MAKROEKONOMIA

1. 1 MAKROEKONOMIA Piotr Czapiewski

2. 1 - Cele • Co to jest ekonomia? • Mikro i Makro • Czym różni się ekonomia np. od fizyki? • Jak stosuje się ekonomię? • zdrowy rozsądek • wiedza • Czemu służyć ma ten wykład?

3. Ekonomia • Aksjomat (punkt wyjścia) • „ludzie chcą więcej niż mniej” (chciwość) • Ograniczenia • czas i środki • „Czego ludzie chcą i jak się zabierają do tego żeby to osiągnąć?” • Uproszczenia (pozostajemy przy pieniądzach)

4. Mikroekonomia JEDEN człowiek produkt firma „Które akcje kupi ten inwestor?” Makroekonomia Grupa Badanie gospodarki „Więcej ludzi będzie chciało kupić czy sprzedać akcje?” Mikro i Makro

5. Specyfika ekonomii • Brak laboratorium • Uproszczenia  Niepewność, Robert F. Engle: “Można mieć absolutną rację mówiąc, że na 75% spadnie deszcz, a deszcz i tak może nie spaść.” • Makroekonomia (przykłady z polityki gospodarczej) • działania (np. zmiana stóp procentowych, obniżka podatków etc.) • miary skuteczności (np. PKB, stopa inflacji, stopa bezrobocia)

6. Sposoby na niepewność? • Gra w 3 koperty (np. 3 oferty pracy) • każda z inną sumą pieniędzy • można zajrzeć do 1 • potem ją zatrzymać albo odrzucić • do odrzuconej nie ma powrotu • zatrzymanie koperty kończy grę • Przy braku metody 1/3 szans na najniższą, średnią i najwyższą sumę pieniędzy • Jak maksymalizować swoje szanse?

7. Rozwiązanie 1 – Zdrowy Rozsądek

8. Rozwiązanie 2 - Wiedza • Mamy wiedzę, ale nie 100% pewność • wiemy na 75% czy w następnej kopercie jest więcej, czy mniej • 25%, że się pomylimy • Rozkład szans • Max: 56,25% • Med: 29,17% • Min: 14,58%

9. 3 – Wiedza + Zdrowy Rozsądek • Mamy wiedzę jak w poprzednim przykładzie • Jeżeli „wiedza” mówi nam, że w następnej kopercie na 75% jest mniej to zostajemy przy obecnej • Rozkład szans • Max: 5/6 • Med: 1/6 • Min: 0

10. Ekonomia - Podsumowanie • Zbyt duży wybór w stosunku do możliwości • Brak pełnej informacji • Działanie • Zbieranie wiedzy • Opracowywanie metod • Lepsze to niż metoda „na chybił, trafił”

11. Przykładowe wybory ekonomiczne • Czy zmienić pracę, czy zaczekać na lepszą koniunkturę? • Którą ofertę pracy wybrać? • Czy brać kredyt o stałym czy zmiennym oprocentowaniu? • W jakiej walucie brać kredyt? • Kiedy i jakie kupić mieszkanie? • Kupić fundusz akcyjny czy obligacje? • Kupić samochód z dużym czy małym silnikiem?

12. Forma wykładu • Najważniejsze zależności • Przykłady • Np. Wielka Brytania a Strefa Euro • Przykłady gier – co można zrobić w określonych sytuacjach

13. GBP/USD 1991-1994 Źródło: na podstawie danych z portalu www.akcje.net

14. Sprawy organizacyjne • kontakt przez e-mail makro@citycode.pl • prezentacje na e-mail • egzamin

15. 2 MAKROEKONOMIA

16. 2 - Ruch okrężny • Model ekonomiczny • Elementy modelu • Prosty model ruchu okrężnego • Złożony model ruchu okrężnego

17. Model ekonomiczny – co to jest? • Uproszczony obraz rzeczywistości, który ma pokazać „o co chodzi” • W architekturze tworzy się makiety żeby pokazać inwestorowi „jak mniej więcej będzie wyglądał budynek” • W ekonomii tworzy się modele gospodarki żeby pokazać „jak ona mniej więcej działa”

