GINEKOLOGIA OPERACYJNA

1. GINEKOLOGIA OPERACYJNA

2. Metody operacji w ginekologii: • Laparotomia ( przez otwarcie jamy brzusznej) • Nowotwory złośliwe macicy i jajników • Guzy przydatków • Mięśniaki macicy • Endometrioza narządu rodnego • Korekcja wad wrodzonych narządu rodnego • Uwalnianie zrostów pozapalnych, plastyki jajowodów • Laparoskopia (operacja z użyciem endoskopu, ze specjalnym układem optycznym) • Niepłodność • Zespół bólów miednicy mniejszej • Podejrzenie ciąży ektopowej • Różnicowanie guzów przydatków • Per vaginam ( przezpochwowo) • Plastyka szyjki macicy ( zastarzałe, poporodowe peknięcia szyjki) • Plastyka przedniej i tylnej ściany pochwy z powodu wysiłkowego nietrzymania moczu

3. Usprawnianie przedoperacyjne – znaczenie: • Przygotowanie do usprawniania po operacji ze względu na łatwiejszy kontakt niż bezpośrednio po operacji • Wyuczenie pacjentki: • Prawidłowego oddychania oraz ćwiczeń oddechowych przydatnych podczas okresu wczesnooperacyjnego, • Ćwiczeń odcinków dystalnych kończyn górnych i dolnych poprawiających pracę układu krążenia • „techniki kaszlu” • Umiejętności rozluźniania mięśni • Właściwego sposobu wstawania z łóżek w zależności od rodzaju planowanego zabiegu operacyjnego

4. Usprawnianie pooperacyjne – znaczenie: • Uzdrawiający wpływ na wszystkie narządy ustrojowe przez: • Szybkie usuniecie środka znieczulającego z organizmu • Zapobieganie powikłaniom pooperacyjnym układu oddechowego, układu krążenia • Utrzymanie prawidłowej perystaltyki jelit • Zapobieganie zrostom pooperacyjnym • Utrzymanie sprawności układu ruchowego • Znaczenie psychoterapeutyczne, polegające na wyprowadzaniu pacjentek przez szybkie uruchomienie z błędnego przeświadczenia o swojej nieprzydatności życiowej po operacji • Brak obrzęków umiejscowionych szczególnie w okolicy umieszczania wenflonów – uelastycznienie ścian naczyń krwionośnych

5. RODZAJE ĆWICZEŃ LECZNICZYCH PRZED ZABIEGIEM OPERACYJNYM: • Ćwiczenia ogólnokondycyjne – zwiększające ogólną sprawność i kondycję pacjentki • Ćwiczenia krążeniowe – ćwiczenia części dystalnych ( zmiany pozycji w łóżku) jako profilaktyka przeciwzakrzepowa: • Na plecach, nogi podkurczone • Na boku • Pozycja półsiedząca • Przejście do pozycji stojącej poza łóżkiem • Ćwiczenia prawidłowego odkasływania • w pozycji leżącej na plecach pod katem 45o, przy zgiętych kończynach dolnych ( rozluźnienie mięśni brzucha) i stabilizacji rany pooperacyjnej ( pacjentka dłońmi zbliża brzegi rany i ją przyciska), na szczycie wydechu wykonywane jest skuteczne odkasływanie, • w razie zabiegu per vaginam pacjentka przed odkasływaniem wciąga jednocześnie pochwę i odbyt do środka ( stabilizacja mięsni krocza i dna miednicy) i również na szczycie wydechu odkasłuje

6. RODZAJE ĆWICZEŃ LECZNICZYCH PRZED ZABIEGIEM OPERACYJNYM: • Ćwiczenia oddychania • W razie laparotomi – torem piersiowym • Po zabiegu per vaginam – torem mieszanym • Ćwiczenia prawidłowego odwracania się na boki • Pacjentka z leżenia na plecach ze zgietymi kończynami dolnymi w stawach kolanowych i biodrowych- co powoduje rozluźnienie mieśni brzucha – całym tułowiem obraca się na boki • Ćwiczenia prawidłowego wstawania z łóżka • W razie laparotomii: po prawidłowym ułożeniu na boku pacjentka przesuwa podudzia poza krawędź łóżka, a następnie, opierając się na dłoni i łokciu, unosi tułów bokiem w górę, przechodząc do siadu ze spuszczonymi nogami – w ten sposób eliminuje pracę mięśni brzucha; w pozycji siedzącej wykonuje kilka ćwiczeń oddechowych; jeżeli nie ma powikłań, to może wstać i chodzić; • W przypadku operacji per vaginam pacjentki przez kilka dni nie powinny siadać, dlatego przed zabiegiem uczy się je wstawać z łóżka z ominięciem pozycji siadania

