SPORDA DOPİNG KULLANIMI

1. SPORDA DOPİNGKULLANIMI Doç. Dr. Mehmet ÜNAL, ORTHO&SPORTS SPOR SAKATLIKLARI TANI, TEDAVİ ve REHABİLİTASYON MERKEZİ www.ortospor.com Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

2. Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

3. DOPİNG; • Performansı artırmak amacıyla yasaklı maddelerin ya da yöntemlerin kullanılmasına doping denir. • Organizmaya yabancı bir ajanın hangi yoldan olursa olsun veya fizyolojik maddelerin anormal miktarlarda bir şahsa yarışma esnasında performansı yapay olarak ve kural dışı bir şekilde artırmak amacıyla uygulanması doping olarak kabul edilir. Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

4. DOPİNG; • Bir başka deyişle sporcunun bizzat kendisi ya dayönetici, antrenör, teknik direktör, doktor, fizyoterapist, masör gibi kişilerin teşviki ile zihinsel ve/veya fiziksel performansını doğal olmayan yollarla artırmak, • ya da tıbbi açıdan uygun olmamasına karşın sadece yarışmaya katılabilmek amacı ile hastalıkların ve sakatlıkların tedavisi için bazı maddeleri kullanması da dopingdir. Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

5. DOPİNG; • ETİK, • TIBBİ, Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

6. DOPİNG SINIFLAMASI (2007) 1- Kullanımı yasak olan maddeler, 2- Kullanımı yasak olan yöntemler, 3- Kullanımı kısıtlı olan maddeler, 4- İdrar derişimleri verilen limitlerin üzerinde bulunduğunda doping kabul edilen maddeler Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

7. YASAKLI MADDELER(YARIŞMA VE YARIŞMA DIŞI)A- Anabolik ajanlara- eksojen b- endojenB- Peptid hormon ve analoglarıC- Beta-2 AgonistleriD- Antiöstrojenik aktivite gösteren maddelerE- İdrar söktürücüler ve diğer maskeleyici Ajanlar Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

8. YASAKLI MADDELER(YARIŞMA ESNASINDA)A- UyarıcılarB- Narkotik analjezikler C- KannabinoidlerD- Glukokortikosteroidler Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

9. YASAKLI YÖNTEMLERA- Oksijen transferinin artırılması 1- Kan dopingi, 2- Yapay oksijen taşıyıcıları ve plazma genişleticileri (Hb ürünleri, perflorokimyasallar, RSR-13)B- kimyasal ve fiziksel uygulamalar C- Gen Dopingi Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

10. KAN DOPİNGİ ; Yükseklik antrenmanı esnasında sporcudan alınan kanın, deniz seviyesine indikten sonra yarışma öncesi sporcunun kendisine verilmesi yöntemidir. Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

11. Kan dopingi Yan etkileri • Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar • Akut hemolitik reaksiyon • Damar içi pıhtılaşma • Kan uyuşmazlığı • Hava embolisi • Allerjik reaksiyonlar • Anaflaktik şoklar • Kalp krizi riskinde artış • Ateş Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

12. KULLANIMI KISITLI MADDELER(BAZI SPOR DALLARI İÇİN)A- ALKOLB- BETA-BLOKERLER Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

13. İdrar İçindeki Derişimleri Aşağıda Verilen Sınırların Üzerinde Bulunduğunda Doping Olan MaddelerKarboksi-THC >15 nanogram/mililitreKatin >5 mikrogram/mililitreEfedrin >10 mikrogram/mililitreEpitestosteron >200 nanogram/mililitreMetilefedrin >10 mikrogram/mililitreMorfin >1 mikrogram/mililitre19-norandrosterone>2 nanogram/mililitre (erkeklerde)19-norandrosterone>5 nanogram/mililitre (bayanlarda)Salbutamol (yarışma dışı analizde)>1000 nanogram/mililitreT/E oranı >6 Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

