KARŞILAŞTIRMALI KAMU YÖNETİMİ

1. KARŞILAŞTIRMALI KAMU YÖNETİMİ YRD. DOÇ. DR. MAHMUT BOZAN Siyaset Bilimi Ve Kamu Yönetimi Bölüm Başkanı

2. DERS KİTABI VE KAYNAK KİTAPLAR • DERS KİTABI:Çağdaş Siyasal Sistemler ; Şenol Durgun, Burhan Aykaç,Binyıl Yayınevi. • KAYNAK KİTAPLAR: • Karşılaştırmalı Siyasal ve Yönetsel Yapılar; Bekir Parlak, Cantürk Caner Aktüel Yayınları. • Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri; Birgül Ayman Güler ve Diğerleri, İmge Kitabevi. • Çağdaş Devlet Sistemleri; Esat Çam, Der Yayınları. • Karşılaştırmalı Siyasal Sistemler; Yaşar Gürbüz, Beta Yayınları. • Çağdaş Devlet Sistemleri; Michael G. Roskin, Çeviren, Bahattin Seçilmişoğlu, Liberte Yayınları. • Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi Teorik Çerçeve ve Ülke Uygulamaları; Önder Kutlu, Çizgi Kitabevi Yayınları. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

3. KARŞILAŞTIRMALI KAMU YÖNETİMİ DERS PLANI Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

4. KONU BAŞLIKLARI • Ülke Bilgileri: Sayısal Veriler • Tarihi Gelişim: Kuruluşu Ve Geçirdiği Önemli Süreçler • Sosyo-ekonomik Yapı: Sosyal Yapısı Ve Ekonomik Gücü • Siyasi Yapı: Yasama Gücü, Seçim Sistemi Ve Siyasi Partiler • İdari Yapı: Yürütme Gücü, Merkezi Ve Yerinden Yönetim • Hukuki Yapı: Yargı Sistemi, Anayasa, Yüksek Yargı Ve Mahkemeler • Uluslararası Sistemdeki Yeri: Etki Gücü Ve Nüfuzu • Türkiye İle İlişkileri: Siyasi, İktisadi, Sosyal Ve Kültürel İlişkiler • TARTIŞMA Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

5. TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÜLKE BİLGİLERİ • Yüzölçümü: 783.602 km². Dünya sıralaması: 37 • Nüfus: 78,785,548 Dünya sıralaması: 17 • Bağımsızlık: 29 Ekim 1923 • Cumhurbaşkanı: Abdullah GÜL (28 Ağustos 2007) • Başbakan: Recep Tayyip ERDOĞAN (14 Mart 2003) • Hükümet: Başbakanın teklifi, Cumhurbaşkanının onayı ile olur. • Seçimler: Cumhurbaşkanlığı 5 yılda bir, TBMM 4 yılda bir. • Seçmen Sayısı: 50 Milyon • Seçime Katılma Oranı: % 83,16 • 2011 Seçim Sonuçları: AKP % 49.8, CHP % 25.9, MHP %13, Bağımsızlar % 6.6, diğerleri % 4.7 • Partilerin Sandalye Sayıları: AKP 326, CHP 135, MHP 53, Bağımsız 36. • Yargı : Anayasa mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare mahkemesi Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

6. KAŞGARLI MAHMUD’A GÖRE TÜRKLERİN TARİHTEKİ YERİ Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

7. CUMHURBAŞKANLIĞI FORSUNDAKİ DEVLETLER Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

8. TARİHİ GELİŞİM • Büyük Selçuklu Devleti (1038-1157) • Kurucusu: Tuğrul Bey (Üçokların Kınık Boyundan) • Anadolu Selçuklu Devleti (1077-1308) • Kurucusu: Süleyman Şah (Kutalmışoğlu) • Osmanlı Devleti (1299-1923) • Kurucusu: Osman Bey ( Bozokların Kayı Boyundan) • Türkiye Cumhuriyeti (1923- ) • İlk Cumhurbaşkanı: M. Kemal Atatürk Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

9. ÖNEMLİ OLAYLAR • Milli Mücadele • Saltanatın Kaldırılması • Cumhuriyetin İlanı • Hilafetin Kaldırılması • İnkılaplar • Şeyh Said ve Dersim İsyanları • Tek Parti Yönetimi • Çok Partili Hayata Geçiş • Askeri Darbeler ve Vesayet Rejimi Kurulması • Vesayetten Kurtulma Çabaları ve PKK Terörü Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

10. SOSYO-EKONOMİK YAPI • GSYH: 960.5 Milyar Dolar (Dünya Sıralaması:16). • Fert Başına Düşen Milli Gelir: 12,300 Dolar • Kamu Borcu: GSYH’nın % 42.8’i. • İşgücüne Katılma Oranı: % 51,2. (E: %72,7; K: % 30,5). • İşsizlik : %12 (2010) • Okuma Yazma Bilmeyen: 3.825.644 • Lise Veya Dengi  Okul Mezunu: 11.374.336 • Yüksekokul  Veya Fakülte  Mezunu: 4.566.049 • Yüksek Lisans  Mezunu: 365.791 • Doktora Mezunu: 113.862 • Üniversite Sayısı: 165 Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

