Embriyoloğun ART sikluslarında klinisyenden beklediği optimal oosit nasıl olmalıdır?

1. Embriyoloğun ART sikluslarında klinisyenden beklediği optimal oosit nasılolmalıdır? Doç. Dr. Lale Karakoç Sökmensüer Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D. ÜYTEM

2. fetus, yenidoğan ve erişkin sağlığı oosit ve embriyonun normal gelişimi ile ilişkilidir • embriyonun implantasyon yeteneği, gebeliğin devamına etkisi ve tedavinin canlı doğumla sonuçlanması oogenesise kadar ilişkilendirilebilir • çeşitli iç ve dış faktörler embriyo gelişimi ve farklanmasını sadece gebelik esnasında değil follikülogenesis sırasında da etkilemektedir • embriyonun normal gelişimi ve canlı gebeliğin devamı için potansiyeli aslında oositinde normal olduğunu yansıtmaktadır

3. İnsan oosit ve embriyo gelişimine etki eden faktörler ve mekanizmaları tam olarak çözemediğimiz için gebelik oranları teknolojideki çarpıcı gelişmeler ile paralel artmamaktadır • ART programlarında iyi kalite oositi elde edebilmek ve belirlemek infertilite tedavisinde önem taşır • Ayrıca en iyi kaliteli oositin belirlenmesi tek embriyo transferine olanak vererek, çoğul gebelik oranlarını azaltmak açısından da önemlidir

4. İnfertilite tedavileri bağlamında başarıyı arttırmak için OPU öncesi oosit kalitesini etkileyen faktörleri belirleyebilmeli, bundan başka devam eden aşamada kültür ortamını iyileştirerek gebelik oranlarını artırmaya çalışılmalıdır • Temel amaç fazla sayıda oosit elde etmekten çok kaliteli oosit elde etmek olmalıdır • Oosit kalitesini belirleyen mekanizmalar multifaktöriyal ve komplekstir • Oositler arasında önemli farklılıklar mayotik maturasyona gitme yetkinlikleri ve embriyonik gelişimi destekleme yetkinlikleri şeklinde yansır

5. oosit morfoloji değerlendirmesi • Kumulus-oosit kompleksi • Zona pellusida • Perivitelline aralık • Polar cisimcik • Oosit şekli • Ooplazma • vakuol ve/veya sitoplazmikinklüzyonlar • Sentral granülasyon

6. Normal Oosit Morfolojisi (Xia et al.,1997; Ebner et al.,1999, 2000; Garello et al.,1999) Açık renkli, parlak, homojen granülasyon gösteren sitoplazma Düzgün yüzeyli oolemma Döküntü içermeyen düzgün ve eşit genişlikte perivitellin aralık İntakt polar cisimcik 14-15 m kalınlığında, açık renkli, kesintisiz, homojen ve tüm oosit yüzeyinde eşit kalınlıkta olan zona pellusida

7. anormal oosit morfolojisi YÜT sonrası elde edilen oositlerin %50’ den fazlası en az bir morfolojik anomali içermektedir. Sitoplazmik anomaliler Ekstrasitoplazmik anomaliler (Ebner et al.,2001)

8. Sitoplazmik Anomaliler • Hipoksik şartlar • Azalmış vaskülarizasyon • Kötü embriyo gelişimi • Düşük gebelik oranları (Loutradis et al., 1999; Meriano et al., 2001)

9. Ekstrasitoplazmik anomaliler • Stimülasyon protokolü ? • In-vitro kültür şartları ?

10. Rienzi 2011

30. İnsanda over stimülasyonu süreci komplike hale getirmektedir • Oosit maturasyonunun uzun ve titiz bir doğal seleksiyon sürecinin sonunda gerçekleştiği in vivo sürecin aksine over sitimülasyon protokolleri başarılı oosit maturasyonu ile sonuçlanmış görünse de fertilizasyon başarısızlığı, embriyo gelişiminde sorunlar bu sürecin çok iyi işlemediğini düşündürmektedir (Van Soom et al., 2007), (Swain and Pool, 2008). • Oosit kalitesi yalnızca nükleer ve mitokondrial genomla belirlenmemekte aynı zamanda ovaryen ve preovulatuar follikül tarafından sağlanan mikroçevrede transkripsiyon ve translasyonu modifiye etmektedir.

31. Ovaryen sitimülasyon sonrasında elde edilen oosit kohortu oositler farklı aşamalardaki folliküllerden elde edildiğinden embriyonik gelişimi destekleme yeteneği açısından heterojendir • Oogenez ve follikülogenez birbirleriyle sıkı ilişkili olaylar olduğundan; ovaryen sitimülasyon ile endokrin, parakrin ve otokrin düzenleyici yolaklardaki herhangi bir aksaklık oositlerin homojenitesinde azalmaya ve gelişim aşamalarında düzensizliğe yol açar.

32. Oosit gelişiminin tamamlanması ve in vivo final maturasyonu için uygun folliküler çevre gereklidir. Bu nedenle bazı yaklaşımlar oosit kalitesini arttırmak ve homojeniteyi sağlamak için dominant folliküllerin veya atretik folliküllerin aspirasyonunun gerekli olduğunu desteklemektedir • Gonadotropin hormon agonist ve antagonistleri ile yapılan tedaviler LH artışının zamanlamasının düzenlenmesine olanak vererek, FSH ve LH seviyelerinde denge sağlayarak normal follikülogenez fizyolojisini taklit eder • Gelecekte farklı stimülasyon protokollerinin oosit kalitesine etkilerini araştıran büyük ölçekli randomize-klinik çalışmalara yoğunlaşmak gerekmektedir • Oosit kalitesini belirleyen multifaktöriyal etkilerin anlaşılması, yeni kültür sistemlerinin geliştirilmesi, proteomik teknolojilerin gelişmesi gebelik oranlarını ve eve canlı bebek götürme oranlarının arttıracaktır.