PLAN DE ACCIÓN TITORIAL P.A.T.

1. Depto. Orientación PLAN DE ACCIÓN TITORIAL P.A.T. IES “Mª Casares” 07-08

2. PLAN DE ACCIÓN TITORIAL PLAN DE INTEGRACIÓN DO ALUMNADO DE NOVO INGRESO IES “Mª Casares”

3. PLAN DE INTEGRACIÓN DOS ALUMNOS/AS DE 1º DA ESO OBXECTIVOS: . Conquerir unha adaptación positiva destes alumnos/as ao noso centro. . Suavizr o cambio do ensino primario ao secundario, de xeito que supoña un eslabón máis na súa evolución académica e persoal. . Minimizar os posibles medos ao novo centro e aos novos estudios, tanto nos rapaces/as coma nos seus pais e nais. . Acercalos o máis posible, e con suficiente antelación, á realidade que van a atopar o curso seguinte, cando teña lugar o cambio. . Ilusionalos polo que vai supor esta nova etapa. . Contribuir a que se sintan membros activos da nova comunidade educativa. IES “Mª Casares”

4. CONTIDOS ( para pais/nais ) . Conceptuáis: - O IES . Organización - Equipo Directivo. Órganos unipersoáis e colexiados. - Alumnado. Aulas. Horarios. Titorías. - Profesorado. Departamentos. Órganos de coordinación. - Pais. ANPA. - Órganos de participación de alumnos/as e pais/nais - Sistemas de comunicación coas familias. - Sistemas de control de faltas de asistencia e outras posibles incidencias. - Dotación das aulas e doutros servicios ao alumnado - Tempos de lecer. - Actividades complementarias e extraescolares. - A ESO. (Para pais/nais e alumnos/as) . Estructura. Materias. . Avaliación. . Consecución do título. . Saídas despois da ESO. - ALGUNHAS DIFERENCIAS entre o centro de primaria e o IES. Consellos.

5. Procedimentáis: . Visita guiada do alumnado de primaria ao IES, acompañados polos seus titores/as e por profesorado do IES. Recepción pola Sra. Directora. Visita ás dependencias do centro (aulas, biblioteca, laboratorios, talleres, patios, ximnasio, pabillón polideportivo,...). . Idem para os pais/nais nos primeiros días do curso. . Actividades de coñecemento mutuo e integración Actitudináis: . Ilusión por pertencer ao novo centro e polos novos estudios. . Valoración da nova etapa como forma de maduración e de conquerir novos horizontes e oportunidades no seu desenvolvemento persoal e académico.

6. ACTIVIDADES A DESENVOLVER 3º TRIMESTRE DO CURSO ANTERIOR: . Visita dos alumnos/as dos centros de primaria adscritos ao noso IES - Recepción e benvida, pola Sra. Directora - Visita guiada polo centro e as súas dependencias ÚLTIMO MES DO CURSO ANTERIOR: . Sesión, en cada centro adscrito, cós pais/nais destes alumnos/as: . Xefe de Estudios/Directora do IES: - O IES. Estructura e funcionamento. Dotación. Relacións pais/nais-Centro educativo - Diferencias Ed. Primaria-ESO. Consellos. . Orientador doIES: - Oferta educativa do IES - A ESO. Características, estructura e saídas ao seu remate - Atención á diversidade no IES “Mª Casares” Entrega de documentación aos pais/nais. . Sesión, en cada centro de primaria adscrito, do xefe de estudios e o orientador do IES có orientador e cós titores e titoras do centro de primaria para recabar información relevante de cada un dos alumnos e alumnas que van a incorporarse ao noso centro, segundo o protocolo adxunto.

