Pochodzenie i zastosowanie włókien

1. Pochodzenie i zastosowanie włókien

3. Pochodzenie włókien roślinnych • Łodygowce – wyrabiane są z łodyg lnu, konopi, juty, pokrzywy. • Liściaste – do ich produkcji wykorzystuje się liście manili, sizalu, juki, rafii. • Nasienne – do produkcji pozyskuje się surowiec z nasion bawełny. • Owocowe – surowcem do produkcji są owoce kokosu i kapoku.

4. Łodygowce - len Len jest jedną z najstarszych roślin uprawianych przez człowieka. Już między 5000 a 4000 lat p.n.e. uprawiali go Egipcjanie, Babilończycy, Fenicjanie i inne cywilizacje. Wiadomo też, iż był uprawiany w starożytnym Rzymie. Z lnu otrzymuje się nie tylko włókno, ale również siemię lniane - czyli nasiona dające olej używany przede wszystkim do wyrobu pokostu.

7. Obróbka lnu • Zbiór lnu - len wyrywa sie z korzeniami, a następnie suszy na polu. Aby otrzymać bardziej delikatne włókno, zbioru dokonuje się wówczas, gdy łodyga jest jeszcze zielonożółta. • Odziarnianie -usuwanie torebek nasiennych. • Roszenie - moczenie słomy lnianej w basenie z ciepłą wodą w celu rozpuszczenia substancji sklejających tzw. pektyn. • Łamanie i trzepanie -wyroszoną i wysuszoną słomę lnianą poddaje się międleniu, czyli łamaniu i kruszeniu zdrewniałych części łodygi w celu ich usunięcia w procesie trzepania. • Czesanie - wyczesywanie łyka, aż do momentu powstania wiązki włókien nadających się do przędzenia (patrz zdjęcie).W wyniku czesania uzyskuje się: len czesany, wyczeski lniane tzw. pakuły.

8. Łodygowce - konopie Konopie są obok lnu główną włóknodajną rośliną pozyskiwaną z łodyg. Roślina ta wymaga cieplejszego klimatu niż len. Stosowane są w przemyśle powroźniczym, do produkcji plandek oraz jako osnowę podkładową do dywanów.

9. Łodygowce - juta Stosuje się ją do produkcji tkanin opakowaniowych, pasów transmisyjnych, osnów do dywanów, tkanin podkładowych do wykładzin.

11. Łodygowce - pokrzywa Włókna pokrzywy otrzymywane z łodyg, których wydajność wynosi ok. 10%, są długie i mocne. Kiedyś były powszechnie wykorzystywane do produkcji szpagatu, lin a nawet tkanin. Ajnowie z Sachalinu od wieków wykorzystywali pokrzywę do otrzymywania przędzy, z której pletli powrozy i sieci rybackie. Podobnie postępowali rybacy z Kamczatki, którzy włókna pokrzywy wykorzystywali do produkcji sieci odznaczających się trwałością i lekkością, długo nie nasiąkały wodą i nie gniły (w tamtych rejonach nie rosną inne rośliny włókniste.) W XIX w. w Europie z pokrzywy wyrabiano tkaniny i sita do przesiewania mąki. Podczas I wojny światowej w Niemczech z pokrzywy wytwarzano materiały ubraniowe, ze względu na brak bawełny.

12. Łodygowce - ramia Szczmiel biały (rami, ramia) - dostarcza cennego włókna o nazwie „ramia”, otrzymywanego z łodyg. Wytwarza się z nich lekką, trwałą tkaninę na pościel, obrusy, tasiemki i sznurki. Krótkich włókien używa się do produkcji banknotów.

13. Liściaste - manila Bananowiec manilski - Z pochew jego liści otrzymuje się lekkie włókno, zwane manilą (lub abaką) o długości 0,7-3,6 m. Jest wytrzymałe i wodoodporne, dlatego też używa się go głównie do wyrobu lin i sieci rybackich. Produkuje się z niego liny okrętowe, powrozy i sznury, a także tkaniny i różnego rodzaju plecionki. Główne rejony uprawy ciągną się od Filipin po Indie.

14. Liściaste - sizal Włókno pozyskiwane z liści agawy sizalskiej, wykorzystywane w produkcji wyrobów powroźniczych i mat, worków, papieru, tarcz do gry w rzutki i innych wyrobów. Włókno sizalu jest twarde, bardzo wytrzymałe na rozerwanie i stosunkowo tanie, mimo to jego produkcja zmniejsza się z powodu konkurencji włókien sztucznych i syntetycznych.

15. Liściaste - juka Jukę włóknistą uprawia się na skalę przemysłową na włókno służące do wyrobu grubych tkanin, lin, worków i papieru.

16. Liściaste - rafia Zastosowanie rafii jest bardzo wszechstronne, od produkcji lin po produkcję tekstyliów. Po nacięciu uzyskuje się bogaty w cukry sok, który używany jest jako półprodukt do tworzenia mocniejszych alkoholi.

17. Nasienne - bawełna Służy m.in. do wytwarzania miękkiej tkaniny – najpopularniejszej w przemyśle tekstylnym, a także, ze względu na silne własności absorpcyjne, do produkcji materiałów opatrunkowych. Włókno bawełniane jest też stosowane w mieszankach włókien, jako dodatek do wełny czy lnu.

19. Owocowe - kokos Wszystkie części palmy kokosowej są użyteczne. Z jednego drzewa można uzyskać do 75 „orzechów” rocznie, co stanowi znaczącą wartość ekonomiczną. Z włókna kokosowego wytwarza się liny, pędzle, szczotki, maty zastępujące dywany, uszczelnia się nim łodzie. Jest też używane szeroko w ogrodnictwie do robienia kompostu jako substytut torfu.

20. Owocowe - kapok Drzewo kapokowe - Owoce w postaci jajowatych torebek, zawierających nasiona. Dorosłe drzewo wytwarza kilkaset takich torebek. Nasiona w torebce otoczone są puchowym, żółtawym włóknem, zbudowanym z ligniny i celulozy. Włókno to, zwane kapokiem, jest głównym celem uprawy puchowca. Jest ono bardzo lekkie, sprężyste i odporne na działanie wody. Dzięki tym zaletom wykorzystywane jest do wypełniania materaców, w tapicerstwie, i jako wykładzina ocieplająca. W przeszłości używano go również do wypełniania pływaków kamizelek ratunkowych. Współcześnie kapok z większości zastosowań jest wypierany przez tworzywa sztuczne.

21. Pochodzenie włókien zwierzęcych • Wełna – wykorzystuje się wełnę owczą, króliczą, kozią, wielbłądzią. • Sierść – zastosowanie znalazła sierść zajęcza oraz bydlęca. • Końskie włosie • Wydzielina gruczołów gąsienic – wydzielina ta nosi nazwę jedwabiu naturalnego (morwowego lub dębowego – w zależności od rodzaju pokarmu gąsienic).

22. Wełna

23. Pochodzenie włókien chemicznych Włókna chemiczne są w całości wykonane przez człowieka. Dzielą się na: • Sztuczne – wytwarzane ze związków znajdujących się w przyrodzie, na przykład z celulozy pozyskiwanej z drewna. • Syntetyczne – powstające z połączenia ze sobą kilku związków pochodzenia naturalnego. • Mineralne – surowcem do ich produkcji jest węgiel, metale, minerały.