Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

1. Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

2. WYDATKI A WIELKOŚĆ PRODUKCJI W GOSPODARCE II (MODEL POPYTOWY GOSPODARKI)

3. RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W GOSPO-DARCE Z PAŃSTWEM Na arenę wkracza państwo i nasz model (uproszczony obraz) gos-podarki staje się „TRZYSEKTOROWY”… TE D (TD-B) PAŃSTWO G TE – podatki pośrednie. TD – podatki bezpośrednie. D – dochody państwa z własności. B – zasiłki (płatności transferowe). G – wydatki państwa na zakup dóbr.

4. Niczym gospodyni domowa państwo planuje swoje dochody i wy-datki… ■ BUDŻET PAŃSTWA jest to plan dochodów i wydatków państ-wa w jakimś okresie (zwykle roku). Powiedzmy, że nie ma podatków pośrednich (TE=0), i że państwo nie jest właścicielem firm (D=0). (TD-B) PAŃSTWO G

5. BUDŻET PAŃSTWA (TD-B) – G = NT - G Podatki netto [NT=(TD-B)]

6. Y = AEPL= C + I + G.

7. Y = AEPL= C + I + G. ■ Zmieniając wydatki i wpływy budżetowe (NT-G), państwo pro-wadzi POLITYKĘ BUDŻETOWĄ. Jej celem jest EFEKTYW-NOŚĆ i SPRAWIEDLIWOŚĆ.

8. DYGRESJA Gospodarujący ludzie pragną: 1. EFEKTYWNOŚCI (ang. effi-ciency); 2. SPRAWIEDLIWOŚCI (ang. equity).

9. EFEKTYWNOŚĆ dotyczyrozdziału (alokacji) dóbr między różne zastosowania, czyli kwestii: „Co i jak jest produkowane?”. Efek-tywność rośnie, kiedy z posiadanych zasobów (np. pracy) społe-czeństwo wytwarza więcej dóbr, które możliwie najlepiej odpowia-dają potrzebom ludzi.

10. SPRAWIEDLIWOŚĆdotyczy kwestii: „Dla kogo jest produkowa-ne?”, czyli podziału dochodów (majątku, szans). Wielu za spra-wiedliwy ma stan, kiedy dochody są proporcjonalne do wyników pracy i (lub) wysiłku i (lub) potrzeb ludzi. KONIEC DYGRESJI

11. Y = AEPL= C + I + G. W praktyce polityka budżetowa przyjmuje formę POLITYKI STA-BILIZACYJNEJ czyli sterowania poziomem zagregowanych wy-datków, AEPL, w celu pełnego wykorzystania zasobów. Odmiany polityki stabilizacyjnej to EKSPANSYWNA i RESTRYK-CYJNA polityka budżetowa.

12. Prowadząc politykę stabilizacyjną, państwo wpływa na wielkość produkcji, która odpowiada krótkookresowej równowadze w gos-podarce: AEPL=YE. PO PIERWSZE, wydatki państwa zwiększają zagregowane wydat-ki planowane, AEPL. PO DRUGIE, państwowe podatki (TD) i zasiłki (B) wpływają na za-chowania konsumentów.

13. PO PIERWSZE, wydatki państwa zwiększają zagregowane wy-datki planowane, AEPL. AEPL 45° AEPL’ AEPL G C+I 0 Y ΔY

14. PO DRUGIE, państwowe podatki (TD) i zasiłki (B) wpływają na za-chowania konsumentów. AEPL AEPL’ 45° AEPL” G C+I 0 Y ΔY’

15. Założenie: TD – B = NT = t•Y, gdzie „t” to stała STOPA OPODATKOWANIA NETTO. Więc: YD = Y – NT = Y - t•Y = Y•(1 - t), gdzie „YD” to dochód do dyspozycji (dochód po opodatkowaniu) gospodarstw domowych.

16. Zmienia się zatem funkcja konsumpcji… CPL=KSK•YD+Ca=KSK•(1-t)•Y+Ca=KSK’•Y+Ca KSK’ oznacza krańcową skłonność do konsumpcji z PKB (z Y) a nie z dochodu do dyspozycji (YD). KSK’ = KSK•(1-t).

