Wielka Rewolucja Francuska

1. Wielka Rewolucja Francuska 1789-1794

2. Przyczyny wybuchu rewolucji • nieudolne rządy Ludwika XV-źle rządziłem, źle administrowałem-oraz rządy absolutne Ludwika XVI, nie zwoływano obrad Stanów Generalnych • zła sytuacja ekonomiczna, nierównomierny rozwój gospodarczy, spadek produkcji, klęski żywiołowe, obciążenia feudalne, nędza, głód • zły stan finansów państwa(wydatki na armię, dyplomację, utrzymanie dworu, rozrzutność królowej Marii Antoniny)

3. Przyczyny wybuchu rewolucji • podział społeczeństwa na trzy stany bardzo zróżnicowane między sobą; żądania stanu trzeciego (około 96% społeczeństwa) dopuszczenia do władzy • wpływ oświecenia i wojny kolonii angielskich o niepodległość w Ameryce Północnej • zwołanie przez króla Zgromadzenia Notablów (szlachta, kler), które odmówiło wprowadzenia podatków i zażądało zwołania Stanów Generalnych

4. Monarchia parlamentarna • 5 V 1789r.- w Wersalu początek obrad Stanów Generalnych; stan trzeci wezwał do wspólnych obrad, ale szlachta i kler odmówiły, więc 17 VI stan trzeci ogłosił się Zgromadzeniem Narodowym- początek tzw. rewolucji adwokatów • Król zamknął salę posiedzeń stanu trzeciego, ale musiał ustąpić i 9 VII Zgromadzenie Narodowe przekształciło się w Narodowe Zgromadzenie Ustawodawcze (Konstytuanta)

5. Monarchia parlamentarna • 14 VII 1789r. –zdobycie Bastylii przez lud Paryża; reorganizacja Gwardii Narodowej z La Fayettem; pozorna zgoda króla na warunki Konstytuanty-flaga Francji; na wsi chłopi zaczęli niszczenie ksiąg z wykazami powinności- tzw. wielka trwoga • reformy 4-5 VIII : równość wobec prawa, zniesiono przywileje stanowe i dziesięcinę, szlachta zachowała prawo do ziemi • 26 VIII 1789r. – Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela: Ludzie rodzą się i żyją wolnymi wobec prawa(wolność, prawo do własności, braterstwo, tolerancja)

6. Monarchia parlamentarna • zmuszono króla do przeniesienia się do Paryża i złożenia przysięgi na wierność konstytucyjnemu państwu • drożyzna, głód • VI 1791r.- nieudana ucieczka króla do Belgii • VIII 1791r.- masakra ludu zgromadzonego na Polach Marsowych w Paryżu, gdzie żądano obalenia monarchii

7. Reformy Konstytuanty • zniesiono ustrój cechowy i cła wewnętrzne • wprowadzono nowy podział państwa na 83 departamenty • przyjęto system dziesiętny miar i wag • opodatkowano szlachtę i duchowieństwo • określono cenzus majątkowy, który decydował o prawach politycznych obywateli • przeprowadzono konfiskatę dóbr kościelnych • podporządkowano duchowieństwo państwu-biskupi i proboszczowie wybierani przez zgromadzenia kleru • obalono absolutyzm i ustrój stanowy

8. Monarchia konstytucyjna • 3 IX 1791r.- konstytucja: prawa wyborcze dla zamożnych, podział obywateli na cztery grupy majątkowe • władza ustawodawcza: Zgromadzenie Prawodawcze (Legislatywa), w którym zasiadało 745 deputowanych wybieranych co 2 lata • władza wykonawcza: król (mianował ambasadorów, podpisywał układy międzynarodowe; zwierzchnik armii; powoływał i odwoływał ministrów)

9. Monarchia konstytucyjna- kluby polityczne • Stowarzyszenie Roku 1789-zwolennicy konstytucji • Towarzystwo Przyjaciół Konstytucji(jakobini)-Maksymilian Robespierre, Jean Marat, Louis de Saint-Just • Towarzystwo Przyjaciół Praw Człowieka (kordelierzy)-proletariat, drobnomieszczaństwo Georges Danton • sankiuloci („ludzie bez krótkich spodni”)-nie stanowili klubu politycznego; drobni kupcy, rzemieślnicy, służba –Grakchus Babeuf-zwolennicy rewolucji i wolności • Żyrondyści-Jacques Brissot; zwolennicy republiki, wojny i „eksportu” rewolucji

10. Wojna z Austrią • początek wojny z Austrią IV 1792r.- wojna pałacom, pokój chatom-żyrondyści chcieli rozszerzyć rewolucję, aby rozładować bardzo trudną sytuację gospodarczą; klęski na froncie; Legislatywa uchwaliła ustawę „Ojczyzna w niebezpieczeństwie”(VII)- wezwano wszystkich obywateli pod broń; lud domagał się detronizacji króla

