Sprawa wymiaru podatku przy samowymiarze

1. Sprawa wymiaru podatku przy samowymiarze

2. Samowymiar - pojęcie (1) Nie jest wymagane uprzednie władcze działanie organu podatkowego (organ wkracza władczo tylko w celu weryfikacji prawidłowości samowymiaru) Wymiaru dokonuje podatnik Formą wymiaru jest deklaracja podatkowa, w której podatnik wykazuje kwotę podatku do zapłaty

3. Samowymiar - pojęcie (2) • w Polsce samowymiar dominuje - niewielka ilość zobowiązań wymierzanych decyzyjnie • w systemie samowymiaru rośnie rola kontroli podatkowej, a postępowanie podatkowe - choć jego celem jest wymiar podatku - posiada swój przedmiot tylko w przypadku nieprawidłowego samowymiaru, a więc również ma charakter sui generis kontrolny (przy wymiarze decyzyjnym organ odpowiada za wymiar, w związku z czym prowadzi postępowanie dowodowe z własnej inicjatywy, gdyż leży to również w jego interesie) • przekształcenie funkcji administracji podatkowej z kompetencji wymiarowych na kompetencje do kontroli

4. Formy prawne samowymiaru • Deklaracja korygująca z urzędu (art. 274 Op.) • Powstanie obowiązku podatkowego (art. 4 Op) • Deklaracja (art. 21 par. 2 Op) • Autokorekta (art. 81 lub art. 274 par. 1 pkt 2 Op) • Decyzja określająca • (art. 21 par. 3 Op.)

5. Sprawa podatkowa przy samowymiarze • to wymiar o charakterzewtórnym - dokonywanyprzez organ podatkowyjakokonsekwencjaniewywiązaniasię z obowiązkuwymiaruprzezpodmiot, naktóryprzepisynakładajątakiobowiązek • od wydaniadecyzjinie jest uzależnionyobowiązekzapłatyzobowiązaniawymierzonego w tejdecyzji • wymiarnastępujezatemnietylko w trybiejurysdykcyjnegopostępowaniapodatkowego(może być dokonywany również przezpodatnika) – wymiar selektywny (nie dokonuje się go w każdym przypadku powstania obowiązku podatkowego) • wymiar jest związany z weryfikacjąprawidłowościsamowymiaru(jest obligatoryjny w przypadku ustalenia, że samowymiar był nieprawidłowy)

6. Decyzja określająca a termin płatności Termin złożenia deklaracji i termin płatności ODSETKI!!!!! Faktyczne złożenie deklaracji i zapłata kwoty w niej wykazanej Zapłata zaległości wynikającej z decyzji ustalającej 30 kwietnia 2012 31 stycznia 2013

7. Postępowanie podatkowe a inne procedury podatkowe - przy samowymiarze • kontrola • podatkowa • wszczęcie • postępowania • podatkowego • niezłożenie • deklaracji • czynnościsprawdzające • powstanie • obowiązku • podatkowego • wszczęcie • postępowania • podatkowego • złożenie deklaracji z wykazanym podatkiem do zapłaty • czynnościsprawdzające • decyzjatzw. określająca • (art. 21 § 3 Op) lub o umorzeniu • (art. 208 § 1 Op) • kontrola • podatkowa • ten diagram nie uwzględnia dopuszczalności złożenia autokorekty

8. Czynności sprawdzające • procedurauregulowana w dziale V Ordynacjipodatkowej • odrębnaprocedura od kontrolipodatkowejorazod postępowaniapodatkowego • najczęściejpoprzedzakontrolęlubpostępowaniepodatkowe • niestosujesięzasadogólnychpostępowaniapodatkowego (stosujesię je i w postępowaniupodatkowym, i w kontrolipodatkowej) ➞ ograniczeniegwarancjiprocesowych ➞ obniżonestandardyczynnościsprawdzających

9. Cel czynności sprawdzających Art. 272 Op: „Organy podatkowe pierwszej instancji, z zastrzeżeniem art. 272a, dokonują czynności sprawdzających, mających na celu: 1)   sprawdzenie terminowości: a)  składania deklaracji, b)  wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów; 2)   stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów wymienionych w pkt 1; 3)   ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami”.