17. CPL=KSK•YD+Ca=KSK•(1-t)•Y+Ca=KSK’ •Y+Ca KSK’ = KSK•(1-t). KSK’<KSK, więc nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w gospo-darce z państwem (a więc także nachylenie wykresu AEPL), CPL= KSK’•Y+Ca, okazuje się mniejsze niż wykresu funkcji konsumpcji w gospodarce bez państwa, CPL = KSK•(1-t)•Y+Ca. AEPL AEPL’ 45° AEPL” G C+I 0 Y ΔY’

18. MNOŻNIK W GOSPODARCE Z PAŃSTWEM • Tym razem z każdej złotówki dodatkowego dochodu wydatki na dobra produkowane w kraju zwiększa KSK’, a nie KSK złotych. • ΔI • KSK’•ΔI • (KSK’• ΔI)•KSK’=KSK’2•ΔI • KSK’2•ΔI•KSK’=KSK’3•ΔI • ………………………………… • Zatem mnożnik w gospodarce z państwem jest równy: • M’=1/(1-KSK’)=1/[1-(KSK•(1-t)]

20. RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W GOSPODARCE Z PAŃSTWEM i ZAGRANICĄ „Otwieramy” gospodarkę i nasz model gospodarki staje się „CZTEROSEKTOROWY”. Z ZAGRANICA X

21. RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W GOSPODARCE Z PAŃSTWEM i ZAGRANICĄ „Otwieramy” gospodarkę i nasz model gospodarki staje się „czte-rosektorowy”. Z ZAGRANICA X ■ IMPORT (Z) – wartość dóbr (NIE – AKTYWÓW takich jak pa- piery wartościowe i fabryki) zakupionych przez nas za granicą. ■ EKSPORT (X) – wartość dóbr (NIE – AKTYWÓW) zakupio-nych przez zagranicę w naszym kraju. ■ Różnicę eksportu, X, i importu, Z, nazywamy BILANSEM HANDLOWYM (bilansem handlu zagranicznego), NX (NX=X-Z).

22. ZAGRANICA A RÓWNOWAGA W GOSPODARCE PO PIERWSZE, wydatki zagranicy na nasze dobra (eksport, X) zwiększają zagregowane wydatki planowane, AEPL. AEPL=C+I+G+X

23. AEPL=C+I+G+X Podobnie jak prywatne inwestycje, I, oraz wydatki państwa, G, ek-sport, X, uznamy za wielkość AUTONOMICZNĄ, czyli niezależną od bieżącego poziomu Y.

24. ZAGRANICA A RÓWNOWAGA W GOSPODARCE PO PIERWSZE, wydatki zagranicy na nasze dobra (eksport, X) zwiększają zagregowane wydatki planowane, AEPL. AEPL=C+I+G+X AEPL 45° AEPL’ AEPL X C+I+G 0 Y ΔYa

25. PO DRUGIE, nasze zakupy za granicą (import, Z) zmniejszają zag-regowane wydatki na dobra krajowe, AEPL. AEPL=C+I+G+X-Z

26. AEPL=C+I+G+X-Z Zakładamy, że import, Z, jest stałą częścią Y (PKB). Jego wielkość zależy od KRAŃCOWEJ SKŁONOŚCI DO IMPORTU, KSI: Z=KSI•Y (Uwaga! Przyjmujemy, że importowane są tylko dobra konsump-cyjne).

27. Oto FUNKCJA KONSUMPCJI DÓBR KRAJOWYCH w gospo-darce otwartej: C’’ = KSK’•Y - KSI•Y + Ca…

28. Oto FUNKCJA KONSUMPCJI DÓBR KRAJOWYCH w gospo-darce otwartej: C’’=KSK’•Y-KSI•Y+Ca=(KSK’-KSI)•Y+Ca…

29. Oto FUNKCJA KONSUMPCJI DÓBR KRAJOWYCH w gospo-darce otwartej: C’’=KSK’•Y-KSI•Y+Ca=(KSK’-KSI)•Y+Ca = KSK”•Y+Ca. gdzie KSK” oznacza krańcową skłonność do konsumpcji dóbr krajowych z PKB (z Y)w gospodarce otwartej. KSK”=KSK’-KSI

30. KSK”=KSK’-KSI, więc KSK”<KSK’. Nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w otwartej gospodarce z państwem, CPL”=KSK”•Y+Ca (a zatem także nachylenie wykresu AEPL), jest MNIEJSZE niż wykresu funkcji konsumpcji w gospo-darce zamkniętej, CPL = KSK’•Y+Ca.

