DUDAK - DAMAK YARIKLARI VE TEDAVİSİ

1. DUDAK - DAMAK YARIKLARI VE TEDAVİSİ Prof. Dr. Yağmur AYDIN İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Plastik,Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Anabilim Dalı

5. Anne-Baba Endişelidir • Tedaviyle bebeğim düzelir mi? • Neden oldu, hata bizde mi? • Nasıl beslemeliyim? • Diğer çocuklarımda da olur mu? • Büyüme gelişmesi normal olur mu?

6. Tarihçe Çok eski zamanlardan beri biliniyor • Mısır mumyalarında • Grek medeniyetine ait komedyen heykelciği (MÖ 7-4. Yüzyıl) • İlk tedavi MS 390 yılında Çinde • İlk detaylı tanımlama ve bilgi Yperman (1295-1351) • Damağın pamuk, gümüş veya kurşunla kapatılması Franco (1561) • İlk modern cerrahi 1844 Mirault “cross flap” • Üçgen, dörtgen ve eğrilerden oluşan çeşitli flepler • Embriyolojik gelişim temeline dayalı cerrahi Veau (1936)

7. Epidemiyoloji-I • En sık görülen majör anomalilerden biri • Görülme sıklığı 700-1000 canlı doğumda bir • Irklar arasında görülme sıklığı değişken • En sık asya kökenli olanlarda (1:500) • Beyazlarda orta derecede sık (1:750) • En seyrek siyah ırkta (1:1000 veya daha seyrek) • Erkeklerde dudak yarığı daha sık (solda) • Kızlarda izole damak yarığı daha sık • Genç annelerin riski daha az

8. Epidemiyoloji-II • Tek taraflı veya iki taraflı • Komplet veya inkomplet • Sadece dudak yarığı, dudak ve damak yarığı birlikte veya izole damak yarığı • Yarık Dağılımı (Fogh-Anderson, 1942) • Yarık Dudak % 25 • Yarık Dudak ve damak %50 • Yarık damak % 25

9. ETYOLOJİ (Multifaktöryel) • Genetik faktörler (% 25-40) Otozomal resesif • Çevresel faktörler (% 60-75)

10. Genetik Faktörler (Otozomal Resesif) • ilk çocukta bu anomali varsa • ikinci çocukta görülme olasılığı % 4 • üçüncüsünde görülme olasılığı % 10 • İki anomalili çocuktan sonra • üçüncüsünde görülme oranı % 20 • Anne ya da babada varsa • ilk çocukta görülme oranı % 5 • Hem anne hem de babada varsa • ilk çocukta görülme olasılığı % 25

12. Çevresel Faktörler (% 60-75) • Annenin ilk gebelik aylarında geçirdiği akut hastalıklar (su çiçeği, grip vs) • Diabet gibi kronik hastalıklar • Gebelikte alınan bazı ilaçlar • Trankilizan, hipnotik, sedatif, kortizon vs • Sigara içilmesi • Aspirin alınması • Rötgen Işınları

13. Sınıflandırma • Alveoler ark temel olarak alınırsa (Davies- Ritchie 1922) • Prealveoler (yarık dudak) • Postalveoler (yarık damak) • Transalveoler (yarık dudak-damak) • Embriyolojik temele göre (Kernehan-Stark 1958) • Primer damak yarığı (insizivforamen önünde) • Sekonder damak yarığı (insizivforamen arkasında)

14. Dudak Damak Yarığında Sınıflandırma • Embriyolojik temele göre (Kernehan-Stark 1958) • Primer damak yarığı (insizivforamen önünde) • Sekonder damak yarığı (insizivforamen arkasında) • Tek yanlı, iki yanlı • Tam, tam olmayan

16. Embriyoloji • Gestasyonun 4-7. haftalarında gelişen yüzde nazofrontal ve lateral fasyal çıkıntılar arasında mezenkimal penetrasyon olmaması ve füzyonun gerçekleşmemesi sonucu meydana gelir • İnsiziv foramen’in önündeki yapılarda defekt ortaya çıkar • prepalatal alveol, maksilla, dudak, burun ve bazen lakrimal kese • Tek taraflı veya iki taraflı olabilir • Defektin derecesi değişkendir • Komplet ( cilt, kas, mukoza, maksiller ve nazal kemikler, nazal kartilaj) • İnkomplet (bir deri adası ile karşı tarafla ilişkili, minimal ayrışmış, sadece iz şeklinde) • Yüzün gelişimi 10. Haftada tamamlanır ve yüz şekli oluşur

17. Yüz Gelişimi • Frontonasal çıkıntı medial nasal median palatal çıkıntı • lateral nasal • Maksiller çıkıntılar lateral palatal çıkıntı • Mandibüler çıkıntılar

