Pamiętasz?

1. Pamiętasz? Cykl koniunkturalny Y (PKB) Szczyt Szczyt Dno Dno Dno Ekspansja Ekspansja Ekspansja Recesja Recesja Recesja Czas

2. Poznaliśmy już dotyczące bardzo długiego okresu modele wzrostu gospodarczego (neoklasyczny i endogeniczny). Wyjaśniają one zmiany wielkości produkcji potencjalnej, YP, które zachodzą np. w ciągu kilkudziesięciu lat. Teraz zajmiemy się analizą krótkookresowych zmian wielkości produkcji, Y, czyli np. jej odchyleń od poziomu produk-cji potencjalnej, Yp. Wykorzystamy przy tym MODEL IS-LM.

3. Badamy wpływ wahań zagregowanych wydatków, AEPL, na wiel-kość produkcji W KRÓTKIM OKRESIE. Przyczyną tych wahań mogą być m. in. DZIAŁANIA PAŃSTWA (np. polityka budżetowa i pieniężna, czyli – polityka stabilizacyjna, a także zachowania konsumentów i inwestorów.

4. Zakładamy, co odpowiada rzeczywistości, że w krótkim okresie gospodarka jest „keynesowska” (istnieją WOLNE MOCE PRO-DUKCYJNE, CENY SĄ STABILNE). W tej sytuacji o poziomie produkcji w gospodarce decyduje właśnie wielkość planowanych wydatków zagregowanych, AEPL.

5. WOLNE MOCE PRODUKCYJNE. Założenie o nie w pełni wykorzystanych mocach wytwórczych dob-rze odpowiada rzeczywistości. Nawet wtedy, gdy produkcja jest bliska produkcji poten-cjalnej, NA PRZECIĄG KRÓTKIEGO OKRESU firmy mogą zwiększyć produkcję, intensywniej wykorzystując czynniki produk-cji (np. praca ludzi i maszyn w godzinach nadliczbowych).

6. STABILNOŚĆ CEN Oto przyczyny stabilności cen w krótkim okresie (one się uzupeł-niają). 1) Nominalne płace często są ustalane RAZ NA DŁUGI CZAS w trakcie ZDECENTRALIZOWANYCH (toczonych gałąź po gałęzi, a nie naraz w całej gospodarce) negocjacji. W efekcie ŚREDNI po-ziom płac w gospodarce zmienia się wolnoA. ----------------------------------------------------------------------------------- A Są i inne przyczyny stabilności płac nominalnych: a) Konkurencja na rynku pracy jest słaba (to zatrudnieni insiders, nie bezrobotni outsiders, biorą udział w negocjacjach płacowych; utrudnia to spadek płac pod presją bezrobocia; w dodatku koszty zwalniania i rekrutowania pracowników są wysokie). b) Także normy społeczne czynią płace „lepkimi”.

7. STABILNOŚĆ CEN Oto przyczyny stabilności cen w krótkim okresie (one się uzupeł-niają). 1) Nominalne płace często są ustalane RAZ NA DŁUGI CZAS w trakcie ZDECENTRALIZOWANYCH (toczonych gałąź po gałęzi, a nie naraz w całej gospodarce) negocjacji. W efekcie ŚREDNI po-ziom płac w gospodarce zmienia się wolnoA. 2) Stabilność płac nominalnych, tzn. jednostkowych kosztów osobo-wych, które są główną częścią jednostkowych kosztów produkcji, sprawia, że ceny też są stabilne. Przecież zmiany cen powodowa-łyby nadzwyczajne zyski i straty, co – jak wiemy - w warunkach KONKURENCJI nie jest prawdopodobne. ------------------------------------------------------------------------------A Są i inne przyczyny stabilności płac nominalnych: a) Konkurencja na rynku pracy jest słaba (to zatrudnieni insiders, nie bezrobotni outsiders, biorą udział w negocjacjach płacowych; utrudnia to spadek płac pod presją bezrobocia; w dodatku koszty zwalniania i rekrutowania pracowników są wysokie). b) Także normy społeczne czynią płace „lepkimi”.

