Eftirlit með atvinnustarfsemi tillögur til úrbóta

1. Eftirlit með atvinnustarfsemitillögur til úrbóta Ari Edwald, framkvæmdastjóri SA Aðalfundur SA 4. maí 2004

2. Tilefni skýrslugerðar • Fjallað um reglubyrði o.fl. í skýrslu SA í apríl 2003: Bætum lífskjörin! • Ljóst að eftir miklu er að slægjast á þessu sviði í skyni hagræðingar • Nýleg skýrsla Hagfræðistofnunar: - heildarkostnaður 9 – 12 ma. - beinn kostn. fyrirtækja 7,2 ma.

3. Helstu umfjöllunarefni • Almenn umfjöllun • almenn viðmið • almennar tillögur til úrbóta • Umhverfi nokkurra atvinnugreina - umfjöllun - tillögur til úrbóta • Dæmi úr fleiri áttum, um reglubyrði, óþarft eftirlit og skynsamlega högun þess

4. Nánari umfjöllun og tillögur um: - Eftirlit með rafverktökum - Eftirlit með byggingariðnaði - Eftirlit með veitingahúsum - Eftirlit með bensínstöðvum - Eftirlit með fjármálafyrirtækjum - Eftirlit með fiskeldisfyrirtækjum - Matvælaeftirlit - Skipaskoðun

5. Dæmi um reglubyrði Dýrar kvaðir á apótekum: - Skulu alltaf mönnuð tveimur lyfja- fræðingum (einn lyfjatæknir í DK). - Starfsfólk þeirra má ekki samnýta inngang, búnings-, salernis- eða kaffiaðstöðu með öðrum.

6. Helst er kvartað undan: • Fjölda leyfa, jafnvel frá sömu aðilum • Ósamræmdu eftirliti vegna þeirra • Ósamræmi í framkvæmd milli umdæma • heilbrigðisnefndir sveitarfélaga • byggingarfulltrúar • Vinnueftirlitið • eldvarnaeftirlit • Gjaldtöku umfram veitta þjónustu • Skorti á umbun fyrir virkt innra eftirlit

7. Almenn viðmið • Opinberar leikreglur forsenda heilbrigðs markaðssamfélags. Sátt um það. • Mikilvægt að gæta hófs við setningu reglna og ákvörðun eftirlits: • lágmarka kostnað • lágmarka umstang • M.ö.o. framkvæma lög um op. eftirlitsreglur • Kostnaðarmat fari alltaf fram • Eigið innra eftirlit fyrirtækja og gæðakerfi oft besta lausnin.

8. Tillögur til úrbóta Sé utanaðkomandi eftirlit talið nauðsynlegt ber að gæta að: - sameiningu leyfisveitinga - lágmörkun kostnaðar - samræmi í framkvæmd - forðast tvíverknað, sameina eftirlit - umbun fyrir virkt innra eftirlit - flytja framkvæmd út á markaðinn - þjónustugjöld séu eingöngu fyrir veitta þjónustu

9. Rafverktakar • Um margt til fyrirmyndar • Rafverktakar reka öflug innri gæða- stjórnunarkerfi • Faggiltar skoðunarstofur gera úrtaks- skoðanir á grundvelli verklagsreglna • Tryggir samræmda framkvæmd • Úrtaksskoðunum fækkar hjá þeim sem ítrekað koma vel út, umbun

10. Byggingariðnaður • Auka þarf innra samræmi í framkvæmd eftirlits af hálfu: - Vinnueftirlitsins - byggingarfulltrúa - eldvarnaeftirlits • Auka þarf umbun til fyrirtækja fyrir rekstur virkra gæðakerfa, heimild í byggingarreglugerð þó ágætt dæmi

11. Byggingariðnaður – frh. • Vinnueftirlitið að þróa vísa til að samræma eftirlit milli umdæma • Ágætt framtak en einsleitni þó ekki tryggð, líkt og með faggildingu • Talsvert kvartað undan ósamræmi í eftirliti byggingarfulltrúa og eldvarna-eftirlits • Skoða hvort færa megi alla fram-kvæmdina til faggiltra skoðunarstofa

