LEV SEMONOVİCH VYGOTSKY

1. LEV SEMONOVİCH VYGOTSKY

2. HAYATI Lev Semonovich Vygotsky 5 Kasım 1896 ‘da Rusya’nın küçük bir kasabası olan Orsche ‘da dünyaya gelmiştir. İyi eğitimli Yahudi bir ailenin çocuğudur. Ailesi ile beraber bir dönem Rusya ‘da Yahudiler için ayrılmış bir bölgede ikamet etmişlerdir. Babası saygıdeğer bir banka müdürü, onu bir öğretmen gibi yetiştiren annesi ise bir ev kadınıydı.

3. HAYATI Vygotsky ‘nin anne-babası birçok dili akıcı şekilde konuşabiliyorlardı. Vygotsky daha çocukken annesi tarafından diğer kardeşlerinden farklı bir şekilde eğitilmeye başlanmıştı. Ailesinin akşam yemeklerinden sonra yaptığı Tarih, Edebiyat ve Sanat tartışmaları Vygotsky ‘nin ufkunun açılmasında önemli rol oynamıştır.

4. HAYATI • Vygotsky öğretmen olmak için eğitim görmek istiyordu fakat Rusya ‘da devrimden önce bir Yahudi için bu bir tercih hakkı değildi çünkü hükümet okullara Yahudi öğretmen alınmaması için baskı yapıyordu. Vygotsky bu yüzden hekimler odasına kayıt oldu. Moskova Üniversitesi ‘nin o dönemde %5 lik bir Yahudi öğrenci kontenjanı vardı ve öğrenciler gizli oylama ile belirleniyordu. Vygotsky ise Moskova Üniversitesine kayıt yapabilen şanslı Yahudi öğrencilerden biri idi.

5. HAYATI Üniversiteye girdikten sonra Tıp alanının ona uygun olmadığını düşünerek Hukuk bölümüne geçiş yaptı. Vygotsky aynı zamanda Ulusal Yahudi Üniversitesinde de Tarih ve Felsefe Eğitimi görmeye başladı. Daha sonra Rus devrimi nedeniyle Gomele döndü.

6. HAYATI • 1924’ten sonra psikoloji, eğitim ve psikopatoloji üzerine çalışmaya başlamıştır. Bu çalışmalarını 1934’te tüberkülozdan ölünceye kadar sürdürmüştür. Abd ve Sovyetler birliği arasındaki politik sebepler de dahil olmak üzere birçok sebepten dolayı, Vygotsky’nin çalışmaları onlarca sene Amerikalılar tarafından tanınmamıştır. Soğuk savaş sona erdiğinde, vygotsky’nin çalışmaları da açıklanmaya başlanmıştır. Bugün ise, Vygotsky’nin dışarıda tutulduğu bir eğitim süreci düşünülememektedir.

7. HAYATI • Vygotsky 270 bilimsel makale, birçok konferans, Marksist temelli Psikoloji ve öğrenme teorileri üzerine 10 kitap, sanat estetik ve sosyoloji üzerine birçok eser yayımlamıştır.

8. VYGOTSKY’nin BİLİŞSEL GELİŞİM KURAMI

9. BİLİŞSEL GELİŞİM KURALI • Yeni doğan çocuğun baş etmesi gereken en önemli problem, yaşadığı dünyayı öğrenmesi, anlamasıdır.Bireyin çevresindeki dünyayı anlamasını ve öğrenmesini sağlayan aktif zihinsel gelişime Bilişsel Gelişim adı verilir. • Kısaca bebeklikten yetişkinliğe kadar bireyin çevreyi, dünyayı anlama yollarının daha etkili hale gelme sürecidir.

10. BİLİŞSEL GELİŞİM KURALI • Vygotskynin gelişim ve eğitime getirdiği en önemli kavram gelişmeye açık alandır. Buda; çocuğun bağımsız kendi kendine sağlayabileceği gelişim düzeyi ile bir yetişkinin rehberliğinde çalıştığında göstereceği potansiyel gelişim düzeyi arasındaki farktır.

