Mini przewodnik po Jurze Krakowsko-Częstochowskiej

1. Mini przewodnik po Jurze Krakowsko-Częstochowskiej

2. Położenie • Część Wyżyny Śląsko-Krakowskiej • Ciągnie się od Krakowa na południu przez około 80 km po Wieluń na północy • Graniczy od północy z Niziną Wielkopolską, od zachodu z Wyżyną Śląską i Niziną Śląską, od południa z Kotliną Sandomierską i od wschodu z Wyżyną Małopolską.

4. Ukształtowanie terenu • Wzgórza wznoszą się na wysokość około 300-500 m n.p.m., a najwyższym wzniesieniem jest Góra Zamkowa (504 m n.p.m.) • Skały zbudowane z wapieni górnojurajskich, często pocięte dolinami erozyjnymi • Znajduje się tu wiele form krasowych, m.in. jaskinie ze stalaktytami, stalagmitami i stalagnatami • Wyżyna Krakowsko-Częstochowska była wiele razy zalewana przez morze, dzięki czemu powstało wiele warstw skał (dolomity, margle, wapienie) zachowując w sobie skamieniałe organizmy z obszaru równikowego. • Większość ciekawych wzniesień powstało dzięki ruchom górotwórczym

5. Północna część Jury Rozwija się turystyka, głównie ze względu na liczne formy krasowe, spotykane na Szlaku Orlich Gniazd i Szlaku Warowni Jurajskiej. Można zobaczyć stare drewniane kościółki, urokliwe stawy, lasy, białe skałki.

6. Częstochowa • 12 miasto w Polsce pod względem zajmowanej powierzchni i 13 pod względem liczby ludności. • W mieście znajduje się kościół i klasztor na Jasnej Górze z uważanym za cudowny obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej - główny ośrodek kultu maryjnego w Polsce. • Częstochowa powstała w XI wieku. • Nazwa wywodzi się od słowiańskiego imienia Częstoch. • Obecność rud żelaza, pokładów wapienia. • Rozwija się przemysł metalowy, włókienniczy i papierniczy

7. Jasna Góra • Warownia ta została zbudowana w XIV wieku jako klasztor Paulinów, ufundowana przez Władysława Opończyka • Symbol religijności Polaków, głównie ze względu na odparcie ataków szwedzkich i wizerunek Czarnej Madonny • Cel większości pielgrzymek, co roku przybywa tu 4-5 milionów osób z ponad 50 krajów • W kościele znajduje się piękny barokowy ołtarz, stiuki i polichromia. Skarbiec kaplicy zawiera dary ofiarowane NMP. Znajdują się tu przedmioty ze złota i szlachetnych kamieni, często o znaczeniu historycznym i patriotycznym

8. Południowa cześć Jury • Ciągnie się od wzniesienia Pasma Smoleńsko - Niegowickiego do doliny Prądnika w Ojcowskim Parku Narodowym. • Obfituje w wiele skałek wapiennych, architektoniczne atrakcje.

9. Zamek Ogrodzieniec • Wzniesiony w XIV-XV wieku przez ród Włodków Sulimczyków • Wznosi się 516 m n.p.m. • Pełnił funkcję obronną, a po zniszczeniach po ataku Szwedów w 1702 r. nie podjęto jego odbudowy • Otoczony murem połączonym z wapiennymi skałkami • Można się wspiąć na dwie wieże: Kredenscerską i Skazańców, skąd widać cały zamek

10. Stan obecny Rekonstrukcja zamku w Ogrodzieńcu

11. Gród na Górze Birów Góra Birów (461 m n.p.m.) – wzniesienie znajdujące się na Wyżynie Krakowsko Częstochowskiej we wsi Podzamcze koło Ogrodzieńca. Góra posiada charakterystycznie zwieńczenie w postaci niecki otoczonej licznymi ostańcami skalnymi tworzącymi strome urwiska. Dzięki takiemu ukształtowaniu terenu posiadała bardzo dobre cechy obronne. Góra była miejscem osadnictwa wielu różnych kultur. Osadnictwo W wyniku intensywnych prac archeologicznych w jaskiniach i schroniskach skalnych Masywu góry, ustalono że pierwszymi mieszkańcami góry byli ludzie ze schyłkowego okresu neolitu lub początku epoki brązu. Wiadomo również, że miejsce to zasiedlali przedstawiciele kultury łużyckiej. W wieku IV i V n.e. Górę Birów zamieszkiwały plemiona germańskie (przypuszczalnie Wandalowie). Ostatnią osadą była od VIII wieku osada słowiańska. Słowianie zdecydowali się na ufortyfikowanie góry od strony północno-wschodniej wałem kamienno-drewnianym oraz od strony zachodniej murem na zaprawie wapiennej. Ustalono, że gród został spalony w pierwszej połowie XIV wieku. Prawdopodobnie w wyniku walk o zjednoczenie Polski pomiędzyWładysławem Łokietkiem a Wacławem II Czeskim.Podczas prac wykopaliskowych odnaleziono dobrze zachowany srebrny grosz praski Wacława II Po spaleniu, gród nigdy nie został odbudowany. Obecnie na Górze Birów znajduje się rekonstrukcja grodziska średniowiecznego, zbudowana w 2008 roku.