10. Cel czynności sprawdzających (2) • ograniczony cel czynności sprawdzających ➞ ani nie jest to wymiar, ani pełna kontrola wymiaru (jak w przypadku kontroli podatkowej), choć występują elementy występujące w toku kontroli lub postępowania podatkowego • zasadniczo tylko kontrola o charakterze formalnym (sprawdzanie, czy podatnik złożył deklarację ➞ § 1, sprawdzenie, czy deklaracja została wypełniona zgodnie z zasadami jej sporządzania ➞ § 2) • poza zakresem czynności sprawdzających zasadniczo pozostaje badanie prawidłowości wymiaru ➞ cel, o którym mowa w § 3, jest realizowany tylko w zakresie, w jakim przepisy regulujące postępowanie dowodowe w czynnościach sprawdzających umożliwiają przeprowadzenie dowodów (art. 275-276 Op) lub żądanie wyjaśnień (art. 274a § 2 Op); jednak ustalenie stanu faktycznego jest ograniczone do przypadków wyraźnie wskazanych w przepisach o czynnościach sprawdzających

11. Czynności sprawdzające - forma zakończenia i jego konsekwencje (1) • wezwanie do udzielenia wyjaśnień w sprawie niezłożenia deklaracji • podatnik wyjaśnia, że nie dopełnił obowiązku • podatnik wyjaśnia, że nie miał tego obowiązku • organ nie uznaje tych wyjaśnień • złożenie deklaracji korygującej • organ uznaje te wyjaśnienia- brak kontroli lub postępowania • wszczęcie kontroli lub postępowania

12. Czynności sprawdzające - forma zakończenia i jego konsekwencje (2) • wezwanie do udzielenia wyjaśnień w związku z wątpliwościami • co do rzetelności deklaracji • podatnik wyjaśnia, że w istocie dane w deklaracji są nierzetelne • podatnik wyjaśnia, że wątpliwości organu są nieuzasadnione • złożenie deklaracji korygującej • organ nie uznaje tych wyjaśnień • organ uznaje te wyjaśnienia- brak kontroli lub postępowania • wszczęcie kontroli lub postępowania

13. Czynności sprawdzające - forma zakończenia i jego konsekwencje (3) • sprawdzenie • uprawnienia do ulgi • brak dokumentów • przedstawienie tych dokumentów przez podatnika organowi podatkowemu • organ stwierdza, że dokumenty przedstawione przez podatnika nie są wystarczające • złożenie deklaracji korygującej • organ stwierdza, że dokumenty potwierdzają prawo do ulgi- brak kontroli lub postępowania • wszczęcie kontroli lub postępowania

14. Kontrolapodatkowa • w ramachkontrolipodatkowej jest dopuszczalneprowadzenietychsamychdowodów, któremogąbyćprowadzone w tokupostępowaniapodatkowego; w tymrównieżdowodu z ksiągpodatkowych (ten samzakrespostępowaniadowodowego, co w przypadkupostępowaniapodatkowego) • większyniż w postępowaniupodatkowymzakresuprawnieńkontrolujących (art. 286-287 Op, np. wstęp do budynków, do dokumentów) • forma zakończenia to protokół z kontroli (nie decyzja – kontrola podatkowa nie jest instrumentem wymiaru podatku)

15. Konsekwencje kontroli podatkowej (1) • kontrola podatkowa nie kończy się wymiarem podatku (protokół nie jest formą wymiaru podatku) • w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości: - nie wystarczy ich ujęcie w protokole kontroli - konieczny jest wymiar (korekta deklaracji albo decyzja tzw. określająca)