18. Yüz Gelişimi

20. Dudak ve Ağız Gelişimi (4-10. Hafta)

21. Damak Gelişimi • Primer damak median palatin çıkıntılar premaksilla • Sekonder damak lateral palatin çıkıntılar

22. DAMAK GELİŞİMİ (6-12. Hafta)

23. DAMAK GELİŞİMİ (6-12. Hafta)

24. Orofasyal Yüz Gelişim Defektleri

25. ANATOMİ

26. DUDAK - DAMAK YARIKLI BEBEKLERDE GÖRÜLEN PROBLEMLER • Beslenme problemi • Sık sık gaz yutma • Otitis Media • Burundan gıda gelmesi • Aspirasyon pnömonileri • Gelişme geriliği • Diğer anomaliler eşlik edebilir • Psikolojik problemler (aile)

27. Dudak-Damak Yarığı Tedavi Ekibi • Plastik Cerrahi • Çocuk Hastalıkları Uzmanı • Ortodonti • KBB • Genetik • Konuşma terapisti (Spech Terapist) • Sosyal Çalışma Uzmanı (Social Worker)

28. Dudak Damak Yarıkları Doğumdan Erişkin dönemine kadar devam eden uzun soluklu bir tedavi gerekli

29. Yeni Doğan Dönemi • Dudak damak yarığı ile doğan her bebek en kısa sürede dudak damak yarığı ekibine gönderilmeli • Bu dönemde en önemli sorunlar • Solunum • Beslenme • İlave anomali var mı ? • Genetik konsültasyon • Çocuğun gelişiminin çocuk doktoru tarafından takip edilmesi • Ameliyat öncesi ortodontik hazırlık gerekiyor mu? • KBB uzmanı tarafından kulak değerlendirmesi • Fotoğraf çekilmesi • Ailenin Eğitimi

30. Ailenin Eğitimi • Tedavi süreci • Olası sorunlar (kilo alma güçlüğü, sık ÜSYE, otitismedia v.b.) • Genetik danışmanlık • Beslenme • Güvenilir kaynaklardan bilgi

31. Beslenme • Uzman, deneyimli hemşireler • Mümkünse anne memesini alması teşvik edilmeli • İzole dudak yarığı olan bebekler

32. Beslenme Kuralları • iri uçlu ve büyük delikli biberonlar • (ağızın arkasına boşalan) • şırınga ile besleme • elastik sıkmalı şişelerin kullanımı • kaşıkla besleme • yemekte ve sonrasında 45 derecede tutulması • uyurken yan yatırılmalı

33. Ameliyat Zamanı Genel olarak (“10”lar kuralı) • Ağırlık 10 pound üzerinde (4500 gr) • Hb 10 gr ın üzerinde • Yaşı 10 hafta üzerinde olmalı Dudak yarıkları 3-6 ay içinde Damak yarıkları 12-18 ay içinde tercihen konuşmaya başlamadan önce tamir edilmelidir

34. Dudak Yarığı • Dudak yarığı tedavi açısından 3 gruba ayrılır • Mikroform yarık • Tek taraflı yarık • İki taraflı yarık • Birlikte bulunan burun deformiteside hafif, orta ve ağır olarak derecelendirilir • Alveoler ark yarığı kollaps açısından değerlendirilir. Gerekirse “presurgical maksiller orthodontics” yapılır

35. Presurgical Orthodontics Doğumdan sonra 1. veya 2. haftada başlatılmalıdır

37. AmeliyatÖncesiHazırlıkOrtodontikTedavi Latham device Grayson

38. Mikroform Yarıkta Ameliyat Tekniği (Düz hat kapama)

39. Tek Yanlı Dudak Yarığında Cerrahi Teknik (Millard Rotation-Advencement Yöntemi)

40. Tek Yanlı Dudak Yarığında Cerrahi Teknik (Tennison Triangular Flap Yöntemi)

41. Tek Yanlı Dudak ve Damak Yarığında Cerrahi Tedavi “Presurgical maksiller ortopedics” ile ark yakınlaştırıldıktan sonra Millard yöntemi ile primer dudak ve burun tamiri ve “gingivoperiostoplasy”

42. 3 ay Graysonmolding aparatı uygulaması sonrası Ortodontik aparat uygulama öncesi

43. A.M.Kul, sağ tek yanlıprimer ve sekonder damak yarığı Ortodontik tedavi öncesi 3 ay Graysonmolding aparatı uygulaması sonrası

44. Ameliyat sonrası 6. ay

45. Ameliyat sonrası 1,5 yıl

46. İki Yanlı Dudak Yarığı • Daha kompleks ve tedavisi zor bir deformite • İleri doğru belirgin premaksilla • Geniş ve yayvan burun ucu • Prolabium • Kısa kolumella veya kolumella yokluğu • İnkomplet veya komplet olabilir • İlerde yerleşmiş premaksillayı geriye almak için “preoperative maksiller orthopedics” önemli • Tek taraflı yarıklarda kullanılan cerrahi teknikler tek veya iki aşamalı olarak kullanılabilir (Millard, Tennison...)

47. Premaksillanın Tedavisi • Dudak tamiri veya “Lip-adeshion” • Kafa Bonesi (elastik bantlarla beraber) • Cerrahi premaksilla eksizyonu veya geriletme (Ağır orta yüz hipoplazisi) • Premaksiller retansiyon cihazları (Latham cihazı) • Nazoalveoler molding (Grayson cihazı)