Cursus bijengezondheid

1. Cursus bijengezondheid Bijengezondheid NBV

2. Mijten, luizen, motten en kevers • Varroamijt • Tracheeënmijt : Acarapis • Wasmot • Kleine kastkever Bijengezondheid NBV

3. De varroamijt Bijengezondheid NBV

4. Verspreiding varroamijt • Daar waar bijen elkaar ontmoeten • Vervliegen, darren bezoek • Verenigen, besmette ramen overhangen • Reizen naar dracht Bijengezondheid NBV

5. Voortplanting varroa • Vlak voor het sluiten van een cel gaat de mijt deze cel in • Uit het eerste ei komt een mannetje • Uit de volgende eieren komen vrouwtjes • Het mannetje bevrucht de vrouwtjes • Alleen de volwassen vrouwtjes overleven, rest sterft • Gemiddeld 1 tot 2 nakomelingen per werkstercel • Gemiddeld 2 tot 3 nakomelingen per darrecel Bijengezondheid NBV

6. Herken een Varroa Bijengezondheid NBV

7. Ziektebeeld aangetaste bij Bijengezondheid NBV

8. Algemeen ziektebeeld • Boven tegen de wand in de cel zitten witte korrels = ontlasting mijten • Mijten op de larven en ook op de bodemlade • Bijen met vervormde vleugels • Dwergbijen, het achterlijf is korter dan de vleugels Bijengezondheid NBV

9. Bijkomende ziekten • In het kielzog van de varroamijt kunnen zich andere ziekten ontwikkelen. • Signalen daarvan zijn : - Veel bijen verzuipen tijdens het voeren - Bijen nemen het voer slecht op Bijengezondheid NBV

10. Maatregelen tegen Varroamijt • Geïntegreerde bestrijding : - darrenraat wegnemen in het voorjaar - tijdige bestrijding in de zomer - oxaalzuur behandeling in de winter Bijengezondheid NBV

11. Varroa en de wintersterfte • Geparasiteerde poppen ontwikkelen zich slecht bij varroa aantasting • De daaruit komende winterbijen leven korter en zo verzwakt het volk • De varroa bestrijden voordat winterbijen ontstaan • Op de wintertros verspreiden ziektekiemen zich gemakkelijk • Er is veel fysiek contact en de mijten overleven op de bijen • Hoe eerder een volk verlost is van de varroa, des te beter komt het door de winter heen Bijengezondheid NBV

12. Varroa is een ernstige bedreiging • Tast de larve aan door bijenbloed te zuigen • Boort gaten in de huid van de volwassen bij • Deze open wonden helen niet meer • Virussen en bacteriën krijgen nu een kans • De mijt verspreidt zelf ook virussen via de mond Bijengezondheid NBV

13. Varroa en de wintersterfte • Winterbijen ontwikkelen zich slecht bij varroa aantasting • Deze winterbijen leven korter en zo verzwakt het volk • De varroa bestrijden, voordat winterbijen ontstaan • Op de wintertros verspreiden ziektekiemen zich gemakkelijk • Er is dan veel fysiek contact en mijten overleven op de bijen • Hoe eerder een volk verlost is van de varroa • Des te beter komt ze door de winter heen Bijengezondheid NBV

14. Tracheeënmijt Bijengezondheid NBV

15. Ziektebeeld en maatregelen • ½ kg krabbelaars voor de kast • Er is geen specifieke bestrijdingsmethode • Sinds de varroabestrijding is de tracheeën mijt vrijwel niet meer gesignaleerd Bijengezondheid NBV

16. Verspreiding Tracheeënmijt • Door fysisch contact met besmette bijen • Wintertros, vervliegen en verenigen • Kan alleen bij jonge bijen binnendringen • Overleeft slecht enkele uren buiten de bij Bijengezondheid NBV

17. Tropilaelaps Bijengezondheid NBV

18. Ziektebeeld Tropilaelaps • Broedsterfte : er is een hagelschotpatroon • Bijen : Kortere levensduur en kleiner abdomen • Bijen : Verschrompelde vleugels en poten • De mijt overleeft alleen in het broed Bijengezondheid NBV

19. Verspreiding Tropilaelaps • Op dezelfde wijze als de Varroamijt • Deze mijt komt in Europa ( nog ) niet voor • In een broedloze periode verdwijnen de mijten • Kan niet overleven op de wintertros Bijengezondheid NBV

20. Bijenluis Bijengezondheid NBV

21. De bijenluis • De luis is een vleugelloze vlieg • De bij ondervindt geen direct nadeel • Zit op de kop van de bij en prikkelt de mond • van de bij om een druppel honing te krijgen Bijengezondheid NBV

22. Wasmot Bijengezondheid NBV

23. Preventieve maatregelen • Imker met sterke volken • Vervang de raten regelmatig • Laat nooit lege raten of was onbeheerd • Reinig regelmatig varroabodems Bijengezondheid NBV

24. Maatregelen bij besmetting • Besmette raten vernietigen • Lege raten ontsmetten met ijsazijn • Goede ventilatie tussen de ramen • Motten vrezen licht en tocht Bijengezondheid NBV

