energie kooldioxide en isolatie

1. energie kooldioxide en isolatie kansen voor klimaat 15 September 2006, Ger Kupers kassa

2. agenda • energie: waar hebben we het over? • isoleren, klimaat en ketens • potentieel in nederland • conclusies

3. ontwikkeling wereld energieverbruik 1947 1974 2005 EJ 415 EJ 400 350 300 450 % toename 250 200 150 100 75 EJ 50 0 1900 1925 1850 1875 1950 1975 1995

4. ontwikkeling wereld energieverbruik 2004 1995 1986 EJ 400 1973 350 300 250 1950 200 150 1850 100 50 3500 EJ 0 1900 1925 1850 1875 1950 1975 1995

5. ontwikkeling wereld bevolking 1947 1974 2005 6.0 miljard 6000 miljoen 5000 140 % toename 4000 3000 2.5 miljard 2000 1000 0 1900 1925 1850 1875 1950 1975 1995

6. 1947 1974 2003 400 350 300 250 200 150 100 50 0 1850 1875 1900 1925 1950 1975 1995 per capita energieverbruik

7. zoogdieren

8. aantal 10.000.000.000 1.000.000.000 100.000.000 10.000.000 1.000.000 100.000 10.000 1.000 100 kilogram 100 1 10 0.01 0.1 1000 zoogdieren 100.000 X (2050) 10.000 X (1800) 1.000 X (500BC) 100 X (3500 BC) 10 X (10000 BC) 0,1 X Source: van der Zwaan and Petersen (eds.),“Sharing the Planet”, 2003.

9. mensen en energieverbruik 6 miljard mensen ieder 150 Watt 900.000 MW energieverbruik 400 EJ per jaar 12.675.000 MW iedere mens houdt gemiddeld 14 energieslaven afrika: <1 energieslaaf usa: > 50 energieslaven

10. klimaatveranderingen

11. stijging van de zeespiegel

12. consequenties van klimaatveranderingen ?

13. isolatie conclusies • wij zijn met (te)veel mensen • wij gebruiken (te)veel energie • wij gebruiken (te)veel van onze planeet bespaar energie trias energetica gebruik duurzame bronnen gebruik schoon fossiel

14. ketenaspecten emissies (CO2, NOx, etc), toxiciteit grondstoffen isolatie produceren isolatie gebruiken isolatie recyclen isolatie isolatie afval fossiele energie (olie, kolen, aardgas, elektriciteit, etc)

15. ketenaspecten energie bespaart in de keten energie gebruikt in de keten

16. ketenaspecten energie gebruikt in de keten 1 energie bespaart in de keten 100

17. potentieel • mediumtemperatuur: 300 oC • omgevingstemperatuur: 15 oC • omgevingssnelheid: 5 m/s • pijpdiameter: 200 mm Ø • warmteverlies ongeïsoleerd: 6 kw/m • dit is gerekend over een jaar gelijk aan de energie-inhoud van 6.000 m3 aardgas waarmee 2 - 6 huishoudens van warmte zijn te voorzien • en gerekend op basis van geïnstalleerd vermogen is 20 m pijpleiding equivalent aan een twee middenklasse auto’s.

18. potentieel maar 6 kw/m is ook equivalent aan: • 11 ton CO2 per jaar bij gebruik van aardgas • 14 ton CO2 per jaar bij gebruik van stookolie • 18 ton CO2 per jaar bij gebruik van kolen • ter vergelijk: ecologische footprint spreker • elektriciteit: 3.400 kg (6.000 kwh) • aardgas: 5.300 kg (3.000 m3) • auto: 6.600 kg (35.000 km) totaal 15.300 kg

19. potentieel • raffinaderij: 100.000 bpd • 500.000 meter pijpleiding • energiedoorzet: 210 PJ/jaar = 6.700 MW • warmteverlies niet geïsoleerd: 3.000 MW • isolatierendement 95%: verlies 150 MW • isolatierendement 80%: verlies 600 MW

20. potentieel • beschadigde isolatie: 10% • isolatierendement beschadiging: 50% • warmteverlies onbeschadigd: 135 MW • warmteverlies beschadigd: 150 MW • totaal:285 MW

21. potentieel • beschadigde isolatie: 0-20% • isolatierendement: 50 – 90% • onbeschadigd: 95% 500 450 isolatie 50% 400 isolatie 60% 350 isolatie 70% 300 warmteverlies (MW) 250 isolatie 80% slechter 200 isolatie 90% 150 beter 100 50 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 percentage beschadigd (%)

22. potentieel • beschadigde isolatie: 0-10% • isolatierendement: 0% • onbeschadigd: 95% mw 500 400 300 beschadigd 200 100 onbeschadigd 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 beschadiging (%)

23. schatting • beschadigde isolatie: 10% • isolatierendement: 50% • warmteverlies onbeschadigd: 135 MW • warmteverlies beschadigd: 150 MW • nl raffinage capaciteit 1.000.000 bpd • warmteverlies beschadigingen 1500 MW • dit is gelijk aan 47 PJ • is dit veel?

24. 368 403 115 91 337 514 480 nl energieverbruik elektriciteit brandstoffen 120 126 industrie, elektriciteit industrie, aardgas 6 industrie, overig 87 industrie, steenkool industrie, olie 339 pj (brandstofinzet 655 pj 2309 pj transport huishoudens overige afnemers

25. toegang voor industriële isolatie elektriciteit brandstoffen 368 47 pj 120 115 126 91 industrie, elektriciteit 514 industrie, aardgas 6 industrie, overig 87 industrie, steenkool industrie, olie 339 pj (brandstofinzet 655 pj 1088 van 2309 pj transport huishoudens overige afnemers

26. uitkomsten /per jaar • 47 pj betekent 2,8 miljoen ton CO2 • met 30 €/ton is dit 85 mio € • 2,8 miljoen ton CO2 is 1,5 % van de Nederlandse CO2 emissie • dit is ook de ‘ecologische footprint’ van ca 300.000 huishoudens • 47 pj is ook 20.000 bpd aardolie • met 70 €/barrel is dit 500 mio € /per jaar

27. conclusies • potentieel voor besparing met industriële isolatie is maximaal enkele procenten van totale besparingspotentieel in Nederland • besparingspotentieel bij isolatie van kantoren en woningen is aanzienlijk groter • potentieel voor besparing met industriële isolatie is in Nederland niet in kaart gebracht • maar toch: 2,8 miljoen ton minder CO2 is een aanzienlijke reductie van het klimaatprobleem • dus potentieel in kaart brengen!

28. isoleren is ook isoleren is je vingers niet branden aan het ontregelen van het klimaat

29. isoleren is want anders zegt kniertje vrij naar heijermans: truus het gelijk: de energie wordt duur betaald