Płock, 9-10 maja 2012

1. Prezentacja oraz omówienie wybranych studiów przypadku projektów realizowanych przez Collect Consulting S.A. Witold GrzybowskiPartner w Collect Consulting S.A.Mariusz BryłaDyrektor Działu Doradztwa w Collect Consulting S.A. Płock, 9-10 maja 2012

2. Budowa, Rehabilitacja i Utrzymanie dróg niepłatnych z udziałem przedsiębiorcy prywatnego Witold GrzybowskiPartner w Collect Consulting S.A. Płock, 9-10 maja 2012

3. Prezentowane zagadnienia Budowa, rehabilitacja i utrzymanie dróg niepłatnych z udziałem przedsiębiorcy prywatnego • Drogi – jako zadanie publiczne; • Struktura systemów zarządzania drogami; • Trendy i oczekiwania; • Koncesja – możliwości i ograniczenia; • Inicjatywy regionalne i lokalne w Polsce; • Bariery; • Performance kontrakt - zastosowanie; • Elementy procedury przygotowawczej; • Podział ryzyka i konsekwencje; • Podstawa prawna; • Przesłanki i założenia dla modelu PPP; • Poglądowe porównanie wariantów; • Podsumowanie; • Pytania i odpowiedzi.

4. Drogi – zadanie publiczne Tradycyjnie drogi uważane są usługę dostępną bez opłaty; Jakość i dostępność dróg odzwierciedlają stan państwa i finansów publicznych. Myto lub opłata rogatkowa były pobierane już w średniowiecznej Polsce; Od lat 70-tych zarządzanie drogami w Europie i na świecieprzechodzi transformację:Wzrasta średnia gęstość sieci drogowej,zwiększa się udział autostrad i dróg ekspresowych. W Polsce lata 80-te i 90-te nie odzwierciedlały trendu w Europie, w tym czasie zmieniła się struktura finansowania dróg i dalsze unowocześnianie systemu transportowego będzie się odbywaćw oparciu o obecne metody zarządzania i finansowania.

5. Cechy autostrad i dróg ekspresowych w wybranych krajach Źródło: World Bank, Przegląd rozwiązań instytucjonalnych dla zarządzania drogami 2010.

6. Główne trendy • Pomimo różnic w rozwiązaniach instytucjonalnych, w większości krajów widoczne są następujące trendy w metodach zarządzania drogami: • Zwiększony udział sektora prywatnego w budowie, utrzymaniu i zarządzaniu infrastrukturą drogową; • Zwiększony udział użytkowników dróg i komunikacji ich potrzeb w procesie rozwoju sieci drogowej. Źródło: World Bank, Przegląd rozwiązań instytucjonalnych dla zarządzania drogami 2010.

7. Drogi – zadanie publiczne • Dzisiejsze oczekiwania od zarządców dróg płatnych: • Dostępność; • Komfort jazdy; • Intermodalność; 1950 1980 2010

8. Koncesje Koncesje = rozwiązanie tylko dla dróg płatnych Źródło: GDDKiA

9. Drogi krajowe Inicjatywy regionalne Źródło: GDDKiA

10. Zaawansowane postępowania – drogi niepłatne Inicjatywy lokalne Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie dialogu konkurencyjnego na podstawie ustawy PZP o wartości zamówienia powyżej 4.845.000 EUR na zadanie pn : Wybór partnera prywatnego do realizacji przedsięwzięcia dotyczącego „budowy oraz eksploatacji drogi stanowiącej połączenie komunikacyjne z terenem inwestycyjnym „Tucznawa” w Dąbrowie Górniczej”. Postępowanie o zamówienie publiczne w trybie przetargu nieograniczonego na roboty budowlane dotyczące zadania pn.: „Budowa ul. Parkowej w Karpaczu w II etapach wraz z zapewnieniem finansowaniaprac do roku 2020” Wartość 5.167.000 EUR

11. Tucznawa - Dąbrowa Górnicza Liczba Ofert: 1 Długość odcinka 8774,44 mWadium PLN 1.000.000Wykonawca jest zobowiązany wykazać, że: posiada środki finansowe lub zdolność kredytową w wysokości min, 80.000.000,00 PLN.Zaproszenie 5 wykonawców.