11. ANAYASA YÜRÜTME YASAMA YARGI CUMHURBAŞKANI TBMM ANAYASA M. BAKANLAR KURULU BAŞBAKAN D.Denetleme Kurulu HAKİMLER VE SAV.YÜK.KUR SEÇMEN BAKANLAR Yardımcı Kuruluşlar MGK- Danıştay-Sayıştay YARGITAY DANIŞTAY MERKEZİ YÖNETİM KURULUŞLARI A.YARGITAY İL İLÇE BUCAK BÖLGE YÖK A.Y.İDARE.M YEREL YÖNETİMLER TRT UYUŞMAZLIK M. BELEDİYELER İL ÖZEL İDARELERİ KÖYLER ATATÜRK KÜL. DİL TARİH Y.K Y.SEÇİM K. KİTLER SAYIŞTAY DEVLET TEŞKİLATI Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

12. SİYASİ YAPI • Yasama gücü TBMM aracılığıyla kullanılır. • TBMM genel oyla seçilen 550 milletvekilinden oluşur. • Seçme yaşı 18; milletvekili seçilme yaşı 25’ tir. • Genel seçimlerde seçim barajı %10’dur. • Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçimleri dört yılda bir yapılır. • Meclis, bu süre dolmadan seçimin yenilenmesine karar verebileceği gibi, Anayasada belirtilen şartlar altında Cumhurbaşkanınca verilecek karara göre de seçimler yenilenir. Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir. • Yenilenmesine karar verilen Meclisin yetkileri, yeni Meclisin seçilmesine kadar sürer. • Seçimle ilgili düzenleme ve denetleme yetkisi Yüksek Seçim Kurulu’na aittir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

13. SİYASİ YAPI • Seçim Sistemi: Nisbi temsilin d’Hondt yöntemi benimsenmiştir. Ayrıca genel seçimlerde ülke genelinde, ara seçimlerde seçim yapılan çevrelerin tümünde oyların %10’unu geçmeyen partiler milletvekili çıkaramazlar. • Siyasi Partiler: Siyasî partiler demokratik siyasî hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır. Vatandaşlar, siyasî parti kurma ve usulüne göre partilere girme ve partilerden ayrılma hakkına sahiptir. Parti üyesi olabilmek için on sekiz yaşını doldurmuş olmak gerekir. • Siyasî partiler önceden izin almadan kurulurlar ve Anayasa ve kanun hükümleri içerisinde faaliyetlerini sürdürürler. • Siyasî partilerin tüzük ve programları ile eylemleri, Devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve lâik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz; sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayamaz; suç işlenmesini teşvik edemez (Bu aynı zamanda yemin metninde yer alır). Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

14. TÜRK KAMU YÖNETİMİNİN YAPISI Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

15. YÜRÜTME • Yürütmenin başı Anayasaya göre Cumhurbaşkanıdır. Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir. • Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir. • Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde onu geçen siyasî partiler ortak aday gösterebilir. • Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

16. BAKANLAR KURULU VE BAŞBAKAN • Bakanlar Kurulu yürütme organının siyasi yönden sorumlu kanadıdır. Başbakan ve bakanlardan oluşan kolektif bir organdır. Başbakan başkanlık eder, gerekli görürse cumhurbaşkanı da başkanlık eder. • Başbakan TBMM üyeleri arasından cumhurbaşkanı tarafından atanır. • Bakanlar Başbakan tarafından seçilir, görevlerinin sona ermesi konusunda da başbakanın önerisi söz konusudur. • Bakanlar Kurulunun başkanıdır. Bakanlıklar arası işbirliği sağlar ve hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir. • Bakanların görevlerinin anayasa ve kanunlara uygun olarak yerine getirilmesini gözetmek ve düzeltici önlemler almakla yükümlüdür. • Bakanlarla arasında hiyerarşik bir ilişki yoktur. Fakat başbakan bakanların siyasi lideri konumundadır. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

17. BAKANLAR VE BAKANLIKLAR • Bakanlıklar merkezi yönetimin en önemli yapısıdır. Anayasaya göre bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilatı kanunla düzenlenir. • Bakanlıklar merkez örgütü ve ihtiyaca göre kurulan taşra ve yurtdışı teşkilatından oluşur. • Her bakanlığın başında bir bakan bulunur. Bakanların hem idari hem siyasi görevleri vardır. • Bakanlar başında bulunduğu bakanlığın en üst amiri olarak onu temsil eder. Bakanlık hizmetlerini mevzuata, hükümetin genel siyasetine uygun olarak yürütür. Bakanların siyasi, cezai ve mali sorumlulukları vardır. • Merkez örgütü, bakanlığın sorumlu olduğu hizmetlerin yürütülmesi, amaç ve politikaların tayini, koordinasyon, gözetim, izleme, denetim gibi görevleri yerine getirmek için ana hizmet birimleri, danışma ve denetim birimleri ile yardımcı birimlerinden oluşur. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