14. Anabolik-Androjenik ajanlar Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

15. Anabolik-Androjenik ajanlar Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

16. Anabolik-Androjenik steroidlerin etkileri • Enzim sistemini aktive ve inaktive etme • Reaksiyonların hızını değiştirme • Genetik materyale etki etme • Primer seks karakterleri: cinsiyet organlarının büyümesini uyarma, testislerde, peniste, skrotumda genişleme • Sperm yapımını uyarma • Sekonder cinsiyet karakterleri: ses tellerinin kalınlaşması, vücut kıllanmasında artış, kas kitlesinde artış, deri yağ bezlerinde salgı artışı, boy uzaması • Protein yapımını arttırma ve protein yıkımını azaltma. Kas, kemik ve deri dokusunda anabolik etki • Cinsel istek ve saldırganlıkta artış • Kan yapımında artış • Bazal metabolizma hızında artış • Vücutta su ve tuz tutulumunda artış Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

17. Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

18. Peptid hormon ve analogları Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

19. Beta-2-Agonistler Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

20. İdrar Söktürücüler Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

21. Sıvı kaybı Aşırı ağırlık kaybı Kan hacminde azalma Elektrolit dengesi bozukluğu Yüksek ya da düşük kan potasyum düzeyi Böbrek bozuklukları Kan basıncında azalma Kalp ritm bozuklukları Şeker hastalığı ciddileşme riski Ürik asit miktarı artışı Kas gücünde azalma Kassal verim düşüklüğü Dayanıklılık kapasitesinde düşme Kas krampları Sistemik alkalozis Düşük kan şekeri Geçici sağırlık İdrar söktürücülerin yan etkileri Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

22. Maskeleyici ajanlar Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

23. Uyarıcılar Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

24. Uyarıcılar Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

25. Uyarıcıların etkileri • Uyanıklık • Toplam uyku süresinde azalma • Yorgunluk geciktirme • Psikomotor performansta artış • Kendine güven duyusunda artış • Reflekslerde artış • Kan basıncında artış • Kalp atım hızında artış • Metabolik hızda artış • Oksijen tüketiminde artış • Solunum yolları ve barsaktaki düz kaslarda gevşeme • Solumsal uyarımda artış • Tükrük salgısında azalma • Gözbebeğinde genişleme Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

26. Öfori Alışkanlık İlaca tolerans Huzursuzluk Sinirlilik Uykusuzluk Halusinasyonlar Delirium Paranoid psikoz El titremesi Ateş Ağız kuruluğu İştah kaybı Koordinasyon bozukluğu Kalp ritm bozuklukları Kan basıncında artış Uyarıcıların yan etkileri Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

27. Uyarıcıların kullanımıyla oluşan ölüm nedenleri • Beyin kanaması • Akut kalp yetmezliği • Kalp ritim bozuklukları • Vücut sıcaklığında aşırı artış Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

28. Etkileri Merkezi sinir sisteminde genel uyarı Uyku süresi ve uyku derinliğinde azalma Kalp ve iskelet kası kasılabilmesinde artış Kalp atım hızı, atım hacmi ve dinlenim kan basıncında artış Solumsal uyarım Vücut yağlarının serbestleşmesi ve kullanımında artış Mide asit, pepsin ve ince barsak salgılarında artış İdrar oluşum miktarında artış Yan etkileri Alışkanlık Sinirlilik Huzursuzluk Kas ağrıları Depresyon Başağrısı Migren Kalp ritm bozuklukları Vücut sıcaklığında artış İdrar miktarında artış Uykusuzluk El titremesi Kafein (Yeni listede yok) Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

29. Etkileri Lokal anestezi Merkezi sinir sistemi uyarımı Zihinsel işlevlerde artış Fiziksel güç artışı duygusu Dolaşım sistemi uyarımı Solunum sistemi uyarımı Yan etkileri Bağımlılık Öfori Saldırganlık Vücut sıcaklığında artış Başağrısı Körlük Karaciğer zehirlenmesi Beyin Kanaması Koma Kalpte ritm bozukluğu Halusinasyonlar Koroner damarların tıkanması Paranoya Kokain Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

