1 / 54

Nowotwory narządów płciowych żeńskich

Nowotwory narządów płciowych żeńskich. Prof. dr hab. med. Jacek Suzin Dyrektor Instytutu Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik Kliniki Ginekologii i Onkologii Ginekologicznej. EPIDEMIOLOGIA. ZACHOROWALNOŚĆ (w stosunku do wszystkich nowotworów):

merry
Download Presentation

Nowotwory narządów płciowych żeńskich

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Nowotworynarządów płciowych żeńskich Prof. dr hab. med. Jacek Suzin Dyrektor Instytutu Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik Kliniki Ginekologii i Onkologii Ginekologicznej

  2. EPIDEMIOLOGIA • ZACHOROWALNOŚĆ (w stosunku do wszystkich nowotworów): • Gruczoł sutkowy 17,1 % • Szyjka macicy 10,7 % • Jajnik 6,0 % • Trzon macicy 5,6 % • Srom 1,2 %

  3. EPIDEMIOLOGIA • ZACHOROWALNOŚĆ (w stosunku do nowotworów narządów płciowych żeńskich): - Szyjka macicy 43 % - Jajnik 24 % - Trzon macicy 23 % - Srom 5 % - Inne narządy płciowe 5 %

  4. EPIDEMIOLOGIA • UMIERALNOŚĆ kobiet: 150 / 100 000 • CHOROBOWOŚĆ: wzrasta (postępy medycyny)

  5. DIAGNOSTYKA • Badanie kliniczne(podmiotowe i przedmiotowe) • Badania dodatkowe: • Obrazowe: USG, endoskopia, TK, MRJ, scyntygrafia, termografia, PDD • Biochemiczne: standardowe oraz hormonalne i markery nowotworowe • Chirurgiczne: operacja zwiadowcza, wycinki, biopsja celowana • Badanie histopatologiczne

  6. PROFILAKTYKA • EDUKACJA w zakresie: • Higieny życia • Higieny odżywiania • Uwarunkowań genetycznych • PROFILAKTYKA: • Badania okresowe (badanie kliniczne, cytologia szyjki macicy, USG, markery nowotworowe) • Określenie grup ryzyka

  7. LECZENIE • CHIRURGIA • RADIOTERAPIA • CHEMIOTERAPIA • IMMUNOTERAPIA • HORMONOTERAPIA • TERAPIA GENETYCZNA • TERAPIA FOTODYNAMICZNA

  8. LECZENIE CHIRURGICZNE • KLASYCZNA CHIRURGIA (z zachowaniem aseptyki onkologicznej) oraz postępowanie sprawdzające (second-look) • CHIRURGIA ENDOSKOPOWA • ELEKTROCHIRURGIA (cięcie elektryczne, elektrokonizacja) • KRIOCHIRURGIA (stosowana zewnątrzustrojowo) • TERAPIA LASEROWA (cięcie i waporyzacja tkanek w zastosowaniach chirurgii otwartej i endoskopii, PDT)

  9. RADIOTERAPIA • Zastosowanie promieniowania jonizującego - Elektromagnetycznego(gamma, rtg) - Cząsteczkowego(alfa, beta, protony neutrony) • Sposób emisji promieniowania: - Teleterapia(50-100 cm) - Brachyterapia(kontaktowa lub wewnątrz organizmu)

  10. CHEMIOTERAPIA • MECHANIZMY DZIAŁANIA: • Cytotoksyczny • Hamujący cykl podziałowy komórki • STOSOWANE LEKI: • alkilujące (Endoxan) • antymetabolity (Metotrexat) • antybiotyki (Adriamycyna) • alkaloidy (Winkrystyna) • inne (Cisplatyna)

  11. CHEMIOTERAPIA • SPOSÓB LECZENIA: • Wielolekowy • Wielocykliczny • DAWKI LEKÓW uzależnia się od: • Stanu ogólnego • Masy, wzrostu i powierzchni ciała

  12. IMMUNOTERAPIA • TYLKO JAKO LECZENIE TOWARZYSZĄCE • PODZIAŁ: • Swoista (zabite komórki własnego nowotworu) • Nieswoista (szczepionki bakteryjne)

  13. HORMONOTERAPIA • DOTYCZY NOWOTWORÓW ESTROGENOZALEŻNYCH(rak sutka, rak endometrium). • STOSUJE SIĘ W WYBRANYCH WCZESNYCH POSTACIACH JAKO LECZENIE PODSTAWOWE ALBO W STANACH ZAAWANSOWANYCH JAKO LECZENIE ADJUWANTOWE • LEKI: • Progestageny (octan medroxyprogesterony) • Antyestrogeny (tamoxifen)

