210 likes | 449 Views
Iomadú Fásúil : Is cineál atáirgeadh éighnéasach i bplandaí é. Cuspóirí Léinn …. Sainmhínig h Iomadú Fásúil Cuir síos ar sna cuideanna seo leanas don phlánda - an gas, fréamh , duillí & bachlóg ( iomadú nádúrtha ) Cuir síos ar aon 4 modhanna saorga iomadú fásúil.
E N D
IomadúFásúil:Is cineálatáirgeadhéighnéasachibplandaíé.
CuspóiríLéinn… • SainmhínighIomadúFásúil • Cuirsíosarsnacuideannaseoleanas don phlánda- an gas, fréamh, duillí & bachlóg(iomadúnádúrtha) • Cuirsíosaraon4 modhannasaorgaiomadúfásúil.
Atairgeadhéighnéiseach ‘iomadúfásúil’ Níl: toirchiúnagaiméití nílbláthanna, nílsíoltanótorthaíagteastáil • Déantarplandaínua (atáionann) ó phlanda tuismitheoraamháin i.e. scaranncuid den phlanda ónmátharphlanda& fásannplandanua as. *Bíonn an planda go hiomlánnuaionann go géinéiteach leis an tuiste/ matharphlanda*Deirteargurclóniad.
Clón–grúpaceallanóorgánaighatácomhionann go géiniticeachi.edéantariadtrí_____________. • Clónáil –Déantúsatácomhionann go géiniticeachtríatáirgeadhéighnéasnach. • Is féidir leis an próiseasseo a bheithnádúrthanósaorga. M.sh. úlla, prátaí.
Iomadúfásúilnádurtha Tarlaíonniomadúfásúilnádúrthanuair a scaranncuid den phlandaóntuisteagusfásannséinaphlandanua. Táceithrechineálslíinadtarlaíonniomadúfásúilnádúrtha • Gaismodhnuithe. • Fréamhachamodhnuithe. • Bachlógamodhnuithe. • Duilleogamodhnuithe
1. Gas Modhach (a) Reathaire(runners) • Píosaden phríomh gas an phlanda a fásanntrasna dromchlanatalaimhe. • m.sh. sútalún.
2. TiúbarGasach (stem tuber) • Gas atafaointalamhinambíonnbiastóráilte m.sh. prátaí. • Is taobhbachlógaiadna “súile” ar an phráta. Ag úsáid an stórbhiasatiúbarfásannpéacán & fréamhachanua.
3. FréamhachaModhach TiúbarFréimhe(root tuber) • fréamhachasnáithíneacha m.sh. dahila. • Éiríonnnafréamhachaata le stórbia. Fásannpéacánnuaónbhachlógascailleachatá suite agbarr an tiúbarag bun an gas.
4. DuilleogaModhach • Fásannduilleoga do roinntplandainaphlandaínua go heascanuair a scarannsiadónmátharphlanda. M.s.Cacti. • Nuaira sroicheannnaplandaíbeagaseoméidáirithetiteannsiad& fásannsiadinaphlandaínua.
5. BachlógaModhach • Is bachlógModhach é bleib(bulbs) m.sh. oinniún, lus an chromchinn. • Tábleib(bulb) déantaas duilleogaataatánascthale gas atáfaointalamh. Tánaduilleogaata le biastóráilte. Tárinn (apical) bhachlóga & taobhbhachlógaacu. Fásannduilleoga &bláth as an rinnbhachlógatáilár. • Is féidir le bleibnuaforbairt as nataobhbhachlóga. Uaireantabíonnargarineoiríbleib a thógaint as an gairdínionasnachmbionnromhéidacu ann.
ModhannaSaorga - IomadúFásúil. • Is féidir le feirmeoirí& gairneoirísrl. plandaínua a fháistríiomadúfásúilsaorga. 1. Gearrthóga (cuttings) • Baintearchuid den phlanda, de gnáthpéacán & fabhraíonn fréamhacha & duilleoganuaastu. • Gearrtar an péacánaguilleann. Go miniccuirtearpúdarfréimhe leis chunluas a cuir le fabhrúfréimhe. Baintearroinntduilleogaónagearrthógachun an méiduisce a caillfear a laghdú. Is modhfíorsimplísaor & éifeachtach é seochunméidmór do phlandacosúla a dhéanamh.
2.Beangú • Chun tréitheúsáideachó dháphlandacosúlaa chuir le chéile. Cuirteardromchlagearrtha ó 2 phlanda le chéileionas go mbeidh an mírstéarma (sraitheannafás) in aicelenachéile. I gcomhairbeangúcearttágá le teagmháilmaithidir an dromchlafásagusnafíochánsoithíoch den stocagus an beangán. Beangán an phlandaatá le hiomadú. Stoc an phlandaar a dhéantar an bheangán. • Tá an modhseoibhfadníostapúlanágearrthóga. • ÚsáidtearI gcomhairdéantúscrainnúll& rós.
Céimeanna I mbeangú(grafting) • Tógslios as an stoc • Gearr an beangánag an uilleannceannaatáag an stoc. • Gearr bun an beangán • Cuir an beangánisteachsastoc (déincinnte go bhfuilnasraitheannafás in aicelenachéile) • Ceangaltéiptimpeall an planda.
3. Craobhleath • Gearrtargas an phlandaagidirnóid& greamaítearcraobh an phlanda san ithir. • Fabhraíonnfréamhachanuasachuidatáclúdaithe. Fásannpéacánnua as. Le linnamascarannnadháphlanda m.sh. smearadhubha
4. SaothrúchánFíochán (micriomadú)micropropogation Tógtarcealla ó phlanda & fástarsasaotharlann. • Sa mhodhseo is féidirplandaiomlán a fhás ó píosabeag de fíochán gas, fréamhnóduilleog. • Tógtarceallaónmátharphlandaaguscuirteariadimeánspeisialtasasaotharlann. Nuair a fhásannsé sin is féidir é a roinntarísinaphlandaícomhionann. • Sa meánspeisialta(agar cothaigh) & rialaitheoirífháis. Cuirtearrialaitheoiríéagsúla leis fad is atáséagfásinaphlandabheag le fréamhacha& péacán.
Tásaothrúchánfíochán an tábhachtach ó thaobhnaheacnamaíochta de igcomhairdéantúsplandaítí & igcomhairdéantúsbarraí m.sh. sútalún. Déantaribhfadníosmóplandaíi am níosgiorraná le gearrthóga. • Tásé an tábhachtach do pórtheoiríplandaíchunfháilamach an bhfuilfrithsheasmhachtagplandaíáirithe do ceimicíáirithenógalaráirithe. Táteorainn le úsáid an próiseasseotoisc go bhfuilsé an costasachagus is próiseassainiúil é.