31. KSK”=KSK’-KSI, więc KSK”<KSK’. Nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w otwartej gospodarce z państwem, CPL”=KSK”•Y+Ca (a zatem także nachylenie wykresu AEPL), jest MNIEJSZE niż wykresu funkcji konsumpcji w gospo-darce zamkniętej, CPL = KSK’•Y+Ca. AEPL 45° AEPL’ AEPL” X C+I+G 0 Y ΔYb

32. KSK”=KSK’-KSI, więc KSK”<KSK’. Nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w otwartej gospodarce z państwem, CPL”=KSK”•Y+Ca (a zatem także nachylenie wykresu AEPL), jest MNIEJSZE niż wykresu funkcji konsumpcji w gospo-darce zamkniętej, CPL = KSK’•Y+Ca. AEPL 45° AEPL’ AEPL” AEPL 45° X C+I+G AEPL’ AEPL X C+I+G 0 Y ΔYb 0 Y ΔYa

33. MNOŻNIK W GOSPODARCE OTWARTEJ • Tym razem z każdego złotego dodatkowego dochodu wydatki na dobra krajowe zwiększa [KSK”=(KSK’-KSI)] złotych. • ΔI • KSK”•ΔI • (KSK”• ΔI)•KSK”=KSK”2•ΔI • KSK”2•ΔI•KSK”=KSK”3•ΔI • …………………………………

34. MNOŻNIK W GOSPODARCE OTWARTEJ • Tym razem z każdego złotego dodatkowego dochodu wydatki na dobra krajowe zwiększa [KSK”=(KSK’-KSI)] złotych. • ΔI • KSK”•ΔI • (KSK”• ΔI)•KSK”=KSK”2•ΔI • KSK”2•ΔI•KSK”=KSK”3•ΔI • ………………………………… • Zatem mnożnik w gospodarce otwartej wynosi: • M”=1/(1-KSK”)=1/[(1-(KSK’-KSI)] =1/(1-KSK’+KSI)

35. ZAUWAŻ! Mnożnik w gospodarce z państwem jest mniejszy niż w gospodar-ce bez państwa (podatki powodują, że KSK’<KSK!). M’=1/(1-KSK’) < M’=1/(1-KSK), bo: KSK’ < KSK (KSK’ = KSK(1-t).

36. Z kolei mnożnik w gospodarce otwartej jest MNIEJSZY niż mnoż-nik w gospodarce zamkniętej (z państwem): M”=1/(1-KSK”) < M”=1/(1-KSK’), bo : KSK’”< KSK’ (KSK” = KSK’ – KSI.

37. Nic dziwnego, że o podatkach netto i handlu zagranicznym mówi się czasem, że są AUTOMATYCZNYMI STABILIZATORAMI gospodarki, które zmniejszają fluktuacje rzeczywistej produkcji, YE, wokół produkcji potencjalnej, YP.

38. ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0,6·Y; stopa opodatkowania t=0,2; krańcowa skłonność do importu KSI=0,2. a) Ile wyno-si: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dys-pozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”?

39. ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0,6·Y; stopa opodatkowania t=0,2; krańcowa skłonność do importu KSI=0,2. a) Ile wyno-si: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dys-pozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0,6= KSK’. Zatem: 1. 0,6=KSK’=KSK(1-t)=KSK(1-0,2)=KSK·0,8. To KSK=0,75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0,6-0,2=0,4.

40. ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0,6·Y; stopa opodatkowania t=0,2; krańcowa skłonność do importu KSI=0,2. a) Ile wyno-si: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dys-pozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0,6= KSK’. Zatem: 1. 0,6=KSK’=KSK(1-t)=KSK(1-0,2)=KSK·0,8. To KSK=0,75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0,6-0,2=0,4. b) PKB zwiększył się o 100. O ile się zwiększy: (i) dochód do dyspozycji, Yd i podatki netto, NT? (ii) planowana konsump-cja, Cpl i planowane oszczędności, Spl? (iii) planowana kon-sumpcja dóbr wytworzonych w kraju, Cpl”, i import, Z?

41. ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0,6·Y; stopa opodatkowania t=0,2; krańcowa skłonność do importu KSI=0,2. a) Ile wyno-si: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dys-pozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0,6= KSK’. Zatem: 1. 0,6=KSK’=KSK(1-t)=KSK(1-0,2)=KSK·0,8. To KSK=0,75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0,6-0,2=0,4. b) PKB zwiększył się o 100. O ile się zwiększy: (i) dochód do dyspozycji, Yd i podatki netto, NT? (ii) planowana konsump-cja, Cpl i planowane oszczędności, Spl? (iii) planowana kon-sumpcja dóbr wytworzonych w kraju, Cpl”, i import, Z? (i) NT zwiększy się o 20, a Yd o 80 (t=0,2). (ii) Cpl zwiększy się o 60, Spl zwiększy się o 20 (KSK=0,75, to KSO=0,25). (iii) Cpl” zwiększy się o 40, Z zwiększy się o 20 (KSK”=0,4, a KSI=0,2).

42. ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0,6·Y; stopa opodatkowania t=0,2; krańcowa skłonność do importu KSI=0,2. a) Ile wyno-si: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dys-pozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0,6= KSK’. Zatem: 1. 0,6=KSK’=KSK(1-t)=KSK(1-0,2)=KSK·0,8. To KSK=0,75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0,6-0,2=0,4. b) PKB zwiększył się o 100. O ile się zwiększy: (i) dochód do dyspozycji, Yd i podatki netto, NT? (ii) planowana konsump-cja, Cpl i planowane oszczędności, Spl? (iii) planowana kon-sumpcja dóbr wytworzonych w kraju, Cpl”, i import, Z? (i) NT zwiększy się o 20, a Yd o 80. (ii) Cpl zwiększy się o 60, Spl zwiększy się o 20. (iii) Cpl” zwiększy się o 40, a Z o 20. c) Na rysunku pokaż podział przyrostu dochodów, odpowia-dający temu przyrostowi PKB, na NT, Yd, Cpl, Spl, Cpl”, Z. Wykorzystaj obliczenia z punktu (b).

43. Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0,6·Y; stopa opodatkowania t=0,2; krańcowa skłonność do importu KSI=0,2. a) Ile wyno-si: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dys-pozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0,6= KSK’. Zatem: 1. 0,6=KSK’=KSK(1-t)=KSK(1-0,2)=KSK·0,8. To KSK=0,75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0,6-0,2=0,4. b) PKB zwiększył się o 100. O ile się zwiększy: (i) dochód do dyspozycji, Yd i podatki netto, NT? (ii) planowana konsump-cja, Cpl i planowane oszczędności, Spl? (iii) planowana kon-sumpcja dóbr wytworzonych w kraju, Cpl”, i import, Z? (i) NT zwiększy się o 20, a Yd o 80. (ii) Cpl zwiększy się o 60, Spl zwiększy się o 20. (iii) Cpl” zwiększy się o 40, a Z o 20. c) Na rysunku pokaż podział przyrostu dochodów, odpowia-dający temu przyrostowi PKB, na NT, Yd, Cpl, Spl, Cpl”, Z. Wykorzystaj obliczenia z punktu (b). NT (20) Y (100) Spl (20) Yd (80) Z (20) Cpl (60) Cpl” (40)

45. Do tej pory zajmowaliśmy się prawie wyłącznie KRÓTKO-OKRESOWĄ RÓWNOWAGA w gospodarce. Przyjrzyjmy się zatem teraz stanowi KRÓTKOOKRESOWEJ NIERÓW- NOWAGI. (Ograniczymy się do gospodarki „dwusektoro- wej”). Y ≠ AEPL.

46. W stanie krótkookresowej nierównowagi: Y ≠ AEPL , więc: Y ≠ CPL + IPL (1) Zarazem: Y = CPL + SPL (2) Zatem w stanie krótkookresowej nierównowagi: SPL ≠ IPL (3).

47. SPL ≠ IPL. Zatem w stanie krótkookresowej nierównowagi: SPL < IPL (1) lub SPL > IPL (2)

48. SPL < IPL (1) Co to znaczy? W takiej sytuacji ludzie chcą zainwestować WIĘCEJ niż zaoszczędzili. Zagregowane wydatki planowane są zatem WIĘKSZE od produkcji Y (AEPL=CPL+IPL>Y=CPL+SPL!).

49. SPL < IPL (1) Co to znaczy? Otóż w takiej sytuacji ludzie chcą zainwestować WIĘCEJ niż zaoszczędzili. Zagregowane wydatki planowane są za-tem WIĘKSZE od produkcji Y (AEPL > Y!). (Zob. sytuacja A).

50. SPL > IPL (2) Co to znaczy? Otóż w takiej sytuacji ludzie chcą zainwestować MNIEJ niż zaoszczędzili. Zagregowane wydatki planowane są zatem MNIEJSZE od produkcji Y (AEPL < Y!).