18. TAŞRA TEŞKİLATI • İl, merkezi yönetimin temel taşra birimidir. İllerin kurulması, kaldırılması, merkezlerin belirlenmesi kanunla olur. • İller hem merkezi yönetimden ayrı ve tüzel kişiliği olan bir yerel yönetim birimidir (il özel idaresi) hem de merkezi yönetimin taşradaki idari birimidir. • İlin idaresi vali, il müdürleri ve il idare kurulundan oluşur. • İlçe, il genel yönetiminin alt kademesidir. İlçenin başında kaymakam bulunur. Kaymakam ilçede hükümeti temsil eder. Vali gibi siyasi niteliği yoktur. İlçelerde kaymakam başkanlığında ilçe idare kurulu bulunmaktadır. • Bucak, coğrafya, ekonomi, güvenlik ve yerel hizmetler bakımından aralarında ilişki bulunan kasaba ve köylerden meydana gelen yönetim birimidir. Bucak; bucak müdürü, bucak meclisi ve bucak komisyonundan oluşur. • Bölge, Anayasanın 126 maddesi gereği Bakanlar Kurulu kararı ile bakanlıklara bağlı olarak taşra teşkilatında bölge müdürlükleri kurulabilir. Ancak bölge il gibi görev ve faaliyet alanı standart bir yönetim kademesi değildir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

19. MAHALLİ İDARELER • Anayasanın 123. maddesine göre idarenin kuruluş ve görevleri merkezden yönetim ve yerinden yönetim ilkesine dayanır. • Yerel yönetimler (mahalli idareler) il, belediye ve köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan kamu tüzel kişilikleridir. • Yerel yönetimlerin karar organları 5 yılda bir yapılan seçimlerle belirlenir. • Yerel yönetimlerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun bir şekilde kanunla düzenlenir. • Merkezi yönetimin yerel yönetimler üzerinde idari vesayet yetkisi bulunmaktadır. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

20. MAHALLİ İDARELER • İl Özel İdaresi; bir yerel yönetim birimi olup, il denilen idari coğrafyada faaliyet gösterir. İl Özel İdaresinin Organları; Vali, İl Genel Meclisi, İl Encümenidir. • Belediye; Nüfusu 5000 ve üzeri olan yerlerde belediye kurulabilir. İl ve ilçe merkezlerinde belediye kurulması zorunludur. Belediyenin organları, belediye başkanı, belediye meclisi ve encümeninden meydana gelir. • Nüfusu 750 000’den büyük olan ve sınırları içindeki en az üç ilçe veya ilk kademe belediyesi bulunan merkezlerde büyükşehir belediyesi kurulur. • Köy; Nüfusu 2000’in altında olan yurtlara köy denir. Zorunlu ve isteğe bağlı görevleri bulunmaktadır. Organları muhtar, Köy Derneği ve Köy İhtiyar Meclisidir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

21. HİZMET YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI Uzmanlık gerektiren bazı kamu hizmetlerinin karşılanması için kurulan ayrı kamu tüzel kişiliğine sahip üniversiteler, KİT’ler, barolar, oda ve borsalar ile düzenleyici ve denetleyici yapılara fonksiyonel yerinden yönetim kuruluşu denilmektedir. Bunlar; • Merkezi yönetimin hiyerarşik yapısına dahil değillerdir. • Tüzel kişilikleri, mal varlıkları ve bütçeleri vardır. • İdari ve mali özerkliğe sahiptirler. • Kanunla ya da kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulurlar. • İdarenin bütünlüğü ilkesi çerçevesinde idari vesayet denetimine tabidirler. • Genellikle tek amaçlı ve belirli işlevlerle sınırlı hizmet konuları vardır. • Amaçları kuruluş amaçları doğrultusunda kamu yararını gerçekleştirmektir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

22. YARGI • Türk yargı sistemi Kıt’a Avrupa’sına göre yapılanmış ancak ihtilallerle çift yargı sisteminden parçalı veya çoklu yargı sistemine geçmiştir. • Anayasaya göre Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay yüksek mahkeme olarak adlandırılmaktadır. Uyuşmazlık Mahkemesi, Yüksek Seçim Kurulu ile Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu da yargı gücünün önemli unsurları arasındadır. • Hâkimler, görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdanî kanaatlerine göre hüküm verirler. • Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz. • Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

23. YARGI GÜCÜ • Anayasa Yargısı: Anayasanın 11. maddesine göre kanunlar anayasaya aykırı olamaz. Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler ve bireysel başvuruları karara bağlar. • Adli Yargı: Olağan ve genel yargıdır. Diğer yargı kollarının görevine girmeyen davalara bakar. Kapsamı en geniş olan yargıdır. • İdari Yargı: İdari makamların idare hukuku alanındaki faaliyetlerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümlendiği yargı koludur. Kural olarak merkezi idare teşkilatı ve yerinden yönetim kuruluşlarının idari işlem ve eylemlerinden doğan davaların görüldüğü yargı koludur. • Askeri Ceza Yargısı: Askeri mahkemelerin askeri ceza yargısı alanındaki faaliyetleridir. • Askeri İdari Yargı: Askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan yargı koludur. • Uyuşmazlık Yargısı: Adlî, idarî ve askerî yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye yetkilidir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

24. TÜRKİYE’NİN ULUSLAR ARASI POZİSYONU Türkiye 13 Sosyal , 8 İktisadi, 2 Askeri, 6 Teknik ve 3 Spor olmak üzere toplam 32 uluslar arası kuruluşa üyedir. Bunların en çok bilinenleri; • Birleşmiş Milletler, İslam İşbirliği Teşkilatı • Kuzey Atlantik Anlaşması Teşkilatı (NATO) • Dünya Ticaret Örgütü, Uluslar arası Para Fonu (IMF) • Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa Konseyi, D-8, G-20 • Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO) • Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) • Karadeniz Ülkeleri Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Türkiye NATO’nun 2. Dünyanın 6. büyük askeri gücüne sahiptir. İslam İşbirliği Teşkilatı’nın genel sekreterliğini iki dönemdir bir Türk akademisyen yürütmektedir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

