BAĞIŞIKLAMA UYGULAMALARINDA ENJEKSİYON GÜVENLİĞİ

1. BAĞIŞIKLAMA UYGULAMALARINDA ENJEKSİYON GÜVENLİĞİ

2. Bu sunumda; • Enjeksiyon güvenliği kavramı ve Bağışıklamada enjeksiyon güvenliğini, • Aşı uygulaması, • Kızamık Aşı Günlerinde ortaya çıkacak tıbbi atıkların güvenli toplanması ve yok edilmesi yöntemlerini tartışacağız.

3. Sayılarla Enjeksiyon Güvenliği • Tüm dünyada yılda 12 milyar enjeksiyon uygulanmakta, • Enjeksiyonların yaklaşık %10’u bağışıklama uygulamalarında kullanılmakta, • DSÖ Avrupa bölgesinde yapılan araştırmaya göre 1998 yılında uygulanmış olan tüm enjeksiyonların üçte birinin (1/3) güvenli olduğu garanti edilememektedir.

4. Tüm Dünya’da tahmin edilen güvenli olmayan enjeksiyona bağlı enfeksiyon sayısı (yıllık) HBV: 8 000 000 HIV: > 30 000

5. Sayılarla Enjeksiyon Güvenliği Bir iğne batmasından sonra enfekte bir hastadan tahmini HBV, HCV ve HIV geçiş riski

6. DSÖ Avrupa Bölgesi’nde Enjeksiyon Güvenliği • 1998 yılında DSÖ Avrupa Bölgesi’nde yapılan, enjeksiyon yoluyla enfeksiyöz hastalıkların geçişinin araştırıldığı araştırmada1: • çocuk nüfusun %21’inin, • erişkin nüfusun %52’sinin Hepatit B enfeksiyonu riskine maruz kaldığı saptanmıştır. • 1997’de DSÖ Avrupa Bölgesi ülke raporlarına göre: aşı sonrası istenmeyen etkilerin çoğu aşı uygulaması sırasında yapılan teknik hatalardan kaynaklanmaktadır. ¹Hutin Yvan et al. International journal of epidemiology,1999

7. Türkiye’de Mevcut Durum Enjeksiyon Güvenliği Araştırma Sonuçları 2003

8. Enjeksiyon Güvenliği Araştırması Amaç: • Aşılama sırasında güvenli enjeksiyon uygulamalarının oranını belirlemek, • Enjeksiyon güvenliği konusundaki mevcut durumu saptamaktır.

9. Enjeksiyon Güvenliği Araştırması Yöntem: • Kesitsel bir araştırmadır. • Uygun örneklem yöntemiyle seçilen 80 sağlık ocağında yapılmıştır. • Veriler gözleme dayalı olarak toplanmıştır.

10. SONUÇLAR Gözlemlenen personel: Gözlemler sırasında enjeksiyon uygulayanların meslek gruplarına göre dağılımı şöyledir: • 39 (%49) ebe, • 26 (%33) hemşire, • 10 (%13) sağlık memuru, • 4 (%5) ebe-hemşire, • 1 (%1) yüksek hemşire.

11. SONUÇLAR Personelin konu hakkında eğitim alma durumu: • İncelenen personelden 52’si (%73) enjeksiyon uygulaması konusunda en son aldıkları eğitimin 6 yıl veya daha önce olduğunu, • 6’sı (%9) ise son bir yıl içinde bu konuda eğitim aldıklarını belirtmiştir.

12. Saptanan Doğru Uygulamalar

13. Saptanan Yanlış Uygulamalar

14. SONUÇLAR Tıbbi atıklar: • 56’sı (%70) tıbbi atıkların belediyelerce toplandığını, • 8’i (%10) atıkların yerde açıkta yakıldığını, • 4’ü (%5) yakılıp gömüldüğünü, • 2’si (%3) kendilerinin belediyenin belirlediği yere naklettiğini, • 1 (%1) atıkların gömüldüğünü, • 1 (%1) kontrolsüz bir yere döküldüğünü ifade etmişlerdir. • Geriye kalan 8 sağlık kurumu (%10), başka yöntemler uyguladıklarını belirtmişlerdir. Bu yöntemler: çöpe atma (3), sobada veya kalorifer kazanında yakma (3), kışın yakma yazın çöpe atma (1), bekletme (1)dir.