  14. TERAPIA FOTODYNAMICZNA • METODA FOTODYNAMICZNA POLEGA NA WZBUDZENIU ŚWIATŁEM LASEROWYM ROZPADU ZWIĄZKÓW PORFIRYNOWYCH WCZEŚNIEJ ZWIĄZANYCH WEWNĄTRZ KOMÓREK NOWOTWOROWYCH • ZE WZGLĘDU NA SWOJĄ NIEWIELKĄ PENETRACJĘ WGŁĄB GUZA ZALECANA DO LECZENIA ZMIAN POWIERZCHOWNYCH (RAK SROMU)

  15. TERAPIA GENETYCZNA • PRZYSZŁOŚĆ: • WYKORZYSTANIE WIRUSÓW JAKO WEKTORÓW MATERIAŁU GENETYCZNEGO ZABURZAJĄCEGO REPLIKACJĘ „DNA” NOWOTWORU • INDUKCJA ZJAWISKA APOPTOZY W MATERIALE KOMÓREK NOWOTWOROWYCH POBRANYCH A NASTĘPNIE WSZCZEPIONYCH PACJENTOWI

  16. PODZIAŁ KLINICZNY • NOWOTWORY SZYJKI MACICY • NOWOTWORY TRZONU MACICY • NOWOTWORY JAJNIKA • NOWOTWORY SROMU • NOWOTWORY POCHWY • NOWOTWORY JAJOWODU

  17. RAK SZYJKI MACICY • EPIDEMIOLOGIA: • 2 miejsce w zachorowalności na wszystkie nowotwory złośliwe • Rak przedinwazyjny – 30-50 rż. • Rak inwazyjny – 40-60 rż. • CZYNNIKI RYZYKA: • Czynnik rasowy (częściej murzynki), złe warunki socjo-ekonomiczne, dużo porodów, wczesna inicjacja seksualna, zła higiena, infekcja HPV i HSV-2, nadżerki, ekspozycja na estrogeny w życiu płodowym

  18. RAK SZYJKI MACICY • PROFILAKTYKA: • BADANIE OKRESOWE • WYWIAD – krwawienia, upławy, bóle, rodzinny • KOLPOSKOPIA I CYTOLOGIA (WYCINEK) • BADANIE GINEKOLOGICZNE POCHWOWE I REKTALNE • BADANIE GRUCZOŁÓW SUTKOWYCH

  19. RAK SZYJKI MACICY • OBJAWY • upławy, krwawienie, ból • nadżerka • guz: egzofityczny, endofityczny, naciekający, wewnątrzszyjkowy • DROGI SZERZENIA: • DROGĄ CHŁONNĄ: węzły przyszyjkowe, moczowodowe, przymaciczne, podbrzuszne, biodrowe zewnętrzne, załonowe, krzyżowe, biodrowe wspólne, przyaortalne, pachwinowe • DROGĄ KRWI: wątroba, płuca, kości, jelita

  20. RAK SZYJKI MACICY KLASYFIKACJA MORFOLOGICZNA: • NIENACIEKAJĄCE: CIN 1, 2, 3, CIS • NACIEKAJĄCE: • CA PLANOEPITHELIALE RECENS (invasio punctata aut suprficialis) • CA PLANOEPITHELIALE INVASIVUM (keratodes, akeratodes, microcellulare, verrucosum) • ADENOCARCINOMA • INNE

  21. RAK SZYJKI MACICY STOPNIE ZAAWANSOWANIA KLINICZNEGO wg. FIGO 0 – przedinwazyjny I – tylko cz. pochwowa Ia1 – inwazja punktowa lub powierzchniowa Ia2 – inwazja do 5x7 mm Ib – inwazja ograniczona do większej cz, szyjki II – przymacicza i/lub pochwa Iia – dochodzi do 1/3 dolnej cz. pochwy Iib – obejmuje przymacicza ale nie dochodzi do kości III – obejmuje całą miednicę mniejszą IV – nacieka pęcherz moczowy i/lub odbytnicę oraz występują przerzuty odległe

  22. RAK SZYJKI MACICY • LECZENIE • ST. 0 – KONIZACJA, AMPUTACJA CHIRURGICZNA SZYJKI • ST. 1a – HYSTERECTOMIA • ST. 1b – PANHYSTERECTOMIA SP. WERTHEIMA + RADIOTERAPIA • ST. II – RADIOTERAPIA + OP. SP. WERTHEIMA • ST. III – RADIOTERAPIA + EWENT. OP. SP. WERTHEIMA • ST. IV – RADIOTERAPIA + CHEMIOTERAPIA + OP. PALIATYWNE

