830 likes | 979 Views
Impacto Ambiental das Obras Hidráulicas e Sanitarias. Master en Enxeñaría da Auga. UDC. 2007/2008. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. Índice. Introducción Conceptos Básicos Sistemas de Franqueo Lexislación Aplicable.
E N D
Impacto Ambiental das Obras Hidráulicas e Sanitarias. Master en Enxeñaría da Auga. UDC. 2007/2008 Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores
Índice • Introducción • Conceptos Básicos • Sistemas de Franqueo • Lexislación Aplicable Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Introducción Galicia, país dos dez mil ríos. Álvaro Cunqueiro • Galicia é unha nacionalidade rica en cursos ictícolas • A proliferación de obras hidráulicas transversais supón un grave perigo para os ecosistemas acuáticos • Causa importantes cambios nas características do hidrosistema fluvial: • temperatura, • patróns estacionais de fluxo, • inundación das zonas de freza, • condicións de anoxia, • desaparición de refuxos, • perda de hábitats, • rotura da conectividade lonxitudinal Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Introducción Galicia, país dos dez mil ríos. Álvaro Cunqueiro • Os efectos negativos son especialmente sensibles na ictiofauna migradora. Concepto:MIGRACIÓN • Constitúen unha barreira física que limita os movementos naturais dos peixes. Concepto: EFECTO BARREIRA • O resultado da interrupción da libre circulación nos ríos é a diminución e nalgúns casos a completa desaparición de especies piscícolas. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Introducción Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Introducción Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Índice • Introducción • Conceptos Básicos • Sistemas de Franqueo • Lexislación Aplicable Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Índice • Introducción • Conceptos Básicos • Sistemas de Franqueo • Lexislación Aplicable • Migración • Efecto Barreira • Dispositivos de Franqueo • Eficacia/Eficiencia Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Conceptos Básicos:Migración • Os peixes son un dos grupos con maior incidencia dos comportamentos migratorios. • O fenómeno da migración implica: • Movementos periódicos • Certo rango dos desprazamentos, hábitats separados • Relación cos ciclos biolóxicos dos animais • Participacións dunha gran parte da poboación • Debida a aspectos tales como: reproducción, búsqueda de cobixo ou alimento, etc. • Migradores Potamodromos: • Troitas • Migradores Diadromos: • Anadromos: Salmón, Reo • Catadromos: Anguía Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Conceptos Básicos:Migración Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Conceptos Básicos:Migración Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Conceptos Básicos:Efecto Barreira • Un dos efectos directos das construcións hidraúlicas transversais é que constitúen unha barreira física para os movementos naturais dos peixes ó longo dos cursos fluviais. • A infranqueabilidade deste obstáculos de orixe antropoxénico é o que se coñece como efecto barreira. • Consecuencias do efecto barreira son: • O fraccionamento das poboacións, • A perda de territorio fluvial dos migradores diadromos, • A completa desaparición de algunhas especies piscícolas Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Conceptos Básicos:Dispositivos de Franqueo • Os dispositivos de franqueo son infraestructuras coa finalidade de facilitar o paso dos peixes dun lado ó outro dos obstáculos existentes no ríos. Migración de Remonte e Migración de Baixada • O principio xeral de funcionamento dos dispositivos de franqueo consiste en atraer ós migradores a un punto determinado do río, augas abaixo do obstáculo a superar, e • incitalos a pasar augas arriba por medio da apertura dunha vía de auga, (Escalas de peixes clásicas) • ou concentralos para atrapalos e máis tarde liberalos en tramos superiores do río. (Operacións de captura e transporte) Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
