Funkcjonalizm i jego odmiany. Analiza funkcjonalna i mechanicyzm

1. dr hab. Marcin Miłkowski, prof. IFiS PAN Funkcjonalizm i jego odmiany. Analiza funkcjonalna i mechanicyzm

2. Plan wykładu • Argument z wielorakiej realizacji • Odmiany funkcjonalizmu: • maszynowy, • empiryczny, • zdroworozsądkowy… • Analiza funkcjonalna Cumminsa • Mechanicyzm kontra funkcjonalizm • Inne kłopoty funkcjonalizmu…

3. Funkcjonalizm • Idea: mieć umysł to tyle, co mieć pewną funkcję. • Zwykle stanowisko konkurencyjne wobec teorii identyczności typów (Smarta i Place’a), antyredukcjonistyczne (zwykle jednak fizykalistyczne). • Funkcja rozumiana jako pewna rola w określonym złożonym systemie.

4. Argument z wielorakiej realizacji • Tę samą funkcję mogą mieć układy o zupełnie różnej strukturze fizycznej. • Dlatego nie można utożsamić własności związanych z funkcjami z własnościami substratu fizycznego; identyczność typów nie jest możliwa z powodu możliwej zmienności substratów.

5. Różna struktura – ta sama funkcja

6. Wieloraka realizacja • Argumenty za wieloraką realizacją wg NedaBlocka i Jerry’egoFodora: • z ekwipotencjalności mózgu (doktryna Lashleya); • z homologii funkcji w ewolucji: różne struktury w biologii realizują te same funkcje (np. oko); • z możliwości istnienia inteligentnych maszyn bez naszej biologii. • Przekonujący może być tylko drugi. Zobaczmy.

7. Bill Bechtel i Jennifer Mundale: nie tak szybko! • Mózgi są homologiczne, czyli mają podobne struktury i dlatego analogicznym obszarom u różnych zwierząt przypisujemy podobne funkcje! • Mózgi zwierzęce mogą być modelami mózgów ludzkich (por. badania nad hipokampem u szczurów), bo struktury są analogiczne.

8. Wieloraka realizacja? Chyba nie… • Mapa mózgu KorbinianaBrodmanna powstała na podstawie badań na zwierzętach.

9. Funkcjonalizm maszynowy • Być umysłem = mieć funkcje obliczeniowe typowe dla maszyny Turinga • Teorię tę pierwszy analizowałHilary Putnam w roku 1960, ale jego prekursorem był AlanTuring już w roku 1950 – z jegotestem Turinga

10. Test Turinga • Jeśli rozmówca nie rozpozna, czy – komunikując się za pośrednictwem interfejsu maszynowego – komunikuje się z maszyną, czy z człowiekiem, to maszyna jest inteligentna, czyli myśli. • Test ma być przeciwko szowinistycznemu przesądowi, że ciało jest istotne. • Kryterium jest funkcjonalistyczne: funkcja komunikowania się może być realizowana inaczej, ale liczy się funkcja, a nie substrat.

11. Turing: myśleć to komunikować się sensownie • Skąd wiemy, że maszyna myśli? Stąd, że możemy się z nią porozumiewać. • Wg Kartezjusza: niemożliwe! • Test Turinga – jeśli komputer go przejdzie, to myśli. • Do tej pory żaden komputer go nie przeszedł, a większość współczesnych prób to żarty lub zabawki.

12. Funkcjonalizm maszynowy • X ma umysł wtedy i tylko wtedy, gdy X, przy takich samych wyjściach informacyjnych generuje takie same wyjścia (zachowania), jak istota inteligentna. • Stany maszyny Turinga =def. stany umysłu • stany umysłu można zdefiniować jasno przez odwołanie do wejść, wyjść i innych stanów umysłu • Wada teorii: stany tego rodzaju są zawsze globalne, jak stany maszyny Turinga.

13. Funkcjonalizm empiryczny(psychofunkcjonalizm) • Ned Block i Jerry Fodor (oraz późniejszy Putnam): • proces mózgowy jest psychiczny,jeśli odgrywa jakąś rolęw działaniu systemu poznawczego • Stany, procesy, własności umysłowe to te, które mają określone role w funkcjonowaniupoznawczym zgodnie z teoriamipsychologii poznawczej. • Brak utożsamienia z maszyną Turinga.

14. Szowinizm psychofunkcjonalizmu? • Ufoludki mogą nie mieć stanów czy procesów umysłowych opisywanych przez ziemską psychologię, więc nie będą mieć odpowiednio zdefiniowanych ról. • Ale: ta koncepcje odwołuje się zawsze do badań empirycznych, więc ma porządne podstawy, w przeciwieństwie do funkcjonalizmu maszynowego, który jest trochę bez pokrycia.