16. Konsekwencje kontroli podatkowej (2) • wszczęcie • postępowania • podatkowego • korekta • deklaracji • protokół • kontroli, w którym • stwierdzono • nieprawidłowości • korekta • deklaracji • uwzględniająca • wszystkie ustalenia • kontroli

17. Korekta deklaracji po kontroli • Art. 81b Op: „§ 1. Uprawnienie do skorygowania deklaracji: 1)   ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej - w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą; 2)   przysługuje nadal po zakończeniu: a)  kontroli podatkowej, b)  postępowania podatkowego - w zakresie nieobjętym decyzją określającą wysokość zobowiązania podatkowego. § 2. Korekta złożona w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 1, nie wywołuje skutków prawnych. § 3. (uchylony)”. • Korekta deklaracji w czasie trwania kontroli podatkowej jest nieskuteczna.

18. Korekta deklaracji po kontroli (2) • „Korzyści” dla podatnika z korekty deklaracji po kontroli podatkowej: - wyłączenie odpowiedzialności karnej skarbowej (art. 16a Kks) - odsetki za zwłokę podlegają zapłacie w pełnej wysokości

19. Korekta deklaracji po kontroli (3) • Złożenie korekty deklaracji: • skutkuje obowiązkiem podatku wykazanego w deklaracji korygującej (art. 21 § 2 Op) • uniemożliwia wszczęcie postępowania podatkowego - w przypadku uwzględnienia wszystkich ustaleń kontroli (art. 165b Op) • uniemożliwia kwestionowanie ustaleń kontroli • nie wyłącza kolejnej korekty deklaracji, w której podatnik „wycofa” się z korekty uwzględniającej ustalenia kontroli

20. Wszczęcie postępowania podatkowego po kontroli podatkowej • Art. 165b Op: § 1. W przypadku ujawnienia przez kontrolę podatkową nieprawidłowości co do wywiązywania się przez kontrolowanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego oraz niezłożenia przez podatnika deklaracji lub niedokonania przez niego korekty deklaracji w całości uwzględniającej ujawnione nieprawidłowości, organ podatkowy wszczyna postępowanie podatkowe w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej, nie później niż w terminie 6 miesięcy od zakończenia kontroli. § 2. Przepisu § 1 nie stosuje się w przypadku, gdy złożone przez kontrolowanego wyjaśnienia lub zastrzeżenia do protokołu kontroli zostały w całości uwzględnione przez kontrolujących. § 3. W przypadku, o którym mowa w § 1, postępowanie podatkowe może być wszczęte także po upływie 6 miesięcy od zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli: 1)   podatnik dokona ponownej korekty deklaracji, w której nie zostaną uwzględnione nieprawidłowości ujawnione w kontroli podatkowej; 2)   organ podatkowy otrzyma informacje od organów podatkowych lub od innych organów, uzasadniające wszczęcie postępowania podatkowego.

21. Wszczęcie postępowania podatkowego po kontroli podatkowej (2) • art. 165b Op - przedawnienie prawa do wszczęcia postępowania podatkowego w przypadku: • jego niewszczęcia po upływie 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli, o ile: • w kontroli ujawniono nieprawidłowości • kontrolowany nie złożył deklaracji korygującej uwzględniającej wszystkie ustalenia kontroli • przedawnienie tego rodzaju nie znajduje zastosowania w przypadku, gdy w kontroli nie ujawniono nieprawidłowości - wówczas można wszcząć postępowania podatkowe, zaś przepisy nie przewidują w tym zakresie żadnych ograniczeń czasowych (art. 165b Op nie można interpretować rozszerzająco - co do zasady organ podatkowy może wszcząć postępowanie podatkowe)

22. Kolejność podejmowania procedur - formalna dopuszczalność • obowiązek złożenia deklaracji • czynnościsprawdzające • kontrola podatkowa • postępowaniepodatkowe

