Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)…

1. Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)…

2. PRZEDSIĘBIORSTWO NA RYNKU

3. Przyjrzyjmy się teraz zachowaniu PRZEDSIĘBIORSTWA (firmy, producenta) na rynku…

4. Przedsiębiorstwa (firmy, producenci) wytwarzają dobra, zuży-wając zasoby, których właściciele, czyli gospodarstwa domowe, uzyskują dzięki temu dochody. Producentem jest np. muzyk jazzowy, fabryka samochodów, policja.

5. Utworzenie przedsiębiorstwa pozwala ZWIĘKSZYĆ WYDAJ-NOŚĆ PRACY. PO PIERWSZE, przedsiębiorstwa umożliwiają specjalizację.

6. Utworzenie przedsiębiorstwa pozwala ZWIĘKSZYĆ WYDAJ-NOŚĆ PRACY. PO PIERWSZE, przedsiębiorstwa umożliwiają specjalizację. PO DRUGIE, chodzi o korzyści z koordynacji działań ludzi wykonuących wyspecjalizowaną pracę.

7. Przedsiębiorstwa różnią się od siebie m. in. FORMĄ WŁASNOŚ-CI, która – współcześnie – zależy zwykle od FORMY PRAWNEJ przedsiębiorstwa.

8. Rozróżnimy WŁASNOŚĆ PRYWATNĄi WŁASNOŚĆ WSPÓL-NĄ przedsiębiorstw.

9. W przypadku własności prywatnej uprawnienia do decydowania o sposobie użycia przedmiotu własności i korzystania (tracenia) dotyczą pojedynczych osób, a w przypadku własności wspólnej - grup osób, bez jednoznacznego określenia uprawnień członków tych grup.

10. SOCJALIŚCI (łac. socialis – społeczny) krytykują własność pry-watną. Zdaniem socjalistów własność prywatna przedsiębiorstw powoduje podporządkowanie gospodarowania zyskowi, co pro-wadzi do zbyt dużych różnic dochodów członków społeczeństwa.

11. Dlaczego socjaliści obawiają się „zbyt dużych różnic dochodów”? Czy należy wyrównywać dochody? Odpowiedź na te pytania wielu wywodzi z idei RÓWNOŚCI LU-DZI… „(…) zaniepokojenie nierównością podziału zasobów ma długą his-torię w filozofii moralnej i politycznej, a także stanowi ważną część wszystkich głównych religii. Jego najważniejszym źródłem jest WIA-RA W PODSTAWOWĄ GODNOŚĆ, KTÓRĄ W RÓWNYM STOP-NIU POSIADA KAŻDY CZŁOWIEK, a także naturalna NIECHĘĆ SPOŁECZNA DO MATERIALNEGO I DUCHOWEGO ZUBOŻE-NIA (ang. material i human deprivation)”. (Jean-Yves Duclos , Horizontal and Vertical Equity, w: The New Palgrave Dictionary of Economics, wyd. 2, red. S. N. Durlauf i L. E. Blume, Palgrave Macmillan, 2008. t. 3, s. 69).

12. „(…) wydaje się, że - sama w sobie - nierówność badzo rzadko jest tym, co nam przeszkadza, a (…) nasze dążenie do równości najczęś-ciej da się wywieść z innych fundamentalnych wartości. Chcemy zmniejszać nierówności, ponieważ, między innymi, przyczynia się to do ZŁAGODZENIA LUDZKIEGO CIERPIENIA, POCZUCIA BY-CIA GORSZYM I WŁADZY JEDNYCH NAD LOSEM INNYCH”. (Bertil Tungodden, Justice (new perspectives), w: The New Palgrave Dictio-nary of Economics, wyd. 2, red. S. N. Durlauf i L. E. Blume, Palgrave Mac-millan, 2008. t. 5, s. 653).

13. Z kolei LIBERAŁOWIE (łac. libertas – wolność) krytykują włas-ność wspólną. Ich zdaniem własność wspólna przedsiębiorstw po-woduje „rozmycie” praw własności. Efektem jest zniszczenie mo-tywacji do efektywnego gospodarowania, wynikającej ze skupie-nia w jednych rękach uprawnień do decydowania i do korzysta-nia tracenia) z efektów podjętych decyzji.