18. Model ekonomiczny - części • Elementy („klocki”) „żeby wiedzieć, z czego się składa gospodarka” • podmioty (osoby fizyczne, prawne, np.przedsiębiorstwa) • strumienie (przepływy między podmiotami, np.płatności) • Równania „żeby wiedzieć, co od czego zależy” • Wykresy „żeby widzieć jak coś się może zmieniać”

19. Prosty ruch okrężny Wydatki Dobra kapitałowe Dobra i usługi Gospodarstwa Domowe Przedsiębiorstwa Czynniki produkcji Oszczędności Inwestycje Płace, dywidendy

20. Czynniki produkcji Dobra kapitałowe Płace, dywidendy Dobra i usługi Oszczędności Inwestycje Wydatki Prosty ruch okrężny - elementy Podmioty Strumienie Gospodarstwa Domowe Przedsiębiorstwa

21. Dobra kapitałowe Dobra i usługi Oszczędności Inwestycje Wydatki Ważne pojęcia Konsumpcja – C (ang. consumption) na Oszczędności – S (ang. savings) Inwestycje – I (ang. investments)

22. Inne pojęcia Płatności transferowe – B (ang. budget transfers) Wydatki rządowe – G (ang. government purchases) Podatki pośrednie – Te (ang. indirect tax), np. VAT Podatki bezpośrednie – Td (ang. direct tax), np. PIT, CIT PKB (produkt krajowy brutto) w cenach rynkowych (z podatkami pośrednimi) w cenach bazowych (bez podatków pośrednich) - Y

23. I C+I+G C S C+I+G- Te G Te B- Td Y Y+B- Td Export Import Złożony ruch okrężny Gospodarstwa Domowe Przedsiębiorstwa Państwo Zagranica

24. I C+I+G C S C+I+G- Te G Te B- Td Y Y+B- Td Export Import Złożony ruch okrężny Gospodarstwa Domowe Przedsiębiorstwa Państwo Zagranica

25. PKB • X – eksport • Z – import • PKB w cenach bazowych Y = C + I + G + (X – Z) - Te • w cenach rynkowych Y = C + I + G + (X – Z)

26. Rozporządzalne dochody osobiste • Ile pieniędzy otrzymują gospodarstwa domowe i potem mogą przeznaczyć na konsumpcję i oszczędności = Y + B - Td

27. Szacowanie PKB • Podwójne liczenie: Huta + Fabryka = = 100 tys. + 500 tys. = 600 tys. • Ale z przedsiębiorstw wypłynęło 500 tys. • Podwójne policzenie stali • Fabryka dodała 500 tys. – 100 tys. = 400 tys. • Huta +Fabryka = 100 tys. + 400 tys. = 500 tys. Huta stali Fabryka maszyn sprzedaż maszyn za 500tys.PLN sprzedaż stali za 100tys.PLN

28. Szacowanie PKB Huta stali Fabryka maszyn sprzedaż maszyn za 500tys.PLN sprzedaż stali za 100tys.PLN VAT od 100 tys. VAT od 400 tys.

29. GUS 3 metody: • Suma wartości dodanej • Spożycie + akumulacja + saldo wymiany z zagranicą • Dochody przedsiębiorstw – zobowiązania wobec zagranicy

30. AC Nielsen dane z kas dane o sprzedaży kremów, szamponów L’Oreal Beiersdorf (Nivea) Czy przedsiębiorstwa szacują popyt? Hipermarket (np. Real)

31. 3 MAKROEKONOMIA

32. 3 - Dochód i produkt • Popyt globalny • Funkcje konsumpcji, oszczędności • Krańcowe skłonności do konsumpcji, oszczędzania • Model produktu w formie graficznej (wykresów)

33. Punkt wyjścia Konsumpcja Dobra kapitałowe Gospodarstwa Domowe Przedsiębiorstwa Oszczędności Inwestycje Dochód

34. Popyt globalny • Ile gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa planują wydać przy różnych poziomach dochodu? • AD (ang. aggregated demand) • AD = C + I • Popyt konsumpcyjny i popyt inwestycyjny