8. STABILNOŚĆ CEN Oto przyczyny stabilności cen w krótkim okresie (one się uzupeł-niają). 1) Nominalne płace często są ustalane RAZ NA DŁUGI CZAS w trakcie ZDECENTRALIZOWANYCH (toczonych gałąź po gałęzi, a nie naraz w całej gospodarce) negocjacji. W efekcie ŚREDNI po-ziom płac w gospodarce zmienia się wolnoA. 2) Stabilność płac nominalnych, tzn. jednostkowych kosztów osobo-wych, które są główną częścią jednostkowych kosztów produkcji, sprawia, że ceny też są stabilne. Przecież zmiany cen powodowa-łyby nadzwyczajne zyski i straty, co – jak wiemy - w warunkach KONKURENCJI nie jest prawdopodobne. 3) W dodatku ten producent, który - korzystając ze wzrostu popytu - pierwszy podnosi ceny, ryzykuje utratą części udziału w rynku. (Jego konkurenci mogą nie podnieść cen). Powstrzymuje to firmy przed podniesieniem ceny. (W takiej sytuacji monopol podniósłby cenę. Jednak na konkurencyjnym rynku nikt nie koordynuje dzia-łań pojedynczych producentów. To się nazywa PROBLEM KOOR-DYNACJI)... ------------------------------------------------------------------------------ ASą i inne przyczyny stabilności płac nominalnych: a) Konkurencja na rynku pracy jest słaba (to zatrudnieni insiders, nie bezrobotni outsiders, biorą udział w negocjacjach płacowych; utrudnia to spadek płac pod presją bezrobocia; w dodatku koszty zwalniania i rekrutowania pracowników są wysokie). b) Także normy społeczne czynią płace „lepkimi”.

9. STABILNOŚĆ CEN Oto przyczyny stabilności cen w krótkim okresie (one się uzupeł-niają). 1) Nominalne płace często są ustalane RAZ NA DŁUGI CZAS w trakcie ZDECENTRALIZOWANYCH (toczonych gałąź po gałęzi, a nie naraz w całej gospodarce) negocjacji. W efekcie ŚREDNI po-ziom płac w gospodarce zmienia się wolnoA. 2) Stabilność płac nominalnych, tzn. jednostkowych kosztów osobo-wych, które są główną częścią jednostkowych kosztów produkcji, sprawia, że ceny też są stabilne. Przecież zmiany cen powodowa-łyby nadzwyczajne zyski i straty, co – jak wiemy - w warunkach KONKURENCJI nie jest prawdopodobne. 3) W dodatku ten producent, który - korzystając ze wzrostu popytu - pierwszy podnosi ceny, ryzykuje utratą części udziału w rynku. (Jego konkurenci mogą nie podnieść cen). Powstrzymuje to firmy przed podniesieniem ceny. (W takiej sytuacji monopol podniósłby cenę. Jednak na konkurencyjnym rynku nikt nie koordynuje dzia-łań pojedynczych producentów. To się nazywa PROBLEM KOOR-DYNACJI)... 4) Niektóre firmy zmieniają ceny wolno także z powodu wysokich KOSZTÓW ZMIENIANYCH JADŁOSPISÓW (ang. menu costs). ------------------------------------------------------------------------------ ASą i inne przyczyny stabilności płac nominalnych: a) Konkurencja na rynku pracy jest słaba (to zatrudnieni insiders, nie bezrobotni outsiders, biorą udział w negocjacjach płacowych; utrudnia to spadek płac pod presją bezrobocia; w dodatku koszty zwalniania i rekrutowania pracowników są wysokie). b) Także normy społeczne czynią płace „lepkimi”.