1998 1999 Entrada 154/182 85% 161/183 88% Área 1 105/154 68% 103/161 64% Área 2 99/105 94% 102/103 99% Área 3 71/99 72% 81/102 80% Total 71/182 39% 81/183 45% Conceptos Básicos:Eficacia/Eficiencia • Os conceptos de EFICACIA e EFICIENCIA poden ser usados para clarificar o grado de mitigación proporcionado. Eficacia Cualitativa Eficiencia Cuantitativa • Pódese definir como a proporción entre os individuos que poden continuar a súa migración exitosamente despois de atravesar o dispositivo nun tempo razoable, e os individuos presentes a pé de obstáculo. • Exemplo: Táboa 1. Eficiencia do paso para lampreas na presa de Bonneville, según Ocker, 2001. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Índice • Introducción • Conceptos Básicos • Sistemas de Franqueo • Lexislación Aplicable Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Índice • Introducción • Conceptos Básicos • Sistemas de Franqueo • Lexislación Aplicable • Historia • Factores Implantación • Tipoloxías Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Historia • Os primeiros dispositivos de franqueo construídos, dos que se teñen constancia, datan do século XVII (Clay, 1995). • A principios do século XX prodúcese un gran avance cando no 1909 G. Denil describe un novo tipo de escala. • Dous importantes avances no deseño dos sistemas de franqueo: • As facilidades para peixes, especialmente salmónidos, na presa de Bonneville no río Columbia (1937-1940) • Incorporaron as ideas e experiencias de biólogos e enxeñeiros • Deflectores máis complexo e eficientes. • Construcción dun novo tipo de escalas, as escalas de fenda vertical, un deseño desenvolvido especialmente para as obstruccións do Hell´s Gate, no río Fraser en Canadá. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Biolóxicos Hidrolóxicos FACTORES Hidráulicos Xestión da Auga Topográficos Sistemas de Franqueo:Factores de Implantación Especies migradoras obxetivo, ciclos biolóxicos, estacionalidade dos movementos, capacidade de natación e salto, preferencias en canto a luminosidade, temperatura, etc... Carácterísticas da cunca e do río, variación dos niveis de auga, estacionalidade dos caudais, caudáis a pé de obra... Velocidade do fluxo, variacións do calado no paso, relacións cuadal calado, nivel de turbulencia, pendentes xeometría da obra, disipación de enerxía, etc. Batimetría do leito, situación da obra, topografía das ribeiras e do leito, existencia de pozas á entrada e saída dos pasos... Previsións de manexo, manemento de caudais ecolóxicos, uso dos recursos, xestión medioambiental etc... Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Factores de Implantación • Obxetivos: • Entrada sexa facilmente atopada polo peixes • Atravesen o paso sen retrasos, estrés ou feridas • Acadar a saída para poder continuar a súa migración. • Elementos dos Dispositivos: • A entrada, entendida esta en relación ós peixes, • A escala propiamente dita, • A saída dos peixes augas arriba do obstáculo. Efecto Chamada Caudal Atracción Condicións Hidrodinámicas Sistemas de Protección Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Factores de ImplantaciónEfecto Chamada • A entrada do dispositivo de franqueo debe ser facilmente atopable. • A atractividadeque un dispositivo de franqueo ofrece ós peixes é o que se coñece como efecto chamada. • O único estimulo activo utilizable para guiar ós peixes migradores cara á entrada é o campo de velocidades ó pé do obstáculo. • Estratexias: • Observar os camiños naturais de remonte dos migradores. • En xeral, localizar a entrada próxima as ribeiras do curso fluvial. • No punto máis augas arriba posible. • Sen zonas de recirculación nas proximidades da entrada. • Utilización de galerías colectoras e mantos de revestimento para mellorar o guiado. • Optimizar a xestión das comportas de control de aliviadoiros. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Factores de ImplantaciónEfecto Chamada Figuras. Implantación dos dispositivos de franqueo sobre os obstáculos transversais oblicuos e perpendiculares. a) situación correcta; b) colocación incorrecta, entrada demasiado augas abaixo; c) colocación do dispositivo no lado máis desfavorable; d) localización correcta pero con problemas de accesibilidade; e) situación desfavorable; f) disposición correcta con dispositivos en ambas ribeiras; g) disposición correcta, optimizada con manto de revestimento; h) colocación incorrecta, problemas de localización da entrada (Larinier, 1998). Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Factores de ImplantaciónCaudal de Atracción • Canto maior sexa a porcentaxe do caudal total que circule polo dispositivo maior será o efecto chamada. • Admítese que o caudal que transita polo dispostivo debe ser aproximadamente do 1-5% do caudal total do río. • Caudal de Atracción Complementario: • Aumentar a atractividade ampliando a área de velocidades elevadas á entrada do dispositivo. • Reducir o costo da obra civil. • Habitualmente abastécese por gravidade, tras unha disipación de enerxía suficiente. • Instalar reixas protectoras eviten o paso dos migradores. • As velocidades de aporte do caudal de atracción serán da orde de 0.30-0.40 m/s. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Factores de ImplantaciónCondicións Hidrodinámicas Exemplo: Talla: 0.5 m. Tª: 15 ºC. Vmax: 4.25 m/s Fig. Velocidades máximas de natación a partir de ecuacións empíricas obtidas por Zhou (1982). En Larinier (1998) a partir de Beach (1984). Salmonidos: Vmax: 10 L.C./s (Blaxter, 1969) Vmax: 6-8 m/s (Bell, 1986) Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Factores de ImplantaciónCondicións Hidrodinámicas Exemplo: Talla: 0.5 m. Tª: 15 ºC. Vmax: 4.25 m/s Tmax: 30 s. Fig. Tempos de permanencia á velocdiade máxima de natación según a figura anterior. En Larinier (1998) a partir de Beach (1984). Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Factores de ImplantaciónSistemas de Protección • Fundamental considerar as condicións hidrodinámicas na cercanía da saída: • Evitando altas velocidades que poidan arrastrar ós peixes augas abaixo. • Eliminado as posibles zonas de recirculación. • Protexer os dispostivos de materiais á deriva e corpos flotantes: • Situando a saída perpendicularmente ó fluxo. • Utilizando sistemas de protección frente a corpos á deriva. Figura 1. Sistemas de proteción contra corpos á deriva (Larinier, 1998) Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Barreiras Físicas Dispositivos de Baixada Barreiras Comportamentais Sist. Captura e Transporte Esclusas Funcionamento Discontinuo Ascensores Dispositivos de Remonte Dispositivos de Franqueo Ríos Artificiais Ralentizadores Escalas de Dep. Sucesivos Funcionamento Continuo Rampas Fenda Vertical Pasos Rústicos Represas Pasos para Anguìas Dispositivos Específicos Pasos para Alosas Sistemas de Franqueo:Tipoloxías Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Barreiras Físicas Dispositivos de Baixada Barreiras Comportamentais Sist. Captura e Transporte Esclusas Funcionamento Discontinuo Ascensores Dispositivos de Remonte Dispositivos de Franqueo Ríos Artificiais Ralentizadores Escalas de Dep. Sucesivos Funcionamento Continuo Rampas Fenda Vertical Pasos Rústicos Represas Pasos para Anguìas Dispositivos Específicos Pasos para Alosas Sistemas de Franqueo:Tipoloxías Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Sist. Captura e Transporte • Sistemas de funcionamento discontinuo onde os peixes son pasivamente transportados. • Principio de Funcionamento: • Atraer e atrapar ós migradores a pé de obstáculo. • Introducilos para o seu transporte en camións especializados. • Liberalos augas arriba do obstáculo, ben directamente dende o camión ou utilizando rampas auxiliares Sistemas de refrixeración mecánicos, control da Tª e do nivel de osíxeno, sistemas de aireación, aillados do exterior... Adaptar a temperatura de transporte ás condicións ambientais previamente á solta, ser rigoroso na localización do punto de solta, prover un abundante caudal de auga para evitar danos ós peixs no momento da solta. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Sist. Captura e Transporte • Vantaxes: • Apropiados para a superación de grandes presas. • Cando existen un certo número de obstáculos sucesivos. • Custos independentes da altura do obstáculo • Inconvenientes: • Derivados do propio funcionamento discontinuo. • Altos costes de xestión e mantenemento. • Problemas derivados da desorientación dos migradores, chegando incluso á pérdida do instinto de retorno. • Lesións e mortalidade nas operacións captura, traslado e solta. