D nyada, T rkiye de ve Kars ta Kaz Yetistiriciligi

1. Dünyada, Türkiye’de ve Kars’taKaz Yetistiriciligi Doç.Dr.Turgut Kirmizibayrak Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Zootekni Anabilim Dali Mart 2008 KARS

2. Kaz Yetistiriciligi Kazlar diger ticari yetistirilen kanatlilar kadar hizli büyüyememekle birlikte, evcil kanatlilar içinde en dayanikli ve ticari üretimde kullanilma süresi en uzun olan hayvanlardir. Kazlarda üreme (yumurtlama) düzeyi düsüktür. Yilda en fazla 50-60 adet yumurta üretirler.

3. Kaz Yetistiriciliginin Avantajlari Kazlar, diger kanatli yetistiriciliklerine göre daha düsük üretim maliyetiyle üretilirler Pahali ekipman ve barinak yatirimi gerektirmezler Temiz akarsu kaynaklarinin ve genis mera alanlarinin bulundugu alanlari degerlendirirler

4. Kazdan Elde Edilen Ürünler Et Tüy Yagli Karaciger

5. Dünyada ve Bazi Ülkelerde 1995 ve 2005 Yillarindaki Kaz Varligi

6. Dünyada Yaygin Bazi Irklari

7. Embden Kazi

8. Afrika Kazi

9. Afrika Kazi

10. Çin Kazi

11. Çin Kazi

12. Çin Kazi

13. Pilgrim Kazi(Disi) (Erkek)

14. Toulouse Kazi

15. Sebastopol Kazi(Erkek) (Disi)

16. Roman Kazi

17. Kars ve Ardahan Illerindeki Kaz Varligi*

18. Kars’ta Kazin Tercihi Kars ve yöresinin iklimi (soguk) cografik yapisi (genis mera ve çayir alanlari) temiz akarsu kaynaklarinin varligi üretim maliyetinin düsüklügü yöre insanlarinin kaz eti tüketiminde damak tadi aliskanligi ile tuzlama ve kurutma gibi depolama yöntemlerinin yayginligi yörede kaz yetistiriciliginin baslica nedenleridir.

19. Kars Ilinde Kazin Besin Kaynagi Olarak Üretimi 2006 verileri (tuik) esas alindiginda; Kesilen kaz sayisi=136.000*0.7= 95.000 adet Kaz eti üretimi=95.000*0.003= 285 ton Yenilebilir iç organ üretimi=95.000*0.0003= 29 ton Iç yagi üretimi=95.000*0.0002= 19 ton Toplam Üretilen Besin Miktari= 333 ton/yil Bize göre yöredeki kaz sayisi çok daha fazla oldugundan, üretim de daha fazla düzeylerdedir.

20. Kaz Yumurtasi Kazlarda yumurtlama Mart ayinda baslar ve en geç Haziran ayinda sona erer. Genel olarak yumurtlama dönemi 30-40 gün sürer Alaca ya da düz beyaz tüy rengine sahip kazlarin yumurta verimi, digerlerine göre biraz daha yüksektir. Yumurta verimi 1.yilda 9-12 adet, 2.yilda ise 14-17 adettir

21. Bazi Kanatlilarda Kuluçka Süreleri

22. Kaz Yumurtalarinin Kuluçkalanmasi Kars ve yöresinde, kaz yumurtalari genel olarak dogal kuluçkalanmaktadir. Dogal kuluçka yöntemi yumurta verimini azaltmakta ve kuluçka randimanini düsürmektedir. Yüksek döllülük için, kazlarin içine girebilecegi bir su kaynagi ya da en iyisi bir akarsu olmalidir. Damizlik sürüde 1 erkege en fazla 3-5 disi olmalidir Barinak tabani kuru tutulmalidir.

23. Kuluçkalik Yumurtalar Her yumurta kuluçkalanmaz Kuluçkalik yumurtalarin agirligi 140-200g araliginda olmalidir. Kirik ve çatlak bakimindan yumurtalar kontrol edilmelidir. Kirli yumurtalar, temizlenmelidir. Kuluçkalanacak Yumurtalar Uygun Kosullarda Depolanmalidir Kuluçkalanacak yumurtalar günlük olarak toplanmalidir. Kuluçkalanacak yumurtalarin 7 günden fazla depolanmasi durumunda, asan süreyle orantili olarak kuluçka düzeyi azalir. Kuluçkalanacak yumurtalar yatay konumda olacak sekilde ve 15ºC de depolanmalidir. Depolama süresince, yumurtalar günde 4-6 kez 180º döndürülmelidir.