7. INCORPORACIÓN AO NOVO CURSO RECEPCIÓN . Directora/Xefe Estudios/Orientador/Titores/as - Presentación do Titor/a e asignación do grupo aula . Xuntanza de cada grupo có seu titor/a na sua aula - Notificación dos horarios - Dinámica de funcionamento - Visita ás principais dependencias do centro. IES “Mª Casares”

8. PRIMEIROS 20 DIAS DO CURSO IES “Mª Casares” CADA TITOR/A: . Entrevista individual con cada pai/nai, previamente citados, de cada un dos seus alumnos/as titelados, seguindo o protocolo adxunto establecido para tal efecto. . Aplicación do Cuestionario de Datos para os alumnos/as, proporcionado polo depto. de orientación, de cara a ter un primeiro historial de cada rapaz/a, que, xunto coa información aportada polos centros de primaria adscritos, constitue unha valiosa información tanto para os titores/as coma para o orientador que abrirá a ficha psicopedagóxica de cada alumno/a, en ámbolos dous casos para facilitar o posterior seguemento e, no seu caso, as oportunas intervencións. . Idem, có Cuestionario de Datos para os pais/nais. DIRECTORA/XEFE ESTUDIOS/ORIENTADOR/TITORES/AS . 1ª PARTE: Xuntanza con tódolos pais/nais do alumnado de novo ingreso . 2ª PARTE: Cada titor/a reunión, na sua aula, cós pais/nais dos seus alumos tutelados segundo ó protocoloestablecido.

9. PROTOCOLO DE RECOLLIDA DE INFORMACIÓN Alumnado de novo ingreso IES “Mª Casares” NOME E APELIDOS: Centro ÁMBITO FAMILIAR: ÁMBITO ACADÉMICO: ÁMBITO SOCIO-RELACIONAL: UBICACIÓN NO NOVO GRUPO AULA: MEDIDAS DE ATENCIÓN:

10. CARPETA DE TITORÍA PARA AS PRIMEIRAS SESIÓNS DO CURSO CONTIDO: . Modelo de citación aos pais/nais para a entrevista inicial. Comezar polos alumnos/as novos/as no centro. Pedir aos pais un teléfono de contacto durante o período lectivo por si fora necesario contactar con eles ante calquer imprevisto. . Algunhas orientacións de utilidade para a entrevista cos pais/nais. . Regulamento sobre actividades complementarias: saídas e excursións. . Acta para a elección de Delegado/a de aula e instruccións. . Modelo de autorización para sair á última hora da mañá e da tarde, no caso dos alumnos/as de 2º ciclo da ESO e do Bacharelato. . Modelo de parte de incidencias. . Resumo dos aspectos mais destacables do RRI a ter moi en conta. . Modelo de xustificación de faltas. . Modelo de apercibimento e de faltas de asistencia. . RRI e Real Decreto 732/1995 polo que se establecen os dereitos e deberes dos alumnos/as e as normas de convivencia nos centros. Para traballar có alumnado nas primeiras sesións de titoría. IES “Mª Casares”

11. DEMAIS ALUMNOS/AS DE NOVO INGRESO A cada alumno/a de novo ingreso, seralle asignado un ou varios compañeiros/as da sua aula que terán como obxectivo facilitarlle a integración no centro. Serán os encargados de: . Acompañalo/a nunha visita por todo o centro e as suas dependencias. . Explicarlle calquer aspecto do funcionamento do mesmo. . Acompañalo/a ante a posible realización de calquera xestión. . Facilitarlle o coñecemento dos novos compañeiros e a sua integración no grupo. . Familiarizalo/a cos bos usos e costumes do IES. . Falicitarlle o acceso aos distintos servicios e departamentos do centro, etc.

12. ACTIVIDADES DE COÑECEMENTO MUTUO E INTEGRACIÓN . Presentación no grupo-aula - Nome - Algunha característica - Expectativas e desexos - Temores - Propósitos . Pequena redacción: fala dos teus pais, irmáns/ás, amigos,… . Viaxe (unha ou duas noites fora) - Visitas - Actividades - Tempo de ocio

13. IES “Mª Casares” CONFLICTOS. VIOLENCIA. ACOSO PLAN DE ACCIÓN TITORIAL MATERIAIS PARA TRABALLAR NA AULA

14. QUÉ É UN CONFLICTO . Unha situación . na que duas ou máis persoas entran en oposición ou desacordo . porque as suas posicións, intereses, necesidades, desexos ou valores son incompatibles, ou son percibidos como incompatibles. . donde xogan un papel moi importante as emocións e os sentimientos . e donde a relación entre as partes en conflicto pode sair robustecida ou deteriorada, en función de cómo sexa o proceso de resolución do conflicto.

