIR 900-1000 oC dereceleri arasinda tavlanarak bu kisma basin�li oksijen sevk edilmesiyle yanmak suretiyle kesilir. Erime bahis konusu olmayip, iki par�a yanma suretiyle birbirinden ayrilir. Bir metal veya alasimin oksijenle kesilebilmesi su sartlarin olmasi lazimdir ; Kesilecek metal veya alasim, oksijen karsisinda yanabilmelidir. Tavlama sicakligi kesilecek metal veya alasimin erime sicakliginin altinda bulunmalidir. Meydana gelen oksidin erime sicakligi, kesilecek metal veya alasimin erime sicakliginin altinda olmalidir. Al�minyum 658 0C derecesinde ve Al�minyum oksit ise 2050 0C derecesinde eridiginden, bu metal oksijenle kesilmez. �eliklerin i�erisinde bulunan karbon y�zdesi kesmede b�y�k rol oynar. Karbon y�zdesi az olan �elik ,�ok kolay kesilir. Karbon miktari y�ksek oldugundan kesme ameliyesi zorlasir. �elik karbon miktarinin % 0,4 � asmasi halinde , kesilen agizlari sertlestigi ve �atlaklarin husule geldigi g�r�l�r. Buna mani olmak i�in kesilecek par�anin 2500- 4000 C dereceleri arasinda bir �n tavlamaya , bilahare kesme isleminden sonra 6000 �6500 C dereceleri arasinda nihai tavlamaya tabi tutulur. Y�ksek alasimli �elikler , d�kme demir ve hafif metaller toz altinda kesme Usul� ile kesilir. �� t�rl� kesme usul� vardir ; Kimyasal usul Mekanik usul Termik usul

37. Oksijenle Metal Kesme Kimyasal Usul: Kimyasal usulde toz olarak Sodyum Bikarbonat kullanilmaktadir. Bu pulvarize halde, kesme oksijen ile birlikte kesme agzina gelir. Sodyum Bikarbonat kesme sirasinda meydana gelen oksitleri akici hale getirip oksijen basinci ile de agizdan uzaklastirir. Mekanik Usul Bu usulde k���k taneler halinde kuvars kumu kullanilmaktadir. Bu kum tanecikleri , oksijen akimi enerjisi ile beraber s�r�klenerek oksit veya c�ruflari kesme agzindan uzaklastirir. Termik Usul; Bu usulde genel olarak demir tozu kullanilir umumiyetle reaksiyon isisini y�kseltmek i�in demir tozuna %10 � 40 arasinda al�minyum tozu da katilir. Demir tozu, yukarida izah edildigi gibi, kesme oksijeni ile birlikte salomaya gelmez ayri bir kanaldan kesme salomasina verilir.

38. Demir ve Alasimlarinin Oksi-Asetilen Kaynagi Al�ak Karbonlu �elikler: Bu metallere kaynak , bakir �rt�l� al�ak karbonlu kaynak �ubuklari vasitasiyla yapilir. �n isitmaya ihtiya� yoktur. Metallerin ek yerleri kesme veya tezgahta isleme suretiyle hazirlanabilir. Kaynak olacak plaka kalinligina bagli olarak sag veya sol kaynak usul� uygulanir. Alev n�tr alev seklinde ayarlanir. Dikkat edilecek hususlarin en �nemlisi, erimis metalin asiri derecede isitilmamasidir.