10. 1. MODEL IS-LM Częściami modelu ISLM są: linia IS i linia LM (zob. rysunek). Opiszemy je po kolei. i LM E i* IS 0 Y* Y Oznaczenia: i – stopa procentowa. Y – wielkość produkcji. AEPL– wielkość zagregowanych wydatków.

11. 1. 1. LINIA IS Linia IS składa się z punktów, czyli kombinacji stopy procentowej, i, oraz poziomu produkcji, Y, przy których RYNEK DÓBR jest w równowadze (planowane wydatki, AEPL, są równe wielkości produk-cji, Y; AEPL=Y). i E1 i1 E2 i2 IS 0 Y Y1 Y2 Zależność stopy procentowej, i, oraz produkcji jest odwrotna, bo stopa procentowa wyznacza m. in. cenę kredytu inwestycyjnego.

12. Oto funkcja prywatnych inwestycji: I = IA- b•i. b > 0, gdzie: I – inwestycje planowane. IA – autonomiczna część planowanych inwestycji. b – współczynnik, który mierzy wrażliwość planowanych wydat-ków inwestycyjnych na zmiany stopy procentowej. i – stopa procentowa.

13. A oto funkcja prywatnej konnsumpcji: CPL = CA + KSK•(1 – t)•Y, gdzie: CPL – planowane wydatki konsumpcyjne, CA – autonomiczne wydatki konsumpcyjne, KSK to krańcowa skłonność do konsumpcji (z dochodu do dyspozycji), t to stopa opodatkowania netto [(Td-B)/Y] (Td to podatki bezpośrednie, a B to zasiłki; zakładamy, że podatki pośred-nie, TE, a także dochody państwa z własności wynoszą zero).

14. WYPROWADZAMY WZÓR LINII IS: AEPL = Y AEPL = C + I + G + NX. AEPL = Y AEPL = CA + KSK•(1 – t) •Y + (IA – b•i) + GA + NX Y = CA + KSK•(1 – t)•Y + (IA – b•i) + GA + NX

15. WYPROWADZAMY WZÓR LINII ISCd...: A zatem: Y = CA+KSK•(1–t)•Y+(IA–b•i)+GA+NX.  Y = CA+KSK•(1–t)•Y+(IA–b•i)+GA+XA-KSI•Y.*  Y = CA+IA+GA+XA+[KSK•(1–t)•Y–KSI•Y]–b•i.  Y = CA+IA+GA+XA+Y•[KSK•(1–t)–KSI]–b•i.  Y = A + KSK”•Y - b•i, gdzie A to wszystkie planowane wydatki AUTONOMICZNE w gos-podarce, a KSK” = [KSK•(1 – t) – KSI]. A zatem: Y• (1 – KSK”) = A – b•i. Mnożąc to równanie stronami przez mnożnik dla gospodarki otwar-tej [M” = 1/(1-KSK”)], dostajemy szukane równanie linii IS: Y = M”•A–M”•b•i. ----- * Zakładamy, że importowane są tylko dobra konsumpcyjne; KSI to stała tzw. krańcowa skłonność do importu (ΔZ/ΔY=Z/Y=KSI, gdzie Z to import).

16. IS: Y = M”•A–M”•b•i, Interpretacja wykresu: rola parametrów A, b, M”. 1. PARAMETR „b” OKREŚLA NACHYLENIE LINII IS. - Wrażliwość wydatków inwestycyjnych na zmiany stopy procento-wej decyduje o nachyleniu linii IS. 2. PARAMETR „A” DECYDUJE O POŁOŻENIU LINII IS. - Zmiany wielkości wydatków autonomicznych w gospodarce przesu-wają linię IS. 3. PARAMETR M” (KSK”) OKREŚLA JEDNOCZEŚNIE I NA-CHYLENIE I POZYCJĘ LINII IS. - Zmiany mnożnika przesuwają i zmieniają nachylenie linii IS. i E1 i1 E2 i2 IS 0 Y Y2 Y1

