280 likes | 577 Views
Toplum Sağlığını Geliştirme. Prof. Dr. Feride Aksu (Saçaklıoğlu) Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD. Sağlığın Tanımı. Sadece hastalık veya sakatlığın bulunmayışı değil, fiziksel sosyal ve ruhsal açıdan tam bir iyilik hali DSÖ (1948)
E N D
Toplum Sağlığını Geliştirme Prof. Dr. Feride Aksu (Saçaklıoğlu) Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD
Sağlığın Tanımı Sadece hastalık veya sakatlığın bulunmayışı değil, fiziksel sosyal ve ruhsal açıdan tam bir iyilik hali DSÖ (1948) Sağlık tüm hastalıkların tamamen elimine edilmesi ile ulaşılacak ideal bir iyilik hali değil, mükemmel olmayan bir kişinin mükemmel olmayan bir dünya ile çok büyük bir sıkıntı duymadan baş edebildiği, yaşamını idame ettirme durumudur. Dubos (1968) İnsanların sosyal ve ekonomik bakımdan üretken bir hayat yaşayabilmelerine olanak tanıyacak bir sağlık düzeyine ulaşması DSÖ 2000 yılı için sağlık hedefleri (1997)
Gereksinimler Hissedilen Gereksinimler (İstek) Hissedilmeyen Gereksinimler Talep Talebe Dönüşmeyen İstek Karşılanmış Talep (Tanı ve tedaviye erişmiş) Karşılanmamış Talep (Tanı hizmetlerine erişememiş, tanı konmuş tedavi hizmetlerine erişememiş) Gereksinimden Talebe Giden Yol Gürsoy, Aksu Saçaklıoğlu, Çiçeklioğlu ve ark.tarafından Mooney 1992, Wright, Williams ve Wilkinson 1998 temel alınarak geliştirilmiştir
Gereksinimler Hissedilen Gereksinimler (İstek) Hissedilmeyen Gereksinimler Talep Talebe Dönüşmeyen İstek Karşılanmış Talep (Tanı ve tedaviye erişmiş) Karşılanmamış Talep (Tanı hizmetlerine erişememiş, tanı konmuş tedavi hizmetlerine erişememiş) ? Gürsoy, Saçaklıoğlu, Çiçeklioğlu ve ark.tarafından Mooney 1992, Wright, Williams ve Wilkinson 1998 temel alınarak geliştirilmiştir
Gereksinimler • Morbidite • İnsidans • Prevalans • Mortalite • Fatalite
Türkiye’de Ölüme Neden Olan İlk 10 Hastalığın % Dağılımı UHY-ME Çalışması 2000
Türkiye’de Hastalık Yükü (DALY)’e Neden OlanHastalıkların Yüzde Dağılımı UHY-ME Çalışması 2000
Gereksinimi Belirlemenin Yolu • Nitelikli sağlık kayıtları tutulması • Hastalık bildirimlerinin düzenli yapılması ?
Sürveyans Sisteminden Elde Edilen İstatistikler Gereksinimin Tamamını Yansıtır mı? • Sürveyans sistemi ile hizmete erişenler ya da başvurular değerlendirilir • Nüfus tabanlı prevalans çalışmaları • Erken tanı çalışmaları / taramalar • Risk faktörlerinin belirlenmesine yönelik çabalar
Toplumun Sağlığını Geliştirebilmek İçin • Sağlık sorunlarının oluşmasını engellemek • Sağlığın geliştirilmesi • Birincil Korunma • Oluşan sorunların hizmetten yararlanmasını sağlamak • İkincil / Üçüncül Korunma
Sağlığın Geliştirilmesi • Hastalık riskini arttırıcı sosyal, ekonomik ve kültürel yaşam özelliklerinin oluşmasının engellenmesi • Kişilerin kendi sağlıklarını korumalarının ve geliştirmelerinin sağlanması • Toplumsal risk etmenlerine yönelik mücadele • Sektörler arası işbirliği ve yasal düzenlemeler
Sağlığın Geliştirilmesi • Sağlığını kaybeden bundan sorumlu (suçlu kurban) • Yaşam biçiminin geliştirilmesi sadece bireysel bir sorumluluk olabilir mi?
Birincil Korunma Bir hastalık veya durumun önlenmesine, belli bir riske ve bu riski taşıyan gruba yönelik önlemler • Sadece spesifik önlemler değil • Başvurana bütünlükçü bakış açısı • Çevre koşullarının değerlendirilmesi • Meslek öyküsü
İkincil Korunma Erken Tanı • Uzmanlık alanının öncelikli sağlık sorunları için erken tanı rehberleri • Risk gruplarına yönelik taramalar • Tanı tekniklerinin akılcı kullanımı
Hasta İçin İkincil Korunma Toplum İçin Birincil Korunma Olabilir • Tüberküloz • HIV / AIDS
İkincil Korunma / Uygun TedaviÜçüncül Korunma / Rehabilitasyon • Akılcı ilaç kullanımı • Uygun teknoloji kullanımı • Kanıta dayalı uygulamalar • Kamusal bakış açısı • Tedavi hakkı
Paket Tarafından Kurtarılan Yaşam Yıllarının Maliyeti UHY-ME Çalışması, 2000
Uzman hekim sadece tanımlanmış bir alanda çalışan mükemmel bir teknisyen midir?
Sağlığı sosyal bileşenleri ile birlikte değerlendiren, hastaya bütünlükçü biçimde bakabilen, koruma ve tedavi yaklaşımlarını entegre edebilen bir hekim mi?
Uzmanlık Dernekleri İçin Olası Hedefler • Çekirdek eğitim programının sağlığın sosyal bileşenlerini kapsaması • Öncelikli sorunları saptamaya yönelik alan araştırmaları • Koruma bakış açısına vurgu • Sağlık eğitimi • Erken tanı rehberleri • Akılcı ilaç ve teknoloji kullanımı, kanıta dayalı uygulamalar • Hastalık kayıtlarının geliştirilmesi • Nüfus tabanlı, kamusal sağlık hizmetinin ve sağlık hakkının savunulması