24. Kaz Yumurtalarinin Kuluçka Islemlerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler Yumurtalar, makineye yatay olarak yerlestirilmeli ve günde 4-6 defa 180º döndürülmelidir. Kuluçkanin 15.gününden itibaren yumurtalar her iki günde bir 37.5ºC suya daldirilarak, kuluçkanin son haftasinda ise 1dk. süreyle su içinde tutularak islatilmalidir. Islatma islemi püskürtme seklinde de uygulanabilir.

25. Kaz Tüyü Kaz tüyünün ürün olarak kullanim ömrü yaklasik 20 yildir. Yikanabilir, terletmeyen ve hijyenik bir dolgu maddesidir. Dogal yapisiyla gece boyunca vücut isisini dengelemekte, higroskopik özelligi sayesinde vücudun nefes almasini saglar. Gece vücudun terini emer, gündüz ise bu nemi geri birakir. Hafif, estetik ve hareket kolayligi saglamaktadir. Bakteri barindirmadigi için kokusuzdur. Nem ve yag tutmadigi için toz akarlarini (mite) barindirmaz. Elyaf, pamuk ve yüne göre daha pahali, ancak kullanim ömrü çok daha uzun oldugu için daha ekonomik bir dolgu maddesidir. Diger dolgu maddeleriyle karsilastirildiginda isi koruma gücü iki buçuk kat daha fazladir. Yastik ve yorganlarin kabarik ve gösterisli durmasini saglar.

26. IKI ÇESIT KAZ TÜYÜ VARDIR Gidik tüyü: (40-50gr/kaz/yil) Kazin gögüs ve boyun bölgesinden yaklasik olarak 10-12 gram çikan, termo gücü yüksek bölüm. Yapisindan dolayi yumusak ve hafif olan gidik tüyü az elde edilebilir bir dolgu malzemesi oldugu için degerli ve fiyati daha yüksek. Yastik ve yorganlarin içindeki gidik tüyü orani ne kadar yüksekse sicak tutabilme kapasitesi de o kadar fazla olur. Tüm diger dolgu malzemelerine göre isiyi daha fazla korur. Sirt tüyü: (200-250gr/kaz/yil) Kazin sirt kismindan alinmaktadir. Genellikle belirli oranda gidik tüyüyle karistirilir. Sirt tüyü, yapisi nedeniyle ürünlere esneklik saglayip hacim verir. Gidik tüyüyle birlikte kullanilarak çok yumusak olan tüyün ezilmesini önler. Gidik tüyüne göre daha çok elde edildigi için daha ucuzdur. 

27. Kaz Tüyü Yolumu 9-10 haftalik yastan itibaren 6 haftada bir gögüs ve sirt tüyü yolunabilir. Ilk yolumda kaz basina 80g, sonraki yolumlarda ise 100-120g tüy elde edilir. Hasat edilen tüyün %15-20’si gidik tüyüdür. Yumurtlama sezonunda tüy yolumu yapilamaz, ancak yumurtlama sezonu sonundan bir sonraki yumurtlama sezonu basina dek en fazla 4 yolum yapilabilir. Tüy yolumunun yumurta verimi ve döllülük üzerine olumsuz bir etkisi yoktur.

28. Sonuç Kaz, Türkiye genelinin aksine Kars ili için oldukça büyük öneme sahiptir ve özendirilmelidir. Yetistiricilerin teknik bilgilendirilmesi yapilmalidir. Bölgede kaz yetistiriciliginin devamliligi ve gelistirilebilmesi için Damizlikçi Isletme ihtiyaci vardir. Yetistiricilik, organik karakter göstermektedir. Kaz tüyünü isleyecek bir tesis hem yetistiriciligi tesvik eder, hem döviz kaybini engeller, hem de istihdam saglar. Kaz tüyü isleme tesisinin kurulmasi gereken en dogru yer de Kars’tir. Bu durum, Kars’ta ve Kuzeydogu Anadolu Bölgesi’nde kaz yetistiriciligini kamçilar.