330 likes | 1.29k Views
Antifosfolipid Antikorlar. Murat İnanç İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları AD Romatoloji BD. Antifosfolipid Sendromu. sık görülen otoimmün bir hastalıktır Tromboz (nüks)- fetus kayıpları-otoantikorlar DVT % 15-20 Toplumda DVT % 2-5 AFS + VT % 0.3-1 Genç inmeler 1/3
E N D
Antifosfolipid Antikorlar Murat İnanç İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları AD Romatoloji BD
Antifosfolipid Sendromu • sık görülen otoimmün bir hastalıktır • Tromboz (nüks)- fetus kayıpları-otoantikorlar • DVT % 15-20 • Toplumda DVT % 2-5 AFS + VT % 0.3-1 • Genç inmeler 1/3 • Tekrarlayan düşükler % 5-15 • Antifosfolipid antikor pozitif olanlarda tromboz riski % 2.5/yıl (Finazzi, 1996) Roubey ASR, Clin Immunol 2004
Olgu 1 • 32 y K, SLE • raş, artrit, güneş ışığına aşırı duyarlılık • ANA, anti-Ro pozitif, aKL IgG 47, IgM 9 • 2 yıl önce eklampsi ve doğum • aKL IgG pozitif? • HCQ, prednisolon • Klinik remisyon • 1 yıl sonra DVT
Antifosfolipid sendromunun tanısında (sınıflandırmasında) hangisi doğrudur? a) Bir klinik (tromboz veya abortus) ve iki laboratuar kriterinin (lupus antikoagülanı ve aKL IgG) bulunması gerekir b) Histopatolojik incelemede damar duvarında inflamasyon belirtileri olması tanıyı destekler c) Kanıtlanmış arter, ven, yüzeyel ven veya küçük damar trombozu klinik kriter sayılır d) Eklampsi, şiddetli preeklampsi, fetal hipoksemi, oligohidroamnios ve 10. persentilin altındaki postnatal doğum ağırlığı klinik kriter olarak kabul edilir.
Antifosfolipid sendromu sınıflandırması için hangi laboratuar kriteri doğrudur? a) Anti-2GPI antikorunun pozitif bulunması c) 12 hafta ara ile iki kez aKL IgG veya M antikorların > 40 GPL/MPL bulunması d) 12 hafta ara ile iki kez aKL IgG veya M antikorların > 20 GPL/MPL bulunması e) 6 hafta ara ile iki kez aPTT testinin normalden 7sn uzun bulunması
Olgu 2 • 50 y E, sigara, hiperkolesterolemi • Serebral GİA, diabetes mellitus • aKL IgG 22, IgM 12, LA pozitif • ASA 100mg, atorvastatin • 4 ay sonra AMI • FVL heterozigot
Antifosfolipid sendromu için doğru seçenek hangisidir? a) Kalıtsal trombofilisi olan hastalar (FVLeiden vb.) gerekli kriterleri taşısalar dahi AFS olarak kabul edilmemelidir b) Tromboz gelişen, diabetes mellitusu, hipertansiyonu, hiperkolesterolemisi olan ve sigara içen bir hasta gerekli kriterleri taşıyorsa AFS kabul edilmelidir c) Oral kontraseptif kullanımı, malignite, cerrahi gibi tetikleyici faktörlerle tromboz gelişen kişilerde AFS araştırılmasına gerek yoktur e) Antifosfolipid sendromu tanısı konmuş genç hastalarda (<40 yaş) ek risk faktörlerinin araştırılmasına gerek yoktur.
