Dane INFORMACYJNE

Dane INFORMACYJNE • Nazwa szkoły: • Gimnazjum im. Powstańców Wielkopolskich w Mieścisku • ID grupy: 98/31_P_G2 • Opiekun: Mariusz Wasela • Kompetencja: • przedsiębiorczość • Temat projektowy: • Środowisko naturalne w Polsce. Stan obecny – ochrona – prewencja. • Semestr/rok szkolny: II, 2010/2011

Cele projektu Poznanie i analiza stanu środowiska w Polsce, form przeciwdziałania degradacji środowiska, sposobów ochrony przyrody. Poznanie zasobów naturalnych i ich wykorzystanie, racjonalna gospodarka zasobami, formy odzysku. Poszukiwanie informacji z różnych źródeł.

„Człowiek to część przyrody, i najbardziej niebezpieczne dla naszej planety katastrofy i zagrożenia otaczającego środowiska są związane właśnie z nim.” Tematyka projektu • I. Stan środowiska naturalnego w Polsce • Sposoby ochrony • Działania państwa, przedsiębiorstw, samorządu gminy Mieścisko, gospodarstw domowych • II. Zasoby naturalne w Polsce • Znaczenie i wykorzystanie • Racjonalna gospodarka zasobami • Formy odzysku • Działania podjęte przez naszą grupę projektową.

ŚRODOWISKO W POLSCE Stan środowiska naturalnego w Polsce w ostatnich latach poprawił się, aczkolwiek nadal pozostawia wiele do życzenia. Przez blisko pół wieku “kwitła” u nas gospodarka socjalistyczna, w której wiodącą rolę odgrywał przemysł, a zwłaszcza najbardziej szkodliwe dla środowiska, jego “ciężkie” gałęzie – górnictwo, hutnictwo, energetyka, przemysł elektromaszynowy, chemiczny.

1. Procesy spalania paliw: • energetyka : działalność elektrowni i elektrociepłowni. Ich podstawą paliwową jest węgiel (kamienny i brunatny), którego spalanie powoduje emisję dwutlenku siarki , tlenków węgla i azotu oraz pyłów. • transport (motoryzacja): stanowi on źródło emisji tlenków azotu, tlenków węgla oraz związków ołowiu • 2. Przemysł metalurgiczny (hutniczy): emituje dwutlenek siarki oraz toksyczne pyły zawierające metale ciężkie. • 3.Przemysł chemiczny emituje metale ciężkie, fluor, siarkowodór, węglowodory, kwas siarkowy, fenole. • 4. Rolnictwo - opylanie pól środkami ochrony roślin i używanie sztucznych nawozów. • 5. Składowiska surowców i odpadów : są źródłem pyłów w większości toksycznych. • 6. Ludzie palący papierosy wprowadzają do powietrza tlenek węgla oraz inne szkodliwe substancje. Źródła i rodzaje zanieczyszczeń powietrza Emisja głównych zanieczyszczeń powietrza w Polsce w latach 1990 – 2005 [w tonach] Źródło: GUS, www.stat.gov.pl.

Wpływ zanieczyszczonego powietrza • Schorzenia ludzi: • - choroby układu oddechowego • - zaburzenia funkcjonowania • organów wewnętrznych • 2. Niszczenie flory (zamieranie lasów i obniżenie plonów rolnych). • 3. Zmniejszenie odporności i choroby zwierząt. • 4. Kwaśne deszcze: • niszczenie elewacji budynków • korozja metali oraz zwiększone zużycie maszyn i urządzeń • zakwaszanie wód i gleb Sposoby zapobiegania: • odsiarczanie spalin i węgla • zmiana systemu ogrzewania miast - • przechodzenie na inne niż węgiel źródła energii, np. gaz ziemny • stosowanie biopaliw • stosowanie katalizatorów spalin • zakładanie urządzeń odpylających – • filtrów i elektrofiltrów • oddzielenie zakładów przemysłowych • i popularnych szlaków komunikacyjnych • pasami drzew i krzewów (naturalne filtry • ochronne)

Straty spowodowane zanieczyszczeniem środowiska • Kwaśne deszcze: • zakwaszają wodę lub glebę, • wywierają szkodliwy wpływ na szatę roślinną. • najbardziej zagrożone skażeniami atmosfery są ekosystemy leśne, a w szczególności lasy iglaste. Powstawanie kwaśnych deszczy Dziura ozonowa - zwiększenie natężenia promieniowania ultrafioletowego, które powoduje wzrost zachorowań na raka skóry i chorobę oczu, powoduje liczne mutacje genetyczne. Obniżenie wielkości plonów oraz pogorszenie jakości uzyskiwanych płodów rolnych.