23. Kolejność podejmowania procedur - jak powinna zostać zastosowana • obowiązek złożenia deklaracji • czynnościsprawdzające • kontrola podatkowa • postępowaniepodatkowe

24. Sposóbwszczęciapostępowania podatkowego Art. 165. § 1. Postępowaniepodatkowewszczynasięnażądaniestronylub z urzędu. § 2. Wszczęciepostępowaniaz urzędunastępujew formiepostanowienia. § 3. Datąwszczęciapostępowanianażądaniestrony jest dzieńdoręczeniażądaniaorganowipodatkowemu, z zastrzeżeniem art. 165a. § 3a. O wszczęciupostępowanianawniosekjednejzestron organ podatkowyzawiadamiawszystkiepozostałeosobybędącestroną w sprawie. § 3b. Datąwszczęciapostępowanianażądaniestronywniesionezapomocąśrodkówkomunikacjielektronicznej jest dzieńwprowadzeniażądania do systemuteleinformatycznegoorganupodatkowego. § 4. Datąwszczęciapostępowania z urzędu jest dzieńdoręczeniastroniepostanowienia o wszczęciupostępowania.

25. Niedopuszczalność wszczęcia postępowania wymiarowego „na wniosek” Wyrok WSA w Warszawie z dnia 23 lipca 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 380/10: „ Podstawowedlarozstrzygnięcianiniejszejsprawybyłoustalenie, czyistniejeprzepismaterialnoprawnydającySkarżącejpodstawę do żądaniawszczęciapostępowaniapodatkowego. Sądrozpoznającysprawępodzielawyrażany w doktrynieprawaadministracyjnegopogląd, zgodnie z którym art. 165 o.p. niestanowisamoistnejpodstawywszczęciapostępowaniapodatkowego” tylko w przypadku, gdyprzepisywyraźniedopuszczająwszczęcie „nawniosek” jest onodopuszczalne - np. art. 21a Op

26. Wymiardecyzjąkorygującysamowymiar - przesłankiwszczęciapostępowania - taksamojak w sprawiewymiarowejprzywymiarzedecyzyjnym, tj.: - niezostałyuregulowane w przepisach o wszczęciupostępowaniapodatkowego - dlapostanowienia o wszczęciupostępowaniapodatkowegonieprzewidzianowymaganiauwzględnienia w jegouzasadnieniuprzesłanekwszczęcia - postępowanie to powinnozostaćwszczęte w każdymprzypadku, gdy organ podatkowystwierdziokoliczności, wskazującenapowstanieobowiązkupodatkowego, które nie znalazło odzwierciedlenia w samowymiarze (ten: albo nie został dokonany albo był nieprawidłowy)

27. Przesłanki wszczęcia postępowania wymiarowego (nieuregulowane w przepisach)

28. Termin wszczęcia postępowania Art. 165b Op § 1. W przypadku ujawnienia przez kontrolę podatkową nieprawidłowości co do wywiązywania się przez kontrolowanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego oraz niezłożenia przez podatnika deklaracji lub niedokonania przez niego korekty deklaracji w całości uwzględniającej ujawnione nieprawidłowości, organ podatkowy wszczyna postępowanie podatkowe w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej, nie później niż w terminie 6 miesięcy od zakończenia kontroli. § 2. Przepisu § 1 nie stosuje się w przypadku, gdy złożone przez kontrolowanego wyjaśnienia lub zastrzeżenia do protokołu kontroli zostały w całości uwzględnione przez kontrolujących. § 3. W przypadku, o którym mowa w § 1, postępowanie podatkowe może być wszczęte także po upływie 6 miesięcy od zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli: 1) podatnik dokona ponownej korekty deklaracji, w której nie zostaną uwzględnione nieprawidłowości ujawnione w kontroli podatkowej; 2) organ podatkowy otrzyma informacje od organów podatkowych lub od innych organów, uzasadniające wszczęcie postępowania podatkowego.