14. W nowoczesnych społeczeństwach uprawnienia do decydowania o sprawach przedsiębiorstw i korzystania (tracenia) (czyli to, kto jest właścicielem przedsiębiorstwa) zależą - przede wszystkim - od ich formy prawnej.

15. Od formy prawnej przedsiębiorstwa zależy również ryzyko ponoszone przez właścicieli, a także zdolność firmy do mobilizacji kapitału. Oto odpowiednie przykłady: Właściciela jednoosobowego przedsiębiorstwa dotyczą WSZYST-KIE korzyści i WSZYSTKIE straty, będące skutkiem gospodaro-wania jego firmy. Natomiast ewentualne zyski i straty udziałow-ców spółki akcyjnej są o wiele mniejsze (np. dywidenda, wartość posiadanych akcji przedsiębiorstwa).

16. Od formy prawnej przedsiębiorstwa zależy również ryzyko ponoszone przez właścicieli, a także dolność firmy do mobilizacji kapitału. Oto odpowiednie przykłady: Właściciela jednoosobowego przedsiębiorstwa dotyczą wszystkie korzyści i wszystkie straty, będące skutkiem gospodarowania jego firmy. Natomiast ewentualne zyski i straty udziałowców spółki akcyjnej są o wiele mniejsze (np. dywidenda, wartość posiada-nych akcji przedsiębiorstwa). Spółka akcyjna może mobilizować kapitał, np. emitując akcje. W przypadku spółki jawnej nie jest to możliwe.

17. Przyjrzymy się DECYZJOM PRZEDSIĘBIORSTWA O WIEL-KOŚCI PRODUKCJI .

18. Zakładamy, że celem działalności przedsiębiorstwa jest zysk. TP = TR – TC, gdzie: TP – zysk całkowity (ang. total profit). TR – utarg całkowity (ang. total revenue). TC – koszt całkowity (ang. total cost)

19. Uwaga! Obliczając zysk (TP=TR-TC), inaczej niż księgowi, ekonomiści uwzględniają cały KOSZT ALTERNATYWNY. Chodzi głównie o koszt alternatywny kapitału zaangażowanego w działalność firmy.

20. Uwaga! Obliczając zysk (TP=TR-TC), inaczej niż księgowi, ekonomiści uwzględniają cały KOSZT ALTERNATYWNY. Chodzi głównie o koszt alternatywny kapitału zaangażowanego w działalność firmyA. -------------------------------------------------------------------------------------- A Za ten koszt alternatywny uznamy przeciętny możliwy do osiąg-nięcia w tej gospodarce zysk, czyli ZYSK NORMALNY. Tego ZYS-KU NORMALNEGO nie osiągnięto, bo zaangażowano kapitał w realizację takiego, a nie innego, projektu.

21. UWAGA! Od tej pory zatem, mówiąc o kosztach, będziemy mieli na myśli KOSZT W SENSIE EKONOMICZNYM (a nie KOSZT W SENSIE KSIĘGOWYM), który obejmuje m. in. KOSZT AL-TERNATYWNY kapitału.

22. Od tej pory zatem, mówiąc o kosztach, będziemy mieli na myśli KOSZT W SENSIE EKONOMICZNYM (a nie KOSZT W SEN-SIE KSIĘGOWYM), który obejmuje m. in. KOSZT ALTERNA-TYWNY kapitału. Jeśli zatem firma, o której mówimy, osiąga zysk, oznacza to, że jej utarg całkowity przewyższa jej EKONOMICZNY koszt całkowity. O takim zysku tej firmy powiemy, że jest to ZYSK EKONO-MICZNY (NADZWYCZAJNY ).

23. ZAUWAŻ, rozróżnilismy 3 rodzaje zysku: • ZYSK KSIEGOWY;

24. ZAUWAŻ, rozróżnilismy 3 rodzaje zysku: 1. ZYSK KSIEGOWY; 2. ZYSK EKONOMICZNY (inaczej: NADZWYCZAJNY );

25. ZAUWAŻ, rozróżnilismy 3 rodzaje zysku: 1. ZYSK KSIEGOWY; 2. ZYSK EKONOMICZNY (inaczej: NADZWYCZAJNY ); 3. ZYSK NORMALNY.

