Hazirlayan: Maruf BE ENE

1. Hazirlayan: Maruf BE�ENE

2. Tanim: Kiskan�lik, sevilen birinin baskasi ile paylasilmasina katlanamamaktir. kiskan�ligin i�g�d�sel yani dogustan getirdigimiz genlerimize sifrelenmis oldugu ileri s�r�lmektedir. Yasamin her d�neminde g�r�lebilir ancak �ocuklukta biraz daha yogun yasanabilir. Bu duyguyla ilk tanisma iki yas civarindadir.

3. Dogal, evrensel ve insani olduk�a mutsuz eden bir duygudur. �nemli olan ne boyutta yasandigidir. �ocuk, herkesin kendisinden daha iyi oldugunu ve kendisinin herkesten daha az sevildigini d�s�nmeye baslar.

4. �zellikle k���k �ocuklarda yeni dogan kardesi kiskanma kimi zaman yasami etkileyecek ve davranis bozukluguna neden olacak derecede yogun yasanabilen bir duygu olabilmekte ve yardim gerektiren bir hal alabilmektedir.

5. KARDES KISKAN�LIGININ NEDENLERI 1 Dogal bir duygu olan kiskan�lik sevilen kisinin bir baskasiyla paylasilamamasindan ve temelde g�vensizlikten kaynaklanir. O ana kadar kendine y�neltilen ilgi ve dikkatin kardesine y�neltilmesinden dogan rahatsizlik en temel nedendir.

6. Kardesin dogmasiyla birlikte ona ayrilan zamanin azalmasi �ocukta, bebege karsi gibi g�r�nen ama aslinda ana babaya karsi olan kizginlik, kirginlik gibi duygularin gelismesine neden olabilir. �ocuk kendini terk edilmis, g�vensiz ve desteksiz hissetmeye baslar. 2 �ocuga Ayrilan Zamanin Azalmasi

7. 3 Yeni Bir �ocugun Dogumu Kardesler arasi kiskan�ligin derecesi, yeni bir �ocugun dogumuyla anne babanin tutumunda olan degisikliklere, b�y�k �ocukla ebeveyn arasinda yerlesmis olan iliskiye ve �ocugun bebege olumsuz bir etkide bulunmasina g�z yumma hosg�r�s�ne baglidir

8. 4. Kardesler Arasindaki Yas Farki Kiskan�lik derecesinde rol oynayan bir baska etken de kardesler arasindaki yas farkidir. Yas farki az olan kardeslerde kiskan�ligin g�r�lme sikligi, yas farki fazla olanlara oranla biraz daha y�ksektir.

9. 5. Disaridan Insanlarin Telkini Disaridan insanlarla akrabalarda bazi olumsuz d�s�ncelerin dogmasina neden olabilirler. Kendisinden b�y�k bir kiz kardesi olan �ocuga sa�larinin neden ablasi gibi kivircik olmadigini sormak, ablaya da kardesinin boyunun onu yakaladigini ve yakinda onu ge�ebilecegini s�ylemek (sanki bunlar k�t� bir seymis gibi) hem gereksiz hem de olumsuz etkileri olan yaklasimlardir. �ocuklarin birbirleriyle rekabete girmelerini, kizginlik duymalarini saglayabilir.

10. 6. Cinsiyete G�re Ayrimcilik Cinsiyete g�re de bazi farkliliklar yasanabilir; �ocuk kiz ve dogan kardes erkek ise, ana-babanin kendi cinsiyetinden hosnut olmadigini d�s�nebilir. Ailelerin cinsiyete iliskin tercihi varsa ve bunu yansitiyorlarsa, cinsiyete g�re kiskan�lik yasanmasi ka�inilmaz hale gelir.

11. 7. Miza� Bazi �ocuklar miza�larindan dolayi daha kiskan�tir.