12. ul. Parkowa - Karpacz Płatności w roku 2011 –w kwocie 3.000.000,00 zł – ze środków Zamawiającego), przy przerobie w 2011 roku o wartości minimum 8.000.000,00 zł brutto. + Ubezpieczenie PLN 1.000.000Tunel co najmniej 80 mb o wartości robót nie mniejszej niż PLN 15.000.000,00 . brutto Obwodnica będzie miała długość 750 mb z czego ok.100 mb przebiegać będzie w tunelu. Plus zbiornik do naśnieżania stokuWadium PLN 50.000 . Zdolność Finansowa wykonawcy PLN 20.000.000 Najkorzystniejszą ofertę złożyła firma Skanska, tj. z ceną 22.218.338 zł.

13. Droga wojewódzka - Wrocław Pierwsze w kraju postępowanie o przekazanieodcinka drogi wojewódzkiej do rehabilitacjii utrzymania przez partnera prywatnego. Przebudowa i bieżące utrzymanie drogi wojewódzkiej nr 342 na odcinku 11,947 km, realizowana w formule partnerstwa publiczno-prywatnego.

14. Bariery • Ryzyko ustawodawcze; • Ryzyko sektora finansów publicznych; • Ryzyko wyboru wykonawcy;

15. Ryzyko ustawodawcze Decyzja Eurostat nr 18/2004 - 11 lutego 2004 Nowa decyzja Eurostatu dotycząca deficytu i długu Traktowanie partnerstwa publiczno-prywatnego Eurostat rekomenduje, aby aktywa zaangażowane w partnerstwo publiczno-prywatne były klasyfikowane jako aktywa nie będące aktywami sektora instytucji rządowych i samorządowych, a w następstwie tego rejestrowane poza bilansem sektora, jeżeli występują łącznie dwa następujące uwarunkowania: 1. partner prywatny ponosi ryzyko konstrukcyjne (budowy) oraz 2. partner prywatny ponosi co najmniej ryzyko dostępności lub ryzyko popytu. Zakres postępowania: rehabilitacja, remont, przebudowa. ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane

16. Ryzyko sektora finansów publicznych Ryzyko zaklasyfikowania aktywów zaangażowanychw partnerstwo publiczno-prywatne na bilansie sektora finansów publicznych. Podjęcie decyzji o rozmiarze projektu pilotażowego (długość odcinka w km) 400 200 120 60 12

17. Ryzyko wyboru wykonawcy Tryb wyboru partnera:Negocjacje z ogłoszeniem;Dialog konkurencyjny;Przetarg ograniczony; Lokalne firmy budowlane Międzynarodowe firmy budowlane Ocena kosztu ryzyka – instytucja finansująca

18. Wsparcie instytucjonalne Zagadnienia wymagające interpretacji indywidualnej • Ryzyko ustawodawcze; • Ryzyko sektora finansów publicznych; Zamawiający MRR GUS Wniosek Wniosek Wniosek OPINIA Okres : 75 dni

19. Opinia Czy remont lub przebudowa obiektu budowlanego,przy założeniu, że ryzyko partnera prywatnego zaich wykonanie można jednoznacznie zakwalifikować, jako ryzyko partnera prywatnego wraz z ryzykiemdostępności, mogą kwalifikować przedsięwzięcie wdrożone w formule PPP jako przedsięwzięciepoza bilansem finansów publicznych?”

20. Podstawa prawna • Przepis art. 19 ust. 7 ustawy o drogach publicznych, upoważnia zarządcę drogi, do powierzenia partnerowi prywatnemu następujących zadań: • pełnienie funkcji inwestora; • utrzymanie nawierzchni drogi, chodników, drogowych obiektów • inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń • związanych z drogą; • realizacja zadań w zakresie inżynierii ruchu; • koordynacja robót w pasie drogowym; • wykonywanie robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych i • zabezpieczających; • przeciwdziałanie niszczeniu dróg przez ich użytkowników i nie • niekorzystnym przeobrażeniom środowiska mogącym powstać lub • powstającym w następstwie budowy lub utrzymania dróg; • dokonywanie okresowych pomiarów ruchu drogowego; • utrzymywanie zieleni przydrożnej, w tym sadzenie i usuwanie drzew • oraz krzewów.