17. 1.2. LINIA LM Linia LM składa się z punktów, czyli kombinacji stopy procento-wej, i, i poziomu produkcji, Y, przy których RYNEK PIENIĄ-DZA pozostaje w równowadze (REALNY popyt na pieniądz jest równy REALNEJ podaży pieniądza; MD = MS). i LM 0 Y Zależność stopy procentowej, i, oraz produkcji, Y, jest prosta, bo im większa produkcja, Y, tym większy popyt na pieniądz, MD, a więc także – ceteris paribus - stopa procentowa, i.

18. MD = k•Y – h•i k, h > 0. gdzie: MD – realny popyt na pieniądz. k – współczynnik opisujący wrażliwość realnego popytu na pie-niądz na zmiany wielkości produkcji. Y – wielkość produkcji. h - współczynnik opisujący wrażliwość realnego popytu na pie-niądz na zmiany stopy procentowej. i – stopa procentowa. i LM E2 i2 E1 i1 0 Y1 Y2 Y

19. Przyjrzyjmy się dokładniej realnemu popytowi na pieniądz... MD = k•Y – h•i Realny popyt na pieniądz a stopa procentowa i realna wielkość produkcji i E2 i2 k•(Y2-Y1) E1 i1 MD2=k•Y2–h•i. MD1=k•Y1–h•i. 0 MD MD1 MD2 1. Zmiany stopy procentowej przesuwają nas po linii realnego po-pytu na pieniądz (np. i1→i2 E1→E2) . 2. Natomiast zmiany realnej wielkości produkcji przesuwają całą li-nię realnego popytu na pieniądz (np. przy i=i1, Y1→Y2 MD1 → MD2) .

20. A teraz przyjrzyjmy się realnej podaży pieniądza... REALNA PODAŻ PIENIĄDZA: MS = M/P, gdzie: M – nominalna podaż pieniądza. P – poziom cen w gospodarce (np. CPI; ang. Consumer Price Index).

21. WYPROWADZAMY WZÓR LINII LM: Oto warunek równowagi na rynku pieniądza:  M/P = k•Y – h•i. A zatem szukane równanie linii LM wygląda następująco: i = (1/h) • (k•Y-M/P) gdzie: k – współczynnik opisujący wrażliwość realnego popytu na pie-niądz na zmiany wielkości produkcji. h - współczynnik opisujący wrażliwość realnego popytu na pie-niądz na zmiany stopy procentowej.

22. LM: i = (1/h)•(k•Y-M/P) i LM 0 Y INTERPRETACJA WYKRESU: ROLA PARAMETRÓW h, k, M/P. 1. PARAMETR „k” DECYDUJE O NACHYLENIU LINII LM. - Zmiany wrażliwości realnego popytu na pieniądz na zmiany wielkości produkcji zmieniają nachylenie linii LM. 2. PARAMETR „M/P” OKREŚLA POZYCJĘ LINII LM. - Zmiany realnej podaży pieniądza w gospodarce przesuwają li-nię LM. 3. PARAMETR „h” DECYDUJE O NACHYLENIU I POŁO-ŻENIU LINII LM. - Zmiany wrażliwości realnego popytu na pieniądz na zmiany stopy procentowej zmieniają nachylenie i przesuwają linię LM.

23. 1.3. KOMPLETNY MODEL IS-LM Podsumujmy: oto kompletny model IS-LM, ilustrujący równowagę na rynku dóbr i pieniądza. Równowaga na rynku dóbr i rynku pieniądza i LM E i* IS 0 Y Y* IS: Y = M”•A–M”•b•i LM: i = (1/h)•(k•Y-M/P) Tylko dla stopy procentowej, i, oraz produkcji, Y, odpowiadających punktowi przecięcia linii IS i LM (i0, Y0) oba rynki (gotowych dóbr i pieniądza) pozostają – JEDNOCZEŚNIE - w równowadze.