39. Orta Karbonlu �elikler: Bu �eliklerin ihtiva ettikleri miktarina ve kalinliklarina g�re 147 0 �257 0 C (3000 �5000 F) dereceleri arasinda �n isitmaya tabi tutulurlar. K���k par�alar kaynak ameliyesinden evvel isitilir. Bilahare sogumaya terk edilmek suretiyle tavlanirlar ( yumusatilirlar ). Kaynak dikisi hitaminda par�anin esas �zelliklerini kazanmasi i�in tekrar bir isi islemi sarttir. Orta karbonlu �eliklerin kaynaginda ya al�ak karbonlu veya y�ksek mukavemetli kaynak �ubugu kullanilmasi uygun olur. Kaynak alevi, karb�rleyici alev seklinde ayarlanmalidir. Kaynak dikisinin �atlamasina meydan vermemek i�in, kaynak ameliyesinden sonra par�anin yavas yavas sogumasi temin edilmelidir. Yavas yavas sogutma islemi, kaynak yapilan par�alarin kum veya amyant ile �rt�lmeleri ile de yapilabilir. Orta karbonlu �eliklere 920- 20200C dereceleri arasinda bir �n isitma ile ve bir bronz kaynak �ubugu ile sert lehim flaksi kullanmak suretiyle bronz kaynagi yapilmasi da m�mk�nd�r.

40. Y�ksek karbonlu �elikler: Bu �elikler, kaynak ameliyesinden �nce 2570 4220 C dereceleri arasinda bir �n isitmaya tabi tutulurlar. Y�ksek karbonlu �eliklerin al�ak ve orta karbonlu �eliklere nazaran daha al�ak ( d�s�k ) sicakliklarda erimesinden dolayi kaynak metalinin veya esas metalin �ok fazla isitilmamasina dikkat edilmelidir. Erimis metalin �ok fazla kivilcim meydana getirmesi isitmanin �ok fazla yapildigina delil teskil eder. Kaynak alevi karb�rleyici olmali ve kaynak islemi ise seri ve �abuk olarak tamamlanmalidir. Bu kaynak ameliyesinde orta ve y�ksek karbonlu kaynak �ubugu kullanilmalidir. Kaynak ameliyesini m�teakip par�anin tamami, 6420- 7800 C dereceleri arasinda isitilarak gerilemelerinin giderilmesi temin edilir.

41. Takim �elikleri: Metalin �zelliklerini kontrol etmenin zorlugundan dolayi, bu �eliklere �ok nadir olarak kaynak ameliyesi uygulanir. Eger oksi-asetilen kaynagi yapilacaksa 5320C derecelik bir �n isitma d�zg�n bir sekilde tatbik edilir. Kaynak metalinin ihtiva ettigi karbonun yanmasina mani olmak kaynak alevi karb�rleyici olarak ayarlanir. Erimis metalin �ok fazla isitilmamasina dikkat etmek suretiyle kaynak islemi �ok �abuk olarak tamamlanmalidir. Kaynak ameliyesi hitaminda nihai isi islemlerine tabi tutulmalari gerekir.

42. Korozyona Mukavim Krom Nikelli �elikler: Bunlara, paslanmaz �elik adi da verilir. Bu metallere u� uca ek kaynagi yapilmasinda genisleme ve b�z�lmenin kontrol edilmesi su iki sekilde yapilir. Is par�asinin kenarlari, metal kalinligina esit bir aralikla ayri olarak tutulur ve yukari kaldirilir. Bu kenarlar 3 cm, lik esit araliklar ile tutturma kaynagi yapmak suretiyle birbirlerine tutturulurlar. Kenarlar arasindaki mesafe, baslangi�ta metal kalinligina esit, 30 cm� lik bir dikis uzunluguna mukabil 1 cm genisleyen bir sekilde birbirinden ayri tutulurlar. Baslama noktasindan itibaren kaynak devamli olarak yapilmalidir. Korozyona dayanikli krom nikelli �eliklerin kaynaginda en �nemli husus, korozyona mukavemet saglayan �zelliklerin azalmamasina dikkat etmektir. Bu da kaynak �ubuguna titanyum ilave edildigi takdirde ve kaynak ameliyesinden sonra d�zg�n bir sekilde 10000- 11370C derecelerine kadar isitilma ve hizli olarak sogutulma neticesinde elde edilir. Kaynak ameliyesinde alevin tam bir n�tr �zellige sahip olmasi istenirse de, az miktarda karb�rleyici alevde tercih edilir. Sicak metalin atmosferde mevcut olan oksijen ve azot ile birlesmesini �nlemek i�in bu �eliklere kaynak ameliyesinden evvel , oksi-asetilen kaynaginda kullanilan flaksin su i�erisinde karistirilmasindan sonra elde edilen karisimin ek yerinin her iki tarafina s�r�lmesi ile tatbik edilir.

