140 likes | 408 Views
COPD-SPOK S ë mundja pulmonare obstruktive kronike. Dita botërore 14 Nëntori ,,Nuk është kurrë vonë’’. G O L D. lobal Initiative for Chronic bstructive ung isease. HYRJE
E N D
COPD-SPOKSëmundjapulmonareobstruktivekronike • Dita botërore • 14 Nëntori ,,Nuk është kurrë vonë’’
GOLD lobal Initiative for Chronicbstructiveungisease
HYRJE Gjatë viteve të fundit në disa vende të botës punohet për standardet ndërkombtare për diagnoz dhe trajtim më të mirë të sëmundjeve pulmonare kronike obstruktive- SPOK.
Qëllimi: • Parandalimiizhvillimittësëmundjes • Përmirsimiisimptomeve • Përmirsimiigjendjesshëdetsore • Parandalimidhetrajtimiikomplikimeve • Parandalimidhetrajtimiiekzacerbimeve • Ulja e vdekshmërisë • Parandalimioseminimizimiiefekteveansorengatrajtimi • Ndërprerja e duhanit.
Definicioni i SPOK-ut SPOK-u është sëmundje prevenushme dhe mjekushme që karakterizohet me një kufizim të qarkullimit(rjedhjes) të ajrit që nuk është plotësisht reverzibil. Kufizimi i rjedhjes së ajrit zakonisht është progresiv, lidhet me një reagim nxitës dhe shoqërohet me përgjigje inflamatore jo normale të mushkërive ndaj grimcave dhe gazeve dëmtues, primarishtë e shkaktuar nga pirja e duhanit.
Këtondryshimegradualishtprogredojngjatëvitevedhesipasdefinicionitnënjënumërjanëireverzibil.Këtondryshimegradualishtprogredojngjatëvitevedhesipasdefinicionitnënjënumërjanëireverzibil. PengesaterrjedhjessëajritparaqitenpërshkaktëkombinimittëBronkititchronikdheEmfizemës. Bronkitikronikdefinohetsigjendjekronikeoserecidivante me kollëtëthatëapo me kelbazëqëzgjatësëpakutremuajdyviterreshtë. Enfizema e mushkërivedefinohetnëbazëpatoanatomikedheatosirritje e përhershmeobstruktivetëhapsiravealveolare distal prejbronkioleve terminal pa fibroztëtheksuar. Shkaktarëtspecifikëtëpengesavekronikeobstruktive p-ërjashtohenprej SPOK-ut, atojanëfibrozacistike, bronkiektazitdhebronkioletobliterative.
Epidemiologjija e SPOK-ut Incidenca, morbiditetidhemortalitetiprej SPOK-utjanënërritje, edhepseegzistojnndryshimenëvendetëndryshmesidhenëgrupetëtësëmurvenëbazëtëmoshësdhegjinisë, pornëtëgjithavendet SPOK-u paraqetë problem tërëndësishëmshëndetsorësepseështësakronikaq me prevalencëtëlartë. Nëbotëvuajnmëshumë se 600 milionnjerëz, aktualishtrrenditetnëvendin e 4 tëshkaktarëvevdekjeprurësenëbotë. Nëvitin 2020(sipastrenditqëporritet) do tëjetëshkaktariitretëivdekjeve. Shkalla e sëmundjestekmeshkujtmbimoshën 60 vjeqaresilletprej 20- 60% nëvendetendryshme, pornëkohët e funditporritetedhenumriirrastevetekfemratpërshkaktëpirjesëduhanit.
Faktorët e rrezikut për paraqitjen e SPOK-ut ndahen në: • Faktorët e ambientit të jashtëm-ekzogjen • Faktorët e endogjen duhanpirja kolla profesioni këlbaza Ndotja e ambientit të brendshëm/jashtëm frymëzënia
Faktorikryesorirrezikutngaambientiështë pirja e duhanitdheekspoziminëtymtëduhanit. Ndërfaktorëtendogjenanomalia e vetmegjenetike e njohur e cilabiederite SPOK-u me Emfizemështëmungesa e Alfa-antitripsinës(AAT) qënjihetedhesi inhibitor ialfa-proteazës. Tëdhënattregojn se AAT rrallështëpërgjegjëspërparaqitjen e SPOK-ut(mëpak se 1% tërasteve). AAT ështëproteiniiserumiticiliprodhohetnëmëlqidhenormalishtgjindetnëmushkëri, rolikryesoritijështëinhibimiielastazësprejneutrofileve.
Mungesa e madhe e AAT-sëbiederitekenfizema e hershmeshpesh e shoqeruar me bronkitkronik e n- disarasteedhe me bronkiektazi. Zhvillimiisëmundjevepulmonareshpejtohetteduhanpirësitkudispnejafillontëparaqitetrethmoshës 40 vjeqare, ndërsarrethmoshës 53 vjeqaretekataqënukpijnduhan. Hulumtimetstatistikoretë SPOK-utjanëtëvështërsuarapërarsye se kriteretpërdiagnozëmundtëvështrohenngashumëaspekte, kështuqëmundtëklasifikohennëgrupeqëkankollë me ekspektorim, ataqëkanwizing, aponëbazëtëshkallëssëobstruksionitnërrugëtrespiratore.
Pathofiziologjia e SPOK-ut Mekanizmat e ndryshëm patologjik krijojnë ndryshime patologjike të cilat risin anomalitë patologjike në SPOK • Hipersekrecioni i mukozës dhe disfunksionimi ciliar • Kufizim I rrjedhjes së ajrit dhe hiperinflamacioni • Shkëmbimi abnormal i gazrave • Hipertensioni pulmonar
Pregatiti dhe prezentoj: Dr. Gjejlan Sylqe