24. Równowaga na rynku dóbr i rynku pieniądza i LM Gospodarka dąży do takiego stanu. i* E IS 0 Y Y*

25. ZADANIE Dla punktów A, B, C, D odpowiedz na py-tania (wypełnij polecenie): a) Czy na ry-sunku obok w gospodarce panuje rów-nowaga? b) Jeśli nie, z jakim rodzajem nierównowagi mamy do czynienia? c) Opisz proces, który doprowadzi do odzys-kania równowagi przez tę gospodarkę. i LM A B iA/B E C D iC/D IS 0 Y

26. ZADANIE Dla punktów A, B, C, D odpowiedz na py-tania (wypełnij polecenie): a) Czy na ry-sunku obok w gospodarce panuje rów-nowaga? b) Jeśli nie, z jakim rodzajem nierównowagi mamy do czynienia? c) Opisz proces, który doprowadzi do odzys-kania równowagi przez tę gospodarkę. i LM A B iA/B E C D iC/D IS 0 Y PUNKT A a) Nie. Rynek pieniądza nie jest zrównoważony; przecież A nie leży na linii LM. b) Dla stopy procentowej iA/B rynek pieniądza byłby w równo- wadze przy większej produkcji, Y, czyli przy większym popycie na pieniądz, MD. Wynika stąd, że w punkcie A na rynku pieniądza: MS>MD. c) Stopa procentowa na rynku pieniądza spadnie, wzrośnie pro-dukcja (A→E).

27. ZADANIE Dla punktów A, B, C, D odpowiedz na py-tania (wypełnij polecenie): a) Czy na ry-sunku obok w gospodarce panuje rów-nowaga? b) Jeśli nie, z jakim rodzajem nierównowagi mamy do czynienia? c) Opisz proces, który doprowadzi do odzys-kania równowagi przez tę gospodarkę. i LM A B iA/B E C D iC/D IS 0 Y PUNKT B a) Nie. Rynek dóbr nie jest zrównoważony; przecież B nie leży na linii IS. b) Dla danej stopy procentowej iA/B rynek dóbr byłby w równo-wadze przy mniejszej produkcji, Y. Wynika stąd, że w punkcie B na rynku dóbr Y>AEPL. c) Na skutek nie planowanego wzrostu zapasów firmy zmniejszą produkcję (B→E).

28. ZADANIE Dla punktów A, B, C, D odpowiedz na py-tania (wypełnij polecenie): a) Czy na ry-sunku obok w gospodarce panuje rów-nowaga? b) Jeśli nie, z jakim rodzajem nierównowagi mamy do czynienia? c) Opisz proces, który doprowadzi do odzys-kania równowagi przez tę gospodarkę. i LM A B iA/B E C D iC/D IS 0 Y PUNKT C a) Nie. Rynek dóbr nie jest zrównoważony; przecież C nie leży na linii IS. b) Dla stopy procentowej iC/D rynek dóbr byłby w równowadze przy większej produkcji, Y. Wynika stąd, że w punkcie C na rynku dóbr : Y<AEPL. c) Zapasy w przedsiębiorstwach zmaleją (lub powstaną kolejki) i produkcja się zwiększy. Wzrośnie również stopa procentowa (C→E).

29. ZADANIE Dla punktów A, B, C, D odpowiedz na py-tania (wypełnij polecenie): a) Czy na ry-sunku obok w gospodarce panuje rów-nowaga? b) Jeśli nie, z jakim rodzajem nierównowagi mamy do czynienia? c) Opisz proces, który doprowadzi do odzys-kania równowagi przez tę gospodarkę. i LM A B iA/B E D C iC/D IS 0 Y PUNKT D a) Nie. Rynek pieniądza nie jest zrównoważony; przecież D nie leży na linii LM. b) Dla stopy procentowej iC/D rynek pieniądza byłby w równo-wadze przy mniejszej produkcji, Y , czyli przy mniejszym popycie na pieniądz, MD. Wynika stąd, że w punkcie D na rynku pie-niądza: MD>MS. c) Stopa procentowa na rynku pieniądza wzrośnie, zmaleje pro-dukcja (D→E).