DEGRADACJA GLEB Przyczyny: • Wzrost liczby obszarów zajętych przez zabudowę osiedlową, tereny przemysłowe i komunikacyjne. • Eksploatacja surowców (głównie górnictwo) prowadząca do zmian terenu • Zmiany geochemiczne w glebach położonych w sąsiedztwie zakładów przemysłowych (rafinerii ropy naftowej, elektrowni) . • Zanieczyszczenia gleb położonych wzdłuż ciągów komunikacyjnych . • Wycieki substancji ropopochodnych. • Źle zabezpieczone szamba. • Chemizacja i mechanizacja rolnictwa. • Kwaśne deszcze . • Niewłaściwie prowadzona gospodarka leśna (np. nadmierny wyręb lasów, monokultury leśne). • Skutki degradacji gruntów: • zniszczenie warstwy glebowej lub osiadanie gruntu • zakwaszanie gleb • utrata terenów rolniczych • zmiany warunków siedliskowych dla fauny i flory • pogarszanie warunków zdrowotnych ludzi przez gromadzenie się szkodliwych substancji (głównie ołowiu, kadmu, miedzi) w tkankach dzięki spożywaniu skażonych roślin • zagrożenie dla ujęć wody pitnej

Zapobieganie degradacji gruntów Sposoby: • likwidacja lub zabezpieczanie źródeł skażenia • ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów - uruchomienie kompostowni do utylizacji odpadów • zmniejszenie ilości odpadów przez powtórne wykorzystanie makulatury, stłuczki szklanej i złomu • segregowanie odpadów

Zanieczyszczenia wód Zanieczyszczenia dostają się zarówno do wód powierzchniowych (w tym do Bałtyku) jak i do wód podziemnych. • pochodzenia naturalnego (zasolenie, cząstki • obumarłych zwierząt lub roślin, humus), • powstałe w wyniku działalności człowieka: • zanieczyszczenia biologiczne i • bakteriologiczne (bakterie, plankton, wirusy, • grzyby, glony i ich toksyny), • chemiczne np. ścieki, oleje, benzyna, ropa, • detergenty, chemiczne środki ochrony roślin, • nawozy sztuczne, związki metali ciężkich), • fizyczne (cząstki obumarłych roślin lub • zwierząt, iłów oraz składniki ścieków i • odpady), • zanieczyszczenia izotopami pierwiastków • promieniotwórczych (w zrzutach wód • z kopalń).

Skutki zanieczyszczeń wód: • obniżenie jakości wód powierzchniowych i podziemnych • utrata źródeł dla potrzeb konsumpcyjnych (pitnych), rolniczych i przemysłowych • ograniczenie możliwości rozwoju świata organicznego w zbiornikach wodnych • eutrofizacja zbiorników wodnych - masowe pojawienie się glonów planktonicznych, powodujące spadek stężenia tlenu i gromadzenie się w wodzie siarkowodoru. • wzrost kwasowości zbiorników wodnych (przez kwaśne deszcze) powoduje zanikanie organizmów nie tolerujących takiego odczynu w tym środowisku (najbardziej wrażliwymi są: raki, łososie, ślimaki) • pogorszenie warunków zdrowotnych człowieka - choroby (cholera ,tyfus brzuszny) wywołane znajdującymi się w zanieczyszczonych wodach wirusami i bakteriami chorobotwórczymi • usterki technologiczne w przemyśle • ograniczenie dostępu do miejsc rekreacji (kąpielisk) • Sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom wód: • odsalanie wód kopalnianych • redukowanie ilości ścieków • wprowadzanych do wód • powierzchniowych • budowa oczyszczalni ścieków • likwidacja "dzikich" wysypisk • śmieci • zmniejszenie zanieczyszczenia • powietrza i gleby

Wpływ zanieczyszczonego środowiska na rośliny W Polsce wymarły już łącznie 124 gatunki roślin, a dalsze 1648 gatunków i podgatunków znalazło się na liście gatunków zagrożonych. Od 1800 roku wyginęły 62 gatunki fauny krajowej. • Bezpośredni - uszkodzenia igieł i liści . • Pośredni jako następstwo zakwaszenia gleby : uszkodzenia korzeni , zakłócona symbioza korzeni i grzybów przez co zmniejsza się odporność na choroby i szkodniki. • Wyniszczenie lasów iglastych w Górach Izerskich. • Rośliny zielne są bardziej wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza . • Brak porostów na najbardziej zanieczyszczonych terenach. • Skażona gleba rodzi skażoną żywność Zanieczyszczenia środowiska wodnego: zakwity glonów, prowadzące do braku tlenu w warstwie przydennej i śmierci organizmów tam żyjących. Rozwijają się glony i mchy wodne.