  23. RAK SZYJKI MACICY • STANY PRZEDNOWOTWOROWE: • Dysplazja szyjki macicy • Rogowacenie przerostowe • Brodawczak płaskonabłonkowy

  24. RAK SZYJKI MACICY INNE NOWOTWORY SZYJKI MACICY: • Rak gruczołowy szyjki macicy • Mięsak groniasty • Mięśniak szyjki macicy

  25. NOWOTWORY TRZONU MACICY • ZŁOŚLIWE • NABŁONKOWE – rak endometrium • MEZENCHYMALNE – mięsak podścieliskowy, mięsak gładkokomórkowy, guz mezodermalny mieszany, mięsako-rak • NOWOTWORY TROFOBLASTU • NIEZŁOŚLIWE • MEZENCHYMALNE – mięśniaki macicy

  26. RAK ENDOMETRIUM STANY PRZEDNOWOTWOROWE • PROSTY ROZROST ENDOMETRIUM • GRUCZOŁOWY ROZROST ENDOMETRIUM • Torbielowaty • Gruczolakowaty bez atypii • Atypowy, małego, średniego i dużego stopnia

  27. RAK ENDOMETRIUM EPIDEMIOLOGIA • 3 miejsce wśród nowotworów narządów płciowych żeńskich (20%) • dotyczy kobiet w wieku 60 – 90 lat ETIOLOGIA • ESTROGENOZALEŻNY

  28. RAK ENDOMETRIUM CZYNNIKI RYZYKA • Menopauza • Otyłość, cukrzyca • Niepłodność • Nieprawidłowe miesiączki • Niepowodzenia położnicze • Estrogenoczynne nowotwory jajnika • Jatrogenne – terapia estrogenna bez progestagenu • PCOS • Zesp. nadnerczowo-płciowy • Zesp. Cushinga

  29. RAK ENDOMETRIUM PROFILAKTYKA • wczesna diagnostyka (USG, HSc, EAB, D&C) i leczenie nieprawidłowych krwawień z jamy macicy (IUMPA-2, gestageny domięśniowo lub doustnie) ROZPOZNANIE • Histopatologiczne w materiale pobranym jak wyżej

  30. RAK ENDOMETRIUM DROGI SZERZENIA • NACIEKANIE MIEJSCOWE • PRZERZUTY DROGĄ CHŁONNĄ (węzły miednicy mniejszej, przyaortalne, pachwinowe, śródpiersia, nadobojczykowe) • PRZERZUTY DROGĄ KRWI (płuca, wątroba, jelita, kości)

  31. RAK ENDOMETRIUM STOPNIE ZAAWANSOWANIA KLINICZNEGO wg. FIGO Ia - tylko trzon poniżej ½ grubości ściany Ib - tylko trzon powyżej ½ grubości ściany II – nowotwór obejmuje szyjkę III – nowotwór przechodzi granice macicy, ale nie przekracza miednicy mniejszej, możliwe przerzuty do pochwy i/lub jajnika IVa – nacieka pęcherz, odbytnicę, esicę IVb – przerzuty odległe STOPNIE ZRÓŻNICOWANIA MORFOLOGICZNEGO G1 – wysokozróżnicowany G2 – średniozróżnicowany, obecne ogniska raka litego G3 – przewaga raka litego

  32. RAK ENDOMETRIUM LECZENIE Ia – panhysterectomia (z ewent. preterapią IUMPA-1) Ib-IIb – panhysterectomia (z ewent. preterapią IUMPA-1) + brachyterapia/teleterapia III-IV – radioterapia + ewent. operacja radykalna lub cytoredykcyjna + radioterapia + hormochemioterapia

  33. MIĘSAK PODŚCIELISKOWY • po 50 rż. • z elementów podścieliska • pierwszy objaw – nieregularne krwawienia • wysoka dynamika wzrostu • leczenie: panhysterectomia + radioterapia – w nawrotach chemio i hormonoterapia

  34. MIĘSAK GŁADKOKOMÓRKOWY • przed 50 rż. • ponad 70% mięsaków • z mięśni gładkich • pierwszy objaw - gwałtowne powiększanie się trzonu macicy – ból • leczenie: panhysterectomia + chemioterapia (rzadziej radioterapia)