11. Republika żyrondystów • 10 VIII 1792r.- Komuna Paryża (nowy zarząd miasta); wpływy lewicy jakobińskiej, agitacja Robespierre’a za ukaraniem zdrajców i króla; atak ludu na Tuileries- tzw. II Rewolucja; Legislatywa oddała władzę powołanej Radzie na czele z Dantonem • powszechne wybory do Konwentu Narodowego (IX 1792r.)-walka żyrondystów z jakobinami; zwycięstwo lewicy jakobińskiej • 22 IX 1792r.- Francja I Republiką • 21 I 1793r.-ścięcie Ludwika XVI-umieram niewinnie, przebaczam mym wrogom

12. Republika żyrondystów • pobór do wojska; powstanie w Wandei krwawo stłumione (ludobójstwo) • zwycięstwo armii na froncie pod Valmy, dotarcie do Renu, zajęcie Belgii; po ścięciu króla zawiązała się I koalicja antyfrancuska (1793-1797 Austria, Prusy, Anglia, państwa włoskie i niemieckie oraz Hiszpania) • katastrofa gospodarcza, głód , rozruchy niezadowolonego społeczeństwa • 5 IV 1793r.- powołanie Komitetu Ocalenia Publicznego na czele z Dantonem • 2VI 1793r.-aresztowanie i ścięcie żyrondystów

13. Dyktatura jakobinów • VI 1793r.- przewrót jakobinów • 24 VI 1793r.-nowa konstytucja ( nie weszła w życie); wprowadzała po raz pierwszy na świecie powszechne prawo wyborcze, opiekę państwa nad oświatą i bezrobotnymi, opiekę społeczną, likwidację wielkich spółek handlowych • Wielki terror- powołano Trybunał Rewolucyjny, oskarżeni nie mieli prawa do obrońcy; powstanie w Wandei i Bretanii przeciw jakobinom; konfiskata majątków i żywności, zamykanie kościołów

14. Reformy • kalendarz rewolucyjny (miesiące podzielono na dekady, zniesiono niedziele, początek roku 22 IX 1792r.-I rok republiki) • reorganizacja armii przez Łazarza Carnota (produkcja broni, powszechny pobór, dyscyplina, kształcenie kadry, nowa technika walki-armia francuska zaczęła odnosić sukcesy na froncie) • walka ze spekulantami, ustalono maksymalne płace, wprowadzono kary dla strajkujących

15. Rządy Dyrektoriatu • przewrót 9 thermidora (27 VII 1794r.)- aresztowanie w Konwencie Robespierre’a; przejęcie władzy przez burżuazję, która chciała zachować zdobycze rewolucji i zjednać sobie szlachtę • Republika stracona-łotry tryumfują-Robespierre • Nowa konstytucja (VIII 1795r.): • 2-stopniowe wybory do 2-izbowego parlamentu (Rada Pięciuset-projekty ustaw i Rada Starszych – moc prawna)

16. Rządy Dyrektoriatu • władza wykonawcza- 5- osobowy Dyrektoriat wybierany przez Radę Starszych • prawa wyborcze dla bogatych; utrzymano nienaruszalność własności, rozdział kościoła od państwa • Kryzys rządów Dyrektoriatu-korupcja rządu, kryzys gospodarczy • Przewrót 18 brumaire’a (9 XI) 1799r.-przejęcie władzy przez Napoleona Bonaparte

17. Rewolucja a sprawa polska • organizowanie klubów politycznych w czasie Sejmu Wielkiego na wzór francuski (Kuźnica kołłątajowska, polscy jakobini-Jakub Jasiński), aktywacja mieszczan –”czarna procesja” w 1789r. • poparcie Prus dla Austrii w wojnie z Francją za cenę zgody na II rozbiór Polski, w którym Austria nie brała udziału • powstanie kościuszkowskie w 1794r.wiązało siły Prus i Austrii ,państw przeciwnych Francji • Polska za cenę swej niepodległości przyczyniła się do ocalenia Rewolucji -Georges Lefebvre

18. Znaczenie rewolucji • Likwidacja feudalizmu, zapewnienie chłopom własności ziemi, początki kapitalizmu • równość wobec prawa, wolność osobista, wolność słowa, wzrost aktywności i świadomości społeczeństwa, rola prasy, propagandy, nowe drogi awansu społecznego • rozdział kościoła od państwa

19. Znaczenie rewolucji • Francja państwem burżuazyjnym • powszechna laicyzacja- kult rozumu, upowszechnienie oświaty • flaga, hymn Francji-Marsylianka; nowy kalendarz rewolucyjny • wpływ na kulturę, obyczaje (np.30 miast miało nazwę Marat, dzieciom nadawano imiona przywódców rewolucyjnych) • zniszczenie kraju, zabytków kultury, śmierć tysięcy ludzi (17 tys. stracono na gilotynie, 200 tys. zabito w czasie powstania w Wandei)