25. TÜRKİYE’DE KIRILMA NOKTALARI • Milli Mücadele • Saltanatın Kaldırılması • Cumhuriyetin İlanı • Hilafetin Kaldırılması • İnkılaplar • Şeyh Said ve Dersim İsyanları • Tek Parti Yönetimi • Çok Partili Hayata Geçiş • Askeri Darbeler ve Vesayet Rejimi Kurulması • Vesayetten Kurtulma Çabaları ve PKK Terörü Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

26. BÜYÜK BRİTANYA VE KUZEY İRLANDA BİRLEŞİK KRALLIĞI Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

27. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

28. ÜLKE BİLGİLERİ • Resmi Adı: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı • Kuruluş: Büyük Britanya (İngiltere ve İskoçya Krallıklarının Birleşmesi): 1707 • Yönetim Biçimi : Anayasal Monarşi (Meşruti Demokrasi) • Siyasi Yapı: Üniter/ Adem-i Merkeziyetçi • Devlet Başkanı: Kraliçe II. Elizabeth • Başbakan: David Cameron • Başkent: Londra • Nüfus :63,047,162 (22) • Yıllık nüfus artışı (%) : 0,6 • Yüzölçümü: 243.610 km² (80) • Bölgeler: İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

29. TARİHİ GELİŞİMİ • 9.YY’da çeşitli Anglosakson krallıklarının birleşmesiyle kuruldu. • 1066 Norman krallığı kuruldu. • İrlanda 1170-1200 arasında fethedildi. • Galler 1284’te İngiltere'nin egemenliğine girdi. • Fransa ile yapılan 100 yıl savaşları sonunda ada devleti oldu. • 1649-1660 yılları arasında cumhuriyetle yönetildi.1653-1658 yılları arasında tekrar krallığa dönüldü. • 1707 senesinde 2 krallık resmen birleşti. • 1801’den beri ülkenin adı büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı oldu. • 1922 senesinde İrlanda Cumhuriyeti kurulunca Birleşik Krallık bugünkü halini aldı. • 1931’de İngiliz Sömürge İmparatorluğu resmen dağıldı ve onun yerine İngiliz Uluslar Topluluğu kuruldu. • 1997’de başlayan yeniden yapılanma süreci 1999’da tamamlandı. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

30. SOSYO-EKONOMİK YAPI • Demografik yapı: İngiliz (%84), İskoçyalı (%8), Galli (%5), İrlandalı (%3) • Dini yapı: Hıristiyan %71.6, Müslüman%2.7, Hindu %1,Diğer%1.6, tanımsız %23.1 • İşgücü: 31,3 milyon kişi (2010) • İşgücünün sektörel dağılımı : %82,4 hizmetler, %8,1 imalat sanayi, %6,8 inşaat, %1,5 tarım, %1,1 maden ve enerji. • Fert Başına Milli Gelir: 36,600 $ (2011)-33. Sırada • GSYİH: 2.29 trillion $ (2011)-9. Sırada • İşsizlik oranı: %8.1 (2011)-97. Sırada • Okuma yazma oranı (%) : %99 • Yükseköğretim okul sayısı: 115 üniversite, 165 yüksek okul • Yüksek öğretimdeki öğrenci: 2 milyon • Zorunlu eğitim: 12 yıl Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

31. ANAYASA • İngiltere yazılı anayasası yoktur. • Temel hak ve özgürlükler Magna Carta (1215), ve Bill of Rights (1689) gibi tarihi bildirgelere dayanır. • Bu alanda en son yasal yapılanmaya Tony Blair hükümeti gitmiştir: 1998’de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni İngiliz hukuk sistemine katmıştır. • Devlet yapısı ise günümüzdeki şeklini alana kadar yüzyıllar boyu evrime uğrayan parlamenter monarşi sistemi üzerine kuruludur. • Seçim sistemi ve yasama organlarının işlevleri Reform Bildirgeleri ile belirlenir (ilki 1832’de sonuncusu ise 2000 yılında olmak üzere 10 kanun çıkarılmıştır). • Devletin üç temel organının yetkisinin yasal çerçevesini düzenleyen tek bir metin olmadığından dolayı, gerçek anlamda normativist bir hukuk sistemden bahsedemeyiz. • Yazılı bir anayasal metin olmamasına karşın, İngiliz devlet sisteminin genel esasları kanunlar, kanun gücünde olan mahkeme içtihatları ve anayasal görenekler tarafından şekillendirilmiştir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

32. YASAMA • İngilterede parlamento 2 kanatlıdır. Avam Kamarası 650 üyeli olup çoğunluk sistemine göre beş yılda bir yapılan genel seçimler ile belirlenir. Avam Kamarasının Lordlar Kamarasına üstünlüğü vardır. Seçme yaşı 18, seçilme yaşı 21’dir. • Lordlar Kamarası 780 üyeli olmakla beraber üye sayısı için kanunen belirlenmiş bir üst sınır yoktur. Bu üyeler seçilmiş siyasi parti temsilcisi lordlar, siyasi partilerle bağlantısı bulunmayan bağımsız lordlar, başpiskopos ve diğer dini temsilcilerden oluşur. Lordlar Kamarası üyelerinin sayısının 300’le sınırlandırılması ve %80’inin seçimle gelmesi konusunda tartışmalar sürmektedir. • İngiltere’de meclis egemenliği ilkesi gereği parlamento üstün güçtür ve O’nu denetleyecek bir organ yoktur. Hukuki açıdan yasama gücüne konulmuş hiçbir sınır yoktur. • 2010 tarihinde yapılan genel seçim sonuçlarına göre iktidarda olan Muhafazakar Parti 305, koalisyon ortağı Liberal Demokrat Parti 57, muhalefetteki İşçi Partisi: 255 ve diğer Partiler 31 milletvekili kazanmıştır. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