15. ELEMENTOS DO CONFLICTO RELATIVOS ÁS PERSOAS . Protagonistas principais . Protagonistas secundarios . Individuos . Grupos . Intereses . Relacións RELATIVOS AO PROCESO . Dinámica do conflicto . Historia . Posibles prexuizos RELATIVOS AO PROBLEMA . A cuestión central ou “meollo”

16. ESTILOS DE ENFRONTAMENTO AO CONFLICTO . Competición: perseguir os obxectivos persoais a costa dos outros, sen pensar nos demáis. . Evitación: non afrontar os problemas . Compromiso: actitude baseada na negociación, na búsqueda de acordos, normalmente baseados no pacto e na renuncia parcial aos intereses propios. A solución satisface parcialmente a ambalasduas partes. . Acomodación: ceder habitualmente aos puntos de vista e aos intereses dos outros, renunciando aos propios. . Colaboración: implica un nivel de incorporación duns e doutros na procura dun obxectivo común.

17. ESTILOS DE COMUNICACIÓN E ASERTIVIDADE ESTILO PASIVO . Non se exercen os dereitos propios. Non se expresa, non se opina,... . Respétanse os dereitos dos demáis, pero sen saber poñerlles límites. Non se expresa o que se pensa ou se sinte. . A persoa soe expresarse de forma indirecta e dubitativa. (“Estarás moi ocupado ¿verdade?”, en lugar de “¿poderías axudarme?”) ESTILO AGRESIVO . Exércense os dereitos propios, pero non se respetan os dereitos nin os sentimentos alleos. . A persoa exprésase de forma impositiva e utiliza a coacción nas súas máis diversas formas (mirada ameazante, acusar, ameazar, culpabilizar, chantaxear,...) . Esixe. (“Quero que...”; “me tes que...” ) ESTILO ASERTIVO . Exércense os dereitos propios . Respétanse os sentimentos e dereitos alleos, intentando “negociar” cando entran en conflicto cós propios. . As persoas exprésanse de forma directa e honesta. Piden. (¿Poderías...?; “me gustaría que...”)

18. NIVEIS DA RESPOSTA HUMANA NIVEL COGNITIVO Qué penso NIVEL MOTOR Qué fago NIVEL FISIOLÓXICO Qué sinto

19. ACTIVIDADES A DESENVOLVER CÓ ALUMNADO . Partir de casos propostos polo/a profesor/a . Polos/as propios/as alumnos/as . A partir de noticias da prensa, TV, etc…. Temporalización: nas sesións de titoría cos/as alumnos/as, alomenos durante un trimestre.

20. OBXECTIVOS . Reflexionar críticamente sobre o tema . Sensibilizarse con esta problemática . Identificar e distinguir comportamentos e situacións . Ser consciente das responsabilidades nas que se incurre e as súas consecuencias, incluso penais. . Ser consciente dos danos que se poden causar . O poder dos/as matóns/as, acosadores/as, etc. non existiría sin a complicidade dos/as espectadores/as. . Poñerse na pel da víctima. . Ser consciente dos límites, e de quén os decide. . Resolver os conflictos coa palabra e o diálogo . Facelos conscientes de que estes comportamentos son moi graves, absolutamente rexeitables e que non se van a pasar por alto

21. ASPECTOS A TRABALLAR Ao longo do proceso de traballo nas aulas . VALORES - Compañeirismo - Tolerancia - Respecto - Solidariedade - Colavoración, axuda - Xustiza - Dereitos e deberes - Responsabilidade (cívica e humana),... . TRABALLO COOPERATIVO - Unir esforzos cara á un obxectivo común - Planificar - Asignar roles - Colaborar - Analizar - Debater - Consensuar,... . INTELIXENCIA EMOCIONAL - Expresión das emocións e sentimentos. - Empatía - Control das emocións - Expresarse de forma asertiva - Conductas sustitutivas de outras agresivas. - Costos e beneficios en termos de satisfacción persoal e de consecución de logros,... . HABILIDADES SOCIAIS - Escoitar - Participar - Dar instruccións - Seguir instruccións - Desculparse - Enfrontarse cos enfados (propios e dos outros) - Pedir permiso,...