AFS Sınıflandırma Kriterleri 2006: Klinik • Tromboz (arter-ven-küçük damar) • Dışlama: yüzeyel ven trombozu, damar duvarında inflamasyon • Tromboz için ek risk faktörleri VAR/YOK • Gebelik morbiditesi a) Fetus (normal) ölümü (≥ 10hft) b) Prematüre (<34 hft) eklampsi-preeklampsi-plasenta yetersizliği c) ≥ 3 Spontan abortus (<10 hft) J Thromb Haemost 2006; 4: 295
AFS Sınıflandırma Kriterleri 2006: Laboratuar • Lupus antikoagülanı (Int. Soc.Thromb. Haem.) • Antikardiyolipin IgG/IgM standart ELISA (orta/yüksek titre, >40 GPL/MPL veya 99. persentil) • Anti-2-glikoprotein I antikoru IgG/IgM standart ELISA (99. persentil) En az 12 hafta ara ile (<5 yıl) iki kez veya daha fazla J Thromb Haemost 2006; 4: 295
Olgu 3 • 14 y E, sol hemiparezi, iskemik SVO • 3 ay sonra denge kusuru, kusma • ANA 1/80 homojen pozitif, anti-ENA negatif, aKL IgG 25, IgM 5, anti-DNA negatif, trombosit 113000, halasının kızı SLE • MRI: sol serebellar infarkt, sol frontal T2 hiperintens multipl odaklar • ASA 300 mg • 1 ay sonra KKY, akut MY • Eko: mitral kapak miksomatöz, ön yaprakçıkta perforasyon 3+ MY, TY, PAP 38 mmHg • mitral kapak protezi, coumadin, babyprin
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde bulgular sadece antifosfolipid sendromuna uymaktadır? a) livedo retikülaris, membranöz nefrit, mitral stenozu, trombositopeni, IgM aKL b) Raynaud fenomeni, dijital gangen, glomerüler trombotik mikroanjiyopati, pulmoner hipertansiyon, IgG aKL c) Livedo retikülaris, trombositopeni, epilepsi, psikoz, anti-ribozomal P e) Subungal hemoraji, migren, otoimmün hemolitik anemi, transvers miyelopati, anti-dsDNA
5- Primer antifosfolipid sendromu ve SLE + AFS (sekonder?) konusunda doğru seçenek hangisidir? a) Antifosfolipid sendromu olan bir hastada ilk belirtiden sonra 5 yıl geçmesi durumunda SLE gelişimi görülmez b) Uzun süre izlenen SLE'li hasta gruplarında antifosfolipid antikor pozitifliği ve AFS oranları artar c) Antifosfolipid sendromu SLE dışındaki otoimmün hastalıklarla birlikte bulunmaz d) Primer AFS'li hastalarda SLE+ AFS'ye göre kalp kapak hastalığı daha sıktır
Olgu 4 • 42 y, K sağ el 4-5 p iskemi, ülser, sağda aksiller ven trombozu (el bileği, mkf, pifler de bilateral ağrılı ve şiş 5 mg prd alıyor) • 28 y, ölü doğum (8 aylık) • 2 ay sonra poliartrit (RA), klorokin, prd • EMG: proksimal miyojen tutulum • 34y, ANA (-), RF 320 IU • 36y, dirsekte romatoid nodül (histopatoloji), ANA (-), RF 1280 IU • Son 3 yıldır kronik artrit tanısıyla mtx + prd
Olgu 4-2 • ANA 1/160 pozitif, aKL IgG >100 GPL, aKL IgM >100 MPL, LA: pozitif (KPT), ESH 65, FVL (-), RF 458 IU, anti-dsDNA neg • El grafileri: periariküler osteoporoz ve erozyonlar • Tekrarlayan ovülasyon indüksiyonları, IVF • 6 yıldır varfarin, HCQ, prd alıyor, aKL IgG,M, LA pozitif • Varfarin kesildiğinde ayak p. nekroz • tromboz nüksü yok • Evlatlık aldılar!