11. BİLİŞSEL GELİŞİM KURALI • Vygotsky: Bilişsel gelişimde, hem gelişimsel hem de çevresel etmenlerinin birlikte dikkate alınması gerektiğini belirten ilk kuramcıdır.

12. BİLİŞSEL GELİŞİM KURALI • Lev Vygotsky, çocuğun sosyal çevresinin bilişsel gelişiminde önemli bir rolü olduğunu savunmaktadır. • Örneğin:Çocuklar çevrelerindeki kişileri ve onların sosyal dünyalarını gözleyerek öğrenmeye başlar.

13. BİLİŞSEL GELİŞİM KURALI • Çocuğun içinde yaşadığı çevre, kültür, ona sağlanan uyarıcıların türünü ve niteliğini belirler. • Yani; bilişsel gelişimin kaynağı kişisel psikolojik süreçlerden önce, insanlar ve kültür arasındaki etkileşimdir.

14. BİLİŞSEL GELİŞİM KURALI • Vygotsky’e göre tüm kişisel psikolojik süreçler, insanlar arasında çoğu zaman çocuk ve yetişkinler arasında paylaşılan sosyal süreçlerle başlar.Bunun en açık örneği insanlar arasında karşılıklı etkileşimi sağlayan “dil” dir.

15. BİLİŞSEL GELİŞİM KURALI • Vygotsky’nin Piaget’in kuramına karşılık olarak getirdiği en önemli düşüncede KAVRAM GELİŞİMİ ile ilgilidir. • Piaget, kardeş kavramı gibi göreli kavramların 11-12 yaş civarında kazanılabileceğini belirtmiştir.

16. BİLİŞSEL GELİŞİM KURALI • Vygotsky bu konuda bir ayrım yapmış ve kavramları ikiye ayırmıştır.Bunlar; Kendiliğinden edinilen kavramlar Öğretilen kavramlar

17. BİLİŞSEL GELİŞİM KURALI Kendiliğinden edinilen kavramlar Gündelik hayatta kullanılan kavramlardır. Tümden gelim yoluyla elde edilir. Örneğin: Çocuk başlangıçta herkesin kardeşi olduğunu düşünür sonra kardeşi olmayanları çıkara çıkara kardeşlerini bulur. Öğretilen kavramlar Gündelik olmayan kavramlardır. Tümevarım yoluyla edinilir. Örneğin: Sınıfta A ülkesinin B ülkesini sömürdüğünü öğrenen çocuk önceleri sömürüyü sadece A’nın B’yi sömürdüğünü algılar sonra başkalarınında sömürdüğünü öğrenince genellemeye ulaşır.

18. BİLİŞSEL GELİŞİM KURALI • Bunlardanda anlaşıldığı gibi Vygotsky’de zihin gelişimi üzerinde durmuştur ancak onun düşüncesinde çocuğun zihin gelişimi dış etkilere daha açıktır. • Oysa Piaget’in kuramında dış etkiler oldukça azdır.

19. BİLİŞSEL GELİŞİM KURALI • Piaget’in düşüncesinde gelişim büyük ölçüde içerden dışarıya doğru yer alır. • Lev Vygotsky’nin düşünceside Piaget ile aynı doğrultudadır.Ancak genel olarak Vygotsky’nin teorisi Piaget’in teorisinden daha sınırlı olmasına rağmen Vygotsky’nin teorisi daha sağlam bir temel üzerine otutturulmuştur.

20. BİLİŞSEL GELİŞİM KURALI • Vgotsky bilişsel gelişim hakkında özellikle üç önemli fikir belirtmiştir. • İçselleştirilme, • Gelişmeye açık alan • Yapı iskelesi

21. İÇSELLEŞTİRME • İçselleştirme bir kişi tarafından, bilginin sosyal durumlardan gözlemlenerek, kendisi için kullanmak üzere alınması veya emilmesidir. Örneğin, çocukların büyüklere bakarak birbirini görünce tokalaşması.Kızların annelerinden görüp makyaj yapması • Çocuk ne kadar etkileşim gözlemlerse, bu etkileşimlerden bilgi alarak, o kadar uzmanlaşır.