43. Krom- Molibden Alasimli �elikler : Oksi �Asetilen alevi kullanmak suretiyle yapilan kaynak ameliyesinde bakir �rt�l� al�ak karbonlu bir elektrot kullanilir. Y�ksek mukavemet isteyen ek yerleri i�in krom- molibdenli y�ksek mukavemetli �ubuklarin kullanilmasi da m�mk�nd�r. Kaynak alevi n�tr veya karb�rleyici olmalidir. Y�ksek miktarda karb�rleyici alev, metali gevrek hale getirebilecegi gibi, soguma esnasinda da �atlamalara sebep olabilir. Kaynak dikisi sicakken hava ile temastan m�mk�n oldugu kadar korunmalidir. Alasimli �elikleri : Bu �eliklere bilesimi esas metal olan kaynak �ubuklari ile kaynak yapilmalidir. Kaynak ameliyesi hitaminda isi islemine tabi tutulmalarina ihtiya� vardir.

44. D�kme Demir : Kaynak isleminden �nce 3950- 4750 C dereceleri arasinda bir �n isitmaya ihtiya� g�sterir. �n isitma yapilmadigi veya d�zg�n bir sekilde yapilmadigi takdirde, yapilan kaynak dikisinin �atlamasi ihtimali vardir. Normal olarak kaynak ameliyesinin hitaminda metalin yavas yavas sogumasina m�saade edilmelidir. Aksi yapilacak olursa, d�kme demir gevreklesir, tezgahta islenmesi zorlasir. Kullanilacak kaynak �ubuklari d�kme demirden yapilmislardir. Kaynak ameliyesi esnasinda ereiyen metal �zerinde meydana gelen c�ruf, flaks kullanmak suretiyle ortadan kaldirilir. Bilesiminde flaks bulunan �ubuklar mevcuttur. Kaynak alevi n�tr alev seklinde ayarlanmali, metalin �ok fazla isitilmamasina dikkat etmelidir. Kaynak islemi �abuk yapilmali, kaynak bittikten sonra kaynak esnasinda hasil olan gerilmeleri ortadan kaldirmak i�in 5870- 6150 C dereceleri arasinda yeniden bir son isitma islemine tabi tutulmalidir. Bilahare, sogumaya terk edilmelidir.

45. Demir Ihtiva Etmeyen Metallerin Oksi-asetilen Kaynagi Al�minyum: Al�minyum ve alasimlarina tatbik edilen gaz kaynak islemleri, oksi- asetilen ve oksi- hidrojen kaynaklaridir. Gaz kaynagi genel olarak kalinligi 2.5 cm ye kadar olan par�alara tatbik edilir. Al�minyum oksi-asetilen kaynagi yapilirken kullanilan bek numarasi �elik kaynagi i�in kullanilan bek numarasindan bir numara daha b�y�k olmalidir. Kaynak ameliyesi d�z durumda yapilmalidir. Adi ge�en metal, kaynak esnasinda eridigi zaman y�zey ezerinde bir oksit tabakasi hasil olur. Kaynak metalinin kalitesinin bozulmamasi i�in flaks kullanmak lazimdir. Genel olarak bu flakslar toz seklindedir. Al�minyum kaynaginda kullanilan flakslar kaynak hitaminda tamamen temizlenmelidir. Temizleme ameliyesi kaynar su ve ince fir�a ile yapildigi gibi, kaynak yapilan par�anin bir asit banyosuna daldirildiktan sonra tekrar sicak veya soguk su ile �alkalanmasi suretiyle de yapilir.kaynak �ubuklari esas metal ile ayni �zellikte olmalidir. Diger d�vme al�minyum alasimlarina, yaklasik olarak %5 silisyum ihtiva eden kaynak �ubuklari kullanilabilir. 1.9 cm veya daha kalin levhalar 2570- 3670 C dereceleri arasinda bir �n isitmaya tabi tutulmalidir. �n isitma yukarida yapilan 3670 C derecesini asarsa metal �zelligini kaybeder. Kaynak alevi n�tr seklinde ayarlanir. Bek ise esas d�zlemle 30 derecelik bir a�i yapacak sekilde tutulur. Iyi kalitede bir kaynak dikisinin elde edilmesi, ek yeri boyunca kaynak ameliyesinin hizli bir sekilde yapilmasina baglidir.