29. Przedmiot postępowania wyjaśniającego okolicznościprawnierelewantnedlapowstaniaobowiązkupodatkowegoorazdanekoniecznedlaustaleniawysokościzobowiązaniapodatkowego przesądzają o tymprzepisymaterialnegoprawapodatkowego powinnyzostaćustaloneprzywykorzystaniudowodów (opodatkowanienatzw. zasadachogólnych)

30. Przedmiot postępowania wyjaśniającego - szacowanie Art. 23 Op: § 1. Organ podatkowyokreślapodstawęopodatkowania w drodzeoszacowania, jeżeli: 1)   brak jest ksiągpodatkowychlubinnychdanychniezbędnych do jejokreślenialub 2)   danewynikające z ksiągpodatkowychniepozwalająnaokreśleniepodstawyopodatkowania, lub 3)   podatniknaruszyłwarunkiuprawniające do korzystaniazezryczałtowanejformyopodatkowania. § 2. Organ podatkowyodstąpi od określeniapodstawyopodatkowania w drodzeoszacowania, jeżelidanewynikające z ksiągpodatkowych, uzupełnionedowodamiuzyskanymi w tokupostępowania, pozwalająnaokreśleniepodstawyopodatkowania.

31. Przedmiotpostępowaniawyjaśniającego–szacowanie (2) Art. 23 Op: § 3. Podstawęopodatkowaniaokreślasię w drodzeoszacowania, stosującnastępującemetody: 1)   porównawcząwewnętrzną - polegającąnaporównaniuwysokościobrotów w tymsamymprzedsiębiorstwiezapoprzednieokresy, w którychznana jest wysokośćobrotu; 2)   porównawczązewnętrzną - polegającąnaporównaniuwysokościobrotów w innychprzedsiębiorstwachprowadzącychdziałalność o podobnymzakresiei w podobnychwarunkach; 3)   remanentową - polegającąnaporównaniuwartościmajątkuprzedsiębiorstwanapoczątkuinakońcuokresu, z uwzględnieniemwskaźnikaszybkościobrotu; 4)   produkcyjną - polegającąnaustaleniuzdolnościprodukcyjnejprzedsiębiorstwa; 5)   kosztową - polegającąnaustaleniuwysokościobrotunapodstawiewysokościkosztówponiesionychprzezprzedsiębiorstwo, z uwzględnieniemwskaźnikaudziałówtychkosztów w obrocie; 6)   udziałudochodu w obrocie - polegającąnaustaleniuwysokościdochodówzesprzedażyokreślonychtowarówiwykonywaniaokreślonychusług, z uwzględnieniemwysokościudziałutejsprzedaży (wykonanychusług) w całymobrocie. § 4. W szczególnieuzasadnionychprzypadkach, gdyniemożnazastosowaćmetod, o którychmowa w § 3, organ podatkowymoże w innysposóboszacowaćpodstawęopodatkowania. § 5. Określeniepodstawyopodatkowania w drodzeoszacowaniapowinnozmierzać do określeniajej w wysokościzbliżonej do rzeczywistejpodstawyopodatkowania. Organ podatkowy, określającpodstawęopodatkowania w drodzeoszacowania, uzasadniawybórmetodyoszacowania.

32. Przedmiotpostępowaniawyjaśniającego - szacowanie(3) • zadeklarowanie całego dochodu • uzyskanie dochodu • powstanie obowiązku podatkowego • decyzja na podstawie art. 21 § 3 Op • dowody • na uzyskanie dochodów • niezadeklarowanie dochodu w całości lub w części • metody • szacowania (art. 23 § 3 i 4 Op) • brakdanychniezbędnych

33. Przedmiotpostępowaniawyjaśniającego - szacowanie(4) Proceduraszacowania • zakwestionowanie • rzetelności lub niewadliwości • ksiąg (art. 193 Op) • brakdowodów, które- wrazz księgą- pozwoląnaustalenierzeczywistejpodstawyopodatkowania (art. 23 § 2 Op) • zastosowanie metod szacowania • - ustalenie podstawy opodatkowania najbardziej zbliżonej do rzeczywistej