15. Bağışıklama Güvenliği Bağışıklama güvenliği, aşının temininden uygulama noktasına ve atıkların imhasına kadar olan tüm süreci kapsar. • Aşı: Kalitesi üretiminden uygulama noktasına kadar bilinen aşıdır. • Uygulama: Güvenli enjeksiyon uygulaması • Uygun İmha: Güvenli atık imha sistemi ile imha

16. Bağışıklamada Enjeksiyon Güvenliği Amaç: Ülke sınırları dahilinde tüm sağlık kurum ve kuruluşları tarafından verilen bağışıklama hizmetlerinde enjeksiyonların güvenliğini sağlamak

17. Bağışıklamada Enjeksiyon Güvenliği • Stratejiler: • Eğitim (yanlış uygulamaların azaltılıp, güvenli uygulamaların yerleştirilmesinin sağlanması) • Gerekli malzeme ve ekipmanın yerinde ve zamanında bulundurulmasının sağlanması • Atıkların güvenli şekilde toplanıp imha edilmesi

18. GÜVENLİ ENJEKSİYON UYGULAMALARI ÖNCE ZARAR VERME!

19. Güvenli Enjeksiyon • Enjeksiyon uygulanan kişiye zarar vermez • Uygulayanı önlenebilir riske maruz bırakmaz • Üçüncü şahıslar için tehlike oluşturacak atıkla sonuçlanmaz

20. Kimler risk altında? Aşı uygulanacak kişi/hasta • kontamine ekipman kullanımı Sağlık Personeli • İğne batmaları Toplum • Güvenli olmayan atık kontrolü, tekrar kullanım

21. Risk Faktörleri • Enjektör ve iğnelerin yeniden kullanımı • İğne değiştirilerek enjektörün tekrar kullanımı • Sağlık Personeline İğne batması: • İğnenin kapağının kapatılması • Güvenli olmayan atık • Güvenli olmayan atık kontrolü nedeniyle toplumdaki kişilere iğne batması

22. Nedenler • Problemin göz ardı edilmesi • Atık kontrolünün yetersiz olması, enjektörlerin toplanıp yeniden satılması • Malzeme eksiği • Yetersiz sürveyans • Toplumun ve sağlık personelinin Güvenli olmayan enjeksiyon uygulamalarının sonuçları hakkında bilgisizliği

23. Güvenli Olmayan Enjeksiyon Komplikasyonları NON-ENFEKSİYÖZ ENFEKSİYÖZ Steril olmayan ekipmana bağlı diğer enfeksiyonlar Yanlış tekniğe bağlı zararlar Yanlış madde enjeksiyonuna bağlı reaksiyonlar Kanla geçen Patojenlerin bulaşması Toksik madde enjeksiyonu, Anaflaktik reaksiyon Travmatik paralizi, BCG lenfadeniti Hep B, Hep C, HIV, sıtma Abse septisemi tetanos

24. Enjeksiyon Öncesinde Neler Yanlış Olabilir?

25. ENJEKSİYON ÖNCESİ Aşı: • Aşının miadı uygun mu? • Aşı Flakon İzlemcisi (OPV için) imha noktasında mı? • Aşı aynı üreticiden sağlanan sulandırıcılarla mı sulandırılıyor? • Aşılar açıldıktan/sulandırıldıktan sonra GBP genelgesinde belirtilen süre aşılmış mı? • Doğru sulandırıcılar kullanılıyor mu? • Soğuk Zincir Monitörü imha noktasında mı? • Donma Saati patlamış mı? • Isı kayıtları +2 - +8oC arasında mı? • Uygulama öncesi aşılar enjektöre çekilip bekletiliyor mu? • Aşı enjektöre çekildikten sonra iğne kapağı kapatılıp hastanın hazırlanması bekleniyor mu? • Aşı temiz bir ortamda hazırlanıyor mu?

26. ENJEKSİYON ÖNCESİ Enjektör, iğne ve diğer ekipman • Enjeksiyon uygulaması için gerekli ekipman tam mı? (sulandırma ve uygulama için uygun enjektör, pamuk vs.) • Her aşı uygulaması için ayrı ve steril bir enjektör ve uç kullanılıyor mu? • Ambalajı zarar görmüş, yırtılmış enjektör ve iğneler kullanılıyor mu? • Lokal temizlik için kullanılacak pamuk temiz mi? • Enjektör güvenli atık kutusu hazır ve kolay ulaşılabilir bir yerde mi?

27. ENJEKSİYON ÖNCESİ Yapılması Gerekenler

28. ENJEKSİYON ÖNCESİ • Son kullanım tarihinin kontrolü, • Aşı Flakon İzlemcisinin kontrolü (OPV için), • Isı kayıtlarının kontrolü, • Kızamık aşısının açıldıktan sonra 4 saatten fazla kullanılmaması, • Aşıların aynı üretici firma tarafından sağlanan sulandırıcılarla kullanılması, • Aşı öncesi enjektörlerin hazırlanıp bekletilmemesi, • Aşı enjektöre çekildikten sonra iğne kapağının kesinlikle kapatılmaması.