7. RODZAJE ĆWICZEŃ LECZNICZYCH PRZED ZABIEGIEM OPERACYJNYM cd: • Sposoby wstawania z pominięciem siadania: • I - Z pozycji klęku podpartego pacjentka wstaje z łóżka bokiem lub tyłem i przechodzi do pozycji stojącej przed łóżkiem. Wchodząc do łózka ruchy wykonuje w odwrotnej kolejności • II – Z pozycji leżenia na boku pacjentka zsuwa się z łóżka po zewnętrznej powierzchni uda. Opierając się na łokciu i dłoni, przechodzi do pozycji stojącej przed łóżkiem.

8. Cele rehabilitacji jako przygotowania do zabiegu operacyjnego: • Zmniejszenie powikłań związanych z układem krążenia obwodowego – zapobieganie stanom zapalnym • Chorobie zakrzepowo-zatorowej, którym sprzyjają: • Żylaki kończyn dolnych • Otyłość • Zaburzenia krążenia obwodowego • Niewydolność krążenia • Odwodnienie • Niewydolność nerek • Operacje usunięcia mięśniaków • Postępowanie przedoperacyjne • Zakładanie pończoch przeciwżylakowych • Bandażowanie kończyn dolnych z żylakami podudzi • Tak zabezpieczone kończyny podtrzymuje się do chwili pionizacji, czy do momentu rozpoczęcia chodzenia • Istotne jest wczesne uruchomienie pacjentki

9. Cele rehabilitacji jako przygotowania do zabiegu operacyjnego cd.: • Zmniejszenie powikłań związanych z układem oddechowym (niedodma, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc) i poprawa wentylacji. • Na powikłania płucne mają wpływ: • Infekcje w okresie okołooperacyjnym • Bóle w okolicy rany pooperacyjnej ( przyczyna ograniczonej wentylacji płuc – płytkie oddechy i brak prawidłowego odksztuszania zalegającej wydzieliny • Palenie tytoniu ( powikłania 5-6 razy częściej niż u niepalących) • Wiek pacjentki 9 starszy sprzyja niedodmie i zapaleniu płuc) • Otyłość, zakrzepica żylna, zapalenie otrzewnej, wzdęcie brzucha • Zapobieganie skutkom długotrwałego ograniczenia aktywności – zrosty pooperacyjne ( przyczyna zespołu bólowego); odleżyny.

10. Schemat postępowania po zabiegu operacyjnym: Rehabilitacja wewnątrzszpitalna Rehabilitacja pozaszpitalna Przed zabiegiem Operacyjnym ambulatorium sanatorium po zabiegu operacyjnym (od 1-9doby)

11. Usprawnianie po zabiegu operacyjnym na otwartej jamie brzusznej - laparotomii • I doba ( czas ćwiczeń 20-30minut), pacjentka wykonuje ćwiczenia w pozycjach: • Leżenie tyłem i na boku • Siad na łóżku ze spuszczonymi nogami • Stosowane ćwiczenia: • Porawiajace krązęnie krwi • Oddechowe ( torem piersiowym) • statyczne - zwane gimnastyką przekrwienna czyli izometryczną; ćwiczenia wykonuje się z ostrożnością w pozycji leżącej lub siedzącej • dynamiczne – wprowadzane z chwilą wystąpienia ppoprawy w umiejscowionym odczuciu bólu; wykonuje się je w bezbolesnych odcinkach układu ruchowego • Czynne mięśni i szyi • Czynne kończyn górnych

12. Usprawnianie po zabiegu operacyjnym na otwartej jamie brzusznej - laparotomii • Stosowane ćwiczenia cd: • Czynne kończyn dolnych ( bez angażowani mięśni brzucha) • Czynne mięśni grzbietu ( izomteryczne, w niepełnym zakresie) • Izometryczne ( mięśnie pośladków, czworogłowe uda, trójgłowe łydki) • Prawidłowego i skutecznego odkasływania • Częste odwracanie się na boki ( zapobiega powstawaniu zrostów, poprawia perystaltykę jelit) • Prawidłowy siad na łóżku ze spuszczonymi nogami ( w tej pozycji niektóre ćwiczenia oddechowe oraz niektóre czynne) • Pełna pionizacja – stanie, chodzenie • Zaleca się powtórzenie ćwiczeń w ciągu dnia, szczególnie przeciwzakrzepowych, oddechowych, częstą zmianę pozycji i chodzenie.