  35. CHOROBY ROZROSTOWE TROFOBLASTU • ZAŚNIAD GRONIASTY • Całkowity • Częściowy • ZAŚNIAD GRONIASTY INWAZYJNY • Tylko macicy • Z przerzutami • RAK KOSMÓWKI • Tylko macicy • Z przerzutami (z małym i dużym ryzykiem) • PRZTRWAŁA CHOROBA TROFOBLASTYCZNA

  36. NOWOTWORY TROFOBLASTU KLASYFIKACJA WG. FIGO I – ograniczony do trzonu macicy II – ograniczony do narządów płciowych III – dodatkowo przerzuty do płuc IV – przerzuty do innych narządów

  37. ZAŚNIAD GRONIASTY • Zwyrodnienie kosmówki z zanikiem naczyń i obrzękiem podścieliska – „gronka”. • Diagnostyka: znacznie powiększona macica, USG: „zamieć śnieżna”, znacznie podwyższone HCG, torbiele tekaluteinowe. • Leczenie: opróżnienie macicy • Kontrola: oznaczenie HCG 1 x w tyg. przez 16 tyg, później 1 x w mies. przez 6 mies.

  38. ZAŚNIAD GRONIASTY INWAZYJNY • Zaśniad groniasty z nasiloną atypią ale zachowaną strukturą kosmka – nowotwór złośliwy ! • Diagnostyka: obfite krwotoki pochwowe i/lub do jamy otrzewnej. • Leczenie: hysterectomia. • Kontrola: oznaczenie HCG 1 x w tyg. przez 16 tyg, później 1 x w mies. przez 6 mies.

  39. RAK KOSMÓWKI • Zaśniad groniasty z całkowitą atypią i brakiem struktury kosmka – nowotwór złośliwy ! • Diagnostyka: krwawienia, powiększenie macicy, naciekanie otoczenia, USG, HP, HCG. • Leczenie z wyboru: chemioterapia, uzupełniające: hysterectomia, paliatywne: radioterapia. • Kontrola: badanie kliniczne, HCG, RTG płuc co 3 mies.

  40. MIĘŚNIAKI MACICY • Epidemiologia: 35-45 rż, 10-20% populacji • Etiologia: nowotwór łagodny, estrogenozależny (?). • Diagnostyka: przedłużające się miesiączki, krwawienia międzymiesiączkowe, ból podbrzusza i/lub „krzyża”, powiększona macica, ucisk na narządy sąsiednie – bad. kliniczne, USG, HSc, HP. • Podział: podśluzówkowe, śródścienne, podsurowicówkowe. • Leczenie: wyłuszczenie zmiany (laparoskopia, hysteroresekcja, laparotomia), amputacja trzonu macicy (laparoskopia, laparotomia), hysterectomia (laparoskopia, laparotomia, przezpochwowo).

  41. NOWOTWORY JAJNIKA • Histologicznie bardzo zróżnicowane. • Różna etiopatogeneza. • Późnoobjawowe ! • Zróżnicowane objawy zależnie od typu histologicznego. • Zachorowalność: 9,4 / 100 000. • Umieralność: 6,3 / 100 000 • Zapadalność: 13-70 rż, największa grupa 50-60 rż.

  42. NOWOTWORY JAJNIKA PODZIAŁ HISTOGENETYCZNY WHO • PIERWOTNE NOWOTWORY NABŁONKOWE • Nowotwory nabłonkowe niezłośliwe (torbielakogruczolak - torbiel, gruczolakowłókniak - lity) • Nowotwory nabłonkowe graniczne • Nowotwory nabłonkowe złośliwe: RAKI (surowicze 50%, niezróżnicowane 20%, śluzowe 13%, endometrialne, mezonefroidalne, guz Brennera, mieszane) • NOWOTWORY GONADALNE (ziarniszczak, otoczkowiak, włókniak, androblastoma, gynandroblastoma) • NOWOTWORY Z KOMÓREK LIPIDOWYCH • NOWOTWORY GERMINALNE rozrodczak, nowotwór pęcherzyka żółtkowego, potworniak niedojrzały, potworniak dojrzały) • GONADOBLASTOMA • NOWOTWORY Z TKANKI ŁĄCZNEJ NIESWOISTEJ DLA GONAD • NOWOTWORY NIE SKLASYFIKOWANE • NOWOTWORY PRZERZUTOWE (rak endometrium, guz Krukenberga) • ZMIANY NOWOTWOROPODOBNE