22. İÇSELLEŞTİRME • Vygotsky düşünce ve dilin yakından ilişkili olduğuna inandı. Dil gelişimi karmaşık fikirlerin içselleştirilebilmesine hazır olmanın anahtarıdır. Çocukların dil yeteneğini geliştirmek düşüncelerinin gelişmesine yardımcı olur.

23. İÇSELLEŞTİRME • Örneğin, dil becerileri güçlüyse, çocuklar, yetişkinlerin sohbetlerini daha iyi anlarlar ve bu sohbetlerden yetişkinlerin sözlerinin çoğunu anlamayanlardan daha iyi öğrenirler.

24. GELİŞMEYE AÇIK ALAN • Gelişmeye açık alan (ayrıca potansiyel gelişim bölgesi olarakta anılır) veya ZPD olarak adlandırılmıştır . Çocuğun bağımsız sergilediği performans ve yardım alarak ulaşabileceği performansın arasında kalan alandır. Vygotsky’nin fikri bu bağımsız performansın ve çocuğun rehberlik edilmiş performansının ölçümü için bir yol sağlamaktı.

25. GELİŞMEYE AÇIK ALAN • Örneğin; bir çocuk arabayı sürmeyi kendi öğrenebilir.Bir hocada ona araba mekanizması hakkında bilgi verdiğinde çocuk mesala frene basınca demek böyle oluyormuş diyerek bağlantı kurar ve bağlantı yaptığı alana gelişmeye açık alan denir.

26. VYGOTSKY’nin ANLAM YAPILANDIRMASI

27. ANLAM YAPILANDIRMASI • Oyun, anlamların ve günlük etkinliklerin yapılandırıldığı günlük süreçtir. • Düşünme süresi başladığında eylemler içsel veya dışsal olarak ortaya çıkabilirler.

28. ANLAM YAPILANDIRMASI • Vygotsky oyundan bahsederken hiçbir zaman sembolik oyun ve sosyo-dramatik oyun gibi isimler kullanmaz. • Bu tanımlamadan ve Vygotsky’nin tarihteki diğer açıklamalarından; Vygotsky’nin bu başlıklar altında oyunları incelediğini anlayabiliriz.

29. ANLAM YAPILANDIRMASI ANLAM YAPILANDIRMASI • Örnek Soru:Bir çocuk oyun oynarken sopayı at olarak kullanırken, başka bir nesneyi oyuncağı veya herhangi başka bir şeyi neden at olarak kullanmaz? • Cevap: Oyun sırasında anlam fiziksel özelliklerin arkasinda kalır.Sopa fiziksel özelliklerinden dolayı bir at yerine kullanılabilirken başka bir nesne veya cisim kullanılmayabilir.

30. ANLAM YAPILANDIRMASI Anlam:Ağaç Nesne

31. ANLAM YAPILANDIRMASI • Anlam yapılandırmasında bir kelime; Somut bir nesneyi ifade edebilir. Soyut bir kavramı ifade edebilir. Bir kavram ya da anlami ifade edebilir. • Bazı kelimelerinde bir nesnesi yoktur ve soyut kavramlara atıfta bulunurlar.

32. ANLAM YAPILANDIRMASI • Örnek:Küçükten başlayacak olursak 0-3 yas grubundaki çocuklara anneler, kendi resimlerinin olduğu bir albüm gösterir ve “Anne”yi göster (anneni göster değil anneyi göster) denildiğinde çocukların her biri kendi annesini işaret eder ve “anne” kelimesinin anlamını kendi annelerinin fotoğraflarıyla ilişkilendirirler.

33. ANLAM YAPILANDIRMASI • Yaşamın ilk yaşlarında kelimeler nerdeyse ait oldukları nesnelerin etiketi gibidir ve nesne ile kelime arasında doğrudan bir ilişki vardır.