22. HABILIDADES SOCIAIS Na medida en que os /as alumnos/as as teñan adquiridas, a clase terá un mellor ou pior clima. Diso, van a depender tamén as posibles medidas a tomar para solucionar os conflictos de comportamento.

23. CAPACIDADES ACTITUDINAIS RELATIVAS AO COMPORTAMENTO E AS HABILIDADES SOCIAIS Grupo I .- Primeiras habilidades sociais 1. Escoitar 2. Iniciar unha conversa 3. Manter unha conversa 4. Formular unha pregunta 5. Dar as gracias 6. Presentarse 7. Presentar a outra persoa 8. Facer un cumplido. Grupo II .- Habilidades sociais avanzadas 9. Pedir axuda 10. Participar 11. Dar instruccións 12. Seguir instruccións 13. Disculparse 14. Convencer aos demáis Grupo III .- Habilidades relacionadas cos sentimentos 15. Coñecer os propios sentimentos 16. Expresar os sentimentos 17. Comprender os sentimentosdos demáis 18. Enfrontarse co enfado de outro/a 19. Expresar afecto 20. Resolver o medo 21. Autorrecompensarse.

24. Grupo IV .- Habilidades alternativas a agresión 22. Pedir permiso 23. Compartir algo 24. Axudar aos demais 25. Negociar 26. Empregar o autocontrol 27. Defender os propios dereitos 28. Responder ás bromas 29. Evitar os problemas cos demais 30. Non entrar en pelexas. Grupo V .- Habilidades para facer fronte ao estrese 31. Formular unha queixa 32. Responder a unha queixa 33. Demostrar deportividadedespois dun xogo. 34. Resolver a bergoña 35. Amañarse cando non che fan caso. 36. Defender a un amigo 37. Responder á persuasión 38. Responder ao fracaso 39. Enfrontarse as mensaxes contradictorias 40. Respostar a unha acusación 41. Prepararse para unha conversa dificil 42. Facer fronte ás presións do grupo. Grupo VI .- Habilidades de planificación 43. Tomar iniciativas 44. Discernir sobre a causa dun problema 45. Establecer un obxectivo 46. Determinar as propias habilidades 47. Recoller información 48. Reslover os problemas segundo a súa importancia 49. Tomar unha decisión 50. Concentrarse nunha tarefa.

25. METODOLOXÍA . Activa . Participativa . Traballo en grupos . Debate . Análise de casos

26. ANÁLISE DE CASOS Esta actividade desenvolveráse, fundamentalmente, a través do análise, debate e reflexión en grupos, de diferentes casos e situacións sacados da realidade ou simulados, a partir de noticias de prensa, internet, casos ou situacións propostos polos propios alumnos/as, etc. Para facilitar esta tarefa, propóñense unhas fichas de traballo, a nivel indicativo, que poidan servir de guia.

27. Para debatir en equipo FICHA DE TRABALLO – 1 CONFLICTOS Explica en qué consiste este conflicto e especifica qué elementos aparecen nel a nivel de: . Posicións: . Intereses: . Emocións e sentimentos : . Necesidades: . Desexos: . Valores: . Outros:

28. CONFLICTOS Para debater en equipo FICHA DE TRABALLO – 2 Quénes son os protagonistas: . Principais: . Secundarios: . Qué relacións hai entre eles/as: . ¿Hai algunha “ historia” detrás desta situación?. Se é así, explicade cal. . ¿Hai prexuizos nas partes en conflicto?. Se é así, explicádeos. . ¿Cal é o “meollo” deste conflicto?