13. Usprawnianie po zabiegu operacyjnym na otwartej jamie brzusznej - laparotomii • II doba – powtarza się ćwiczenia z pierwszej doby i dodaje indywidualne ćwiczenia kształtujące, pamiętajac o przeciwskazaniach • III doba - powtarza się ćwiczenia z pierwszej doby i dodaje ćwiczenia ogólnokondycyjne. Po ćwiczeniach należy ułożyć pacjentkę na brzuchu mniej więcej na 20-30minut, płasko na brzuchu, z podłożoną poduszka pod ranę pooperacyjną. Ma to na celu: • Zapobieganie tworzeniu się zrostów pooperacyjnych • Poprawę perystaltyki jelit • Poprawę pracy trzewi • Poprawę samopoczucia Zaleca się powtarzać przez kilka dni 2xdzienie ułożenie na brzuchu , s pacjentka może spać na brzuchu.

14. Usprawnianie po zabiegu operacyjnym na otwartej jamie brzusznej - laparotomii • IV –IX doba: • Powtarza się poprzednie ćwiczenia • Włącza się ćwiczenia w pozycji leżenia na brzuchu • Ćwiczenia izometryczne mięśni prostych brzucha i ćwiczenia czynne mięśni skośnych brzucha • Ćwiczenia poprawiające sylwetkę • X doba – jeżeli nie ma przeciwwskazań pacjentka wychodzi do domu z zaleceniami kontynuowania rehabilitacji oraz z instruktażem fizykoterapeutycznym dotyczącym pielęgnacji blizny pooperacyjnej w domu ( masaż, rozgrzewanie lampą)

15. Usprawnianie po zabiegu operacyjnym per vaginam: • Postępowanie jest takie samo jak po laparotomii ( wg schematu) ze szczególnym uwzględnieniem: • Pionizacji – odbywającej się wg zasad wyuczonych w i lub II dobie po zabiegu operacyjnym ( decyduje o tym lekarz) ze względu na wybrana metodę operacyjną. • Skutecznego odkasływania • Zastosowania ćwiczeń Kegla w III dobie po zabiegu operacyjnym • Siadania oraz ćwiczeń w pozycji siedzącej - wprowadzanych indywidualnie Jeżeli nie ma przeciwwskazań pacjentka wypisywana jest do domu w X dobie po operacji, z zaleceniami dalszej rehabilitacji, szczególnie wykonywania mniej więcej przez 2 miesiące ćwiczeń wzmacniających mięśnie krocza i dna miednicy.

16. Ciąża i poród

17. Zmiany w postawie i statyce w czasie ciąży: • Środek ciężkości u ciężarnej kobiety przemieszcza się wraz z upływem ciąży wskutek powiększania się macicy ku przodowi. • Następuje kompensacja przez postępującą lordozę w obrębie lędźwi oraz zwiększona kifozę w obrębie piersiowym kręgosłupa • Zmiany te prowadzą do zwiększonego obciążenia mięśni i więzadeł układu kostnego  bóle w obrębie odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa

18. Gimnastyka w okresie od 37 do 40 tygodnia ciąży – przygotowanie do porodu: • Ćwiczenia oddechowe: • Wyjaśnić i uświadomić normalny sposób oddychania ( wdech/wydech/przerwa po wydechu max.) • Postrzegać ruchy przy oddychaniu (położyć dłonie na brzuchu, klatce piersiowej, na bokach) • Nauczyć się postrzegać zmiany ruchów oddechowych i rytmu oddechowego ( w czasie napięcia, wysiłku, bólu, strachu) • Odczuwać płaszczyzny odniesienia przepona miednicy-przepona-jama ustna (np.. mm.przepony miednicy mocno napiąć, jednocześnie mocno zacisnąć usta; utrzymać napięcie w obu płaszczyznach, a następnie rozluźnić napięcie tylko ust napięcie przepony miednicy ustąpi automatycznie)

