550 likes | 964 Views
Sağlıkta dönüşüm, neyi dönüştürüyor?. ATA SOYER 30.10.2009 Pratisyen Hekimlik Kongresi. Sunumun “yol haritası”. S.D.P. (Sağlıkta Dönüşüm Programı) Ne? S.D.P. ile ne değişti, neler oldu? 2.1. finansman; 2.2. hizmet sunumu, 2.3. vatandaş (memnuniyeti), 2.4. hekimler ve sağlık çalışanları
E N D
Sağlıkta dönüşüm, neyi dönüştürüyor? ATA SOYER 30.10.2009 Pratisyen Hekimlik Kongresi
Sunumun “yol haritası” • S.D.P. (Sağlıkta Dönüşüm Programı) Ne? • S.D.P. ile ne değişti, neler oldu? 2.1. finansman; 2.2. hizmet sunumu, 2.3. vatandaş (memnuniyeti), 2.4. hekimler ve sağlık çalışanları 3. Tartışma 3.1. finansman sürdürülebilir mi? 3.2. piyasalaştırma 4. Sonuç
Sağlık Finansmanı G.S.S. Sağlık Çalışanlarının İstihdamında Değişim “sözleşmelilik” Sağlık Bakanlığı’nın Yeniden Yapılanması “yerelleştirme” Performansa göre ücretlendirme Sağlıkta dönüşüm Hastanelerin İşletmeleştirilmesi özelleştirilmesi Birinci Basamakta Aile hekimliği 3
MALİYE BAKANLIĞI S.G.K. E.S. SSK BK HAZİNE M. Y.K. MMR SAĞLIK BAKANLIĞI H.B.Ö. prim S.B. HAST ÜNV. HAST ÖZEL HAST vergi AİLE HEK. SAĞ. OC.. Katkı payı
Kişi başına düşen reel sağlık gideri 1985-2006; %8.5 artmış (OECD’de %4.8) • Sağlık harcamaları/GSMH %2.2 (1985; OECD’nin 1/3’ü) >> %5.6 (2006; OECD’nin 2/3’ü) • 1999 sonrası, hem GSYİH, hem de kişi başına sağlık harcaması artmış (2001 hariç) • Kamu sağlık harcaması/toplam sağlık harcaması: %72-73
*hizmet sunumu reformları: • Birinci basamak sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi (aile hekimliği • Kamu hastanelerinin reforme edilmesi • Özel sektörden hizmet
3. Hastalara cevap verebilirlik ve sağlık hizmetlerinden duyulan memnuniyet
*Genel memnuniyet oranı; %39.5 (2003) > %55.2 (2005) >> %66.5 (2007) • Bbsh’ne ait memnuniyet; %39.4 (2003) >> %57.1 (2006) • Kamu hastane h.memnuniyeti; %41>> %51.5
Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet Oranları T.C SAĞLIK BAKANLIĞI EUROPEP Ölçeği, 81 İl Memnuniyet Çalışması (Ekim 2008) • Birinci basamak sağlık hizmetlerinde hasta memnuniyetini ölçmeyi amaçlayan EUROPEP anketi, hastalardan son 6 ay içerisinde en sık başvurdukları hekimleri ve muayenehanelerini, 23 sorudan oluşan bir ölçekle değerlendirmelerini istemektedir. • EUROPEP ölçeği 16 Avrupa ülkesinde geçerlik ve güvenilirlik çalışması yapılmış, uluslararası kabul görmüş bir ölçektir. • Birinci basamak sağlık hizmetlerinden yararlanan 81 ilden 100 er hasta olmak üzere toplam 8100 hasta üzerinde uygulanmıştır. 23 soruya verilen cevapların ortalaması alınmıştır. 12 12
*hizmete erişimde hakkaniyet; • Eşit ihtiyaç için eşit tedavi • Yeşil kart’ın katkısı • En düşük gelirli %20’nin YK’ı %24 (2003) >> %68 (2006) • Hekimlerin coğrafi dağılımı, çok daha eşit hale gelmiş (16 bin sp, kişi başına düşen sp açısından sıkıntılı bölgelerde)
4. Hekimler ve sağlık çalışanlarına ne oldu? • %50 uzman, %30 pratisyen, %20 asistan • Hemşire/hekim oranı: 1.4 (OECD’de 3.1) • Hastane hekimlerinin geliri > sağlık ocağı hekimleri
ailehekimi Sağlıkocağı hekimi hastanehekimi