21. Podstawa prawna Istotne okoliczności prawne: „1a. Nieruchomość może być także przekazywana nieodpłatnie w drodze umowy partnerowi prywatnemu lub (….) na czas realizacji przedsięwzięcia w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego” (art. 13 ust. 1a ustawy o gospodarce nieruchomościami) „5. Budowa, przebudowa, remont, utrzymanie i ochrona dróg publicznych mogą być realizowane przy udziale środków rzeczowych i pieniężnych świadczonych przez osoby fizyczne i osoby prawne, krajowe i zagraniczne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, w tym w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.” (art. 3 ust. 5 ustawy o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego)

22. Zagrożenia • wewnętrzne: • Błędy prawne w przygotowaniu projektu i przetargu • Błędy w planowaniu i szacowaniu wartości zamówienia • Brak należytego wykazania publicznych pożytków PPP • Nieprawidłowy podział ryzyk • Brak należytego zabezpieczenia interesu partnera publicznego • Nieprawidłowy system nadzoru na wykonywaniem zadań w PPP • 7. Przygotowanie projektu z pokrzywdzeniem słusznych interesów • p. prywatnego • zewnętrzne: • Potencjalna słabość p. prywatnych z sektora MŚP • Możliwość wywołania „górki cenowej” na rynku, lub zmowy cenowej • Mała ilość MŚP wykonujących usługi kompleksowo (powstawanie • konsorcjów wykonawczych może spowodować podniesienie cen w przetargach) • Niska zdolność kredytowa firm lokalnych, skutkująca podrożeniem kredytów • Możliwość działań zabronionych prawem ze strony p. prywatnych

23. Założenia Finansowanie remontu, a następnie utrzymania letniego i zimowego drogi powinno być zapewnione przez jeden podmiot (konsorcjum) Struktura finansowania powinna umożliwiać dyskontowanie nakładów na remont oszczędnościami w przyszłej eksploatacji/utrzymaniu System zarządzania drogą powinien działać w takim okresie czasu, aby suma wydatków na remont i utrzymanie zrównoważyła się z sumą wydatków prognozowanych w WPF Powyższe warunki można spełnić poprzez zastosowanie trybu PPP

24. Transfer zasobów pracowniczych • Zarządzanie, metody i formy wykonywania robót utrzymaniowych: • Drogi pozostają w zarządzie trwałym wykonywanym przez Zamawiającegowłasnymi siłami z wykorzystaniem rejonów i obwodów %? • w systemie umów z wyspecjalizowanymi podmiotami zewnętrznymi %? • Czy zarząd dróg przekazanych powiatom wykonująjednostki organizacyjne powiatów, • własnymi siłami z wykorzystaniem własnego sprzętu , oraz • sprzętu ( baz przejętych od województwa?) ………% • w systemie zleceń podmiotom zewnętrznym .……..% • Czy wykonywanie zadań w inny sposób może mieć wpływ na poziom zatrudnienia w sektorze publicznym? • TAK N I E

25. Przesłanki do zmiany modelu zarządzania drogami • 1. Potrzeby techniczne: • ……. % dróg wojewódzkich wymaga remontów w zakresie: • utrwalenia powierzchniowego (…… km), • korekty profilu (…..km) • nowa warstwa ścieralna (……. km) • wykonanie podbudowy, warstw konstrukcyjnych i ścieralnej (….. km) • 2. Ograniczenia finansów publicznych limitują wydatki bieżące do • wysokości dochodów bieżących i nie pozwalają na proste zwiększenie wydatków na utrzymanie i remonty dróg (konieczny jest inny sposób finansowania) • 4. Wzrasta liczba roszczeń odszkodowawczych z tytułu wydarzeń • na drogach wojewódzkich ( 2008…2009….2010….)?