33. KANUN YAPMA • Yasalar çıkarılırken önce Avam Kamarası'nda ele alınır ardından Lordlar Kamarasında da ele alınır ve Kraliçenin onayı ile yürürlüğe konulur. • Taslak halindeki yasalara kanun tasarısı denir ve her vekil tarafından sunulabilir. Tasarılar genellikle ilgili bakan tarafından sunulur. • Yasa tasarıları Avam Kamarasındaki iki okuma sonunda komisyona sevk edilir. Komisyonlarda son şekli verilen tasarı raporlaştırılarak Avam Kamarasına gönderilir. 3. okumadan sonra oylanır ve daha sonra Lordlar Kamarasına gönderilir. Lordlar Kamarasından geçtikten sonra Tac’ın onayına gönderilir. • Lordlar Kamarasının vetoları sınırlandırılmış olmakla birlikte iki kere veto etmesi durumunda Avam Kamarası kanunu doğrudan Kraliçe’nin onayına gönderilir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

34. TAÇ • Kraliçe ülkenin değişmez devlet başkanı, yürütmenin başı, yasamanın ayrılmaz parçası, İngiltere kilisesinin, yasama, yürütme ve yargının başı ve silahlı kuvvetlerin başkomutanıdır. İngiliz Milletler Topluluğunda Kanada ve Avustralya gibi 15 ülkeye genel vali atama yetkisine sahiptir. • Kralın şahsı ulusal birliğin sembolüdür. Parlamento üyeleri, hakimler, askerler, kilise yöneticileri hep Taca yemin ederler. Hükümdarlık, cinsiyet farkı gözetmeksizin, sadece kan bağı ile ebeveynlerden çocuklara geçer. • Kraliçe iktidardaki hükümetin politikasını izler. Siyasi sorumluğu yoktur, kraliçenin yaptığı işlerden başbakan sorumludur. Yasaları veto yetkisini 170’den beri kullanmamıştır. Ancak kral tamamen kabine sözüyle hareket etmez. • Kraliçenin Görevleri: • Acil durumlarda parlamentonun toplantıya çağırılması, • Parlamento seçimlerinin olağanüstü durumlarda uzatılması, • Parlamento açılışlarında Taç nutkunun okunması, • Kanunların tasdik edilmesi, • Başbakanın atanması, • Hükümet teklifi ile önemli görevlere atama yapılması, • Lord unvanı verilmesi, • Mahkumlara af yetkisi. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

35. YÜRÜTME • İngiltere’de yürütme gücü Kraliçe ve hükümetten meydana gelir. Tüm yetkilerin hükümet elinde olması sebebiyle ikili yapı kuvvetli değildir. • İngiltere’de yürütme; Taç, Özel Konsey, Bakanlar Kurulu, Başbakan ve Kabine ile Kamu Yönetiminden meydana gelir. • İngiltere’de parlamenter hükümet sistemi uygulanmakta olup, hükümet Parlamentonun denetimindedir. Avam Kamarası’nın güvensizlik oyu vermesi ile Hükümet istifa eder. • İngiliz yürütme sisteminin en önemli kişisi başbakandır. En fazla oyu alan siyasi parti liderini Kraliçe hükümeti kurmakla görevlendirir. Parlamentodan güvenoyu alan parti liderini Kraliçe başbakan olarak görevlendirir. Kabine üyelerini Başbakanın önerisi üzerine Kraliçe atar. Başbakan Avam Kamarası’ndan, Kabine bakanları ise Parlamentonun iki kamarasından seçilir. • Yürütmenin en geniş halkasını Özel Konsey oluşturur. Konseyin Kraliçe tarafından atanan 400 üyesi vardır. Yaşayan bütün kabine üyeleri konseyin üyesidir. • Özel Konseyde çekirdek bir ofis yürütme işin Kraliçe nezaretinde ve ilgili bakanın sorumluluğunda yürütür. Alınan kararlar hükümete tavsiye niteliğindedir. İngiliz Milletler Topluluğundan gelen talepler burada değerlendirilir ve karara bağlanır. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

36. BAKANLAR KURULU • İngiltere’de yürütmenin ikinci halkasını Bakanlar Kurulu oluşturmaktadır. Bakanlar kurulu, yürütme sürecinde aktif rol alan bakan ve bakan yardımcılarından oluşan, yaklaşık 80 üyesi bulunan bir yapıdır. Başbakanla birlikte Bakanlar Kurulu’nda dört tür ayrı düzeyde bakan vardır. • Birincisi kabine üyesi olan bakanlar (devlet sekreteri) olup sayıları 20 civarındadır. Hepsi kabineyi oluşturur. • İkincisi, kabine üyesi olmayan bakanlar olup sayıları 30 civarındadır. Kabine üyesi olmayan bakanlar genellikle sorumluluk alanları çok kapsamlı olan büyük bakanlıkların belirli bölümlerini yönetirler. • Diğerleri ise devlet bakanı olarak adlandırılan bakanlar ile kıdemsiz bakan veya devlet müsteşarı olarak adlandırılan, kabine üyesi bakanların parlamento ile ilişkilerini yürüten bakan yardımcılarıdır. Bunlar parlamento üyesidir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