12. Veitingahús • Getur þurft alls fimm leyfi - starfsleyfi frá heilbrigðisn. sveitarf. - veitingaleyfi frá lögreglustjóra - vínveitingaleyfi frá sveitarfélagi - tóbakssöluleyfi frá heilbrigðisnefnd - skemmtanaleyfi frá lögreglustjóra • Eftirlit vegna þessara leyfa oft á hendi sömu aðila, koma jafnvel aftur og aftur

13. Veitingahús – frh. • Dæmi um að eftirlitsaðilar reyni að hagræða, komi ekki aftur innan þriggja mánaða t.d., sé ekki sérstök ástæða til • SA leggja til að leyfin verði sameinuð í eitt sem sveitarstjórn gæti gefið út að fenginni umsögn lögreglustjóra o.fl. • Skemmtanaleyfið ber að leggja niður, er í raun bara 100.000 kr. skattur á ári á þá sem hafa opið fram yfir 23:30

14. Bensínstöðvar • Þurfa gjarnan fjögur leyfi frá heilbrigðisnefnd • Sameina ber þau öll í eitt • Starfsstöðvar allar reknar eftir sömu handbók, engin umbun fyrir innra eftirlit • Ætti að vera nóg að gera úrtaksskoðanir • Óskilvirkt að beina eftirliti með merkingu vöru að sölustöðum þegar innflytjendur / framleiðendur sæta eftirliti

15. Fjármálafyrirtæki • Greiða allan rekstrarkostnað FME • Hlutverk FME skv. lögum: eftirlit með starfsemi fjármálafyrirtækja • Rekstrarkostnaður FME óx um 42% umfram verðlag á fimm ára tímabili • Nauðsynlegt að auka kostnaðaraðhald • FME sinnir fleiri verkefnum, við laga- og reglusmíð og erlent samstarf • Óeðlilegt að fjármálafyrirtækin greiði kostnað vegna þess

16. Matvælaeftirlit • Þrjú ráðuneyti, tíu heilbrigðisnefndir • Víða skörun, framkvæmdin misjöfn • SA styðja tillögu um að sameina eftir-litið undir einni Matvælastofu • Allt vettvangseftirlit geti farið fram í einni og samræmdri skoðun hverju sinni • Góð reynsla af eftirliti skoðunarstofa með vinnslu sjávarafurða • Ríkri kröfu um innra eftirlit þarf að fylgja meiri umbun

17. Fiskeldi • Faggiltar skoðunarstofur annast eftirlit í umboði Fiskistofu • Meðal annarra eftirlitsaðila eru: • a. Umhverfisstofnun / heilbrigðisnefnd • b. Veiðimálastjóri • c. Yfirdýralæknir fisksjúkdóma • Flytja ber eftirlit a og b til skoðunar-stofa, sameina nær allt eftirlitið • Rík krafa um innra eftirlit, lítil umbun á móti, þarf að auka

18. Skipaskoðun • Rík hefð fyrir að einkaaðilar skoði skip, þ.e. flokkunarfélögin • Hluti skipaskoðunar færður til faggiltra skoðunarstofa 1. mars sl. • Gagnrýni hagsmunaaðila: • undirbúningur ekki fullnægjandi • efasemdir um kostnaðarþáttinn • regluverkið ennþá flókið

19. Skipaskoðun, frh. • Siglingastofnun rekur enn þrjár starfsstöðvar og sér um eftirlit með hluta flotans • Heimila ber flokkunarfélögum að annast allt lögboðið eftirlit skipa sem þau hafa eftirlit með • Hætta ber útgáfu hinna séríslensku haffærisskírteina

20. Að lokum • Víða svigrúm til hagræðingar á fyrirkomulagi eftirlits • samræma framkvæmd • sameina eftirlit • sameina leyfisveitingar • auka umbun fyrir innra eftirlit fyrirtækja • lækka kostnað • Von SA að þessi skýrsla muni nýtast í slíka hagræðingu