Wpływ zanieczyszczonego środowiska na zwierzęta Co roku na liniach energetycznych ginie tysiące ptaków. • Na obszarach zanieczyszczonych zmniejsza się liczba owadów, co często powoduje masowe pojawianie się szkodników, które zwykle są bardziej odporne na zanieczyszczenia, niż owady na nie polujące, np. chrząszcze biegacze. • Obniża się także wysokość plonów wielu roślin uprawnych, ponieważ są eliminowane owady zapylające kwiaty (motyle, pszczołowate, trzmiele). • Wiele zwierząt ginie pod kołami samochodów zwłaszcza tam, gdzie szlaki komunikacyjne krzyżują się ze szlakami wędrówek zwierząt np. szlaki godowe żab. Przyrodnicy alarmują. Populacja zająca w ciągu ostatnich 20 lat spadła dwukrotnie, a kuropatw 2,5 razy. Jerzyk – ptak, który ginie z naszych miast

Ochrona przyrody w Polsce Polska zaliczana jest do grupy państw europejskich o najwyższym wskaźniku różnorodności biologicznej, zarówno pod względem ilości gatunków, jak i walorów środowiskowych. Dążąc do zachowania posiadanych wartości przyrodniczych, Polska od wielu lat rozwija różnorodne formy ochrony prawnej obszarów i obiektów, a także poszczególnych gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk. Ochrona przyrody w Polsce jest realizowana na bazie ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r., która weszła w życie z dniem 1.05.2004 r. Według przepisów w niej zawartych ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody, tj.: • - dziko występujące rośliny, zwierzęta i grzyby, • - rośliny, zwierzęta i grzyby objęte ochroną gatunkową, • - zwierzęta prowadzące wędrowny tryb życia, • - siedliska przyrodnicze, • - siedliska zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, • - twory przyrody żywej i nieożywionej, • - kopalne szczątki roślin i zwierząt, • - krajobrazy, • - zieleń w miastach i wsiach, • - zadrzewienia. Tak pojęta ochrona przyrody realizowana jest przy zastosowaniu dwóch uzupełniających się sposobów: • ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów polegającej na prawnym zabezpieczeniu całych grup lub indywidualnie wyszczególnionych gatunków rzadkich, zagrożonych lub z innych względów wymagających ochrony na terenie całego kraju, • ochrony obszarowej prawnie zabezpieczającej całe ekosystemy i wszystkie organizmy żyjące na wybranym obszarze ochronnym, np. parku narodowym czy rezerwacie.

Formy ochrony przyrody w Polsce Zgodnie z obowiązującą w naszym kraju ustawą o ochronie przyrody, przestrzenne formy ochrony obejmują: • Parki narodowe • Rezerwaty przyrody, • Parki krajobrazowe, • Obszary chronionego krajobrazu, • Obszary Natura 2000, • Pomniki przyrody, • Stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej, • Użytki ekologiczne, • Zespoły przyrodniczo- krajobrazowe, • Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.

Działania ochronnew Polsce • W rządzie ochroną przyrody w Polsce zajmuje się Ministerstwo Środowiska. • Inne organizacje zajmujące się ochroną przyrody : • Liga Ochrony Przyrody • Fundacja “Nasza Ziemia” • Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska • Instytut na Rzecz Ekorozwoju • Fundacja Ekologiczna "Zielona Akcja" • Polski Klub Ekologiczny

Natura 2000 Do końca 2009 r. w Polsce wyznaczono 141 obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz 364 specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). Prace nad doprecyzowaniem przebiegu granic wyznaczonych obszarów Natura 2000 nadal trwają, dlatego powierzchnie wyznaczonych obszarów mogą w przyszłości ulec zmianie.

Działania przedsiębiorstw w zakresie ochrony środowiska Prawie 30% polskich firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw nie uwzględnia w swoich poczynaniach żadnych działań ekologicznych. Wśród pozostałych 2/3 instytucji najpopularniejsza jest segregacja śmieci. Niewielki procent instytucji oszczędza wodę, energię i światło oraz myśli o tym, co dzieje się z ich produktami, kiedy już się zużyją. Źródło: Raport „Ochrona środowiska i ekoinnowacje”, PARP, Warszawa 2010 r.