DR’ a başvuru: *kişi başına 4.6’dan 5.4’e (2007)-OECD (6.5) • 1990-2006 arasında, yıllık hekime başvuru oranındaki büyüme %7.3 (OECD’de %0.6) • Dr başına başvuru 3179 (2006)-2007’de 3630 /OECD’de 2510 • 1990-2006 arası; %6.2’lik yıllık bir artış (OECD’de %0.5 düşüş) • %40’ı birinci basamak-%60’ı hastane • Eskişehir araştırması: 46/54 (2005) >> 52/48 (2007)
Başvuru artış nedenleri: A)BBSH • Koruyucu ve birinci basamak s h harcamalarındaki artış • Hekimleri yoksun alanlara çekmeyi hedefleyen tedbirler (düzenleyici ve mali teşviklerin karışımı) • Atıl sağlık ocaklarının faaliyete geçirilmesi • Sağlık ocağı muayene odalarında artış (2002’de dr’ların %45’i, 2006’da %95’i kendi odalarına sahip) • Sağlık ocaklarındaki sevk oranı %20’den %6’ya düştü
B) Hastaneler • Uzman hekimeerişimde gelişme • Ayakta tedavi başvuru oranı %91 artmış (2002-2007) • YK kapsamına ayakta tedavi h.nin dahil edilmesi (2004) • Sh’nin yaygınlaştırılması, arttırılan sp sayısı ile desteklenmiş
Dr’ların tam-zamanlı çalışması artmış (2002’de %11 >> 2008’de %73) • Kamu hastanelerinde çok sayıda ek muayene odası • Çok sayıda muayenehane kapanması • PDEÖ • Buna rağmen 60/40
*Hastane doluluk oranı: • 2005’de %65 (OECD’de %75) >> 2007’de %69 *yatış süresi: • 5.2 gün >> 4.6 gün (OECD’de 6.3) • Doğumda; 1.7 gün (OECD’de 3.3) • 1990-2007 arası SB hastanelerinde %30 azalma
TTB Araştırması 2009 Eğitim – Ek görev ++ Okuma – Sürekli eğitim, asistan Eğitimi -- Çalışanların rekabeti+ Çalışma/iş stresi+ İzin-dinlenme süresi— Görevlendirmede adalet— Moıtivasyon--? Geleceği görme-- Sağlık çalışanları ne yaşıyor? Hasta başına muayene süresi(-) Tetkik sayısı(+) Yatırılan hasta (+) Lokal anesteziyle op (+) Konsültasyon (+) Hekim-hekim ilişkisi – Hekim-diğer sağlıkçı ilişki – Dayanışma/işbirliği— Hastayla ilişki--? Aile ilişkisi-- Endikasyonsuz müdahale + Etik olmayan uygulama + Uygulama hatası + Komplikasyon + Sh niteliği -
OECD-DB ve Sağlık Bakanlığı kaynaklarından aldığımız veriler üzerinden SDP’nın sonuçlarını(n bir bölümünü) gördük! Şimdi, bunların anlamını tartışmaya çalışalım…
Yeşil kartlı sayısı (milyon) Yeşil kart harcamaları (milyon YTL)
Sosyal güvenlik kurumlarının toplam sağlık harcamaları (2001-2008) milyon TL
1996’da 159, 2001’de 239, 2007’de 365, 2008’de 387 özel hastane
Sgk gelir-gider dengesi (milyar YTL)“açık 8 yılda 10 kattan fazla artmış” Açığın (25.9 milyar YTL) 22.7 si SSK, 3.8 i KÇ, 0.6 sı BK’a ait 34
SGK 2008 gelir-gider dengesimilyon YTL Gelirler *prim-47871 *devlet katkısı-1719 *yeniden yapılandırma-6676 *ek ödeme-2589 *faturalı ödeme-5019 *diğer-3384 Toplam 67257 Giderler *emekli aylıkları-58885 *ek ödeme + syz-2865 *ilaç- 10717 *tedavi- 13953 [sağlık- 25404] *diğer- 6006 Toplam 93159 AÇIK: 25902; BÜTÇE TRANSFERİ: 35016 35
4.Merkezi Sağlık örgütü Sağlık işletmeleri Yataklı Tedavi k. 3.Bütçe S.G.kurumları Sağlık işletmeleri Satın alma Birinci Basamak Sh/k katkıpayı 2.prim, vergi,katkı payı 5.Sağlık personeli Güvencesiz/ sözleşmeli Kışkırtılmış tüketimcilik Tüketicimüşteri 1.VATANDAŞ 37
Sağlık çalışanları ve hekimlerin durumu, nasıl yorumlanabilir?