30. Narkotik Analjezikler Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

31. Öfori Ateş Alışkanlık Fiziksel bağımlılık Mide bulantısı Depresyon Uykusuzluk Zihinsel dalgınlık Kas spazmları Denge ve koordinasyon bozukluğu Konsantrasyon bozukluğu İdrar yapmada zorlanma Kalp atım hızının düşmesi Kan basıncının düşmesi Yoksunluk belirtileri Kusma Barsak doğal ritminin yavaşlaması Kabızlık Dinlenememe Eklem ağrısı Üşüme ve ürperme Solunum merkezinin baskılanması Terleme Narkotik analjeziklerin yan etkileri Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

32. Gregg Segal Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

33. Yan etkileri Kalp atım hızında artış Kan basıncında artış Akciğer dokusunda iltihaplanma ve kanser Denge koordinasyon kaybı Kısa dönem hafıza kaybı Konsantrasyon bozukluğu Araç kullanma yeteneğinde bozulma Testosteronda azalma Sperm sayısında ve hareketliliğinde azalma Bayanlarda ovulasyon düzensizliği Halusinasyonlar Anormal vücut sıcaklığı Gözde kan damarlarında genişleme Göz içi basıncında azalma Kannabinoidler Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

34. Kortikosteroidler Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

35. Alkol Yan etkileri • Uzun süre kullanımda alışkanlık • Denge bozukluğu • Reaksiyon zamanında bozulma • El, kol ve kompleks koordinasyonda bozulma • Saldırgan ve agresif davranışlar • Karaciğer rahatsızlıkları Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

36. Beta Bloke Ediciler Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

37. Lokal Anestetikler (Yeni Listede Yok) Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

38. 1993’den beri Türkiye Futbol Liginde tespit edilen pozitif vakalar Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

39. UEFA TARAFINDAN SPORCULARIN DİKKATİ ÇEKİLEN BİLGİLER1- Dopingle mücadele konusunda bir hata yapmamak için ne sebeple olursa olsun aldığınız ilaçları takım doktorunuza kesin olarak danışın.2- Yediğiniz ve içtiğiniz gıdaların içinde de yasaklanmış maddelerin bulunabileceğini hatırlayın.3- Aldığınız ilaçların, yediğiniz yiyeceklerin ve içtiğiniz içeceklerin üzerinde bulunan ve onların içeriği hakkında bilgi veren etiketler her zaman güvenli değildir. Bu bilgi aklınızda bulunmalıdır. Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

40. UEFA TARAFINDAN SPORCULARIN DİKKATİ ÇEKİLEN BİLGİLER4- Takım Doktorlarınızdan WADA, FİFA, UEFA ve TFF’nun kabul ettiği yasaklanmış doping maddeleri ve metodları listesini isteyiniz.5- Doping kontrolleri sırasında vücudunuzda kullandığınız yasaklı madde bulunur ise birinci derecede cezayı siz alırsınız. Bu konuda size yardım edenler var ise onlarda ceza alacaktır. Fakat bu hal sizin için hafifletici neden değildir. Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

41. UEFA TARAFINDAN SPORCULARIN DİKKATİ ÇEKİLEN BİLGİLER6- Yanlışlıkla yiyecek, içecek ve ilaçlardan yasaklanmış bir madde aldığınızı fark ederseniz bu maddenin vücudunuzdan ne kadar sürede çıkacağını takım doktorunuz ile konuşun.7- Kronik hastalığınız nedeni ile devamlı kullanmak zorunda olduğunuz yasak listesinde bulunan bir ilaç var ise durumu takım doktorunuza danışıp TAKİ(TUE) ile kullanma izni alma olasılığı olduğunu hatırlayın. Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

42. POZİTİF DÜŞÜN, TESTİN NEGATİF OLSUN Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

43. www.wada-ama.org www.tdkm.hacettepe.edu.tr Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD

44. TEŞEKKÜRLER Uz. Dr. Mehmet ÜNAL, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği ABD