İKT 108 Uluslararası Ekonomi

1. İKT 108Uluslararası Ekonomi TOBB ETÜ Yrd. Doç. Dr. Ünay Tamgaç Tezcan

2. Giriş • Uluslararası ekonomineyleilgilidir? • Uluslararası ticaret konuları • Ticaretinkazanımları, ticaret bileşiminin açıklanması, devletpolitikalarınınticarete etkisi • Uluslararası finanskonuları • Ödemeler dengesi, döviz kuru belirlenmesi, international policy coordination and capital markets • Uluslararası ticaret versus finans

3. Uluslararası EkonomiNeyle İlgilidir? • Uluslararası Ekonomiülkelerarasındakiekonomikilişkileriinceleyenbilimdalıdır. • Uluslararası ekonomiülkelerinürünvehizmetticareti, paraakışı ve yatırımlar ile nasıl etkileştiğiyle ilgilidir. • Uluslararası ekonomieski bir konudur, fakatülkeler uluslararasıekonomiye bağlandıkça önemi giderek armaktadır. • Ülkelerbirbirleriyle daha önce olmadığı kadar sıkı bağlılar.

4. Uluslararası EkonomiNeyleİlgilidir? (devam) • Uluslararası ticaretin milli ekonomideki oranı ABD’de son 40 yıldaüçe katlanmıştır. • (2009’da hem ithalatta hem ihracatta düşüş olmuştur) • ABD’ye göre diğer devletler uluslararasıticarete daha da bağlıdırlar.

5. Şekil 1-1: ABD’de İhracatveİthalatın Milli Gelire Oranı (%) Kaynak: U.S. Bureau of Economic Analysis

6. Şekil 1-2: Türkiye’de İhracatveİthalat

7. Şekil 1-3: 2007 yılında ABD’deİhracatveİthalatınMilliGelireOranı (%) Kaynak: Organization for Economic Cooperation ve Development

8. Uluslararası Ticaret Konuları • Uluslararasıticaret nedir? • Uluslararası ürün ticareti • Uluslararası faktör ticareti (Ör:işgücü ticareti (göç)) • Ticaret modelleri • Ticaretinkazanımları nelerdir? • Uluslararası ticaret politikaları • Devletpolitikalarınınticarete etkisi • Ör: ticaret kısıtları (kotalar), gümrük anlaşmaları, ihracat teşvikleri, • Uluslararası ticaret ve gelir dağılımı

9. Ticaretin Kazanımları Ticaretinkazanımlarının altında birkaç fikir vardır • Bir alıcı ve satıcı gönüllü bir ticariişleme giriştiklerinde, her ikisi de daha iyi konuma gelebilir. • Norveçlitüketicileruluslararasıticaret ile üretebilmeleri zor olan portakal ürününü satın alabilirler. • Portakalüreticisi de istediği başka şeyleri almasına yarayacak bir gelirelde eder.

10. TicaretinKazanımları (devam) • Her malın en çok (az) etkin üreticisi olan bir ülke ticaretten nasıl kazanım sağlayabilir? • Ülkelerin kaynaklar sınırlı miktardadır.Ülkeler o kaynaklarınıen verimli oldukları ürünün üretimi için kullanırlar (diğer üretim seçeneklerine kıyasla) ve bu ürünleri tüketmek istedikleri ürünvehizmetlerile takas ederler. • Ülkeler, ticaret yolu ile birçok ürünvehizmeti tüketirken üretimde uzmanlaşabilirler.

11. Ticaretin Kazanımları (devam) • Ticaretin, bir ülkeye bol kaynaklarını kullanan ürünlerihraç edipkıt kaynaklarını kullanan ürünlerithal ederek daha verimli olmasını sağlayarak yarar sağladığı öngörülmektedir. • Ülkeleruzmanlaşınca, büyük ölçekteki üretimden dolayı daha verimli olabilirler. • Ülkelerşimdiki kaynakların gelecekteki kaynaklar ile takası (uluslar arası borç alıp verme) ya da göç yoluyla da ticaretten kazanırlar

12. Ticaretin Kazanımları (devam) • Ticaretin ülke genelinin yararına olduğuöngörülür, fakatticaretülkeiçindekibelirli gruplara zarar verebilir. • Uluslararası ticaret,ithal mallarla rekabet eden endüstrilerde yoğun olarak kullanılan kaynakların sahiplerini kötü yönlü etkileyebilir. • Ticaretbu nedenle ülke içindeki gelir dağılımını etkileyebilir.

13. Ticaretin Biçimleri (Patterns of Trade) • İklim ve kaynaklardakifarklılıklarBrazilya’nın neden kahveve Australya’nındemir cevheri ihraç ettiğini açıklayabilir. • Fakat neden Japonya araba ihracatederken ABD uçak ihraç ediyor? • Bazı ülkelerin neden belli ürünleri ihraç ettiğinin olası sebepleri: • İşgücü verimliliğindeki (laborproductivity) farklılıklar • Değişik oranlardaki sermaye (capital), işgücü(labor) ve toprak (land) kaynağı bulunması ve bunların farklı ürün ve hizmetlerin üretiminde nasıl kullanıldığı.

14. Devlet Politikalarının Ticarete Etkileri • Politika oluşturucular ticaret hacmini şu şekilde etkileyebilirler: • Gümrük vergisi (tariffs): ithalatyadaihracata uygulanan vergi, • Kota (quotas):ithalatyadaihracata uygulanan adet sınırı, • İhracat teşvikleri (export subsidies): ihracatçılara yapılan ödeme, • Ya da yabancı ürünleri pazardan uzaklaştıran fakat yerli ürünlere izin veren başka yasal düzenlemeler ile (örnek: ürün spesifikasyonları) • Bu politikaların yarar ve zaraları nelerdir?

15. DevletPolitikalarınınTicareteEtkileri(devam) • Ekonomistlerfarklıticaretpolitikalarının etkilerini ölçmeye çalışan modeller tasarlarlar. • Eğerbir devletticareti kısıtlamalıysa, hangipolitikaları kullanmalı ve ticareti ne ölçüde kısıtlamalıdır? • Eğerbir devletticareti kısıtlarsa, yabancıların benzer şekilde karşılık vermesi durumunda zararlar ne olur? • Ticaret politikaları çoğu zaman ülkedeki refahı arttırmak yerine özel çıkar gruplarının ihtiyacına göre belirlenir. • Hükümetler gümrük vergileri koyup sonradan bunları diğer ülke ticaret kısıtlarının azaltılması pazarlığında düşürürler