Problem samobójstw w wybranych zaburzeniach psychicznych u dorosłych

1. Problem samobójstw w wybranych zaburzeniach psychicznych u dorosłych Katarzyna Jakuszkowiak – Wojten Gdański Uniwersytet Medyczny

2. Agenda • epidemiologia • samobójstwo jako zjawisko wielowymiarowe • ryzyko samobójstwa w poszczególnych zaburzeniach psychicznych • mity dotyczące samobójstwa • postępowanie z chorym zgłaszającym myśli samobójcze • profilaktyka

3. Liczba zamachów samobójczych zakończonych zgonem w Polsce

4. Główne przyczyny zgonów US National Center for Health Statistics

5. Definicja autorstwa prof. Edwina Shneidmana z UniwersytetuKalifornijskiego „We współczesnym zachodnim świecie, samobójstwo jest świadomie podjętym działaniem mającym na celu samozniszczenie; jest działaniem, które można określić jako wielowymiarowe zaburzenie występujące u jednostki, której potrzeby nie są zaspokojone i która sama definiuje problem, w którym samobójstwo spostrzega jako najlepsze rozwiązanie”.

6. Samobójstwo jako zjawisko wielowymiarowe Samobójstwo w modelu biopsychospołecznym zdrowia i choroby (przyczyną samobójstwa jest wzajemna interakcja czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych). PREVENTING SUICIDE A RESOURCE FOR GENERAL PHYSICIANS, World Health Organization Geneva 2000

7. Czynniki społeczne i kulturowe: • wzrost przemocy przy jednoczesnym spadku zainteresowania ludźmi • rozpad małżeństw, powtórne małżeństwa i zmiany w strukturze rodziny • niepewność, poprzez zmiany w zatrudnieniu i dostępie do edukacji • zmiana ról społecznych mężczyzn i kobiet

8. Ryzyko samobójstwa w zaburzeniach psychicznych Harris i wsp.; Tondo i wsp.

9. Czynniki predykcyjne samobójstwa w depresji: • depresja o dużym nasileniu (poczucie winy, beznadziejności, niska samoocena, anhedonia, wysoki poziom lęku, bezsenność, ujawniane myśli lub zamiary samobójcze) • cechy demograficzne: wiek >45r.ż., płeć: mężczyzna, owdowiały(a), rozwiedziony(a) • sytuacja socjalna: samotność, zła sytuacja materialna, utrata pracy • dane z wywiadu: próby samobójcze w przeszłości, samobójstwa osób bliskich, okres żałoby Psychiatria t.IIA.Bilikiewicz, S.Pużyński, J.Rybakowski, J. Wciórka Urban & Partner 2002

10. Czynniki protekcyjne samobójstwa w depresji: • aktywność zawodowa • obecność dzieci w domu • posiadanie rodziny • okres ciąży • przekonania religijne • wysoka jakość życia • wsparcie społeczne • dobra relacja terapeutyczna Kutcheri Chehil2007

11. Ryzyko samobójstwa w schizofrenii jest najwyższe w następujących okresach: • wczesne stadia choroby • początkowy okres nawrotu choroby • początki powrotu do zdrowia • powtarzające się nawroty S. Gupta et al.: Factors associated with suicide attempts among patients withschizophrenia, Psychiatric services 1998, 10: 1353–1355.

12. Czynniki związane z podwyższonym ryzykiem samobójstwa u osób uzależnionych od alkoholu: • wczesny początek alkoholizmu • długi okres picia • głębokie uzależnienie • obniżony nastrój • zły stan somatyczny • złe funkcjonowanie w pracy • przypadki alkoholizmu w rodzinie • zerwanie z bliską osobą lub poważne trudności w związku PREVENTING SUICIDE A RESOURCE FOR GENERAL PHYSICIANS, World HealthOrganization Geneva 2000

13. Zaburzenia osobowości Do zaburzeń osobowości częściej wiązanych z samobójstwem należy: • osobowość z pogranicza (borderline) oraz antyspołeczne zaburzenia osobowości • osobowość histrioniczna • osobowość narcystyczna • pewne cechy psychiczne, takie jak impulsywność i agresja, które również wiążą się ze zwiększonym ryzykiem samobójstwa. E. T. Isometsa et al.: Suicide among subjects with personality disorders,American Journalof Psychiatry 1996, 53: 667–673.

14. Zaburzenia lękowe Wśród zaburzeń lękowych, najczęściej wiążą się z samobójstwem: • napady panicznego lęku • zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne • zaburzenia somatyzacyjne • zaburzenia odżywiania się PREVENTING SUICIDE A RESOURCE FOR GENERAL PHYSICIANS, World Health OrganizationGeneva 2000

15. Mity dotyczące samobójstwa • ci, którzy mówią o samobójstwie nie zabijają się • próba samobójcza nie jest wyrazem pragnienia śmierci, ale próbą manipulowania otoczeniem • poprawa nastroju po nieudanej próbie samobójczej jest równoznaczna z wyeliminowaniem zagrożenia • każdy samobójca jest chory psychicznie • pytanie o myśli samobójcze może sprowokować działania samobójcze

16. Zapobieganie samobójstwom: • działania zmierzające do redukowania czynników społeczno-ekonomicznych ( np. zapewnienie jak najlepszych warunków wychowywania dzieci i młodzieży) • prowadzenie edukacji dotyczącej problematyki samobójstw w społeczeństwie • wczesne rozpoznanie, ocena oraz leczenie chorych, u których prawdopodobne jest popełnienie samobójstwa

17. Kiedy należy kierować pacjentów do psychiatry? • przejawiają zaburzenia psychiczne • podejmowali próbę samobójczą w przeszłości • występują przypadki samobójstw, alkoholizmu lub zaburzeń psychicznych w rodzinie • stan zdrowia fizycznego jest zły • brak im wsparcia społecznego

18. Postępowanie z pacjentem zgłaszającym myśli samobójcze: • nie zostawiać pacjenta samego • skierować do szpitala • zorganizować przewiezienie go do szpitala karetką lub radiowozem policyjnym

19. Dziękuję za uwagę!