37. BAŞBAKAN VE KABİNE • İngiltere’de yürütmenin üçüncü ve en kuvvetli halkası, güçlü iktidar modelinin temel öğeleri olarak başbakan ve onun seçtiği bakanlardan oluşan kabinedir. Bakanlar, başbakanın önerisi üzerine kraliçe tarafından atanırlar. Başbakan aynı zamanda Hazine Birinci Lordu ve Kamu Yönetimi Bakanı sıfatlarını da taşır. • Hükümetin ve kabinenin başı olan başbakan, hükümetin genel politikalarının belirlenmesinde kilit konumdadır. Başbakan kraliçeye önerilerde bulunan yegane kişi olarak, kraliçenin yetki ve sorumluluklarını da yüklenmektedir. Başbakan aynı zamanda kraliçeye görüş bildirerek genel seçime gidilmek üzere parlamentonun dağıtılmasını sağlayabilir. • Yürütme gücünü başbakan ve kabine elinde bulundurur. Kabine hükümet içinde dar çerçeveli bir organdır. 20-22 bakandan meydana gelir. Kabinede başbakan, hükümet sekreterleri, yargının başı, Avam ve Lordlar Kamarası başkanları bulunur. Ülkenin genel politikasını belirler. Avam kamarasına karşı siyasal yönden sorumludur. • Kabine haftada bir kez toplanır, toplantılar gizlidir. Alınan kararlarda ortak sorumluluk esastır. • Başbakanın çalışmalarına yardımcı olmak üzere “Başbakanlık Ofisi” bulunmaktadır. Etkili bir kurum olan ofis aynı zamanda hükümet sözcülüğü görevini de yerine getirir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

38. BAKANLIKLAR • İngiltere’de bakanlık için “Office, Ministery ve Department” olmak üzere üç farklı kavram kullanılmaktadır. Eski bakanlıklar a genellikle “Ofis” yeni kurulan bakanlıklara ise “Departman” denilmektedir. Geleneksel devlet işlerini yüklenmiş bakanlıklardan “Dışişleri, İçişleri ve Hazine Bakanlığı yönetim yapısında merkezi bir öneme sahiptir. • Devlet sekreterliklerinde (bakanlık) sayısı birden fazla olan bakan yardımcılıkları bulunur. Bunlar devlet bakanı, bakan yardımcısı veya müsteşar olarak görev yaparlar. Bunların altında müsteşarlar ve diğer bürokratlar bulunur. Ayrıca bakanların siyasi danışmanları ile danışma kurulları bulunmaktadır. • Hükümete yürütme faaliyetinde Whitehall denilen uzmanlaşmış bir bürokratik yapı hizmet sunar. Kurumun kanunla belirlenen bir sayısı olmamakla birlikte 25 civarında olup, ülke genelinde örgütlenmiştir. Kamu hizmetlerinde koordinasyon ve personel denetimi yaparlar. • Ulusal ve bölgesel düzeyde, bakanlardan bağımsız olarak faaliyet gösteren ancak bakanların işlem ve eylemlerinden nihai olarak sorumlu olduğu yaklaşık 1000 civarında bakanlık dışı kamu örgütleri bulunmaktadır. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

39. TAŞRA TEŞKİLATI • İngiltere’de Türkiye’de olduğu gibi merkezi yönetime bağlı il ve ilçelerden oluşan bir taşra örgütlenmesi mevcut değildir. Fakat her bakanlık kendi hizmet alanını, bölge ya da daha alt düzeylerde örgütlendirmiştir. • İngiltere’de 1994’te dokuz adet “Bölge Yönetimi” kurulmuştur. Bunların temel işlevi, yerel toplulukların ihtiyaçlarına yönelik hükümetin etkili politika geliştirmesini destek sağlamaktır. 1998 yılında Bölge kalkınma Ajansları Yasası ile birlikte sekiz adet Bölge Kalkınma Ajansı ve Bölgesel kurullar oluşturulmuştur. Yasa ile bu ajanslara ulaştırma, çöp, konut,turizm ve kültür gibi çok farklı hizmet alanlarına yönelik bölgesel stratejileri belirleme görevi verilmiş ve bu kurumların finansmanı merkezi yönetim tarafından karşılanmıştır. • İngiltere’de Türkiye’deki gibi kapsayıcı valilik yoktur, valilikler fonksiyonel statüdedir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

40. YEREL YÖNETİMLER • İngiltere’de yerel yönetimler 1. kademe İl, 2. kademe Bölge, 3. kademe Köy Yönetimi’nden oluşmaktadır. • 1. Country (İller): Yerel yönetim birimlerinin ilk kademesi ve en genişi olan il, coğrafi alanda belli sınırlara sahip bir ili değil, yerel yönetim anlamında idari ili ifade etmektedir. İller birinci kademe yerel yönetim birimleri olarak, sadece metropoliten olmayan alanlarda mevcuttur. • 2. District (Bölge): İller içerisinde yer alan ve belli ölçülere göre bölünerek oluşturulmuş alt kademe yerel yönetim birimleridir. İngiltere ve Galler’de kurulmuş olan iller, 369 bölgeye bölünerek ikinci kademe yönetimler olan bölge meclisleri şeklinde düzenlenmiştir. • 3. Parishes (Köyler): Bölgeler içerisinde yer alan ve 200’den fazla seçmene sahip küçük yerleşim bölgelerinde yerel hükümetin en küçük idari birimidir. Köylerin büyük kısmının meclisleri olup, yerel hizmetleri bu meclis eliyle yürütmektedir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