30. 2. MNOŹNIKI POLITYKI: FISKALNEJ I PIENIĘŻNEJ Rozwiązujemy układ równań IS-LM: Y = M”•A–M”•b•i. i = (1/h)•(k•Y-M/P). Okazuje się, że:   Y = γ•A + γ•(b/h)•(M/P) i = γ•A•k/h -[1/(h+k•b•M”)]•(M/P) gdzie: γ = M”/[1+(k•M”•b)/h]. γ – gr. gamma.

31. Jak na wielkość produkcji, Y, i stopę procentową, i, wpłynie wzrost autonomicznych wydatków, A, w gospodarce? IS: Y = M”•A–M”•b•i LM: i = (1/h)•(k•Y-M/P) i LM E1 i1 E i0 IS1 IS 0 Y Y1 Y0 Otóż wzrost wydatków autonomicznych, A, przesuwa w prawo linię IS(zob. równanie linii IS). Zwiększają się: produkcja, Y, i stopa procentowa, i. Kiedy zwiększają się (autonomiczne) wydatki państwa, G, ten wzrost stopy procentowej, i, powoduje spadek („wypieranie”) wydatków prywatnych. (Prywatne inwestycje zależą odwrotnie od stopy procentowej).

32. Jak na wielkość produkcji, Y, i stopę procentową, i, wpłynie wzrost realnej podaży pieniądza, M/P, w gospodarce? IS: Y = M”•A–M”•b•i LM: i = (1/h)•(k•Y-M/P) i LM LM1 E i0 E1 i1 IS 0 Y Y1 Y0 Wzrost realnej podaży pieniądza, M/P, przesuwa w prawo linię LM(zob. równanie linii LM). Zwiększa się produkcja, Y; maleje stopa procentowa, i.

33. A oto pogłębiona analiza wpływu zmian autonomicznych wy-datków, A, oraz realnej podaży pieniądza, M/P, na wielkość produkcji, Y, i poziom stopy procentowej, i.

34. Jak na wielkość produkcji w gospodarce, Y, wpływają zmia-ny autonomicznych wydatków, A? Jak wiemy: Y = γ•A + γ•(b/h)•(M/P) i = γ•A•k/h - [1/(h+k•b•M”)]•(M/P), gdzie: γ = M”/[1+(k•M”•b)/h]. Otóż: MF= Y/G = Y/A=γ, gdzie MF to MNOŻNIK POLITYKI FISKALNEJ (ang. fiscal policy multiplier).

35. Zauważ! „Y” jest liniową funkcją „A” : Y = γ•A + γ•(b/h)•(M/P). Pochodna cząstkowa tej funkcji względem A jest więc stała. Jest ona tangensem kąta linii Y=γ•A+γ•(b/h)•(M/P) i osi po-ziomej poniższego układu współrzędnych. Y=γ•A+ γ•(b/h)•(M/P) tgα=ΔY/ΔA=γ=MF ΔY α A ΔA

36. Jak na wielkość produkcji w gospodarce, Y, wpływają zmia-ny realnej podaży pieniądza, M/P? Jak wiemy: Y = γ•A + γ•(b/h)•(M/P) i = γ•A•k/h - [1/(h+k•b•M”)]•(M/P), gdzie: γ = M”/[1+(k•M”•b)/h]. Otóż: MM= Y/(M/P) =(b/h)•γ, gdzie MM to MNOŻNIK POLITYKI PIENIĘŻNEJ (ang. monetary policy multiplier).