15. Funkcjonalizm zdroworozsądkowy (analityczny) • Teza: terminy mentalne mają znaczenie, które można scharakteryzować całkowicie przez odwołanie do środowiska, zachowań ORAZ relacji między różnymi stanami mentalnymi. • Ulepszona wersja behawioryzmu i teorii identyczności: • David Armstrong, David Lewis

16. Parafiańszczyzna funkcjonalizmu analitycznego? • Brak odwołania do badań naukowych, analiza jedynie zdroworozsądkowych pojęć mentalnych, a te mogą się zmieniać. • Można mieć wątpliwości wobec wartości psychologii potocznej (psychofunkcjonaliści mają).

17. Analiza funkcjonalna • Robert Cummins: mieć funkcjęto mieć rolę w złożonym układzie,w którym części i ich organizacjaprzyczyniają się do zaistnieniaokreślonej funkcji. • Np. serce ma funkcję pompowania krwi, gdyż ma rolę w układzie krążenia itd. • Ale ma też funkcję bicia, czyli wydawania odgłosu. Nie do końca intuicyjne.

18. Funkcjonalizm ról • Ból: cokolwiek, co odgrywa rolę bólu w organizmie, czyli wytwarzania odpowiednie zachowania przy odpowiednich pobudzeniach nocireceptorów. • Czy funkcjonalizm musi rozumieć role bardzo ogólnie?

19. Mechanicyzm kontra funkcjonalizm • Wiele elementów układów złożonych opisywanych w analizie funkcjonalnej może nie mieć żadnej faktycznej mocy przyczynowej w systemie, bo analiza funkcjonalna dotyczy tylko tego, co wystarczy do pojawienia się danej funkcji. • Ale do zabicia Kennedy’ego wystarczy odpalić bombę atomową. Tyle że nie to go zabiło. • Innymi słowy: widmo epifenomenalizmu.

20. Kłopoty funkcjonalizmu • Zarzuty wobec funkcjonalizmu: • Chiński pokój, • Chińczycy jako wielki komputer, • Atak zombie, • Identyczności typów – reaktywacja.

21. Chiński pokój • Krytyka Johna Searle’a jest wymierzona w mocną sztuczną inteligencję, czyli w tezę funkcjonalizmu maszynowego. • Searle jednak łagodzi stanowiskowobec koneksjonizmu (o dziwo!)

22. Chiński pokój

23. Odpowiedzi na zarzut Searle’a • Odpowiedź systemowa: • Searle nic nie rozumie, ale nic dziwnego, bo pojedyncze neurony też nie. • To jest odpowiedź w stylu analizy funkcjonalnej: zwracamy uwagę, że części układu nie robią tego samego, co układ (rozumienie jako własność emergentna).

24. Odpowiedzi na chiński pokój • Odpowiedź robotyczna • Podłączmy do komputera kamerę lub inne receptory, dajmy mu efektory. Taki robot będzie rozumiał po chińsku. • To odpowiedź bliższa idei psychofunkcjonalizmu. • Według Searle’a symbole mogłyby być tylko na temat bodźców percepcyjnych i reakcji albo na temat przedmiotów i działań. On ich by jednak nie rozróżnił, co wg niego obala odpowiedź robotyczną.

25. Odpowiedzi na chiński pokój • Odpowiedź z symulatora mózgu: • Zastąpmy karteczki impulsami elektrycznymi, zmniejszmy pokój, aby mieścił się w małej piłce. Jak będzie miał skalę mózgu, to czym właściwie to się będzie różniło od mózgu? (D. Hofstadter i D. Dennett) • (Kolejna odpowiedź psychofunkcjonalisty lub funkcjonalisty ról) • Searle: a po co nam w ogóle wtedy AI?

26. Chińczycy jako wielki komputer • Ned Block: wyobraźmy sobie, że miliard Chińczyków w sposób skoordynowany replikuje procesy mózgowe NedaBlocka, komunikując się satelitarnie. • Ale czy Chińczycy będą wtedy – nawet jako całość – świadomi?

27. Atak zombie

28. Identyczność typów – reaktywacja • Zwolennicy ucieleśnienia (embodiedcognition) krytykują funkcjonalizm i podkreślają znaczenie ciała w poznaniu. • Niektórzy idą dalej i jak Tom Polger i Larry Shapiro pokazują, że identyczność typów wcale nie została obalona, a wieloraka realizacja jest bardzo problematyczna!

29. Zalecane lektury • Searle J.R., Umysły, mózgi i programy, [w:] Filozofia umysłu. Fragmenty filozofii analitycznej, red. B. Chwedeńczuk, Fundacja Aletheia - Wydawnictwo Spacja, Warszawa 1995, s. 301–324. • Turing A., Maszyny liczące a inteligencja, [w:] Filozofia umysłu, red. B. Chwedeńczuk, tłum. B. Chwedeńczuk, Aletheia, Warszawa 1995, s. 271–300. • J. Fodor i N. Block, Czym nie są stany psychiczne, [w:] Filozofia umysłu, red. B. Chwedeńczuk, Spacja, Warszawa 1995, s. 59-82.