34. Przedmiot postępowania wyjaśniającego - transferpricing art. 25 ust. 1 - 3 ustawy o podatkudochodowym od osóbfizycznych: 1. Jeżeli: 1)   podatnikpodatkudochodowegomającysiedzibę (zarząd) lubmiejscezamieszkanianaterytoriumRzeczypospolitejPolskiej, zwanydalej "podmiotemkrajowym", bierzeudziałbezpośredniolubpośrednio w zarządzaniuprzedsiębiorstwempołożonymzagranicąlub w jegokontrolialboposiadaudział w kapitaletegoprzedsiębiorstwa, albo 2)   osobafizycznalubprawnamającamiejscezamieszkaniaalbosiedzibę (zarząd) zagranicą, zwanadalej "podmiotemzagranicznym", bierzeudziałbezpośredniolubpośrednio w zarządzaniupodmiotemkrajowymlub w jegokontrolialboposiadaudział w kapitaletegopodmiotukrajowego, albo 3)   te same osobyprawnelubfizycznerównocześniebezpośredniolubpośredniobiorąudział w zarządzaniupodmiotemkrajowymipodmiotemzagranicznymlub w ichkontrolialboposiadająudział w kapitaletychpodmiotów - ijeżeli w wynikutakichpowiązańzostanąustalonelubnarzuconewarunkiróżniącesię od warunków, któreustaliłybymiędzysobąniezależnepodmioty, i w wynikutegopodmiotniewykazujedochodówalbowykazujedochodyniższe od tych, jakichnależałobyoczekiwać, gdybywymienionepowiązanianieistniały - dochodydanegopodmiotuoraznależnypodatekokreślasiębezuwzględnieniawarunkówwynikających z tychpowiązań. 2. Dochody, o którychmowa w ust. 1, określasię, w drodzeoszacowania, stosującnastępującemetody: 1)   porównywalnejcenyniekontrolowanej; 2)   cenyodprzedaży; 3)   rozsądnejmarży ("koszt plus"). 3. Jeżelinie jest możliwezastosowaniemetodwymienionych w ust. 2, stosujesięmetodyzyskutransakcyjnego. nie jest to formalnieodrębnasprawa od sprawypodatkudochodowego od osóbfizycznych (ustaleniazawarte w decyzjiwydanej w tejsprawie), ale innyprzedmiotpostępowaniawyjaśniającego (niedochódrzeczywisty, ale dochódhipotetyczny)

35. Przedmiot postępowania wyjaśniającego - transferpricing (2) • niewykazywaniedochodu, którypowinienzostaćwykazany • podmioty powiązane • narzuceniewarunkównierynkowychtransakcji • art. 25 updoflub art. 11 updop • +rozporządzenieMinistraFinansów w sprawiesposobuitrybuokreślaniadochodówosóbprawnych w drodzeoszacowaniaorazsposobuitrybueliminowaniapodwójnegoopodatkowaniaosóbprawnych w przypadkukorektyzyskówpodmiotówpowiązanych (Dz.U.09.160.1268) • USTALENIE CENY RYNKOWEJ • DOCHÓD = dochód wynikający z ceny rynkowej • DOCHÓD > dochód rzeczywisty

36. Przedmiot postępowania wyjaśniającego - opodatkowanie dochodów nieujawnionych art. 20 ust. 3 ustawy o podatkudochodowym od osóbfizycznych: Wysokośćprzychodównieznajdującychpokrycia w ujawnionychźródłachlubpochodzącychzeźródełnieujawnionychustalasięnapodstawieponiesionychprzezpodatnika w rokupodatkowymwydatkówiwartościzgromadzonego w tymrokumienia, jeżeliwydatkiteiwartościnieznajdująpokrycia w mieniuzgromadzonymprzedponiesieniemtychwydatkówlubzgromadzeniemmienia, pochodzącym z przychodówuprzednioopodatkowanychlubwolnych od opodatkowania. to formalnieodrębnasprawapodatkowa, a nietylkoodrębnyod zasadogólnychprzedmiotpostępowaniawyjaśniającego (inneokolicznościprawnierelewantne)