46. Bakir: Bu maden, isiyi y�ksek derecede iletme kabiliyetine sahip oldugundan, oksi- asetilen alevinin isisinin y�ksek olusu sebebiyle uygun bir kaynak ameliyesidir. Kullanilacak bek, b�y�k olmalidir. Bakira az miktarda oksitleyici alevle kaynak yapmak m�mk�nd�r. Erimis metal bu alev tarafindan meydana getirilen oksit vasitasiyla korunur. Erimis metali korumak i�in flaks kullanilirsa, bu takdirde alev n�tr �zellige sahip olmalidir. Kullanilacak kaynak �ubugu bilesimi esas metal bilesiminin ayni olmalidir. Kaynak ameliyesi esnasinda saloma ile esas levha arasindaki a�i 600 derece olmalidir.

47. Pirin� � Bronz : Al�ak ve y�ksek pirin�lere oksi- asetilen kaynagi ile iyi bir sekilde kaynak yapilmasi m�mk�nd�r. Al�ak pirin�lerin kaynaginda kullanilan kaynak �ubuklari %1,5 silisyum ihtiva eden �ubuk seklinde olmalidir. Yine adi ge�en pirin�lerde flaks kullanmaya hatta �n ve ilave isitmaya l�zum hasil olur. Y�ksek pirin�lerde ise end�stride bronz �ubuk ismi ile taninan kaynak �ubuklarinin kullanilmasi faydali olur. Bronzlara gelince; genel olarak al�minyum bronzuna oksi- asetilen kaynagi nadir olarak yapilir. Ayni sekilde fosfor bronzu da b�yledir. Ancak silisyum bronzu, oksi- asetilen kaynagi ile iyi bir sekilde kaynak havuzunun idamesi faydalidir. Hafif bir oksitleyici alev, silisyum bronzunun kaynaginda �ok iyi netice verir.

48. Magnezyum : Bu metalin kaynak ameliyesi, kullanilan flaksin asindirici �zelliginden dolayi genel olarak basit u� uca ek ve k�se kaynaklarina inhisar eder. Kaynak hitaminda dikisin �zerinde bulunan flaks zerre ve kalintilari, derhal temizlenmelidir. Bu flakslar, yani magnezyum kaynaginda kullanilan flakslar, fazla miktarda sodyum ihtiva ederler. Bu da kaynak alevinin �ok fazla parlak olmasini tesir eder. Kaynak �ubuklarinin birlesimi, esas metal ayni olmalidir. Saloma n�tr veya az miktarda karb�rleyici alev meydana getirecek sekilde ayarlanmalidir. Saloma ile is par�asi arasindaki a�i 45 derece olmalidir. Kaynak esnasinda �ok sicak bir alev kullanmak veya kaynagi �ok yavas yapmak, karincalanmaya sebep olabilir. Kaynak ameliyesinden sonra 2570 C derecesinde bir nihai isi islemi tatbiki, yani gerilme gidermesi yapilmasi faydalidir.