19. Gimnastyka w okresie od 37 do 40 tygodnia ciąży – przygotowanie do porodu: • Ćwiczenia relaksujące , wykorzystujące trening autogenny Shultza To specjalna technikapozwalającą dość szybko i skutecznie uzyskaćefekt "spokojnego ciała, a w ślad za tym - efekt wyciszenia psychicznego... W trakcie treningu dążymy do uzyskania rozluźnienia mięśni kończyn i tułowia, a w efekcie - do uzyskania odprężenia emocjonalnego. Odbywa się to poprzez przekazywanie sobie autosugestii związanych z odczuwaniem ciężaru, a potem ciepła w ciele • Ćwiczenia rozluźniające mięśnie dna miednicy, szczególnie w pozycjach: • Leżącej na plecach, górna część tułowia lekko uniesiona , podudzia na wałeczku, lekko rozwarte • Kolankowo- łokciowej • Kucznej • Półskośnej leżąc na boku • Siadu na podłodze z przywiedzionymi i złąćzonymi odeszwami • Siadu skrzyżnego z możliwie dużym rozchyleniem kolan • Ćwiczeń rozciągających mięśnie dna miednicy

20. Gimnastyka w okresie od 37 do 40 tygodnia ciąży – przygotowanie do porodu: • W dalszej kolejności występują ćwiczenia: • Zwiększające przemianę materii ( pobudzenie krążenia i wzmożenie przemiany materii – wykonujemy obszerne, forsowane ruchy rąk, przedramion, stóp, ud) • Ćwiczenia gibkościowe mające na celu rozluźnienia mięśni grzbietu, brzucha i dna miednicy, wykonuje się je z odpowiednio dobranymi ćwiczeniami oddechowymi jako małe ruchy prostujące, zginające, skrętne tułowia w pozycji siedzącej, na boku, klęku podpartym leżeniu na plecach z wysoko uniesionymi nogami czy w pozycji stojącej. • Ćwiczenia mięśni brzucha i dna miednicy (powodują zwiększenie ich rozciągliwości i elastyczności oraz usprawnienie naprzemiennego rozluźniania i napinania ich) • Ćwiczenia powłok brzusznych i dna miednicy ( w celu usprawnienia ich napinania i rozluźniania, wykonywane są z zaangażowaniem toru brzusznego ze zwróceniem uwagi na pracę mięśniową w pozycjach: siedzącej, leżącej na plecach; przerwa oddechowa z równoczesnym utrzymaniem napięcia powłok brzusznych – rozluźnienie)

21. Gimnastyka w okresie połogu: • Początek 24h po porodzie • Czas trwania : aż do pełnej rehabilitacji mięśni brzucha i przepony miednicy ( do 6 miesięcy) • Cel: • Dobrze zwinięta macica • Normalnie funkcjonujące mm. przepony miednicy • Normalnie funkcjonujące mm. brzucha • Profilaktyka, mająca na celu przeciwdziałanie wypadnięciu macicy. • Profilaktyka przeciwzakrzepowa

22. Gimnastyka w okresie połogu: • Nauka oddychania: oddychanie żebrowo-brzuszne, oddychanie kontaktowe • Wypracowanie napięcia mięśni przepony miednicy • Wyćwiczenie izolowanego napięcia mm. przepony miednicy leżąc na plecach z podniesionymi nogami. • Unikać używani mm. pośladkowych i przywodzicieli. • Wypracowanie napięcia synergistycznego mięśni brzucha • Wyćwiczenie synergistycznego napięcia mm. Brzucha, leżąc na plecach z podniesionymi nogami. • Kręgosłup lędźwiowy „wciskać” w podłoże w celu uniknięcia lordozy.

23. Gimnastyka w okresie połogu: • Wypracowanie napięcia podstawowego • Ćwiczyć napięcie podstawowe a różnych pozycjach (kolejność wg wzrostu trudności) leżenie na plecach z podgiętymi nogami-wygodna pozycja leżąca na boku- leżenie na plecach z wyprostowanymi nogami- siedzenie –stanie. • Odciążenia przepony miednicy; rozciąganie skróconych mięśni grzbietowych (np.. Leżenie na plecach z podniesionymi nogami. Unieść miednicę, potem kręgosłup opuszczać kręg po kręgu i w końcu położyć pośladki ponownie na podłożu) • Wzmocnienie mięśni brzucha i przepony miednicy • Ćwiczenia mm. Poprzecznych brzucha rozpocząć wtedy, gdy może być utrzymane napięcie mieśni przeppony miednicy przy unoszeniu głowy. • Ćwiczenia wykonywane nieprawidłowo lub zbyt cieżkie mogą sprzyjać wypadaniu macicy