41. YEREL YÖNETİMLER • Büyük Londra Yönetimi: Londra Büyükşehir bölgesinde halk tarafından seçilen bir belediye başkanı ve büyükşehir meclisi bulunur. Londra Büyükşehir bölgesi 19 beldeye bölünmüştür. Büyükşehir yönetimi, Londra’nın tümünü ilgilendiren genel nitelikteki sorunlar hakkında liderlik yapan, plân hazırlayan, Londra’daki belediyeler arasında koordinasyon sağlayan stratejik bir yerel yönetim birimidir. • İskoçya’da Yerel Yönetimler: İskoçya’da1996 yılında yapılan düzenlemeyle “Region” adı altında, tek kademeli bir yönetim sistemi kurulmuştur. İskoçya’da 31 adet region bulunmaktadır. Regionların yapısı ve işleyişleri county’lerle parallellik göstermektedir. • Galler’de Yerel Yönetimler: Galler’de 22 adet ilk kademe yönetimi bulunmaktadır. Galler’de, İskoçya’da kurulan departmanların emsalleri faaliyet göstermektedir. • Kuzey İrlanda’da Yerel Yönetimler: Yerel yönetim teşkilatı, 29 Vilayet, 5 Şehir, 75 İlçe ve 5 Kaza Konseyinden (Belediye Meclisi) oluşmaktadır. Meclis üyeleri, beş yılda bir yapılan yerel seçimlerle belirlenmektedir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

42. YEREL YÖNETİMLER • Yerel yönetimlerde karar verme yetkisi seçilmiş üyelerden oluşan yerel meclislerde bulunmaktadır. Meclis üyeleri tek dereceli seçimle dört yıllığına seçilmektedirler. • Yerel yönetimlere belli alanlarda vergi toplama ve harcama yetkisi tanınmıştır. Bunun yanında, merkezi yönetimden de genel amaçlı yardım almaktadırlar. • Yerel yönetimler üzerinde merkezi yönetimin idari ve mahkemelerin adli denetimleri bulunmaktadır. Bu açıdan yerel yönetimlerin özerkliği sadece kendilerine ayrılan alanda kural koyma ve iş yapabilme ile sınırlı ölçüde bir özerklik olmaktadır. • Yerel yönetimler arasında hiyerarşik bir ilişki bulunmamaktadır. Ancak, kanunların belirlediği iş bölümüne göre işbirliği içinde görev yapmaktadırlar. • Yerel yönetimler tamamen merkezi parlamentonun yasalarla oluşturduğu kurumlardır ve parlamento bunların sınırlarını değiştirmeye hatta tamamen ortadan kaldırmaya yetkili bulunmaktadır. • Yerel yönetimler kanunla kendilerine verilmeyen bir işi üstlendiklerinde mahkeme bunu durdurabilmekte, kanunlarla kendilerine verilen işleri yürütmekte başarısız olurlarsa bu konu mahkemeye götürülebilmektedir. • Yerel yönetimler iç işleyişlerini, görev ve hizmetlerini büyük ölçüde kendileri belirlerler. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

43. YEREL YÖNETİMLERİN YAPTIĞI HİZMETLER • Koruyucu Hizmetler: Polis hizmetleri, itfaiye ve tüketicinin korunması ile ilgili hizmetler. • Çevre ve Altyapı Hizmetleri: Çevre sağlığının korunması trafik ve ulaştırma konut hizmetleri ve genel imar plânlarının hazırlanmasını kapsamaktadır. Bu görevler il, bölge ve metropoliten meclisler tarafından paylaşılır. • Eğitim, Sağlık ve Sosyal Hizmetler: Yerel yönetimlerin görev alanlarındaki bir kısım görevler merkezi yönetime bölgesel özerk kuruluşlara ve gönüllü kuruluşlara devredilmiş. Bir kısmı alt kademelere verilmiş, bir kısmı da tamamen özelleştirilmiştir. Yapılan bu düzenlemeler sonucunda yerel yönetimler, doğrudan is yapan değil, isi veren ve sınırları dâhilinde iş yapan özel veya kamusal otoriteleri izleyen, denetleyen, bunlarla işbirliği yapan kuruluşlar haline getirilmişlerdir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

44. YEREL YÖNETİMLERİN GELİR KAYNAKLARI • Vergi Gelirleri: Mülkiyet esasına göre doğrudan mahalli idarelerce toplanır. • Hükümet Yardımları • Amaçlı Yardımlar: Merkezi yönetimce yapılan yardımlardır. • Genel Amaçlı Yardımlar: Yerel yönetimler arasında mali standardın sağlanması amacıyla yapılan yardımlardır. • Proje Karşılığı Yapılan Yardımlar: Yerel Yönetimlerin çevre, konut, kentleşme ve kamu esenliğinin sağlanması amacıyla yaptıkları projeleri hayata geçirmek için verilmektedir. • Tek Tip İş Vergileri: Ticari ve sanayi tipi gayri menkuller üzerinden alınan ticari kazanç vergisidir. • Diğer Gelirler Kalemi:Yerel yönetimlerin verdikleri hizmetler karşılığında aldıkları harçlar ve resimler ile borçlanmalar, satışlar özel finansal girişimler , kurum mallarının yönetimlerinden elde edilen gelirlerdir. • İngiltere mahalli idareleri oldukça geniş bir gelir kaynağına sahip olmasına karşın harcamalarda oldukça sıkı bir merkezi denetim bulunmaktadır. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