  43. NOWOTWORY JAJNIKA KLASYFIKACJA KLINICZNA WG. FIGO Ia – jeden jajnik, torebka nieprzerwana Ib – dwa jajniki, torebki nieprzerwane Ic – pęknięta torebka guza IIa – nacieczenie albo przerzuty do macicy i/lub jajowodów IIb – zajęcie innych tkanek miednicy mniejszej IIc – jw. + pęknięta torebka, lub wodobrzusze, lub dodatni rozmaz z otrzewnej IIIa – jw. + mikrowszczepy na powierzchni otrzewnej, węzły chłonne wolne IIIb – jw. + wszczepy < 2 cm, węzły chłonne wolne IIIc – jw. + wszczepy > 2 cm, przerzuty do węzłów chłonnych pozaotrzewnowych i/lub pachwinowych IV – jw. + przerzuty odległe

  44. NOWOTWORY JAJNIKA • DROGI PRZERZUTÓW • CHŁONNA • Węzły biodrowe i okołoaortalne • Węzły popdprzeponowe • Węzły śródpiersiowe • Węzły podobojczykowe lewe • POPRZEZ KREW • Wątroba • Płuca

  45. NOWOTWORY JAJNIKA ROZPOZNANIE • BADANIE KLINICZNE: guz, obj. otrzewnowe (skręcenie, martwica guza), powiększenie obwodu brzucha, „facies ovarica” • BADANIA OBRAZOWE: USG, RTG, MRJ, laparoskopia, kuldoskopia • BADANIA HORMONALNE: nowotwory hormonoczynne • BADANIA MARKERÓW NOWOTWOROWYCH: AFP, HCG, CEA, CA-125 • HISTOPATOLOGIA ŚRÓDOPERACYJNA + wymazy z otrzewnej ściennej

  46. NOWOTWORY JAJNIKALECZENIE Stopień I i II • 1 etap: panhysterectomia, omentectomia, lymphadenectomia, appendectomia • 2 etap: a, b – teleterapia, c – chemioterapia wielolekowa Stopień III • 1 etap: jw. (ew. cytoredukcja) • 2 etap: chemioterapia (6 cykli) • 3 etap: „second-look” • 4 etap: chemioterapia indukcyjna (3-6 cykli) • 5 etap: ponownie od etapu 1 Stopień IV • 1 etap: chirurgia w maks. możliwym zakresie • 2 etap: chemioterapia i ew. teleterapia przerzutów

  47. NOWOTWORY SROMU EPIDEMIOLOGIA • 5% wszystkich nowotworów narządów płciowych żeńskich • Wiek chorych: 60 – 80 lat ETIOPATOGENEZA • Niedobór estrogenów po menopauzie • Zmiany zanikowe sromu • Zmiany zapalne sromu

  48. NOWOTWORY SROMU ZMIANY PRZEDNOWOTWOROWE SROMU • POTENCJALNE • Liszaj twardzinowy (świąd, skóra papierowata > wycinek > HP > maść z testosteronem) • Dystrofia hyperplastyczna (świąd, białe, zlewające się ogniska hyperkeratozy > wycinek > HP > maść z betametazonem • Dystrofia mieszana • Kłykciny kończyste (podłoże wirusowe HPV, HSV-2, blade brodawki > wycinek > HP > elektrochirurgia / kriochirurgia / destrukcja chemiczna (Condyline) • RZECZYWISTE • Dysplazja małego stopnia – VIN I • Dysplazja średniego stopnia – VIN II • Dysplazja dużego stopnia – VIN III • Rak śródnabłonkowy sromu - TIS

  49. RAK SROMU HISTOPATOLOGIA • Rak płaskonabłonkowy nierogowaciejący • Rak płaskonabłonkowy rogowaciejący • Rak płaskonabłonkowy paraepidermoidalny • Rak brodawkowaty • Rak podstawnokomórkowy

  50. RAK SROMU KLASYFIKACJA WG. FIGO • St. 0 – TIS, rak przedinwazyjny • St. 1 – guz dot. tylko sromu, wielkość poniżej 2 cm, węzły chłonne wolne • St. 2 – guz dot. tylko sromu, wielkość powyżej 2 cm, węzły chłonne wolne • St. 3 - guz przechodzi na dolną cewkę i/lub pochwę, krocze, odbyt, węzły pachwinowe powiększone, ale ruchome • St. 4 – guz nacieka pęcherz moczowy, cewkę, odbytnicę, ufiksowany do kości, przerzuty odległe, węzły owrzodziałe nieruchome

More Related