P E R SO NALI TY

1. B E O R R N E D L P E R SO NALI TY I PIOTR MARKOWSKI

2. Anna nie była w stanie pracować nigdzie dłużej niż rok. Skarżyła się, że jest zbyt zmęczona, aby iść do pracy, i większość dnia spędzała w łóżku. Anna wdała się w romans z szefem, lecz zerwała z nim, ponieważ ten nie zrezygnował z małżeństwa, które wcześniej planował. Szybko związała się z innym mężczyzną. Zdaniem Anny, szefowi bardzo się to nie podobało, zlecał więc jej gorsze zadania i tak ostro krytykował w obecności współpracowników, że się „wypaliła”.

3. Anna bezustannie walczyła ze swoim mężem, w kłótniach pojawiały się groźby. Winiła za to swoją rodzinę, przyznała się do częstego picia alkoholu i palenia marihuany. „Życie nie ma sensu”, „muszę się z sobą swobodnie poczuć” powtarzała. Wzbudzała w innych irytację i złość, przez swoje twarde, niewzruszone, przy tym ambiwalentne oblicze. Cierpiała na liczne nierozwiązane problemy emocjonalne, wywodzące się z dzieciństwa i wynikające z relacji z rodzicami.

4. OSOBOWOŚĆ HISTRIONICZNA A: Przeszkadzają mi także moje zawroty głowy. Po prostu są straszne. Wie pan, mam poczucie, że zaraz zemdleję i skompromituję się. T: Więc uważa pani, że jeśli ma pani zawroty głowy, to pani zemdleje. Załóżmy, że pani naprawdę zemdleje - co tak bardzo panią w tym przeraża? A: Mam obraz siebie wstającej i mdlejącej bez końca. T: Jak długo to się powtarza? A: Bez końca, jakbym już nigdy nie miała się z tego otrząsnąć. Mogę pokazać jak mdleję.

5. OSOBOWOŚĆ NEGATYWISTYCZNA T: Więc zgadza się pani na cele, które zanotowaliśmy? A: Wydaje mi się, że to słuszna droga działania. Jednak później mogę zmienić zdanie. T: Oczywiście, jeśli tylko będziemy mogli omówić te zmiany i ich wpływ na nasz program sesji. A: Chce pan powiedzieć - pana program sesji??? T: Zaraz, zaraz...nie jestem pewien, czy rozumiem. Myślałem, że zgadza się na listę, którą tu sformułowaliśmy. A: Tak. Wie pan, pojawiło mi się w głowie pytanie, czy tak naprawdę chciałabym się zmienić. Wiem, że próbuje mi pan pomóc, ale mam wrażenie, że gdzieś panu umykam.

6. OSOBOWOŚĆ Z POGRANICZA A: W najbliższy weekend będę obchodzić trzydziestkę i chciałam pana zaprosić. Przedstawię pana mężowi i przyjaciołom. T: Bardzo dziękuję za zaproszenie, ale chyba wolałbym zostać w domu. A: Dlaczego? Miałam nadzieję, że będzie pan przy mnie. T: Bardzo panią lubię, ale chcę spędzać wolny czas z moją rodziną i przyjaciółmi. A: (denerwuje się) Więc nie uważa mnie pan za swoją przyjaciółkę. Miał pan się o mnie troszczyć. Jak rodzic troszczy się o dziecko. I teraz proszę pana, żeby zrobił pan coś dla mnie wyjątkowego, osobistego, bardzo dla mnie ważnego, a pan po prostu odmawia. Okłamał mnie pan! Byłam idiotką, że panu zaufałam! T: Ma pani rację, nie myślę o pani jak o przyjaciółce, choć bardzo panią lubię. To moja osobista decyzja, lubię się z panią spotykać i pracować tutaj, ale nie chciałbym iść na pani imprezę. A: Jezu, nie musi pan tego powtarzać i sypać soli na rozjątrzoną ranę! Wiem co pan powiedział, słyszałam. Mój boże, nie powinnam była prosić. Wiedziałam. Czułam, że mi pan odmówi i znienawidzi za taka impertynencję. Chcę już iść, nie mogę tu zostać. T: Proszę nie wychodzić, proszę zostać. Widzę, że moja odmowa bardzo panią razi. Widzę też, że że teraz boi się pani,że skrzywdzę panią jeszcze bardziej, bo odważyła się pani mnie zaprosić. Czy mam rację? Porozmawiajmy o tym. Mam poczucie, że będzie lepiej, jeśli pani zostanie. Czy możemy spróbować porozmawiać? A: Dobrze, ale tak mi wstyd...

10. KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE OSOBOWOŚĆI Z POGRANICZA ZAWARTE W DSM-IV-TR • gorączkowe próby uniknięcia opuszczenia • wzorzec niestabilnych i intensywnych relacji interpersonalnych, który cechuje na przemian skrajne idealizowanie i dewaluowanie innych • znaczący i trwały brak stabilności obrazu lub poczucia „ja” • impulsywność w co najmniej dwóch potencjalnie szkodliwych dla jednostki obszarach aktywności • powtarzające się zachowania, gesty lub groźby samobójcze bądź samookaleczenia • labilność emocjonalna • utrzymujące się poczucie pustki • nieadekwatna, silna złość lub trudności z jej opanowaniem • przemijające objawy paranoidalne lub poważne objawy dysocjacyjne jako reakcja na stres

11. RYS HISTORYCZNY • diagnoza „z pogranicza” - lata trzydzieste XX wieku • osobowość niedojrzała wykorzystująca prymitywne strategie obrony, umiejętność badania rzeczywistości. Fiksacja libido na fazie separacji-indywiduacji w rozwoju dziecka. • struktura z pogranicza jest szersza niż pojęcie osobowości z pogranicza • rok 1975 - Gunderson i singer zaproponowali pierwszą definicje tego zaburzenia

12. ASPEKTY OSOBOWOŚCI BORDERLINE • rozproszenie poczucia tożsamości • pierwotne mechanizmy obronne • zaburzone testowanie rzeczywistości • lęk przed bliskością • impulsywność • autodestruktywność

13. STATYSTYKA • częstość w populacji ogólnej 1.1% do 2.5% • w populacjach pacjentów waha się od 10% do 60% • ryzyko samobójstwa 8-9%, 75% z nich raz w życiu próbowało popełnić samobójstwo • ponad 50% pacjentów nie kończy terapii • mają przeciętnie o ok. 16% mniejszy, od normalnego, hipokamp, ok. 8-22% mniejsze ciało migdałowate, o 24% mniejszą lewą część kory orbitofrontalnej, o 26% mniejszą prawą przednią część zakrętu obręczy

14. PRZYCZYNY • wykorzystywanie seksualne przez opiekunów w dzieciństwie • alkohol w rodzinie • przemoc fizyczna i/lub emocjonalna • style schematów: brak obrońcy, opuszczone/wykorzystane dziecko, rozzłoszczone dziecko, karzący rodzic

15. PSYCHOTERAPIAhierarchia problemów • kwestie życia i śmierci • relacja terapeutyczna • autodestrukcja • inne problemy, praca nad schematami, przepracowanie urazów

16. PSYCHOTERAPIAstawianie granic • wyjaśnić zasadę, podać argumenty • powtórzyć zasadę • dodać ostrzeżenie, zapowiedzieć konsekwencje • zrealizować konsekwencje • zapowiedzieć poważniejsze konsekwencje • zrealizować poważniejsze konsekwencje • propozycja przerwy w terapii • zapowiedzieć koniec terapii • zakończyć terapię i zaproponować nowego terapeutę

17. FARMAKOTERAPIA • uzupełnienie psychoterapii • SSRI • lamotrygina • neuroleptyki, pochodne tioksantenu • rzadziej benzodwuazepiny

18. BIBLIOGRAFIA • Leichsenring F. (1999). Development and first results of the Borderline Personality Inventory: A self - report instrument for assessing borderline personality organization. Journal of Personality Assessment, 73, 1, 45-63. • Terapia Poznawcza Zaburzeń Osobowości, Aaron T. Beck i wsp. WUJ. • Interpretacja jakościowa testu Niedokończonych Zdań Rottera. Katarzyna Stemplewska Żakowicz.

19. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