37. 37 Zauważ! „Y” jest liniową funkcją „M/P” : Y = γ•A+ γ•(b/h)•(M/P). Pochodna cząstkowa tej funkcji względem M/P jest więc sta-ła. Jest ona tangensem kąta linii Y=γ•A+γ•(b/h)•(M/P) i osi poziomej poniższego układu współrzędnych. Y=γ•A+ γ•(b/h)•(M/P) tgα=ΔY/Δ(M/P)=γ(b/h)=MM ΔY α M/P Δ(M/P)

38. Y = γ•A + γ•(b/h)•(M/P) Y = γ•A + γ•(b/h)•(M/P) tgα=ΔY/ΔA= (b/h)•γ=MM tgα=ΔY/ΔA=γ=MF ΔY ΔY α α A M/P ΔA Δ(M/P) Zatem: ΔY = ΔA•MF=ΔA•γ oraz ΔY= Δ(M/P)•MM= Δ(M/P)•γ•(b/h). MNOŻNIK POLITYKI FISKALNEJ, MF, informuje, o ile zmieni się Y pod wpływem danej zmiany A. MNOŻNIK POLITYKI PIENIĘŻNEJ, MP, informuje, o ile zmieni się Y pod wpływem danej zmiany M/P.

39. 3. PUŁAPKA PŁYNNOŚCI I PRZYPADEK KLASYCZNY A teraz: Najpierw opiszemy dwie specyficzne sytuacje w gospodarce: PUŁAPKĘ PŁYNNOŚCI (ang. liquidity trap) i PRZYPA-DEK KLASYCZNY (ang. classical case). Następnie zbadamy skuteczność polityki pieniężnej i polityki fiskalnej w tych sytuacjach.

40. 3.1. PUŁAPKA PŁYNNOŚCI Wyobraźmy sobie POZIOMĄ linię LM (zob. rysunek). Co oznacza jej nietypowe położenie? Pozioma linia LM i Mała zmiana stopy procentowej, i, (CD). LM’ C D LM 0 Y A B Aby to zrozumieć, pomyśl o linii LM, która jest prawie pozioma (LM’). Aby stopa procentowa, i, zmieniła się zauważalnie (np. o CD na rysunku), produkcja, Y, musi zmienić się bardzo znacznie (o AB). Pozioma linia LM oznacza skrajny wariant takiej sytu-acji. Bardzo duża zmiana wiel- kości produkcji, Y (AB).

41. Pozioma linia LM i LM 0 Y LM: i=(1/h)•(k•Y-M/P) Otóż z poziomą linią LM mamy do czynienia NP. wtedy, gdy pa-rametr h we wzorze linii LM, opisujący wrażliwość popytu na pie-niądz na zmiany stopy procentowej, jest BARDZO DUŻY (h→∞) (w porównaniu z parametrem k). Przecież skoro: i=(1/h)•(k•Y-M/P), a h→∞, to dla spowo-dowania choćby małej zmiany stopy procentowej, i, niezbędna jest bardzo duża zmiana produkcji, Y.

42. Pułapka płynności i LM 0 Y Przyjmijmy, że w opisywanej sytuacji wrażliwość popytu na pie-niądz, MD, na zmiany stopy procentowej, i, jest ogromna (h→∞) ... Bardzo małe zmiany i kompensują wtedy zmiany MD spowodowa-ne wielkimi zmianami Y. To się nazywa PUŁAPKA PŁYNNOŚCI (ang. liquidity trap).

43. W PRZYPADKU PUŁAPKI PŁYNNOŚCI BARDZO MAŁE ZMIANY STOPY PROCENTOWEJ (W SZCZEGÓLNOŚCI JEJ OBNIŻKI!) POWODUJĄ, ŻE LUDZIE SĄ SKŁONNI TRZY-MAĆ PRAKTYCZNIE DOWOLNĄ ILOŚĆ PIENIĄDZA. PO-PYT NA PIENIĄDZ JEST BARDZO WRAŻLIWY NA ZMIANY STOPY PROCENTOWEJ.