29. ENJEKSİYON ÖNCESİ Enjektörlerde Dikkat Edilmesi Gerekenler

30. ENJEKSİYON ÖNCESİ • Enjektör ve iğnelerin yeniden kullanılıp kullanılmadığının kontrolü, • Enjektör ve iğnelerin steril olması, • Enjektör paketinin sağlamlığının kontrolü, • Mutlaka tek kullanımlık imha edilebilir enjektörlerin kullanımının sağlanması, • Enjektörlerin uygun saklama koşulları açısından güvenilir kaynaklardan temin edilmiş olması,

31. Uygulama Sırasında Neler Yanlış Olabilir?

32. Enjeksiyon Uygulama Sırasında • Hazırlık: • Uygunsuz bir zeminde hazırlık yapılması • Kullanılacak pamuğun kirli ve kanlı olması • Her uygulama için yeni steril iğne ve enjektör kullanılmaması • Yanlış sulandırıcıların kullanılması • Yanlış miktarda sulandırıcı kullanılması • İğnenin flakon kapağında takılı tutulması • Ampuller için kapağı kırıp açma sırasında kesiler oluşması

33. Enjeksiyon Pratiği • Enjeksiyon • Enjeksiyon pratiğinin yetersiz olması • Yanlış miktar doz enjekte edilmesi • Yanlış yere enjekte edilmesi • Yanlış yoldan enjekte edilmesi • Enjeksiyondan sonra iğnenin kapatılması

34. ENJEKSİYON UYGULAMALARI Yapılması Gerekenler

35. ENJEKSİYON UYGULAMALARI • Hazırlık: • Zeminin hazırlık için uygun olması ve el temizliğinin yapılması, • Temizlik için kullanılan pamuk tamponların temiz olması, • Sulandırıcıların aynı üretici tarafından temin edilmiş olması ve belirtilen doğru oranlarda kullanılması, • Enjektör iğnelerinin aşı flakonu kapağında batırılmış olarak tutulmaması, • Ampuller için kapağı kırıp açmakta gazlı bez kullanılması,

36. ENJEKSİYON SONRASI Neler Yanlış Yapılıyor?

37. ENJEKSİYON SONRASI • Enjektör Güvenli Atık Kutusu kullanılmaması, • Atık kutularının sayısının yetersiz olması, • Enjeksiyon yeri yakınında atık kutusu olmaması, • Enjeksiyondan hemen sonra enjektör ve iğnelerin atık kutusuna atılmaması, • Güvenli atık kutularının ağzına kadar doldurulması nedeniyle parçalanması veya delinmesi, • Boş alanlara atılmış atık kutularının bulunması • Sağlık merkezi çevresinde enjektör, iğne ya da diğer kontamine materyallerin bulunması,

38. ENJEKSİYON SONRASI Yapılması Gerekenler

39. ENJEKSİYON SONRASI • Daima Enjektör Güvenli Atık Kutusu Kullanılması, • Enjeksiyon yeri yakınında Enjektör Güvenli Atık kutusu bulundurulması, • Enjeksiyondan hemen sonra enjektör ve iğnelerin ayrılmadan ve kapağı kapatılmadan Enjektör Güvenli Atık kutusuna atılması, • Enjektör Güvenli Atık kutularının parçalanıp delininceye kadar tıka basa doldurulmaması, • Enjektör Güvenli Atık kutularının imha edilmek üzere gönderilene kadar güvenli bir yerde saklanması, ortalıkta bırakılmaması, • Sağlık merkezi çevresinde ortalığa saçılmış kırık flakon, enjektör, iğne ve kontamine materyallerin bulunmaması,

40. YENİ ENJEKTÖR AÇ

41. YENİ ŞIRINGA, İĞNE ve SON KULLANMA TARİHİ GEÇMEMİŞ AŞI KULLAN

42. ENJEKSİYONU TEMİZ BİR ZEMİNDE HAZIRLA

43. DAİMA KULLANILAN ENJEKTÖRÜ GÜVENLİ ATIK KUTUSUNA AT

44. KULLANILAN ve BİTEN FLAKONLARI ENJEKTÖR GÜVENLİ ATIK KUTUSUNA ATIN!!!

45. DOLAN ENJEKTÖR GÜVENLİ ATIK KUTULARINI DAİMA KAPALI TUTUN

46. Gelişigüzel depolanmış tıbbi atıklar

47. PAKETİ YIRTILMIŞ ENJEKTÖR KULLANMA!!!

48. İĞNEYE EL SÜRME!!!!

49. FLAKON İÇİNDE İĞNE TUTMA ve BIRAKMA!!!!

50. İĞNE KAPAĞINI TEKRAR KAPATMA!!!