Informacje związane z zadaniami wynikającymi z ustawy „ujawniającej” prawa własności nieruchomości SP oraz JST

1. Informacje związane z zadaniami wynikającymi z ustawy „ujawniającej” prawa własności nieruchomości SP oraz JST

2. Obowiązki ustawowe starostów: • Sporządzenie i przekazanie /do 19.05.2009 roku/ Wojewodzie, Marszałkowi Województwa, właściwym wójtom, burmistrzom i prezydentom miast wykazu nieruchomości, które przeszły na własność SP i stanowią jego własność oraz własność JST, a także niestanowiących własności SP albo własności JST i niepozostających w posiadaniu ich właścicieli, nieruchomości zabudowanych, w których lokale zajmowane są przez osoby objęte przepisami ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego. /zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej/ /Dz.U.2008.23.143/

3. Obowiązki c.d. • Wykaz nieruchomości powinien zostać sporządzony zgodnie z rozporządzeniem Ministra SWiA w sprawie wzoru wykazu oraz wzorów zestawień zbiorczych nieruchomości SP i JST podlegających ujawnieniu w księgach wieczystych oraz nieruchomości zabudowanych niepozostających w posiadaniu ich właścicieli. /Dz.U.2008.23.143/

4. Obowiązki c.d. • W terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy /tj. do 19.11.2009 roku/ starostowie złożą we właściwych sądach rejonowych wnioski o ujawnienie w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości SP wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu tego prawa

5. Obowiązki c.d. • W terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy /tj. do 19.11.2009 roku/ właściwe w sprawach gospodarowania nieruchomościami organy ST złożą we właściwych sądach rejonowych wnioski o ujawnienie w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości JST wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu tego prawa

6. Obowiązki c.d. • W terminie do dnia 15 każdego miesiąca, starostowie składają wojewodzie miesięczne sprawozdania z wykonania obowiązku składania wniosków do sądu rejonowego o ujawnienie w księgach wieczystych prawa własności. >przedmiotowe sprawozdania winny być sporządzone według stanu na koniec miesiąca sprawozdawczego<

7. WAŻNE • Wniosek o ujawnienie prawa własności SP albo JST Sąd rozpoznaje w ciągu miesiąca od dnia jego złożenia /praktyka: przy składaniu przedmiotowych wniosków należy informować sąd o podstawie prawnej tzn. powoływać się na ustawę „ujawniającą” wówczas termin ten będzie dochowywany/

8. Obowiązki c.d. • Starostowie w okresie 36 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy /tj. do 19.11.2010 roku/ będą prowadzić działania zmierzające do:

9. poinformowania mieszkańców powiatu o potrzebie sprawdzenia zgodności ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym,- udzielenia pomocy mieszkańcom w zakresie informacji o rodzaju i sposobie działań niezbędnych do uzyskania tytułu prawnego do zajmowania przez nich nieruchomości i ujawnienia ich praw w księgach wieczystych

10. Działania powyższe obejmują w szczególności: • Opracowanie i rozprowadzenie wśród mieszkańców powiatu szczegółowych informacji o czynnościach niezbędnych do ustalenia danych /tj. związanych ze sprawdzeniem zgodności ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym/

11. c.d. Działania powyższe obejmują w szczególności: • rozpowszechnianie powyższych informacji w miejscach publicznych na terenie powiatu, • zamieszczenie tych informacji w lokalnej prasie, radiu i telewizji oraz stronach internetowych starostwa powiatowego, • utworzenie na terenie powiatu co najmniej jednego punktu informacyjno-konsultacyjnego, dostępnego dla mieszkańców w godzinach pracy starostwa powiatowego, udzielającego szczegółowych informacji i wyjaśnień problematyki prawnej i geodezyjnej.

12. W celu zapewnienia skuteczności powyższych działań, starostowie mogą zawierać porozumienia z wójtami gmin oraz burmistrzami i prezydentami miast z obszaru powiatu.