45. YARGI • İngiltere'de Anglo-Sakson hukuk sistemi vardır. Bu sebeple kamuya ilişkin davalar için ayrı bir mahkeme bulunmaz. • İngiltere hukuk sistemi ceza hukuku ve medeni hukuk olmak üzere iki başlıkta incelenebilir. • Ceza hukukunu ilgilendiren pek çok dava yerel Sulh Hukuk Mahkemelerinde ele alınır. Ağır cezayı gerektiren durumlarda davalar yerel Sulh Hukuk Mahkemeleri tarafından Ağır Ceza Mahkemelerine aktarılır. Medeni hukuku ilgilendiren bazı konular Londra’daki Yüksek Mahkemeye taşınır. • Temyiz Mahkemelerinin ceza hukuku birimi ve medeni hukuk birimi olmak üzere iki birimi bulunmaktadır. • Lordlar Kamarası’nın temyiz yetkisi 2009 yılında kaldırılarak temyiz başvurusunun iletileceği en yüksek organ olarak Yüksek (Temyiz) Mahkemesi (12 Lord üyeli) kurulmuştur. Ayrıca, AB hukuku ile ilgili konularda temyiz başvuruları Avrupa Adalet Divanı’na iletilebilmektedir. • İngiltere mahkemelerinde jüri ve ombudsmanlık sistemi vardır. Jüri 12 (İskoçya'da 15) kişiden oluşmaktadır. • 5.000 Sterlinden daha düşük davalar “Basit Davalar Kanunu”na tabidir. Taraflar avukat tutmadan mahkeme masraflarını karşılayarak kendilerini savunabilir. İngiltere'de avukatlık ücretleri hayli pahalıdır. • 5.000 ila 15.000 Sterlin arası davalar yerel mahkemelerde görülür. Bedeli daha yüksek olan hukuk davaları yüksek mahkemelerde açılabilir. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

46. ULUSLAR ARASI İLİŞKİLER • Cemiyeti Akvam -Milletler Cemiyeti-(İsviçre; 1920-1946) kurarak bu yolla 2. Dünya savaşına kadar en etkili uluslararası güç olmuştur. • İngiliz Milletler Topluluğunu (Commonwealth) kurarak eski sömürgeleri üzerindeki kontrolünü devam ettirmiştir. • Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi daimi üyeliği ile Dünya siyasetindeki gücünü korumaya çalışmaktadır. • 80 civarında uluslar arası kuruluşa üyeliği vardır. Pek çok uluslar arası kuruluşta etkili yönetim pozisyonlarına sahiptir. • Osmanlı Devleti’nin dağılmasında en etkili unsur olmuştur. • Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasında Lozan’ı istediği şekilde dikte etmiştir. • Türkiye’nin petrol sahalarından uzak tutulması ile ekonomik olarak zaafını ve dışa bağımlı kalmasını sağlamıştır. • Arapları sömürü alanlarına göre parçalayıp içine İsrail’i kurdurarak siyasi kargaşa, çekildiği sömürgelerde bıraktığı ihtilaf noktaları ile kriz alanları bırakmıştır. • Nükleer güce sahip, dünyanın 5. büyük askeri gücüdür. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

47. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ

48. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

49. ÜLKE BİLGİLERİ Yüzölçümü: 9.826.630 km² (3.sıra) Nüfus: 313.847.465 (2012) (3. sıra) Bağımsızlık: 4 Temmuz 1776 Siyasi Sistem: Başkanlık Seçimler: Başkan 4, Temsilciler Meclisi 2, Senato 6 yılda bir seçilir. Yönetim biçimi: Federal Cumhuriyet Başkent: Washington DC Başkan: Barack Hussein Obama (4 Kasım 2008) Seçim Sonuçları: 4 Kasım 2008 tarihindeki başkanlık seçimlerinde Demokrat Parti adayı Obama seçimi kazanmıştır. Bayrak:Bayrağının üzerinde bağımsızlıklarını sağlayan kolonileri simgeleyen kırmızı ve beyaz toplam 13 çizgi ile, eyalet sayısını simgeleyen 50 yıldız vardır. Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.

50. ABD’NİN TARİHİ GELİŞİMİ • 1492-Keşif (Kristof KOLOMB) • 4 Temmuz 1776 bağımsızlığını İngiltere’den kazanması • 1786 13 eyalet tarafından anayasal cumhuriyet olarak ilan edilmesi • 1845’te Meksika ile savaş • 1861-1865 Kuzey-Güney arasında iç savaş • İkinci Dünya Savaşı sonrasında Süper güç haline dönüştü. • Soğuk savaş döneminde Batı Bloğunun liderliğini üstlendi. • 1952 Kore, 1967-76 Vietnam Savaşları • 1990 Kuveyt Savaşı • 11 Eylül (2001) Saldırısı Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.