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Barreiras Físicas Dispositivos de Baixada Barreiras Comportamentais Sist. Captura e Transporte Esclusas Funcionamento Discontinuo Ascensores Dispositivos de Remonte Dispositivos de Franqueo Ríos Artificiais Ralentizadores Escalas de Dep. Sucesivos Funcionamento Continuo Rampas Fenda Vertical Pasos Rústicos Represas Pasos para Anguìas Dispositivos Específicos Pasos para Alosas Sistemas de Franqueo:Tipoloxías Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Esclusas de Peixes • Deseño derivada do principio de funcionamento das esclusas de navegación clásicas. • A primeira esclusa para peixes foi construída en Irlanda a partir das experiencias en modelo reducido de J.H.T. Borland. • A partir de este modelo, esclusas Borland foron construídas en todo o mundo. • O ciclo de funcionamento pode durar entre 1-4 horas e divídese en 4 fases: Fase de Atracción, Fase de Enchido, Fase de Saída, Fase de Baleirado Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Esclusas de Peixes 2) Fase de Enchido. 1) Fase de Atracción. 4) Fase de Baleirado. 3) Fase de Saída. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Esclusas de Peixes 2) Fase de Enchido. 1) Fase de Atracción. 4) Fase de Baleirado. 3) Fase de Saída. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Esclusas de Peixes 2) Fase de Enchido. 1) Fase de Atracción. 4) Fase de Baleirado. 3) Fase de Saída. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Esclusas de Peixes 2) Fase de Enchido. 1) Fase de Atracción. 4) Fase de Baleirado. 3) Fase de Saída. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Esclusas de Peixes • Vantaxes: • As esclusas son deseños flexibles, facilmente adpatables a un amplo rango de alturas. • Custos de construcción practicamente independentes da altura do salto. • Usadas para presas de máis de 10 m. de salto. • Inconvenientes: • Gran complexidade para acadar un funcionamento óptimo. • Incapacidade para incitar a todos os peixes a abandonar a cámara superior antes de comezar a Fase de Baleirado. • Sistema só atractivo en certas fases do ciclo. Efectividade da chamada, velocidades de inundación, niveis de turbulencia, tempos de saída, duracións dos ciclos Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Barreiras Físicas Dispositivos de Baixada Barreiras Comportamentais Sist. Captura e Transporte Esclusas Funcionamento Discontinuo Ascensores Dispositivos de Remonte Dispositivos de Franqueo Ríos Artificiais Ralentizadores Escalas de Dep. Sucesivos Funcionamento Continuo Rampas Fenda Vertical Pasos Rústicos Represas Pasos para Anguìas Dispositivos Específicos Pasos para Alosas Sistemas de Franqueo:Tipoloxías Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Ascensores de Peixes • O principio de funcionamento dos ascensores de peixes consiste nun sistema mecánico móbil similar óssistemas elevadores domésticos. • Ciclo de Funcionamento: • As especies obxetivo son capturadas a pé de obstáculo nunha cubeta roedeada dunha xaula : Fase de Captura. • A cubeta é elevada mediante un cabestrante eléctrico para ser baleirada por basculamento ou mediante unha comporta : Fase de Elevación. • Logo da etapa de derramamento á cubeta descende ata a posición inical : Fase de Descenso. • Criterios de deseño: Velocidades de desprazamento das reixas mecanizadas, caudais de atracción, volumen da cuba elevación, dimensións da canle de transferencia, duranción das fases, problemas de limpeza, espaciado das reixas, etc... Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Fase de Elevación da cubeta. Na parte superior bascula e prodúcese a solta dos migradores. Saída dos peixes augas arriba do obstáculo Fase de Captura. Nos ascensores con concentración mecanizada un enreixado obriga a avanzar ós peixes ata a cubeta. O caudal de atracción mostra o camiño e incita ós migradores cara á cubeta Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Ascensores de Peixes Esquema de funcionamento Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Ascensores de Peixes • Vantaxes: • Custos practicamente constantes para calquera altura de deseño. • Funcionamento practicamente invariable, independente das fluctuacións do nivel augas arriba. • Reducido espacio, facilmente adaptable a presas xa construídas. • Recomendable para obstáculos de gran altura. • Inconvenientes: • Escasa atractividade do sistema, pouco efecto chamada. • Derivados do funcionamento mecánico:elevados custos de mantenemento. • Problema derivados das posibles avarías o que restrinxe a dispoñibilidade temporal: retrasos no remonte. • Funcionamento discontinuo: altera a migración natural. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Teleférico da presa de Frieira. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Teleférico da presa de Frieira. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Teleférico da presa de Frieira. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Barreiras Físicas Dispositivos de Baixada Barreiras Comportamentais Sist. Captura e Transporte Esclusas Funcionamento Discontinuo Ascensores Dispositivos de Remonte Dispositivos de Franqueo Ríos Artificiais Ralentizadores Escalas de Dep. Sucesivos Funcionamento Continuo Rampas Fenda Vertical Pasos Rústicos Represas Pasos para Anguìas Dispositivos Específicos Pasos para Alosas Sistemas de Franqueo:Tipoloxías Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Ríos Artificiais • Concepto: Sistemas formados por unha canle de baixa pendente(<5%) que discurre paralelamente ó cauce tentando integrarse dentro do ecosistema fluvial • Principio de Funcionamento: A reducción das velocidades e a disipación de enerxía realízase mediante a modificación da rugosidade do leito coa sucesión de singularidades (pedras, bloques, espigóns) variablemente espaciadas. Imitar as condicións naturais da corrente principal: pendente substratos, caudal, etc Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Ríos Artificiais • De rugosidade do leito: A disipación de enerxía non está localizada, efectúase ó longo de todo o leito inducida pola rugosidade artificial. • De umbrais espaciados: Os umbrais están regularmente espaciados, a disipación de enerxía hidráulica está localizada no salto creado polo umbral. Figura2. Río artificial de umbrais espaciados no río Gave de Pau nos Pirineos Atlánticos (Larinier, 1998) Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Ríos Artificiais • Vantaxes: • Sistemas ecolóxicos, adáptanse moi ben ó hidrosistema acuático. • Escaso impacto visual, intégranse estupendamente ás condicións pasaxísticas. • Utilización multiusos: descenso de augas vivas para canoas. • Inconvenientes: • Dispostivos con pendentes de funcionamento baixas: 1-5%. • Elevadas necesidades de espacio. • Óptimos rendementos só para un pequeño rango de calado augas arriba. • Alta sensibilidade ás variacións de nivel augas abaixo. • Problemas de atracción para desviar ós peixes do eixe natural do río Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Barreiras Físicas Dispositivos de Baixada Barreiras Comportamentais Sist. Captura e Transporte Esclusas Funcionamento Discontinuo Ascensores Dispositivos de Remonte Dispositivos de Franqueo Ríos Artificiais Ralentizadores Escalas de Dep. Sucesivos Funcionamento Continuo Rampas Fenda Vertical Pasos Rústicos Represas Pasos para Anguìas Dispositivos Específicos Pasos para Alosas Sistemas de Franqueo:Tipoloxías Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Escalas de Ralentizadores • Modelo Orixinal: Deseñado por un bioenxeñeiro belga, G. Denil, de principios do s. XX. • Concepto: Unha canle recitilínea dividida por uns separadores ou ralentizadores colocados próximos uns ós outros. • Principio de funcionamento: • Os ralentizadores colocados no fondo e nos muros laterais. • Creación de corrente helicoidais secundarias. • Transferencia intensa de enerxía, reducción das velocidades medias • Velocidades a contracorrente que impulsan ó peixe no remonte. Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera
Sistemas de Franqueo:Tipoloxías: Escalas de Ralentizadores Arriba: Escala tipo Denil no río Landro. Esquerda: Esquemas de escalas de ralentizadres planos: tipo Denil (sup.) e tipo Alaska (inf.) Deseño de sistemas de franqueo de obstáculos para peixes migradores. L. Pena Mosquera