12. BELIRTILER Kardes kiskan�ligi, kendine acima, �z�nt�, k���k d�sme korkusu, can sikintisi, �fke, nefret ve intikam alma d�s�ncelerinin yani sira sevgi, koruma ve yakinlik hissetme istegi gibi karisik duygularin bir bilesiminden olusmaktadir. Bu duygulardan en etkili olanlari �fke, kendine acima ve �z�nt� duygularidir.

13. Yemek Yememe zayiflama �ocuk o g�ne kadar evde kendisi ilgi ve sevgi odagiyken birden ikinci plana itilmis gibidir. Artik anne babasinin ve diger yakinlarinin sevgi ve ilgisini kardesiyle paylasmak durumundadir. Sevilmedigi d�s�ncesiyle anneden tamamen uzaklasir, i�e kapanir, yemek yememeye ve zayiflamaya baslayabilir

14. Kabus G�rme Alt Islatma Kabus g�rd�klerini, �islerinin geldigini bahane ederek ilgiyi kendi �zerlerine �ekmeye �alisirlar. Altini islatma, parmak emme gibi davranislarla �nceki gelisim evresine gerileme g�r�lebilir

15. Sinirli Tavirlar Sergileme Hem g�n i�inde hem de geceleri asiri sinirli olurlar. Huzursuz bir g�r�n�mleri vardir, sakinlesmekte zorlanir ve kimi zaman �evrelerindeki insanlara �fkeli davranabilirler. Kendine ya da esyalara y�nelik saldirgan davranislarda bulunabilirler

16. Okul Fobisi Evden ayrilmayi reddetmeyle birlikte (�rn: okula gitmek istememe) bas agrisi, mide bulantisi gibi psikosomatik belirtiler, (emin olmak i�in fiziki muayene yaptirilmalidir) huzursuzluk, isteksizlik ve diger stres belirtileri sik sik g�zlenebilir.

17. Anneden Ayrilmak Istememe Yeni bir kardesin dogumu �ocukta ilgi ve koruyuculuk, sikinti ve kiskan�lik gibi �eliskili duygular yasanmasina neden olur. Artik eskisi kadar sevilmeyecegi korkusu daha anne hamileyken baslayabilir. Son aylarda annenin yorgun, isteksiz ve yeni gelecek kardesin hazirliklari ile ugrasiyor olmasi �ocugun huysuzlasip, anneden ayrilmak istememesine neden olabilir.

18. Nefret etme ve Vurma davranisi Sergileme Bazi �ocuklar kiskan�lik duygularini a�ik�a ortaya koyarak kardesine vurma, onun oyuncagini kirma, "ondan nefret ediyorum" deme gibi davranislar g�sterirken bazilari da bu duygularini bastirir ve asiri sevgi g�sterir, bu davranisin altinda �ogu zaman ana-babanin sevgisini kaybetme, tepki g�rme korkusu yatar

19. Sevilip Sevilmediklerini Sorma Anne babaya sik sik onu sevip sevmediklerini sorma ve sevgilerinden bir t�rl� emin olamama yasanabilir

20. �NERILER Kardesi dogmadan �nce ona anlayabilecegi bir dilde aileye yeni bir �yenin gelecegi, evdeki ortamin her zamankinden daha heyecanli ve karisik olabilecegi, �rnegin eve sik sik misafirlerin gelip gidecegi, annenin hem yorgun olacagi hem de bebekle daha �ok vakit ge�irmek zorunda kalacagi, ��nk� k���k bir bebegin gereksinimleri oldugu ama ayni seylerin o dogdugunda da yasandigi ve her seyin zamanla tekrar d�zene girecegi anlatilabilir. B�ylece �ocuk psikolojik olarak daha hazirlikli olacaktir. Bunlari anlatmak i�in son ana kadar beklenmemelidir

21. Gergin Davranmayin �ncelikle rahatlayin, �ocuklar etraflarindaki yetiskinlerin davranislarindan etkilenirler. B�y�k �ocugunuzun kardesine nasil tepki g�sterecegi konusunda endiseliyseniz �ocugunuzda gergin olacaktir