35. Funkcja konsumpcji i oszczędności • Funkcja konsumpcji mówi ile wyniesie konsumpcja, przy danym poziomie dochodu rozporządzalnego • Ile wydamy w zależności od tego ile zarobimy? • Np. C = 0,8Y • Jeżeli zarobimy 1000mld PLN to wydamy 800mld, a 200mld zaoszczędzimy • Funkcja oszczędności S = 0,2Y

36. Krańcowa skłonność do konsumpcji • Ile wydamy z każdej złotówki dodatkowego dochodu? • Nasz dochód wzrasta do 1100mld PLN, wydamy 60mld PLN. • Krańcowa skłonność do konsumpcji wynosi: 60 / (1100-1000) = 60 / 100 = 0,6 • MPC (ang. marginal propensity to consumption)

37. Krańcowa skłonność do oszczędzania • Ile zaoszczędzimy z każdej złotówki dodatkowego dochodu? • W poprzednim przykładzie zaoszczędziliśmy 40mld • Krańcowa skłonność do oszczędzania wynosi: 40 / (1100-1000) = 40 / 100 = 0,4 • MPS (ang. marginal propensity to saving)

38. Rysowanie • Linia 45° • Konsumpcja (konsumpcja autonomiczna) • Oszczędności • Inwestycje (autonomiczny charakter – stałe) • Wzrost inwestycji • Mnożnik

39. Do czego przydaje się ten model? • Spirala pesymizmu (narysować) • Wielki kryzys (1929-1933), w niektórych krajach produkcja spadła o 50% • John Maynard Keynes http://qed.econ.queensu.ca/walras/bios/keynes.html

40. Nastroje konsumentów • Michigan University Consumer Confidence Survey • Conference Board Consumer Confidence Źródło: na podstawie danych z portalu www.forexite.com

41. 4 MAKROEKONOMIA

42. 5 – Polityka fiskalna • Najważniejsze pojęcia • Państwo a popyt globalny • Wydatki państwa a produkcja • Podatki a produkcja • Ograniczenia polityki fiskalnej

43. Najważniejsze pojęcia • Polityka fiskalna (budżetowa) – decyzja państwa o wydatkach i podatkach • Polityka stabilizacyjna – państwo chce utrzymać produkcję blisko potencjalnej • Deficyt budżetowy – nadwyżka wydatków nad wpływami • Dług publiczny – suma pożyczek państwowych do spłacenia

44. Polska – budżet 2005 Źródło: http://www.mofnet.gov.pl/dokument.php?dzial=34&id=41238, stan na dzień 05.02.2006

45. Polska – budżet 2005 cd. Źródło: http://www.mofnet.gov.pl/dokument.php?dzial=34&id=41238, stan na dzień 05.02.2006

46. Polska – dług publiczny 2005 Źródło: http://www.mofnet.gov.pl/index.php?wysw=2&sgl=2&dzial=442, stan na dzień 05.02.2006

47. Polska – dług publiczny Źródło: http://www.mofnet.gov.pl/index.php?wysw=2&sgl=2&dzial=442, stan na dzień 05.02.2006

48. I C+I+G C S C+I+G- Te G Te B- Td Y Y+B- Td Punkt wyjścia Gospodarstwa Domowe Przedsiębiorstwa Państwo Założenie: nie ma podatków pośrednich i wymiany z zagranicą

49. Państwo a popyt globalny • Wydatki rządowe zwiększają popyt globalny AD = C + I + G • Jeżeli nie ma podatków pośrednich to: Y = C + I + G

50. Dochód rozporządzalny • Podatki netto = podatki – transfery NT (ang. net tax) = T – B • Podatki netto obniżają dochód rozporządzalny YD = Y - NT • Stawka podatkowa ‘t’ • NT = t * Y • YD = Y – NT = Y – t * Y = Y * (1-t)