37. Przedmiot postępowania wyjaśniającego - opodatkowanie dochodów nieujawnionych (2) • zadeklarowanie całego dochodu • uzyskanie dochodu • powstanie obowiązku podatkowego • decyzja na podstawie art. 21 § 3 Op • dowody • na uzyskanie dochodów • niezadeklarowanie dochodu w całości lub w części • decyzja ws. dochodów nieujawnionych • ujawnienie wydatków lub mienia • nieznajdujące pokrycie

38. Przedmiot postępowania wyjaśniającego - porównanie procedur

39. Rodzaje dowodów Najistotniejsze: materiały z kontroli podatkowej księgi podatkowe

40. Księgapodatkowa (1) art. 193 § 1 Op: • „Księgipodatkoweprowadzonerzetelniei w sposóbniewadliwystanowiądowódtego, co wynika z zawartych w nichzapisów”. • przepis ten określamocdowodowąksięgipodatkowej ➔ „dowód” oznaczaśrodekdowodowy (art. 180 § 1 i art. 181 Op), ale równieżmocdowodową (art. 193 § 1 Op)

41. Księga podatkowa (2) • art. 193 Op: § 2. Księgi podatkowe uważa się za rzetelne, jeżeli dokonywane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty. § 3. Za niewadliwe uważa się księgi podatkowe prowadzone zgodnie z zasadami wynikającymi z odrębnych przepisów. • rzetelność i niewadliwość - to kryteria prawidłowości ksiąg podatkowych i - jednocześnie - kryteria uznania ich za dowód

42. Księga podatkowa (3) • o ile księga podatkowa stanowiła podstawę sporządzenia deklaracji, to weryfikacja deklaracji wymaga weryfikacji rzetelności i niewadliwości księgi podatkowej • niezbędny jest dostęp kontrolujących do księgi (art. 286 § 1 pkt 4 Op); w postępowaniu podatkowym organ nie ma uprawnienia do żądania przedstawienia/ okazania księgi podatkoawej

43. Księga podatkowa (4) • Konsekwencje stwierdzenia nierzetelności lub wadliwości ksiąg w stopniu znaczącym: • art. 193 § 6 Op: „Jeżeli organ podatkowy stwierdzi, że księgi podatkowe są prowadzone nierzetelnie lub w sposób wadliwy, to w protokóle badania ksiąg określa, za jaki okres i w jakiej częścinie uznaje ksiąg za dowód tego, co wynika z zawartych w nich zapisów” • możliwość szacowania - art. 23 § 1 pkt 2 Op: „Organ podatkowy określa podstawę opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy opodatkowania” • niedopuszczalność szacowania, gdy księga razem z innymi dowodami pozwala na ustalenia podstawy opodatkowania - art. 23 § 2 Op: „Organ podatkowy odstąpi od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postępowania, pozwalają na określenie podstawy opodatkowania”.

44. Wykorzystanie materiałów z kontroli w postępowaniu podatkowym • art. 181 Op: • Dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być w szczególności księgi podatkowe, deklaracje złożone przez stronę, zeznania świadków, opinie biegłych, materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej, z zastrzeżeniem art. 284a § 3, art. 284b § 3 i art. 288 § 2, oraz materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe.