22. Soyut S�zler S�ylemeyin �ocuga somutlastiramayacagi s�zler s�ylemeyin. "Sakin endiselenme seni de bebek kadar sevecegiz" c�mlesi iyi niyetli olsa da �ocugun anne babanin sevgisi i�in kardesle yarismasina yol a�ar

23. Hamilelik d�neminde babasi ya da baska bir aile �yesi (anneanne, babaanne) b�y�k �ocugun bakimiyla ilgili yemek yedirme, banyo yaptirma, uyutma gibi islere baslayabilir. B�ylece anne hastanedeyken ya da bebekle mesgulken �ocuk kendini ihmal edilmis hissetmez ve yasantisinin degistigi fikrine kapilmaz

24. Anne Baba Is B�l�m� Yapmali Anne baba aralarinda isb�l�m� yaparak, anne yeni bebekle ilgilenirken babanin diger �ocukla ilgilenmesi �ocukta kendisiyle de ilgilenildigini hissetmesini saglar.

25. Hem S�zel Hem de Davranislarla Onu Sevdiginizi Ifade Edin Anne babanin �ocuga kardesin dogdu ama senin d�nyanda degisen bir sey yok, sana olan sevgimizde bir azalma yok mesajini sadece s�zc�klerle degil davranislarla da iletmelidirler. Bu da ancak �ocuga zaman ayirmaya devam ederek onunla konusarak, onunla ortak faaliyetlere girerek ve ona sorumluluk vererek olur

26. Kiskanan �ocukla m�mk�n oldugunca nitelikli zaman ge�irilmeye �alisilmali Yeni dogan bebege asiri sevgi g�sterisinde bulunmak yerine, var olan sevgiyi ilk andan itibaren paylastirabilmeyi hedeflemek daha dogru olacaktir Asiri kaygi i�eren tavirlarla �ocugu bebekten uzaklastirmaya �alismak, yapilabilecek en b�y�k hatalardan biri olacaktir

27. Kiskanmasin diye �ocuga asiri hosg�r� g�stermek durumu k�t�lestirecektir. �rn: �nceden yalniz yatan �ocugun anne babasiyla yatmasina izin verilmemelidir. �ocuga kiskanmasin diye g�sterilen asiri ilgi, bu seferde kardesinin onu kiskanmasina neden olabilir

28. Bebege zarar vermesine izin verilmeyecegi kesin bir dille anlatilmalidir. Bebekle ile ilgili islerde �ocuktan yardim istenebilir. �rnegin bebege isim se�me, biberonunun sogutulmasi, oyuncak ya da giysi se�imi, bebek odasinin d�zenlenmesi gibi konularda b�y�k �ocugun katilimi saglanabilir.

29. Kardese y�nelik olumsuz duygulari reddedip, �nemsememek yerine, onlari kabul edip, tanimaya �alisin; "Anne, hep bebekle ilgileniyorsun." "Hi� de degil, daha biraz �nce sana kitap okumadim mi?" demek yerine "Bebege bu kadar zaman ayirmam pek hosuna gitmiyor." diyerek "Hayir, hi� hosuma gitmiyor." diyerek duygularini ifade etmesini saglayabilirsiniz

30. Kardesler arasindaki karsilastirmalardan ka�inin. Ancak �ocugunda bir zamanlar k���k bir bebek oldugu, ayni bakim ve �zenin kendisine de g�sterildigi �ocuga anlatilabilir. �ocugun k���lm�s giysileri, bebeklik fotograflari g�sterilerek, o bebekken yasanan anilardan ve onun sevimli hallerinden bahsedilerek kendini daha iyi hissetmesi saglanabilir.

31. Kardesiyle ilgili karisik duygulari olan �ocuklarin konu edildigi �yk�ler anlatmak, anne ya da babanin kendi kardesiyle ilgili ilk hislerini paylasmasi, �ocugun duygularini anlamasi ve ifade etmesinde fayda saglayabilir

32. Kardesini sevmek zorunda oldugu s�ylenmemeli, "Sen artik ablasin" diyerek, yasinin �zerinde olgunluk bekleyip onun da hala �ocuk oldugu unutulmamalidir.