GMINA MIEŚCISKO OCHRONA ŚRODOWISKA • Grupa projektowa przeprowadziła wywiad z Panem Rafałem, pracownikiem Urzędu Gminy w Mieścisku na temat ochrony środowiska w naszej gminie. Dowiedzieliśmy się, że główne cele ochrony środowiska w naszej gminie to: • poprawa jakości powietrza • racjonalna gospodarka energetyczna • uporządkowanie gospodarki ściekowej • stworzenie podstaw do nowoczesnego gospodarowania odpadami komunalnymi • wysoki poziom wiedzy ekologicznej mieszkańców Zadaniem zrealizowanym jest weliminowanie węgla jako paliwa w kotłowniach świetlic wiejskich na terenie gminy i wyposażenie w piece na paliwa niskoemisyjne.

ZREALIZOWANE ZADANIA W latach 2002-2006 zostały przeprowadzone prace termoizolacyjne w budynkach użyteczności publicznej Efektem końcowym tych prac jest znaczne obniżenie zużycia energii cieplnej w budynkach. • Uporządkowanie gospodarki ściekowej: • Budowa oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacji sanitarnej w Mieścisku • Budowa oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacji sanitarnej w Popowie Kościelnym • Uzbrojenie wylotów sieci kanalizacji deszczowej w separatory substancji ropopochodnych Modernizacja czterech stacji poboru wody głębinowej w celu zmniejszenia energochłonności procesu uzdatniania wody i polepszenia jej jakości. • Gospodarka odpadami: • Współudział w budowie Międzygminnego Składowiska Odpadów Komunalnych w miejscowości Nowe-Kopaszyn • Uchwalenie Gminnego Programu Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest oraz zasad udzielania pomocy finansowej • Selektywna zbiórka odpadów Ścieżka przyrodniczo – edukacyjna

ZAMIERZENIA DOTYCZĄCE OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE MIEŚCISKO • Wykorzystanie lokalnych źródeł paliw i energii: • Budowa biogazowni • Budowa kotłowni na biomasę • Gospodarka odpadami komunalnymi: • Rozbudowa oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacji sanitarnej w Mieścisku • Budowa rurociągu tranzytowego doprowadzającego ścieki z Żabiczyna do oczyszczalni w Mieścisku • Współfinansowanie budowy Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Kopaszynie • Współfinansowanie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków • Wykorzystanie lokalnych źródeł paliw i energii: • Energia słoneczna • Energia wiatru • Energia wody • Gazyfikacja miejscowości Mieścisko w 2010 roku: • Budowa instalacji do zgazowania skroplonego metanu LNG • Budowa gazociągu o długości 15 km

Jakie działania podejmują mieszkańcy Mieściska, aby chronić środowisko? Chcąc się dowiedzieć, czy mieszkańcy naszej wsi podejmują działania w celu ochrony środowiska, Jakub, Mikołaj i Przemek przeprowadzili ankietę. W badaniu wzięło udział 65 osób, udzielając odpowiedzi na następujące : • Czy oszczędza się wodę w gospodarstwie domowym? • Czy oszczędza się energię? • Czy segreguje się śmieci? Jeśli tak, to jakie? • Jak są odprowadzane ścieki? WYIKI BADAŃ Głównie: papier, plastiki, szkło • ŚCIEKI: • kanalizacja – 43,7% • szambo- 40%, • przydomowa oczyszczalnia – 1,5%

Narodowa polityka ekologiczna Podstawą ekologicznej polityki rządu jest regularnie aktualizowany dokument „Polityka Ekologiczna Państwa”. Wytyczne dotyczące narodowej polityki środowiskowej to: • Redukcja zużycia wody, energii oraz surowców na jednostkę produkcyjną i produkt narodowy do lat 2020-2025. • Wdrażanie prawnych, organizacyjnych, technicznych środowiskowych rozwiązań, szczególnie w kwestiach standardów emisji gazów, standardów produkcji , pozwoleń środowiskowych, zobowiązań co do technik BAT, wyposażenia zakładów przemysłowych, kanalizacji i oczyszczalni na wsiach i w miastach, systemu składowania śmieci, recyklingu, bezpiecznego składowania odpadów. • Redukcja zanieczyszczenia powietrza i wody. • Zwiększenie udziału odnawialnej energii. • Wspieranie sprzyjających środowisku form i trendów w rolnictwie, leśnictwie, turystyce i kształtowanie wśród konsumentów sposobów zachowania przyjaznych dla środowiska (zdrowy tryb życia, kreowanie rynku zdrowej żywości i proekologicznych produktów). • Wdrażanie narodowej strategii dotyczącej biologicznej różnorodności poprzez zwiększanie obszarów leśnych z 30 % w latach 2020 – 2033 do 33 % w 2050r. i objęcie 1/3 terytorium Polski różnymi formami ochrony przyrody, spełniając wymogi NATURA 2000

