AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNİVERSİTETİ

1. AZƏRBAYCANDÖVLƏT AQRAR UNİVERSİTETİ • Aqronomluqixtisasıüzrə • Fitopatologiyakursu

2. IIBölmə: Bitki xəstəlikləri • Mövzu 13. Tumluvə çəyirdəkli meyvə • bitkilərinin əsas xəstəlikləri, • onlarla mübarizə • Kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, • professor əvəzi İbrahim Cəfərov

3. P L A N: 13.1 Tumlumeyvə bitkilərinin əsas göbələk xəstəlikləri, onlarla mübarizə 13.2 Tumlumeyvə bitkilərinin bakteriya və virus xəstəlikləri 13.3 Çəyirdəkli meyvə bitkilərinin göbələk xəstəlikləri, onlarla mübarizənin əsas prinsipləri 13.4 Çəyirdəkli meyvə bitkilərinin bakteriya xəstəlikləri 13.5 Çəyirdəkli meyvə bitkilərinin virus və fitoplazma mənşəli xəstəlikləri, onlarla mübarizə

4. Ədəbiyyat 1.Cəfərov İ.H. Kənd təsərrüfatı fitopatologiyası. Bakı: «Elm», 2001, 277 s. 2.Rəhimov Ü.A. Kənd təsərrüfatı bitkilərinin xəstəlikləri. Bakı: «Maarif», 1988, 160 s. 3.Пересыпкин В.Ф. Сельскохозяйственная фитопатология. М.: «Агропромиздат», 1989, 415 с. 4.Gerhard Bedlan Gemüse- krankheiten. Printed in Austria, 1999, 234 p. 5.Joseph M.Ogawa, Eldon İ.Zehr Compendium of Stone Fruit Diseases // The American Phytopathological Society, 1995, 98 p. 6.Nejla Yardımçı Bahçe bitkileri hastalıkları. İstanbul: Hasad yayıncılıq, 2007, 192 c. 7.ЙорданкаСтанчева Атлас болезней сельскохозяйственных культур. София-Москва, 2002, 196 с.

5. 13.1 Tumlumeyvə bitkilərinin əsas göbələk xəstəlikləri • Almavəarmudundəmgili- VenturiainaequalisWint.VenturiapirinaAderh. Təsnifatdayeri: FungivəyaMycotaaləmi, Ascomycotaşöbəsi, Loculoascomycetessinfi, Pleos-poralessırası, Venturiaceaefəsiləsi, Venturiacinsi. Biolojiqrupu: Obliqat saprotrof

6. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Dəmgilxəstəliyiiləalmavəarmudbitkilərininyarpaq, meyvəvəzoğlarıyoluxurlar. Yazdövrüyağıntılarınçoxolduğuşəraitdəçiçəklər, toxumluq,bəzəntumurcuqpulcuqlarıdaxəstələnir. Yarpaqlardadəmgiləvvəlcəzəifgörünənxlorotik, sonratünd-boz, xarakterikzeytuni-məxməriörtükformasındazühuredir. Ləkələrindiametri 1,5-2,0, bəzən 10-15 mm-əçatır. Tədqiqatlargöstərirki, çoxvaxtləkələrinölçüləriyarpaq-larınyaşı, sortunxəstəliyəqarşı həssaslığıvəhavaşəraitindənasılıdır. Dahairiləkələrhəssassortlarıncavanyarpaqlarındayüksəkrütubətolduqdabaşverir. Almadadəmgilləkələriadətənyarpaqayəsininüsttərəfində, armuddaisəalt hissədəmeydanagəlir. Güclüxəstə-lənmişyarpaqlarsaralır, quruyurvətökülürlər. Sirayətlənmişçiçəkvətoxumluqdadatünd-bozləkələrəmələgəlir, nəticədəyoluxanhərikiorqankütləvisürətdətökülür.

17. XƏSTƏLİYİN YAYILMA AREALI

19. Almanınunluşehi- PodosphaeraleucotrichaSalm. Təsnifatdayeri: FungivəyaMycotaaləmi, Ascomycotaşöbəsi, Euascomycetessinfi, Erysiphalessırası, Erysiphaceaefəsiləsi, Podosphaeracinsi. Biolojiqrupu: Obliqat parazit

20. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Xəstəlikcavanyarpaqlar, zoğlar, hamaşçiçəklərdə, çoxnadirhallardaisətoxumluqvəmey-vələrdəəmələgəlir. Almaplantasiyalarındaunluşeherkənyazda, tumurcuqlarınaçılmasınınbaşlanğıcındaqeydəalınır. İlkinyarpaqcıqlardazərif, ağunluörtükgörünür. Busimptomlarəvvəlkiilyoluxmuşzoğlarıntəpətumurcuqlarındaformalaşanilkinyarpaqcıqlaraməxsusdur. Bundansonrayarpaqlaraçılıbvəzoğlarböyüdükcəunluörtükintensivləşir, yarpaqlardaolduğukimizoğlarınodunlaşmamışhissəsinidətutur. Xəstələnmişyarpaqlardeformasiyayauğrayır, lansetformasıalır, ətraflarıaşağıdoğrubükülür, yarpaqayəsikobudlaşır, qalınlaşır, köv-rəkolur. Beləyarpaqlarturqoruitirir, qonurlaşır, quruyurvətökü-lürlər. Güclüyoluxmuşzoğlarıntəpəhissəsiölüşgəyir, bununlaəlaqədarçoxzamanaşağıdayerləşmişyantumurcuqlarböyüməyəbaşlayır.

26. XƏSTƏLİYİN YAYILMA AREALI