33. Sevginizin esit oldugunu g�stermeye �alismak yerine; her �ocuga, birbirinden ayri olarak, sadece kendisine �zel bir sevgi duyuldugunu g�stermek daha dogru olacaktir

34. Esit zaman ayirmaya �alismak yerine, her �ocuga kendi gereksinimine g�re zaman ayirmak gerekir. Bebegin hen�z kendi ihtiya�larini karsilayamayacak kadar k���k oldugunu dolayisiyla daha �ok ilgiye ihtiyaci oldugunu belirtilmelidir

35. Her seyin esit olmasina degil, adil olmasina �alisilmalidir. �rnegin, �� kardesten ortanca �ocugun "Ahmet'lere kardesim gidiyor, ama ben gidemiyorum, bu adil degil" seklinde g�sterdigi tepkiye "Kiz kardesinle ge�imsizligi s�rd�rd�g�n ve ona vurdugun i�in Ahmet'lere sadece agbin gidebilir" bi�iminde bir yaklasim uygun olabilir

36. Kardesinin giyebilecegi, ona k���k gelen giysileri ve oynayabilecegi oyuncaklari beraber ayirmak ise yarayabilir, fakat vermek istemedigi seyler konusunda onu zorlanmamalidir. Kendine ait sevdigi bir seyin kardesine verilmesi �ocugu �zebilir ve kiskan�ligini arttirabilir

37. Ailenin b�t�n oldugu duygusu herkes tarafindan hissedilmelidir. Bunun i�in b�t�n ailenin birlikte yapabilecegi, gezinti, piknik, alisveris, film izleme gibi etkinliklere yer verilmelidir

38. Anne-baba �ocukla m�mk�n oldugu her firsatta birebir iletisime ge�erse, birlikte ortak faaliyetlerde bulunurlarsa, �ocuga kardesiyle ilgili ve evle ilgili k���k sorumluluklar verilirse �ocuk kendini hala g�vende ve hala sevilen, �nem verilen bir kisi olarak hissedecektir

39. Kardesler arasinda kiskan�lik hissettiginizde onlari birbirinden uzaklastiracak degil, yakinlastiracak ortamlar yaratin Dikkatinizi hemen, sorun �ikaran �ocuga y�netmek yerine, zarar g�ren �ocukla ilgilenmek, kardesi "magdur, ezilen" olarak nitelendirmemek gerekir

40. Kim baslatti sorusunu sormaktan ka�inilmalidir. ��nk� olayi kimin baslattigini �grenmeye �alismak �ocuklarin birbirini su�lamasina neden olur. Her bir �ocugun kavganin �ikmasinda ayni derecede su�lu olmasindan yola �ikarak sonu�larina esit sekilde katlanmalari saglanmalidir

41. Kardesler arasindaki kiskan�lik ve ge�imsizlik ne kadar yogun olursa olsun birbirlerinden ayri kaldiklarinda �ok �zlerler. Bu durum, iliskilerinin bazen �ok bozuk oldugunu d�s�nseniz de aslinda birbirlerini �ok sevdiklerini a�iklar

42. Kiskan�lik �ocuklarda oldugu gibi yetiskinlerde de beklenen bir davranistir. �nemli olan kiskan�liga tavir almak ve bunu �ocuga yansitmak degil; Saglikli �nlemler alip hazirlanmaktir

43. Unutulmamalidir ki Bilgi sahibi olarak ve bilerek davranmak saglikli sonuca ulasmada en etkileyici yoldur

44. �ocuklar arasinda dengeli bir tutum sergilemek bilgiye sahip olup bilgiyi davranislarimiza yansitmakla m�mk�nd�r.

45. Kaynaklar Haluk Yavuzer: �ocugun Ilk alti yili www.cocukdunyasi.net www.psikolojikdanisma.net www.psikoweb.com Alfred Adler: Sorunlu Okul �ocugu