13. Szczegółowy zakres informacji o czynnościach niezbędnych do ustalenia, przez mieszkańców powiatu, zgodności ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym, opracowany i rozprowadzany przez starostów, obejmuje wskazanie:

14. adresów siedzib odpowiednich Wydziałów Ksiąg Wieczystych Sądów Rejonowych ze wskazaniem właściwości miejscowej na obszarze powiatu oraz adresu Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych; - punktów informacyjno-konsultacyjnych, o których mowa wyżej w tym ich adresów i godzin pracy;

15. - rodzajów dokumentów, które mogą potwierdzać rzeczywisty stan prawny nieruchomości; - zakresu danych objętych działem II księgi wieczystej i zasad dostępu do tych danych w celu ich sprawdzenia; - ewentualnych działań, które mogą zostać podjęte w przypadku, gdy dane ujawnione w dziale II księgi wieczystej nie odpowiadają rzeczywistemu stanowi prawnemu nieruchomości.

16. W razie stwierdzenia, że osoba zobowiązana, do ujawnienia w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości SP albo JST nie składa w terminie odpowiedniego wniosku do sądu, wojewoda, biorąc pod uwagę przyczyny zaniechania, nałoży na tę osobę karę pieniężną, w wysokości od jednomiesięcznego do trzymiesięcznego jej wynagrodzenia za pracę, i wyznacza odpowiedni termin, nie dłuższy niż 3 miesiące, do wykonania zaniechanego obowiązku.

17. W razie kolejnego uchybienia obowiązkowi, kara pieniężna może być powtórzona. Od decyzji o ukaraniu służy odwołanie do ministra właściwego do spraw administracji publicznej.

18. USTALENIAWydziału Skarbu Państwa i Nieruchomości/Oddział Regulacji Stanu Prawnego/Stan na 22 maja 2009 roku

19. Nieterminowe i niecykliczne/np. raz na kwartał/ przedkładanie Wojewodzie sprawozdań z realizacji ustawy „ujawniającej”, • Wywiązywanie się z obowiązku przedkładania Wojewodzie comiesięcznych sprawozdań aczkolwiek zawierające „puste” lub „wyzerowane” pozycje bez jakichkolwiek informacji o działaniach podejmowanych w tym zakresie, • Brak określania w sprawozdaniu ilości wniosków złożonych do KW za dany okres sprawozdawczy.

20. Wykaz nieruchomościz ustawy „ujawaniającej” Według stanu na 22 maja br., z obowiązku złożenia Wojewodzie wykazów nieruchomościwywiązało się 12 Starostów/Prezydentów tj.: • Starosta bocheński, • Starosta brzeski, • Starosta dąbrowski • Starosta gorlicki, • Starosta limanowski, • Starosta miechowski, • Starosta myślenicki, • Starosta olkuski, • Starosta oświęcimski, • Starosta wadowicki, • Starosta wielicki, • Prezydent Krakowa.

21. Ważna uwaga • Po sporządzeniu wykazu nieruchomości należy zaznaczyć, iż wszelkie koszty sporządzenia dokumentacji geodezyjno-prawnej obciążają właściciela nieruchomości np.: JST.

22. KONTROLA NIK W ZAKRESIE USTAWY „UJAWNIAJĄCEJ” WYKAZAŁA: Niepodejmowanie lub podejmowanie jedynie w ograniczonym zakresie działań, na rzecz ujawnienia prawa własności nieruchomości należących do zasobu SP, przez starostów Uzasadnieniem powyższego są przede wszystkim trudności w pozyskaniu dokumentów potwierdzających prawo własności SP do nieruchomości, a także brak środków finansowych na sporządzenie niezbędnej dokumentacji.

23. Kontrola NIK c.d. Do przyczyn opieszałości w działaniach lub braku działań ze strony starostów w zakresie ujawniania w księgach wieczystych prawa własności SP do nieruchomości – według wyjaśnień - należały: • brak dokumentacji źródłowej potwierdzającej prawo własności SP, • brak wiedzy (dokumentacji) dotyczącej liczby nieruchomości (działek), dla których nie zostały urządzone księgi wieczyste lub nie zostało w tych księgach ujawnione prawo własności SP, • brak środków finansowych na opłatę czynności i dokumentacji z tym związanych.