29. Para debater en grupo CONFLICTOS FICHA DE TRABALLO – 3 Na situación que estamos a analizar, qué estilos de enfrontamento ao conflicto utilizan cada unha das partes. Especificao. Especifica, asimesmo, que estilos de comunicación practica cada quén.

30. CONFLICTOS Para debater en grupo FICHA DE TRBALLO – 4 Por qué crées que se chegou a esta situación? ¿Poderiase haber evitado?. Nese caso, ¿Cómo? ¿Pódese reconducir a situación?. En tal caso, ¿Cómo? . Quén/es crees que deberian de intervir. . Con quén/es deberian de intervir. . Qué tipo de accións deberian de desenvolver. Qué medidas se deberian de tomar.

31. FICHA DE TRABALLO-5 CONFLICTOS PARA DEBATER EN GRUPO OS/AS ESPECTADORES/AS . ¿QUÉ PAPEL XOGAN? . ¿QUÉ RESPONSABILIDADE TEÑEN? . ¿DARIANSE ESTAS SITUACIÓNS SE OS/AS ESPECTADORES/AS NON FORAN “TOLERANTES” CON ELAS? . ¿QUÉ ACTUACIÓNS CREÉDES QUE DEBERIAN DE LEVAR A CABO? . Con respecto ás víctimas . Con respecto aos agresores . Con respecto ao persoal do centro (profesores, titores, orientador, xefe de estudios, dirección,...)

32. IES “Mª Casares” MEDIACIÓN

33. MEDIACIÓN Intervención non forzada dunha/s terceira/s persoa/s, neutrais, nun conflicto para axudar ás partes implicadas a que o transformen por sí mesmas nunha situación satisfactoria para ambas (ou, alomenos, aceptada) FUNCIÓNS DOS MEDIADORES . Controlan o proceso, pero non os resultados, que dependerán das partes. . Axudan ás partes a: - expresar e satisfacer os seus intereses - comprenderse e sopesar os seus plantexamentos - xerar confianza entre elas e no proceso de mediación - facilitar a procura de solucións conxuntas

34. REGRAS A RESPETAR EN TODA MEDIACIÓN. COMPROMISO PREVIO DAS PARTES • 1. Aceptación voluntaria da mediación • Confidencialidade. • Escoitarse unha parte á outra e viceversa. • Non insultarse nin agredirse, nin utilizar unha linguaxe ofensiva. • Esforzarse en resolver o problema. • Respetar os tempos de exposición.

35. ESCOITA ACTIVA Amosar interés Escoitar Clarificar Resumir Poñerse na pel do/a outro/a

36. PROTOCOLOSDE ACTUACIÓN

37. PROTOCOLO DE ACTUACIÓN - I CONFLICTO ÁMBITO DE DECISIÓN Decisorio:Equipo directivo Consultivo: Tutor, Profesor, Orientador alumnos, testemuñas,... ¿PROCEDE A MEDIACIÓN? NON SÍ PLANTEXAR ÁS PARTES CAUCES REGULAMENTARIOS ACEPTAN NON ACEPTAN PRE-MEDIACIÓN NON ACPTAN ACEPTAN ELECCIÓN MEDIADORES MEDIACIÓN

38. PROTOCOLO DE ACTUACIÓN- II PREMEDIACIÓN Obxectivo: crear as condicións para a mediación ENTREVISTA COAS PARTES POR SEPARADO PRESENTACIÓN ESCOITA ACTIVA ANÁLISE DA SITUACIÓN. POSIBLES SAÍDAS CAUCES REGULAMENTARIOS MEDIACIÓN OUTRAS POSIBLES CONSECUENCIAS POSITIVAS E NEGATIVAS TOMA DE DECISIÓNS