26. Profil transakcji nakłady partnera prywatnego dyskontowanie Inwestycji partnera prywatnego wydatki (nakłady) wynagrodzenie partnera prywatnego wypłacane z budżetu czas w latach 12

27. Wariant PPP razem Zarząd Dolnego Śląska na realizację przedsięwzięcia  przeznaczył 11 920 000 zł, z czego na przebudowę 9 730 000 zł, a na utrzymanie 2 190 000 zł. Określając wysokość wydatków na tym poziomie, zarząd opierał się na średnich kosztach, jakie ponosił na remonty dróg w ostatnich latach, a było to około 800 000 zł za kilometr.  Z kolei przy określeniu wydatków na utrzymanie drogi, pomocne było porozumienie zawarte pomiędzy powiatem trzebnickim, a województwem dolnośląskim, które zakłada, że roczne utrzymanie drogi kosztuje 13 270 000 zł.

28. Wariant PPP OFERTA Do II etapu przetargu zaproszonych zostało 12 firm. Ostatecznie swoje oferty złożyło sześć z nich. Kwoty zaproponowane przez oferentów zamykają się w przedziale od ponad od 46 do ponad 115 mln zł na 12 lat, które będą objęte kontraktem. Firmy zaproponowały następujące kwoty:1. Bickhardt Bau Polska Sp. z 0.0. – 115,12 mln zł2. Konsorcjum z liderem: GRAWIL – 78,73 mln3. Konsorcjum z liderem: POL-DRÓG Dolny Śląsk S.A.  – 46,94 mln zł 4. Konsorcjum z liderem: Berger Bau Polska Sp. z 0.0. – 62,97 mln zł 5. Przedsiębiorstwo Robót Drogowych i Mostowvch S.A. – 85,19 mln zł6. Strabag-Projekt Sp. z o.o. – 62,74 mln złPOL-DRÓG 47 mln z czego na przebudowę 39,95 mln i 6,99 mln zł na utrzymanie. Na jeden kilometr oferty te wyglądają następująco - oferta najniższa zakłada, że przebudowa jednego kilometra będzie kosztować 3,3 mln zł, a utrzymanie 50 tyś. zł. Z kolei, w przypadku najwyższej oferty jest to odpowiednio: 7,99 mln zł za przebudowę i 138 tyś. zł. za utrzymanie jednego kilometra.

29. Wnioski Postępowanie prowadzone „na czas” Przetarg ograniczony szybki ale nieodpowiedni tryb Brak opinii GUS przed publikacją ogłoszenia Wybór odcinka, który nie zakłóci budżetu jeżeli będzie na bilansie 12 km Brak możliwości udzielenia wyjaśnień i negocjowania podziału ryzyka Ryzyko przebudowy postrzegane jako większe niż ryzyko budowy Odcinek 12 km wymaga poniesienia podobnych kosztów stałych jak odcinek 120 km Standard utrzymania : 24h versus 24 dni Wnioski

30. Koncepcja realizacji przedsięwzięcia z udziałem podmiotu prywatnego dotycząca zaopatrzenia w ciepło mieszkańców i instytucji na terenie Gminy Dobrzeń Wielki

31. Partner publiczny – Gmina Dobrzeń Wielki – istniejąca sieć ciepłownicza o wartości bieżącej 12,5 mln zł • (wartość początkowa 16,5 mln zł) • Partner prywatny - wyłoniony w drodze postępowania przetargowego - Know-How dotyczące zarządzania i eksploatacji sieci ciepłowniczej. Udział partnerów w przedsięwzięciu

32. Rozwój sieci ciepłowniczej podyktowany warunkami rynkowymi • Modernizacja sieci ciepłowniczej • Bieżące utrzymania sieci ciepłowniczej • Sprzedaż energii cieplnej ostatecznym odbiorcom Obowiązki partnerów umowy PPP

33. Struktura kosztów obsługi sieci ciepłowniczej

34. Wpływ inwestycji na budżet gminy

35. Wrażliwość wyników na zmianę czynszu dzierżawnego Porównanie cen energii w poszczególnych wariantach

36. Pytania i odpowiedzi Dziękuję Państwu za udział w prezentacji Witold Grzybowski Partner w Collect Consulting S.A w.grzybowski@collect.pl witold@partnerstwopublicznoprywatne.info Telefon: 607 292 585 www.collect.pl Mariusz Bryła Dyrektor Działu Doradztwa Collect Consulting S.A m.bryla@collect.pl Telefon: 509 908 660 www.collect.pl