45. Wykorzystanie materiałów z kontroli w postępowaniu podatkowym (2) • kontrola podatkowa służy zgromadzeniu dowodów, które następnie mogą zostać wykorzystane w postępowaniu podatkowym, którego celem jest wymiar podatku • dowody zgromadzone w toku kontroli podatkowej nie wymagają powtórzenia w postępowaniu podatkowym - ten sam organ jest organem kontroli, ten sam organ prowadzi postępowanie podatkowe, a zatem zostaje zachowana zasada bezpośredniości

46. Wykorzystanie materiałów z kontroli w postępowaniu podatkowym (3) • „inne dokumenty” to również protokoły z czynności kontrolnych (w tym np. z zeznań świadka, z przesłuchania strony) • to również protokół z kontroli

47. Znaczenie protokołu kontroli jako dowodu w postępowaniu podatkowym (1) • protokółkontroli jest dokumentemurzędowym • art. 194 § 1 i 3 Op: § 1 Dokumentyurzędowesporządzone w formieokreślonejprzepisamiprawaprzezpowołane do tegoorganywładzypublicznejstanowiądowódtego, co zostało w nichurzędowostwierdzone. § 3. Przepisy § 1 i 2 niewyłączająmożliwościprzeprowadzeniadowoduprzeciwkodokumentomwymienionym w tychprzepisach.

48. Znaczenie protokołu kontroli jako dowodu w postępowaniu podatkowym (2) PostanowienieNSA z 28 maja 2010 r., II FSK 778/10: • „(...) protokółnie jest aktemwładczymorganurozstrzygającym o prawachiobowiązkachkontrolowanego; nie jest też do "niego" kierowany (...). Celsporządzeniaprotokołu to utrwaleniedanychdotyczącychdziałalnościkontrolowanego w celuichwykorzystania do ewentualnegozweryfikowaniaprzez organ kontrolideklarowanychzobowiązańpodatkowych - w zależności od ustaleńkontroli - w drodzewydaniadecyzjiwymiarowejbądźograniczeniasię do sporządzeniawynikukontroli”.

49. Znaczenie protokołu kontroli jako dowodu w postępowaniu podatkowym (3) • Wyrok WSA w GorzowieWlkp z dnia 22 czerwca 2011 r. (I SA/Go 363/11): „(...) różnesącelekontrolipodatkowejipostępowaniapodatkowego. Celemkontrolipodatkowej jest bowiemsprawdzenie, czykontrolowanywywiązujesię z obowiązkównałożonychnaniego w przepisachprawapodatkowegonatomiastcelempostępowaniapodatkowego jest określenieskutkówprawnychniewywiązywaniasięprzezstronę (podatnika, płatnika, inkasenta) z jejustawowychobowiązków”. „Odmiennośćobupostępowańskutkujerównieżtym, żedokumentyzgromadzone w tokukontrolisąjednym z dowodów w postępowaniupodatkowym (niejedynym)”. „Dowodemtakimniesąnatomiastustaleniakontrolujących. Podlegają one weryfikacji w tokupostępowaniapodatkowego. (...) organypodejmująwszelkieniezbędnedziałania w celudokładnegowyjaśnieniastanufaktycznegoorazzałatwieniasprawy. Materiałdowodowypodlega w postępowaniupodatkowymnietylkozebraniu, ale iweryfikacji, któraumożliwiaustaleniestanufaktycznego, porównanie go zestanemwzorcowym, określonym w przepisachprawapodatkowego, orazwyciągnięciastosownychwnioskóworazwydaniarozstrzygnięcia. Kontrolapodatkowanieograniczadalszegozbieraniakompletnegomateriałudowodowego, niezbędnego do rozstrzygnięciasprawy. Gdybytakbyło, niepotrzebnebyłobypostępowaniepodatkowe. (...)”.

50. Postępowanie podatkowe - formy zakończenia • decyzja • - zawsze! • wymiarowa • - określeniewysokościzobowiązaniapodatkowego • (nieprawidłowość lub brak samowymiaru, choć powinien zostać dokonany • o umorzeniupostępowaniajakobezprzedmiotowego - brakustalenia, że samowymiar był nieprawidłowy lub jego brak nie był uzasadniony • ewentualnie: przedawnienie