13. Zamek w Mirowie • Zamek Mirów został zbudowany w czasach Kazimierza Wielkiego około połowy XIV wieku. • Budowany z łamanego kamienia spojonego zaprawą wapienną z dużą ilością białka zwierzęcego warownia składała się z typowego dla budowli obronnych układu: zamek górny, dolny i podzamcze • Na miejscu zamku istniał pradawny gród, którego funkcjonowanie na podstawie znalezisk odkrytych w 1960 r. datowano już na VI wieku przed naszą erą. • Obronne wzgórze ze skałami mogącymi spełniać funkcje obserwacyjne zamieszkiwali Łużyczanie. • Kolejny etap zasiedlenia Mirowa nastąpił w XI wieku, choć istnienie tu wczenośredniowiecznego grodu nie zostało w pełni dowiedzione.

14. Rekonstrukcja zamku

15. Zamek w Bobolicach • Królewski Zamek Bobolice został zbudowany przez Króla Polski Kazimierza Wielkiego najprawdopodobniej ok. 1350-1352 roku. • Zamek leży na stromym, skalistym wzgórzu (360 m n.p.m.). • Z oryginalnego zamku do naszych czasów ocalała jedynie górna część warowni (co najmniej dwukondygnacyjny budynek mieszkalny z pozostałościami cylindrycznej baszty). • Do zamku prowadził most zwodzony ponad suchą fosą, a całość otaczały mury z blankami zbudowane z miejscowego białego wapienia.

16. Obecny stan Rekonstrukcja zamku Ruiny zamku w Bobolicach

17. Pustynia Błędowska • Jej objętość wynosi 2,5 mld m3 piasku. • Częściowo porośnięta trawami i wierzba kaspijską. • Rozciąga się na powierzchni 32 km2 od Błędowa do wsi Chechło. • Część północna często spełnia funkcję poligonu. • Jedyne miejsce w centralnej Europie, gdzie występują prawdziwe pustynne wydmy. • Pustynie dzieli na pół rzeka Biała Przemsza

19. Dolina Prądnika • Ma powierzchnie około 2146 ha • Składa się głównie z wapieni pochodzących z okresu jury i kredy. W niektórych miejscach są pokryte warstwą lessu. • Powstało tu wiele form krasowych, takich jak liczne jaskinie, wąwozy, jary z wywierzyskami, bramy skalne, iglice, ostańce. • Klimat panujący w Dolinie przypomina klimat górski. • Dolina powstała głównie w wyniku erozyjnego działania płynącej jej dnem wód rzeki Prądnik.

21. Dolina Sąspowska • Druga co do wielkości dolina w Ojcowskim Parku Narodowym, ma długość około 5 km • Przepływa przez nią potok Sąspówka (prawy dopływ Prądnika) • Dolina ma płaskie dno, porośnięte łąkami, wapienne zbocza porośnięte są lasami

23. Zamek Pieskowa Skała • Ufundowany przez Kazimierza Wielkiego. W 1578 roku przebudowany w duchu renesansu przez Hieronima Szafrańca. Po 1640 Michał Zebrzydowski otoczył go bastionami i postawił kaplicę. Po 1903 zamek przeznaczono na pensjonat. • Pełnił funkcje obronne – jest otoczony z trzech stron skalnymi urwiskami. • Do zamku przylega park krajobrazowy, a w pobliżu znajduje się wiele skał wapiennych, m.in. Maczuga Herkulesa

24. Rekonstrukcja zamku Obecny stan

25. Ojcowski Park Narodowy • Założony w 1956 r. • Najmniejszy z polskich parków narodowych – ma powierzchnię 2146 ha • Znajduje się tu wiele form krasowych, skał wapiennych i pojedynczych ostańców. Są to np. Maczuga Herkulesa, Igła Deotymy, Brama Krakowska. • Jary i wąwozy mają do 120 m głębokości. • Znajduje się tu kilkaset jaskiń, a najsłynniejsze z nich to Jaskinia Łokietka i Jaskinia Ciemna.

26. Maczuga Herkulesa • Wapienna skała o wysokości 20 m • Powstała na skutek procesów wietrzenia i zjawisk krasowych • Jej inne nazwy to: Skała Sokola, Maczuga Krakusa, Sokolica, Skała Twardowskiego, Czarcia Skała, a z każdą z nazw wiąże się legenda. • Skała udostępniona do wspinaczki skałkowej. Na cześć pierwszej takiej wyprawy postawiono na szczycie Maczugi mały krzyż.

28. Igła Deotymy • Smukła, wapienna iglica • Znajduje się w Dolinie Prądnika, naprzeciw wylotu Wąwozu Wrześnik • Nazwa skały pochodzi od pseudonimu literackiego polskiej pisarki i poetki Jadwigi Łuszczewskiej – Deotyma. • Skała jest opleciona winobluszczem, a wokół niej rośnie wiele brzóz ojcowskich

30. Jaskinia Łokietka • Jest to jaskinia krasowa, położona w północno-zachodnim zboczu Chełmowej Góry • Druga, po Smoczej Jamie, najpopularniejsza jaskinia w Polsce. • Zdobią ja liczne stalaktyty, stalagmity i stalagnaty. • Temperatura w jaskini wynosi stale 7-8°C

32. Jaskinia Ciemna • Położona 85m nad Doliną Prądnika i długa na 150m • Wewnątrz można zobaczyć wiele ciekawych nacieków i form skalnych. • Znaleziono tam ślady praczłowieka, pochodzące sprzed ok. 125 tys. lat. • Obok wznosi się skała wapienna zwana Rękawicą. • Składa się z jednej komory o długości 80, szerokości 20 i wysokości 10m. • Jaskinie zamieszkują nietoperze i woskowe figury neandertalczyków.

34. Dziękujemy za uwagę Natalia K. Oliwia Weronika