Zasoby naturalne występujące w Polsce Podział i występowanie w surowców Polsce Polska jest krajem zasobnym w surowce mineralne. Lokuje się w ścisłej czołówce państw o największych na świecie zasobach m.in. węgla kamiennego i brunatnego, rud miedzi, cynku i ołowiu, a także siarki, soli kamiennej i surowców budowlanych.

Wykorzystanie gospodarcze surowców • energetyczne: węgiel, gaz, benzyna; • metalurgiczne: rudy metali; • chemiczne: spożywczy, nawozy sztuczne; • zdobniczy: metale szlachetne; • budowlane: wapna, piasek, skały wapienne i gipsowe; • Surowce mineralne to minerały i skały, które człowiek wydobywa, przetwarza i użytkuje. • Okręgi przemysłowe - wyspecjalizowane w wytwarzaniu określonych produktów, dają źródło utrzymania dla wielu mieszkańców.

Racjonalna gospodarka zasobami: • oszczędne wykorzystanie surowców, pamiętając o potrzebach następnych pokoleń, • zastosowanie metod eksploatacji, maksymalnie ograniczających zmiany w środowisku, • uzyskanie jak najmniejszej ilości odpadów, powtórne ich użycie lub wykorzystanie w nowym procesie produkcji, • wprowadzenie technologii i urządzeń zapobiegających zanieczyszczeniom środowiska, • ochronę lasów, które są regulatorami zawartości tlenu i dwutlenku węgla w troposferze, • oszczędną gospodarkę wodą, budowę oczyszczalni ścieków i zamkniętych obiegów wody,

Sposoby oszczędnego gospodarowania surowcami energetycznymi Poszukiwanie nowych źródeł energii: • energia wody, • energia cieplna wnętrza Ziemi (geotermiczna), • energia siły wiatru, • energia promieniowania słonecznego • Wykorzystanie lokalnych źródeł paliw i energii: • Budowa biogazowni • Budowa kotłowni na biomasę

MOŻLIWOŚCI POWTÓRNEGO WYKORZYSTANIA NIEKTÓRYCH ODPADÓW Segregowanie odpadów Ze względu na niebezpieczne właściwości • zużyte baterie i akumulatory, • zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, • oleje odpadowe, • przeterminowane leki, Recykling • papier (niezanieczyszczony), • szkło opakowaniowe (białe/ kolorowe), • metale (np. odpady opakowaniowe), • tworzywa sztuczne (np. odpady opakowaniowe)

Jak można zapobiegać powstawaniu odpadom? Porady dla wszystkich: • wypożyczanie zamiast kupowania przedmiotów rzadko używanych (np. sprzętu, narzędzi, płyt, książek, zabawek), • kupowanie towarów bardziej trwałych i lepszej jakości (np. sprzętu elektronicznego, mebli, tradycyjne golarki, bawełniane chusteczki, pieluszki), • unikanie artykułów jednorazowych (np. toreb, długopisów, chusteczek, sztućców), • kupowanie produktów, które nie są nadmiernie pakowane (np. warzywa i owoce luzem, kupowanie największego opakowania np. proszek do prania 10 kg zamiast małych opakowań po 1,5 kg), • kupowanie używanych rzeczy.

Nasze działania w szkole – Dzień Dla Ziemi – czyli warto dbać o środowisko naturalne. • Konkurs biologiczny. Konkurs został przeprowadzony 12 stycznia. W konkursie wzięło udział 26 osób. Zwycięzcy konkursu otrzymali nagrody w postaci ekologicznych toreb. • Przedstawienie prezentacji o środowisku. W dniu 19 stycznia wszyscy chętni uczniowie obejrzeli naszą prezentację. • Zbiórka baterii w naszej szkole! Wykonaliśmy plakaty, zachęcające do zbierania baterii.

Dane INFORMACYJNE