26. A zatem zakładamy, że celem działalności przedsiębiorstwa jest zysk… TP = TR – TC, gdzie: TP – zysk całkowity (ang. total profit). TR – utarg całkowity (ang. total revenue). TC – koszt całkowity (ang. total cost)

27. TP = TR – TC, 1. TP, TR i TC zależą od wielkości produkcji, Q. 2. Firma wybiera wielkość produkcji, Q, przy której zysk cał-kowity, TP, jest największy. Sprawdzimy zatem, przy jakiej wielkości produkcji zysk, czyli różnica TR i TC jest naj-większa. Wymaga to ZBADANIA ZALEŻNOŚCI TR I TC OD WIELKOŚCI PRODUKCJI, Q.

28. WIELKOŚĆ PRODUKCJI A UTARGI PRZEDSIĘBIORSTWA Od wielkości produkcji, Q, zależy UTARG CAŁKOWITY: TR = f(Q) = Q•P gdzie: TR – utarg całkowity przedsiębiorstwa. Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji. P – cena jednostki produkcji. (UWAGA! WYKLUCZAMY RÓŻNICOWANIE CEN).

29. ROŻNICOWANIE CEN ma miejsce, kiedy różne jednostki pro-dukcji sprzedajemy po różnej cenie (np. różnym klientom).

30. Obok UTARGU CAŁKOWITEGO, TR, (ang. total revenue) eko-nomiści wyróżniają także UTARG KRAŃCOWY, MR, (ang. marginal revenue). Utarg krańcowy, MR, stanowi zmianę utargu całkowitego, TR, spowodowaną niewielkm zwiększeniem produk-cji.

31. Zależnie od rodzaju rynku, na którym działa przedsiębiorst-wo, utarg całkowity, TR, zmienia się w różny sposób, reagu-jąc na zmiany liczby wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji, Q.

32. Rynek, na którym działa przedsiębiorstwo, może mieć jedną z dwóch form: 1. RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ. 2. RYNEK KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ. Po kolei zbadamy zależność utargów, TR i MR, od wielkości produkcji, Q, na tych obu rynkach.

33. RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC CENY.

34. Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC CENY. W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozio-ma…

35. Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC CENY. W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozio-ma…

36. Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC CENY. W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozioma, cena równa się utargowi krańcowemu…

37. Utarg całkowity zwiększa się proporcjonalnie do wielkości sprze-daży.

38. RYNEK KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. (Ich przy-rosty produkcji też są duże).

39. Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. LINIA PO-PYTU NA PRODUKTY FIRMY JEST NACHYLONA W DÓŁ, CENA JEST WIĘKSZA OD UTARGU KRAŃCOWEGO.

40. UTARG CAŁKOWITY NAJPIERW ROŚNIE W MIARĘ ZWIĘK-SZANIA SIĘ PRODUKCJI, A POTEM MALEJE.

41. ZADANIE (b) (a) P(gb/szt.) P(gb/szt.) D1 P* D2  8000 8001 8002 8003 8004  8 9 10 11 12 Q(szt.) Q(tys. szt.) Na rys. (a) widzimy popyt na produkt firmy wolnokonkurencyjnej (ustalono, które jednostki dobra ona wytwarza), a na rys. (b) popyt rynkowy. a) Jaką częścią przyrostu zapotrzebowania o jednostkę na rys. (b) jest przyrost zapotrzebowania o jednostkę na rys. (a)?

42. ZADANIE (b) (a) P(gb/szt.) P(gb/szt.) D1 P* D2  8000 8001 8002 8003 8004  8 9 10 11 12 Q(szt.) Q(tys. szt.) Na rys. (a) widzimy popyt na produkt firmy wolnokonkurencyjnej (ustalono, które jednostki dobra ona wytwarza), a na rys. (b) popyt rynkowy. a) Jaką częścią przyrostu zapotrzebowania o jednostkę na rys. (b) jest przyrost zapotrzebowania o jednostkę na rys. (a)? Jedną tysięczną częścią.

43. ZADANIE (b) (a) P(gb/szt.) P(gb/szt.) D1 P* D2  8000 8001 8002 8003 8004  8 9 10 11 12 Q(szt.) Q(tys. szt.) b) Czy w przypadku firmy wolnokonkurencyjnej działa prawo po-pytu (wszak linia popytu na rys. (a) jest pozioma)? Uzasadnij.