39. PROTOCOLO - III Data: PRE-MEDIACIÓN Parte A: Parte B: Mediador/es: QUÉ EXPRESA PARTE A PARTE B ANÁLISE DE OPCIÓNS. VENTAXAS E INCONVINTES (R.R.I., Mediación, outras posibles) DECISIÓN:

40. PROTOCOLO - IV Data: MEDIACIÓN Parte A: Parte B: Mediador/es: Presentación. Regras a respetar PARTE A PARTE B QUÉ EXPRESA: CÓMO SE SINTE QUÉ PIDE QUÉ PROPÓN

41. ACTA DE ACORDOS Reunidos no IES “Mª Casares” (Oleiros), as partes que de seguido se sinalan Parte A: Parte B: Mediador/es: ACORDAN: O cal se comprometen a respetar e cumprir, polo que asinan a presente en Sta. Cruz, Oleiros, a de de Parte A Mediador/es Parte B Asdo.: Asdo.: Asdo.: Vº Bº Directora/X. Estudios Asdo.:

42. EDUCACIÓN PARA A IGUALDADE ENTRE OS SEXOS MATERIAIS PARA TRABALLAR NAS AULAS PLAN DE ACCIÓN TITORIAL

43. Depto. Orientación METODOLOXÍA . Activa . Participativa . Traballo en pequenos grupos - Análise e reflexión - Adopción de acordos - Elaboración de conclusións . Actividades en gran grupo (aula) - Postas en común - Debates - Conclusións

44. FICHA 1 Depto. Orientción OBXECTIVOS . Eliminar falsos mitos e ideas preconcebidas a partir de informacións veraces. . Desfacer estereotipos. . Debatir e comentar engadindo posibles datos do noso entorno. Datos extraidos do Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales. Instituto de la Mujer , http//mujeres.universia.es en 2005. Se puede pedir a los alumnos/as que los actualicen como parte de las tareas de esta actividad.

45. Depto. Orientación PARA DEBATIR EN GRUPO FICHA 1 Aínda hoxe, circulan pola nosa sociedade ideas estereotipadas e de prexuizos sobre homes e mulleres que potencian as desigualdades e influen a nivel individual, familiar, social,... . ¿Hai diferencias nas obligacións domésticas, entre rapaces e rapazas?.Explícao. . ¿O uso do tempo de lecer é igual para os rapaces que para as rapazas?. Explícao. . ¿Hai expectativas diferentes en función do sexo dos/as fillos/as?. Razónao. INDIVIDUALMENTE OU EN GRUPO: Verdadeiro ou Falso 1. “As mulleres, a menos estudios, máis ofertas de emprego”. (F) (. Máis dun 80% das mulleres con estudios universitarios teñen actividade laboral . 57% das mulleres con estudios secundarios teñen traballo. . 22% das mulleres que remataron estudios primarios traballa. . 8,2% das mulleres sen estudios participa no mercado de traballo, no conxunto estatal ). 2. “As solteiras traballan máis no mercado laboral que as casadas”. (V) . Só o 43,5% das mulleres casadas teñen emprego. . O 59,7% das solteiras teñen actividade laboral. . As mulleres casadas condicionan as suas decisións de emprego en función dos rasgos laborais dos seus maridos, debido a dificultade para conciliar a vida laboral e familiar.

46. FICHA 1(cont.) 3. “A tasa de paro feminino é casi o doble que a masculina”. (V) . Tasa de paro en homes: 8,2% . Tasa de paro en mulleres: 15,23% 4. “As mulleres cobran o mesmo salario que os homes en traballos de iguales características”.(f) . As mulleres cobran un 18,22% menos que os homes en igualdade de condicións laborais. 5. “No 2005, na Real Academia de Mediciña, o 50% dos seus membros eran mulleres”. (F). . Só o 2,08% eran mulleres. . As mulleres representan o 41% do total de colexiados en España. En asistencia primaria hai máis mulleres médicos ca homes e na mediciña especializada superan xa o 40%. . Nas aulas das facultades elas son maioría. . O 72% dos estudantes matriculados son rapazas.