6- SLE'li hastalarda antifosfolipid antikorların pozitif bulunmasının klinik önemiyle ilgili doğru seçenek hangisidir? a) SLE'li hastalardan tromboz, fetus kayıpları veya trombositopenisi olanlarda antifosfolipid antikorlarla ilgili testler yapılmalıdır b) SLE'li hastalarda antifosfolipid antikorlar SLE veya AFS ortaya çıkmadan pozitif bulunabilirler fakat bu bulgunun klinik önemi yoktur c) SLE'de antifosfolipid antikorların pozitif olmasının prognoz açısından önemi belirlenememiştir d) e) Antifosfolipid antikorları pozitif olan SLE'li hastalarda trombositopeni, otoimmün hemolitik anemi ve epilepsi bulunma oranı yüksektir
SLE ve Antifosfolipid Sendromu • AFS en sık SLE ile birlikte bulunur • SLE’li hastalarda AFS ve aFL zamanla artar • SLE’de aFL %30-40, AFS % 10-20 • PAFSSLE: nadir (<%2) ve geç (>10 yıl) • aFL (+) ve tromboz aktif SLE’de sık • İstanbul Tıp Fakültesi • AFS 111 • AFS + SLE 63 / 378 (%17) Roubey ASR, Clin Immunol 2004 Merril JT, SLE 2004
SLE: ARA - ACR Sınıflandırma Kriterleri(1982-1997) 10- İmmünolojik bozukluk a) LE hücresi ÇIKARTILACAK b) anti-dsDNA c) anti-Sm d) BYP-Sy (6 ay, TPI/FTA negatif) (+ IgG/M antikardiyolipin veya lupus antikoagülanı) Hochberg MC(ACR), A&R 1997;40:1725
SLE ve Antifosfolipid Sendromu-2 • SLE + AFS olan hastalarda sağkalımda azalma • Drenkard, J Rheumatol 1994 • 10 yıllık takipte SLE + AFS (tromboz) olan hastalarda kalıcı organ hasarı ve mortalite daha yüksek • Ruiz Irastorza G, Arch Int Med 2004
Anti- 2 glikoprotein I LA ve aKL ile pozitif korelasyon (AFS) SLE %10-30, Parvo B19, HIV, lepra, Sy SLE+ AFS ve primer AFS %30-60 Sadece anti- 2GPI pozitif AFS Türe özgül antikorlar IgG anti-2GPI aKL (>19 GPL) Özg % 80-95 70-80 Duy % 50-60 30-40 +Kest % 30-40 20-30
Anti-fosfolipid (neg.) Anti- b2GPI/fosfolipid Anti-b2GPI (serbest) Anti-protrombin/FL Anti-faktör V (LA) Anti-faktör X (LA) Anti-protein C/FL Anti-protein S/FL Anti-trombomodulin Anti-V. heparan sülfat PG/heparin Anti-anneksin V Anti-CD36 Anti-kininojen - BP/ fosfatididletanolamin Antifosfolipid sendromu: Antikorlar
AFS: Kriter Dışı Klinik Özellikler Kalp kapak hastalığı Livedo retikülaris Trombositopeni Nefropati Nörolojik bulgular Pulmoner hipertansiyon Hemolitik anemi J Thromb Haemost 2006; 4: 295 Wilson, Rheum Dis Clin N Am 2001
AFS: Deri Lezyonları Livedo retikülaris Deri ülseri Gangren-Nekroz Livedoid vaskülit Nodül Eritemli makül Subungal hemoraji Trombofilebit Degos-benzeri lezyonlar Anetoderma (maküler atrofi) Khamasta-Hughes, SLE 2004
Serebrovasküler hastalık Geçici iskemik atak inme akut isk. ensefalopati serebral venöz tromboz Epilepsi Başağrısı Kore MS-benzeri tablo Transvers miyelit İntrakranyal h.tansiyon Sensörinöral işitme kaybı Guillain-Barre snd Geçici global amnezi Oküler sendromlar Distoni-Parkinsonizm Algı bozukluğu Demans Depresyon Psikoz Antifosfolipid Antikorlar ve MSS patolojisi Khamasta-Hughes, SLE 2004