34. ANLAM YAPILANDIRMASI • Yaşımız ilerledikçe yeni şeyler öğrendikçe bunlar sürekli güncellenir.En basit olarak kalemi örnek verebiliriz.Kalem dediğimizde herkesin aklına fiziksel olarak kalem gelir yani kimsenin aklında kalem yazısı canlanmaz.Örnekler daha da çoğaltılabilir.

35. ANLAM YAPILANDIRMASI • Anlamın yapılandırma sürecini genişleyen bir spiral olarak düşünebiliriz. • Kişinin çocukken yapılandırdığı anlamlar daha özneldir ve bu anlamlar kendi deneyim ve tecrübelerine göre gelişir ve değişir.

36. ANLAM YAPILANDIRMASI • Anlam yapılandırması aşamasında öznel anlamdan nesnel anlama geçişten bahsedebiliriz. • Çünkü çocuk sosyalleşmeye başlayarak artık sadece kendi deneyimlerine bağlı kalmaz sosyal ve kültürel deneyimlerden de etkilenir. • Geçiş aşamaları: Okul öncesi dönem ilkokul dönemi  soyut düşünme

37. ANLAM YAPILANDIRMASI 1.Nesne/Bir şey2.Anlam(Meaning and Sense) • Çocuk bir nesneye isim koyma, onu anlamlandırma kapasitesine eristikten sonra nesnenin anlamı ile yer değiştirebilir. • Örnek:1.5-2 yaşındaki bir çocuk bir topu arayıp bulabilir, ancak bunu yapabilmesi için topun hep aynı yerde saklanması gerekir.Çocuk, topu ve topun bulunduğu yeri zihninde tasarlayabilir, onu aramaya gider bulup getirir.

38. ANLAM YAPILANDIRMASI • Bu örneğe bakılarak “zihinsel temsil” vardır diyebiliriz.Ancak 10 aylık bir bebek için top yuvarlanıp bir mobilyanın altına kaçarsa top artik bebek için var olmaktan çıkar.Bu yüzden bu yastaki bebek için zihinsel temsilden bahsedilemez. • işte Vygotsky’e göre okul öncesi yaslarda oynanan oyun iste bu anlam yapılandırmasının ve zihinsel temsilin bir parçasıdır.

39. ANLAM YAPILANDIRMASI 2.Anlam/Anlamın Taşıyıcısı(At şekli/Kelime olarak “at” • Nesne-Anlam yer değişiminin gerçekleşebilmesi için her zaman bir destek objesine ihtiyaç duyulur. • Çocukta anlamı anlayabilmek için bu anlamın nesnesine ihtiyaç duyabilir. • Örnek:Oyununda ati anlam olarak kullanmak isteyen bir çocuk, sopanın üzerine ata biniyormuş gibi oturur ve böylece nesne-anlam aktarımını gerçekleştirir.

40. ANLAM YAPILANDIRMASI • YAPI iSKELESi(SCAFFOLDING) • Bu kavramı anlamak için öncelikle yeni bir binanın yapımında yapı iskelesi nasıl kullanılır bunu düşünelim? • iskele, bina kendisi destek sağlayacak kadar güçlü olana dek, isçilere destek sağlayan bir yapıdır.Bina sağlamlık kazandığı derecede iskele daha az önem taşımaya başlar ve yavaş yavaş kaldırılır.

41. YAPI İSKELESİ(SCAFFOLDING) • Verilen örnekten de anlaşılabileceği gibi yapı iskelesini kişi ile kişinin öğrenmesi gereken arasındaki aracı olarak tanımlayabiliriz. • Örnek:Bir erginin bir çocuğun etrafındaki olayları açıklayarak öğrenmesine yardim etmesinde ergin kişi burda yapı iskelesi, çocuk kişi ve çocuğun etrafındaki olaylar da kişinin öğrenmesi gereken konu görevindedir.

42. YAPI İSKELESİ(SCAFFOLDING) • Ergin birey kisiye fikirleri ve olaylari açikladiktan sonra kisiyi ögrenmesi ve kendini gelistirmesi için serbest birakmalidir. • Örnek:Sönmez PAMUK ögretmenimizin bize bilgisayar dersinde Access’in temelini verip daha gelistirmemiz için bizi serbest birakmasi gibi.