24. Kontrola NIK c.d. • Nieprzekazywanie właściwym wojewodom sprawozdań z realizacji obowiązku składania do sądów wniosków o ujawnienie prawa własności nieruchomości lub przedstawianie w nich nierzetelnych danych, uniemożliwia wojewodom gromadzenie pełnych danych o postępach prac w regulowaniu stanu prawnego nieruchomości należących do zasobu SP oraz ustalenie zakresu prac do wykonania.

25. W związku z ustaleniami kontroli, NIK skierowała wnioski pokontrolnedo: starostów, dotyczące m.in.: • dokonania aktualizacji danych ujętych w ewidencji gruntów i budynków i ewidencji nieruchomości zasobu SP, w celu doprowadzenia tych danych do stanu zgodnego ze stanem faktycznym, • podjęcia lub kontynuowania prac w zakresie sporządzenia wykazów nieruchomości,

26. c.d. zaleceń pokontrolnych • zintensyfikowania prac w zakresie ujawniania w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości stanowiących zasób SP oraz przedkładania właściwym wojewodom w terminach ustawowych rzetelnych sprawozdań w tym zakresie, • podjęcia działań na rzecz uregulowania stanu prawnego wspólnot gruntowych.

27. Najwyższa Izba Kontroli sformułowała łącznie 404 wnioski pokontrolne. Do 16 marca 2009 r. adresaci wystąpień pokontrolnych poinformowali NIK o zrealizowaniu 168 wniosków pokontrolnych i o podjęciu działań na rzecz realizacji 124 wniosków.

28. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami, Najwyższa Izba Kontroli skierowała trzy zawiadomienia o przestępstwie lub wykroczeniu oraz jedenaście zawiadomień o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych. Wdwóch przypadkach ze względu na przedawnienie karalności, Izba odstąpiła od kierowania zawiadomienia (wniosku) do rzecznika dyscypliny finansów publicznych.

29. Najwyższa Izba Kontroli negatywnie ocenia dotychczasowe działania starostów i wójtów (burmistrzów, prezydentów) w zakresie aktualizacji stanu faktycznego i prawnego nieruchomości należących do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa, stanowiących gminne zasoby nieruchomości oraz mienie gminne.

30. Dotychczasowe działania starostów i wójtów (burmistrzów, prezydentów) na rzecz uporządkowania baz ewidencyjnych i uregulowania stanu prawnego nieruchomości, były niewspółmierne do potrzeb oraz nie doprowadziły do usprawnienia obrotu nieruchomościami. • Zakres działań podjętych przez te organy nie daje możliwości zrealizowania powyższych obowiązków w terminach określonych w ustawie.

31. W większości jednostek objętych kontrolą ewidencyjne bazy danych o nieruchomościach, na skutek wieloletnich zaniedbań w zakresie ich aktualizacji, nie odzwierciedlają stanu rzeczywistego.

32. Uniemożliwia to: • Rzetelne ustalenie wielkości i stanu prawnego zasobu nieruchomości SP i gminnych zasobów, w tym liczby i powierzchni nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym, co w znacznym stopniu utrudnia prawidłowe gospodarowanie przez starostów nieruchomościami SP i przez wójtów – nieruchomościami gminnymi, a także ustalenie należnych dochodów z tego tytułu. • Wcześniejsze kontrole NIK wykazały, że skutkiem nieprawidłowego ewidencjonowania nieruchomości było znaczne uszczuplenie dochodów Skarbu Państwa i dochodów gmin.

33. c.d. • prawidłowe sporządzenie i przekazanie przez starostów właściwym organom rzetelnych wykazów nieruchomości, • kompleksowe uregulowanie stanu prawnego nieruchomości SP i gmin, w tym ujawnienia w księgach wieczystych, przez starostów i wójtów (burmistrzów, prezydentów), prawa własności do tych nieruchomości.

34. Informację o wynikach kontroli przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli /na prośbę NIK/przekazano pismem z 9 kwietnia br. przez Wydział Skarbu Państwa i Nieruchomości do wszystkich Starostów i JST z prośbą wnikliwe zapoznanie się oraz podjęcie wszelkich działań w celu realizacji wniosków i zaleceń pokontrolnych wynikających z treści protokołu oczekując jednocześnie zwrotnej informacji o sposobie wykorzystania ww. wniosków.