25. Kleine kastkever Bijengezondheid NBV

26. Verspreiding kleine kastkever • Is nog niet in Nederland aangetroffen • Door invoeren jonge moeren met bijen • Import fruit uit besmette landen • Larven verpoppen zich buiten kast • Volwassen kevers zoeken een nieuwe broedplaats • Volwassen kever overleeft ook buiten de kast • Vermeerdert zich enorm op afvalhopen van raat Bijengezondheid NBV

27. Preventieve maatregelen • Er is in Nederland nog geen specifieke bestrijdingsmethode ( in de VS wel ) • Laat geen ongebruikte raat slingeren • Hebben een voorkeur voor oude raat • Oude raten direct omsmelten of opruimen Bijengezondheid NBV

28. Meldingsplicht • Er zijn drie meldingsplichtige ziekten • Amerikaans vuibroed • Tropilaelaps • Kleine kastkever Bijengezondheid NBV

29. Varroabestrijding • Varroamijten tellen • Toegelaten middelen • Organische zuren • Bijenmonsters Bijengezondheid NBV

30. Dagelijkse mijtval op de bodem • Controleer 3 maal per jaar mijtuitval • Tel alleen de roodgekleurde ovaalvormige mijten • Bestrijding is altijd nodig, maar dringend als je per dag - in de winter meer dan ½ mijt aantreft - in het voorjaar meer dan 5 mijten aantreft - in de zomer meer dan 10 mijten aantreft Bijengezondheid NBV

31. Geïntegreerde bestrijding voorjaar : gesloten darrenbroed verwijderen en/of broedloze volken behandelen zomer : mierenzuur, thymovar of apiguard winter : een oxaalzuur behandeling Bijengezondheid NBV

32. Stimuleer bouw darrenraat • Ramen met kunstraat van darrenraat • Hang een bouwraam tussen het broed • Plaats twee honingramen in de broedbak Bijengezondheid NBV

33. Darrenbroed verwijderen • Verwijder ramen met gesloten darrenbroed • Koolmezen zijn er dol op, raat is niet herbruikbaar • Een raam gesloten darrenbroed vangt veel varroa weg • Darrenbroed onder een honingraam wegsnijden • Hang brokken darrenbroed in een breed raam met gaas Bijengezondheid NBV

34. Gecombineerde aanpak varroa • Toepassen bij opzetters • Zet een volk op volledig kunstraat • Voer een varroabestrijding uit • Varroamijten zijn dubbel gepakt Bijengezondheid NBV

35. Bestrijdingsmiddelen • Toegelaten zijn etherische oliën : - thymovar - apiguard • Gedoogd worden organische zuren : - mierenzuur - oxaalzuur - melkzuur Bijengezondheid NBV

36. Thymovar Bijengezondheid NBV

37. Toepassing Thymovar • Na de honingoogst • Lees de aanwijzingen op de verpakking • Na 3 a 4 weken de behandeling herhalen • Alleen toepassen bij warm weer > 15oC Bijengezondheid NBV

38. Apiguard Bijengezondheid NBV

39. Toepassing Apiguard • Na de honingoogst • Lees de aanwijzingen op de verpakking • Tweede behandeling als de verpakking leeg is • Alleen toepassen bij warm weer > 15oC Bijengezondheid NBV

40. Mierenzuur Bijengezondheid NBV

41. Toepassing mierenzuur • Na de honingoogst • Lees de aanwijzingen op de verpakking • Uitsluitend bij warm weer < 25oC • Tweede behandeling na het inwinteren Bijengezondheid NBV

42. Oxaalzuur Bijengezondheid NBV

43. Toepassing oxaalzuur • Niet schadelijk voor de imker bij vakkundig gebruik • Na de honingoogst • Alleen toepassen in een broedloos volk • Pas de ( veilige ) druppelmethode toe Bijengezondheid NBV

44. Druppelmethode • Injectiespuiten verkrijgbaar bij de apotheek • Los 1 kg suiker op in 1 liter warm water • Neem daarvan 1 liter suikeroplossing en los daarin 35 gram oxaalzuur op • 5 ml oplossing tussen twee bezette ramen Bijengezondheid NBV

45. Let op eigen veiligheid • Organische zuren zijn agressief • Draag beschermende kleding : veiligheidsbril, handschoenen, masker en lange mouwen • Gebruik - bij oxaalzuur stofmasker P2 - bij mierenzuur gasfilter type E • Zet een emmer schoon water klaar Bijengezondheid NBV

46. Aandachtspunten • Koop bijvoorkeur kant-en-klare oplossingen • Zelf oplossen : Giet het zuur altijd in water • Werk met zijn tweeën, neem een mobilofoon mee • Werk met de rug naar de wind • Giet restanten eerst in een emmer water en dan pas in de gootsteen • Houdt het buiten bereik van kinderen • Als men zich onwel voelt, direct een huisarts raadplegen Bijengezondheid NBV

47. Resistentie van mijten • De varroamijten zijn resistent tegen sommige chemische middelen • Resistentie is niet te verwachten tegen - etherische oliën - organische zuren Bijengezondheid NBV

48. Zie website bijen@wur Vul diagnoseformulier in Verzamel 50 dode bijen Opsturen naar Bijen@wur Bijenmonsters Bijengezondheid NBV

49. Pauze Bijengezondheid NBV

50. Afsluiting van de cursus • Een theorie examen ? • Beoordeling praktijklessen ? • Op een imker vriendelijke manier ? • Het Basisdiploma Bijengezondheid ? Bijengezondheid NBV