1.hekim, yaşadığı sürecin bilgisine tam sahip DEĞİL, üretimine YABANCI 2. Sağlık hizmetleri “üretimi” ARTIŞ gösterdi 3. Birim zamanda üretilen hizmette de ARTIŞ var, yani VERİMLİLİK de artıyor 4. Üretim artarken, üretim “hataları”nda da ARTIŞ var, ama üretimin kalitesinde henüz bir iyileşme görülmüyor…
5. Üretimin bilgi ile desteklenmesinde GERİLEME var, üretim-bilim ayrışması… 6. Çalışma süresi henüz çok artmadı (hekimlerde), ama izin ve dinlenme süresinde AZALMA var (dolaylı süre ARTIŞI) 7. Bu süreç çalışma temposu ARTIŞI, motivasyon AZALMASI ve iş stresi ARTIŞI ile birlikte…
8. Sağlık çalışanlarının rekabeti artarken, dayanışmaları azalıyor; işgücünde PARÇALANMA 9. Özellikle hekimlerin diğer sağlık çalışanları ile, hekimlerin diğer hekimlerle işbirliğinde gerileme yaşanıyor 10. Sosyal yaşamda ve örgütlenme arayışında da AZALMA var
11. Diğer sağlık personelinden başlayan bir GÜVENCESİZLEŞME dalgası hissedilmeye başlıyor 12. Hekimler arasında ve hekimlerle diğer çalışanlar arasında ücret eşitsizliği DERİNLEŞİYOR …
Muayenehanesinde yalnız başına çalışan Hekim-tipi *serbest hekim Bir “işyerinde” ücretli-maaşlı çalışan hekim
İlişki, “anlık”tı… Tıbbi hizmet süresi uzadı… Verimlilik adı altında bir tempo oluştu… • Günde kaç hasta baktın? Kaç ameliyat/tetkik • Yaptın? Kaç reçete yazdın? • Performans…tempo…fabrika bant sistemi… • Taylorizm… • böylece, hekimler, bürokrasi ya da şirket yönetimince kolayca izlenebilmekte • Gereksiz-masraflı prosedürler azaltılmakta • Böylelikle üretim sürecinin “verimliliği” artırılmakta
*artık, neye göre para alıyoruz? Sergilediğimiz performansa göre… yani,; TEŞHİS SAYISI, ÇEŞİDİ, SEVKLER, HER UYGULAMA SEANSINDA GEÇEN HASTA SAYISI, VB) • Hekimlik mesleğine ciddi bir saldırı • İdari ve iktisadi özerklik kayboluyor • Ama daha önemlisi, klinik özerklik elden gidiyor Yani, bizim “ne kadar maaş alacağımız” Başkalarınca belirleniyordu Artık, “işimizi nasıl yapacağımız” da başkalarınca belirlenmeye başladı…
SH’ de YALIN Ü. İŞGÜCÜ PARÇALANIYOR İŞYERİ PARÇALANIYOR EMEK YOĞUNLUĞU ARTIYOR ÇALIŞMA SÜRESİ UZATILIYOR
AZ PERSONELE ÇOK İŞ ZAMAN ESNEKLİĞİ TAŞERONLAŞTIRMA
ESNEK İSTİHDAM (STANDART-DIŞI) SAYISAL ESNEKLİK SÖZLEŞMELİLİK ÜCRET EŞİTSİZLİĞİ SOSYAL HAK FARKLILIĞI