44. 3.2. PRZYPADEK KLASYCZNY. A teraz pomyśl o pionowej linii LM. Co oznacza taka sytuacja? Pionowa linia LM i LM LM’ C Duża zmiana stopy procentowej, i, (CD). D 0 A B Y Bardzo mała zmiana wiel- kości produkcji, Y (AB). Pomyśl o linii LM, która jest prawie pionowa (LM’). Już bardzo małe zmiany wielkości produkcji, Y, (np. o AB na rysunku) powo-dują duże zmiany stopy procentowej, i (o CD). Pionowa linia LM oznacza skrajny wariant takiej sytuacji.

45. Pionowa linia LM i LM 0 Y LM: i=(1/h)•(k•Y-M/P) Z pionową linią LM mamy do czynienia NP. wtedy, gdy h we wzo-rze linii LM, opisujące wrażliwość popytu na pieniądz na zmiany stopy procentowej, jest bardzo małe (w porównaniu z k) (h→0). Przecież skoro: i=(1/h)•(k•Y-M/P), a h→0, to już małe zmiany produkcji, Y, skutkują dużą zmianą stopy procentowej, i. Tylko taka zmiana oprocentowania pozwala wtedy skompensować skutki wywołanej zmianą produkcji zmiany popytu na pieniądz.

46. Przypadek klasyczny i LM 0 Y Przyjmijmy, że w opisywanej sytuacji wrażliwość popytu na pie-niądz, MD, na zmiany stopy procentowej, i, jest bardzo mała (h→ 0). Aby skompensować zmiany popytu na pieniądz, MD, spowodo-wane bardzo małymi wahaniami produkcji, Y, niezbędne są wielkie zmiany stopy procentowej, i. To się nazywa PRZYPADEK KLA-SYCZNY (ang. classical case).

47. PRZYPADEK KLASYCZNY OZNACZA, ŻE NIEZALEŻNIE OD POZIOMU STOPY PROCENTOWEJ LUDZIE CHCĄ TRZY-MAĆ PRAKTYCZNIE TAKĄ SAMĄ ILOŚĆ PIENIĄDZA. (WSZAK h → 0!)

48. 3.3. POLITYKA PIENIĘŻNA Oto linia LM: i=(1/h)•(k•Y-M/P). Jak widać, wzrost realnej podaży pieniądza, M/P, przesuwa LMw prawo (w dół). Przy danym położeniu linii IS powoduje to wzrost produkcji, Y, i spadek stopy procentowej, i. Rozpatrzymy dwa – skrajne - warianty takiej sytuacji: 1. Pułapkę płynności. 2. Przypadek klasyczny. i LM LM’ IS 0 Y

49. POLITYKA PIENIĘŻNA: PUŁAPKA PŁYNNOŚCI. i ANALIZA GRAFICZNA Przy h→∞ i prawie poziomej linii LM nawet znaczny wzrost real-nej podaży pieniądza, M/P (zob. odcinek AB na rysunku), skutkuje tylko bardzo małą zmianą stopy procentowej, i, więc praktycznie nie ma wpływu na wielkość zagregowanych wydatków i produkcję, Y (zob. odcinek CD na rysunku). IS B • A • LM LM’ 0 Y Odcinek CD

50. Zwiększenie realnej podaży pieniądza nie powoduje spadku stopy procentowej i wzrostu produkcji. Bardzo mała obniżka stopy pro-centowej skutkuje tak dużym wzrostem popytu na pieniądz (h→∞), że ów wzrost realnej podaży pieniądza zostaje zaabsorbowany. Więc po wzroście podaży pieniądza stopa procentowa prawie się nie zmienia, NIE WPŁYWAJĄC NA WIELKOŚĆ PRODUKCJI, Y. Pułapka płynności i LM 0 Y