43. LEV VYGOTSKY SOSYAL GELİŞİM KURAMI

44. KURAMIN GENEL TANIMI • L. Vygotsky çocukların bilişsel gelişimi için çocuğun büyüdüğü sosyal çevrenin etkisinin büyük olduğunu belirtmiştir. Çocuklar, çevresindeki kişilerden ve onların sosyal dünyalarından öğrenmeye başlamaktadırlar. Çocukların kazandıkları kavramların, fikirlerin, olgunların, becerilerin tutumların kaynağı sosyal çevredir.O halde bilişsel gelişimin kaynağı, kişisel psikolojik süreçlerden önce, insanlar ve kültür arasındaki etkileşimdir.

45. KURAMIN KAPSAMI ve UYGULANMASI • Vygotsky’e göre tüm psikolojik süreçler, insanlar arasında, çoğu zaman çocuk ve yetişkinler arasında paylaşılan sosyal süreçlerle başlar. Bunun en açık örneği “dil”dir. Sosyal çevremiz bizi belli bir kategoriye yerleştirir. Örneğin; zeki, uzun, kısa, zengin vb. Sonuç olarak bizim bütün kişisel psikolojik süreçlerimiz, kültürümüz tarafından biçimlendirilmiş sosyal süreçler olarak başlar.

46. KURAMIN KAPSAMI ve UYGULANMASI Vgotsky’e göre yetişkinin, çocuğun bilgiyi içleştirmesine bilgiyi kazanmasına yardım edebilmesi için iki noktayı belirlemesi gerekir. Bunlardan birisi, çocuğun herhangi bir yetişkinin yardımı olmaksızın, bağımsız olarak kendi kendine sağlayabileceği gelişim düzeyini belirlemektedir. İkincisi ise, bir yetişkinin rehberliğinde çalıştığında gösterebileceği potansiyel gelişim düzeyini belirlemektir. Bu ikisi arasındaki fark, çocuğun “gelişmeye açık alanı”dır. Vygotsky’in gelişim ve eğitime getirdiği en önemli kavram gelişmeye açık alandır.

47. Ve Vygostky’e göre öğretim, çocuğun gelişimini ileriye götürebildiği ölçüde iyidir.

48. KURAMIN KAPSAMI ve UYGULANMASI • Öğretim, çocuğun gelişmeye açık alanını etkili olarak kullanmasını sağlamalıdır. Bu nedenle, doğrudan bire bir öğretim ve çocukların çocuklarla ve yetişkinlerle etkileşimlerini sağlayan öğretim biçimleri çocuğun bilişsel gelişiminde önemli rol oynar. Çocuğun bilişsel gelişim ilerlemesinde, diğer bir deyişle yakınsal gelişim alanının etkili olarak kullanılmasında öğretmen, diğer yetişkinler ve diğer çocuklar önemli katkılar da bulunurlar. Bu nedenle okullar, öğretmenler, çocukları çalışmalarında aşırı derecede bağımsız bırakmamalıdır. Aşırı bağımsızlık, bilişsel gelişimi yavaşlatmaktadır.

49. Gelişimin tam olarak sağlanabilmesi için ve çocuğun sistematik olarak daha karmaşık hale gelen bu olayları ve olguları tam olarak anlayabilmesi için yetişkinin ya da o alan da uzman olan herhangi bir kişinin yardımına ihtiyacı vardır.

50. KURAMIN İLKERİ Öğrenme ve bilişsel gelişim sosyal, işbirlikli bir etkinliktir. Gelişimsel erişim alanı program hazırlama ve ders planlaması için bir kılavuzdur. Öğrenme anlamlı bağlamlar içinde meydana gelir. Öğrenme ve bilgi, çocukların ‘gerçek dünya’ gelişimlerinden kopuk olamaz ve ayrı düşünülemez Okul- içi deneyimler çocuğun okul- dışı deneyimleriyle ilişkili olmalıdır