Antifosfolipid Sendromunda Böbrek Tutulumu Renal arter lezyonları Renovasküler hipertansiyon (tromboz, oklüzyon, stenoz) Renal infarkt (sessiz, ağrılı, hematüri) Glomerüler kapiller tromboz Böbrek yetersizliği • Glomerüler skleroz (SLE) Renal trombotik mikroanjiyopati Sistemik hipertansiyon glomerüler kapiller Böbrek yetersizliği afferent arteriyol Proteinüri (hafif-nefrotik) interlobuler arter Kortikal atrofi kortikal nekroz Renal ven trombozu Böbrek yetersizliği (bilateral) Amigo-Garcia-Torres, 2000
Katastrofik (Yıkıcı) Antifosfolipid SendromuPreliminer sınıflandırma kriteri • Üç veya daha fazla organ/sistem tutulumu • Belirtilerin birlikte ya da bir hafta içinde gelişmesi • En az bir organ/dokuda küçük damar tıkanmasının histopatolojik olarak kanıtlanması • Antifosfolipid antikorların (aKL, LA) bulunması Kesin (4) Muhtemel: iki organ sistemi, antikorların 6 hft içinde saptanamaması, histopatoloji olmaması, Antikoagülasyona rağmen 3. olayın 1 ay içinde gelişmesi Asherson RA, Lupus 2003;12:530
Katastrofik (YIKICI) AFS: Klinik220 Hasta (yaş ort 38, %70 kadın) Periferik tromboz % 34 DVT 23 Serebral tutulum 60 SVO 44 Kalp tutulumu 52 Kap. 26 AMI 23 Pulmoner 66 ARDS 34 Batın içi tromboz 86 Renal 70 Deri 47 LR 28 Retina arter ve ve trombozu, Kİ nekrozu, uterus,testis,tiroid, AVN, sürrenal Trombositopeni 63 ANA (+) 62 Hemolitik anemi 32 Anti-dsDNA 36 DIC 21 DAHA ÖNCE AFS BELİRTİSİ OLAN % 53 Sistemik lupus eritematozus 40 MORTALİTE 50 Asherson RA, J Rheumatol 1992 Cervera R, ARD 2005; 64:1205
Katastrofik (YIKICI) AFS: Tetikleyici Faktörler İnfeksiyon (%20) Salmonella, Mycoplasma Streptococcus, Staphylococcus, Escherichia Cerrahi girişim /travma Antikoagülan tdv. kesilmesi İlaçlar (oral kontraseptif, thiazid, psikotrop) SLE alevlenmesi, güneş Gebelik ve komplikasyonları Malignite Nefrotik sendrom Tromboz fırtınası Asherson RA, Medicine 2001;80:355 Cervera R, ARD 2005; 64:1205
Olgu 5 • 51 y, K her iki ayak bil. şişlik, kızarıklık (2 aydır), livedo retikülaris • 3 ay önce sağ göz kap. düşme, denge bozukluğu, sol kol ve bacakta hipoestezi (lökosit 7100, lenfosit 1400, ESH 55) • ESH 28, aKL IgM 26 MPL, lökosit 11120, lenfosit 1400, monosit 3300? • ANA, anti-ENA, anti-DNA, ANCA negatif • MRI: frontal subkortikal mikroanjiyopatik iskemi • aKL IgG 25, IgM 42 • Hematoloji: Büyük granüler lenfositler (izlenecek)
Olgu 5-2 • 3 ay sonra dişeti hipertrofisi, peteşi, burun kanaması, konjunktivada hemoraji • Lökosit 71300, tr 54000, Hb 10.6g • KML • aKL IgG/M <2GPL/MPL, LA: zayıf pozitif • Blastik transformasyon
Antifosfolipid Antikorlar ve Malignite: 120 hastanın analizi • Solid Tm (>%5) • Böbrek, akciğer, meme, primeri bilinmeyen • Hematolojik (>%5) • B hc lenfoma, dalak lenfoması, KML, non-Hodgkin lenfoma • AFSmalignite (n=25) • MaligniteAFS (n=29) • %71 tromboz (%21 AFS sınıflandırma) • %24 SVO, %19 DVT, %25 trombositopeni Gomez-Puerta J, Semin Arthritis Rheum 2006;35:322