44. ZADANIE (b) (a) P(gb/szt.) P(gb/szt.) D1 P* D2  8000 8001 8002 8003 8004  8 9 10 11 12 Q(szt.) Q(tys. szt.) b) Czy w przypadku firmy wolnokonkurencyjnej działa prawo po-pytu (wszak linia popytu na rys. (a) jest pozioma)? Uzasadnij. Działa. Na rysunku (a) towarzyszący wzrostowi zapotrzebowania spadek ceny jest na tyle mały, że go ignorujemy, mówiąc, że po danej cenie P* firma może sprzedać tyle, ile chce. Linia popytu D1 okazuje się zatem pozioma, co jest uproszczeniem. Powinna ona opadać pod bardzo małym kątem.

45. ZADANIE (b) (a) P(gb/szt.) P(gb/szt.) D1 P* D2  8000 8001 8002 8003 8004  8 9 10 11 12 Q(szt.) Q(tys. szt.) c) Na rysunku (b) zaznacz fragment linii popytu D2, odpowiadający całej linii popytu D1 z rysunku (a).

46. ZADANIE (b) (a) P(gb/szt.) P(gb/szt.) D1 P* D2  8000 8001 8002 8003 8004  8 9 10 11 12 Q(szt.) Q(tys. szt.) (b) (a) P(gb/szt.) P(gb/szt.) A  D1 P* P* D2  8000 8001 8002 8003 8004  8 9 10 11 12 Q(szt.) Q(tys. szt.) c) Na rysunku (b) zaznacz fragment linii popytu D2, odpowiadający całej linii popytu D1 z rysunku (a). Tym fragmentem jest punkt A. Ponieważ skala na osi poziomej rysunku (b) jest wyrażona w tysiącach sztuk, a skala na osi poziomej rysunku (a) w sztukach, linii popytu z rysunku (a) na rysunku (b) odpowiada punkt. d) Wskaż cenę P* z rysunku (a).

47. ZADANIE (b) (a) P(gb/szt.) P(gb/szt.) D1 P* D2  8000 8001 8002 8003 8004  8 9 10 11 12 Q(szt.) Q(tys. szt.) (b) (a) P(gb/szt.) P(gb/szt.) A  D1 P* P* D2  8000 8001 8002 8003 8004  8 9 10 11 12 Q(szt.) Q(tys. szt.) c) Na rysunku (b) zaznacz fragment linii popytu D2, odpowiadający całej linii popytu D1 z rysunku (a). Tym fragmentem jest punkt A. Ponieważ skala na osi poziomej rysunku (b) jest wyrażona w tysiącach sztuk, a skala na osi poziomej rysunku (a) w sztukach, linii popytu z rysunku (a) na rysunku (b) odpowiada punkt. d) Wskaż cenę P* z rysunku (a). Zob. P* na rysunku (b).

48. (b) (a) P(gb/szt.) P(gb/szt.) A  D1 P* P* D2  8000 8001 8002 8003 8004  8 9 10 11 12 Q(szt.) Q(tys. szt.) KOMENTARZ Wydaje się niemożliwe, aby POZIOMA linia popytu D1 mogła być częścią UJEMNIE NACHYLONEJlinii popytu D2. Przecież żaden fragment ujemnie nachylonej linii popytu D2 nie jest poziomym odcinkiem. Jednak różnica skal na poziomych osiach układów współrzędnych na rysunkach (a) i (b) powoduje, że całej linii popytu z rysunku (a) odpowiada tylko jeden punkt na linii popytu na rysunku (b). Dzięki temu pozioma linia popytu D1 może być fragmentem ujemnie nachylonej linii popytu, D2.

49. WIELKOŚĆ PRODUKCJI A KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA KOSZT CAŁKOWITY Od wielkości produkcji, Q, zależy nie tylko utarg, lecz także koszt całkowity: TC = g(Q) gdzie: TC – koszt całkowity produkcji. Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji.

50. Od wielkości produkcji, Q, zależy także koszt całkowity: TC = g(Q) gdzie: TC – koszt całkowity produkcji. Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji. TC 0 Q Zwykle w miarę zwiększania się produkcji, Q, koszt całkowity, TC, NAJPIERW ROŚNIE CORAZ WOLNIEJ, A POTEM – CORAZ SZYBCIEJ.