47. Depto. Orientación FICHAS 2 e 3 OBXECTIVOS . Tomar conciencia das distintas características que, de xeito máis ou menos sutil, tratan de asignarse a homes e mulleres para “xustificar” os distintos papeis que se nos asignan a uns/as e outros/as . . Desenvolver o sentido crítico, en todos os ámbitos da vida, para identificar as diferencias nos papeis atribuidos a mulleres e homes, lonxe da igualdade. . Coñecer qué roles nos definiron, dende a nosa infancia, coma mulleres e homes.

48. Depto. Orientación FICHA 2 DEBATE EN GRUPO E SACA CONCLUSIÓNS Tradicionalmente, atribuironse unhas actitudes tipicamente femininas ou masculiñas en función do xénero: Femininas Masculiñas Pasividade Actividade Debilidade Fortaleza Inxenuidade Sabiduria, intelixencia Sensibilidade Dureza Fraxilidade Invulnerabilidade Necesidadede coidado, de protección Provisión, valentía Prudencia Coraxe Comprenión Ira, dereito á propia defensa Pedir Ordear O privado O público Repouso Impulsibidade Coidar ás persoas Ser coidado Contención Empuxe

49. Depto. Orientación FICHA 3 PARA DEBATIR EN GRUPO Aínda hoxe, circulan pola nosa sociedade ideas estereotipadas sobre homes e mulleres que potencian as desigualdades e influen a nivel familiar, persoal, de prexuizos,... 1. Maior destreza para os traballos do fogar. (Mensaxe: son destrezas de fácil adquisición que poden acadar tanto mulleres coma homes). 2. Maioe disposición natural para adicarse a ocupacións de coidado doutras persoas (nenos, enfermos, anciáns,..). (Mensaxe: Non ten ningunha base biolóxica nin científica. É algo atribuido culturalmente ás mulleres, pero que os homes tamén poden facer). 3. Menor formación t´cnica para acceder a postos de responsabilidade. (Mensaxe: A porcentaxe de mulleres con titulación universitaria é superior a dos homes. Unha enquisa belga no sector bancario amosou que os responsables masculinos que teñen unha superiora están, en xeral, satisfeitos). 4. Menor disposición a afrontar riscos e perigos. (Mensaxe: cada vez hai máis mulleres policias, bombeiros, detectives,...) 5. Menor forza física para ocupacións relacionadas coa construcción, o transporte, a mineria,.. (Mensaxe: Hai gran número de homes e mulleres con idéntica forza física e muscular. Bioloxicamente a diferencia de forza entre homes e mulleres é do 10%. A mecanización e a tecnoloxía fan cada vez menos necesaria o uso da forza. Ademáis, a lei de prevención de riscos laborais impide que o traballador/a cargue máis de 25 Kgs., e iso o poden facer tanto homes coma mulleres (fan a compra, collen nenos, moven anciáns,...)

50. FICHA 3. Cont. 6. Menor aptitude para as matemáticas e a ciencia. (Mensaxe: Bioloxicamente non está demostrado que haxa diferencias por razón de xénero. Depende da estimulación dende a infancia. 7. Menor disposición a viaxar e trasladarse. (Mensaxe: Moitas mulleres están dispostas a viaxar. En moitos casos non se lles ofrece e noutros os homes non están dispostos a deixar o seu emprego e seguir á muller.) 8. Personalidades célebres. (Mensaxe: Sempre esistiron mulleres célebres. Outras veces foron eclipsadas polos homes, os maridos, a sociedade,...Na actualidade, as mullerescélebres son cada vez máis numerosas e están presentes en tódolos ámbitos (social, científico, cultural,...) 9. Obriga de manter a familia. Importancia do salario que se cobra. (Mensaxe: Na maioría das familias se require da aportación de ambos. Hai mulleres que son cabezas de familia. Na actualidade, tanto homes coma mulleres aceptan postos de inferior categoría ou condicións para fuxir do paro.Ademáis, o salario da muller ainda se considera como complementario ao do marido, sen ter en conta que o seu traballo é o mesmo ou maior.