ÇOCUKLARIN İHMAL VE İSTİSMARI

1. ÇOCUKLARIN İHMAL VE İSTİSMARI MURAT AYDIN Adana 1. Çocuk Mahkemesi Hakimi

2. İSTİSMAR • Çocuğun; sağlığını, fiziksel ve psiko-sosyal gelişimini olumsuz etkileyen ve çocuğa karşı gerçekleştirilen yetişkin yada toplumsal yaklaşımlara çocuk istismarı denilir.

3. İHMAL • Çocuğa bakmakla yükümlü kişinin; çocuğun sağlık, eğitim, danışma, sevgi, beslenme, barınma, giyinme gibi temel ihtiyaçlarını yerine getirmemesidir.

4. İSTİSMAR ÇEŞİTLERİ • Fiziksel istismar • Duygusal istismar • Cinsel istismar • İhmal

5. FİZİKSEL İSTİSMAR • Çocuğun bir yetişkin tarafından yaralanması ve/veya örselenmesi fiziksel istismardır. • Dayak ve her türlü fiziksel şiddet çocuğun fiziksel olarak istismar edilmesi olarak nitelendirilmelidir.

6. DUYGUSAL İSTİSMAR - 1 • Çocuğun kendisini etkileyen tutum ve davranışlara maruz kalarak yada gereksindikleri ilgi, sevgi ve bakımdan mahrum bırakılarak toplumsal ve bilimsel standartlara göre psikolojik hasara uğratılmasıdır.

7. DUYGUSAL İSTİSMAR - 2 • Sık rastlanan duygusal istismar fiilleri; • a)Çocuğu sıklıkla eleştirmek • b)Yaşının üzerinde davranış beklemek, • c)Kardeşler arasında ayrım yapmak, • d)Çocuğa değer vermemek, önemsememek, • e)Çocuğu küçük düşürmek, onunla alaylı konuşmak, lakap takmak, • f)Aşırı baskı ve otorite kurmak

8. CİNSEL İSTİSMAR - 1 • Çocuğun bir yetişkin tarafından; cinsel uyarı ve doyum için kullanılmasına, fuhşa zorlanmasına ve fuhuş yaptırılmasına, cinsel obje olarak kullanılmasına cinsel istismar denilir.

9. CİNSEL İSTİSMAR - 2 • Cinsel istismar fiilleri; • a)Genital bölgeleri elleme, • b)Teşhircilik, • c)Röntgencilik, • d)Sarkıntılık ve her türlü cinsel saldırı, olarak çeşitlidir. • Cinsel istismar fiillerinin temas ve/veya şiddet içermesi gerekli değildir.

10. CİNSEL SÖMÜRÜ • Cinsel istismardan sorumlu olan kişilerin mağdur çocuk ile birebir cinsel ilişkiye girmeden çocuğu cinsel bir obje, bir kurban olarak kullanıp bundan yarar sağlamasına cinsel sömürü denilir. • En sık görünüş biçimleri; • a)Çocuğu fuhuşta kullanmak, • b)Çocuğu pornografik malzeme olarak kullanmak

11. ÇOCUK PORNOGRAFİSİ • Çocuk pornografisi; • a)Çocukların cinsel obje olarak görüntülenmesi, • b)Çocukla cinsel bir aktivitede bulunmak yerine, çocuklar ile ilgili bir eşyaya (örneğin iç çamaşırı, hatta oyuncak) bakmak suretiyle cinsel tatmin aramak • c)Çocuğu doğal davranışları içinde görüntüleyip (örneğin banyo yaparken) bundan cinsel tatmin aramak olarak karşımıza çıkar.

12. CİNSEL İSTİSMARIN UYGULANIŞ BİÇİMLERİ • 1-Temas içeren fiiller; • a)Cinsel amaçlı dokunma, • b)Cinsel temas içeren cinsel saldırılar, • 2-Temas içermeyen fiiller; • a)Seksi konuşmalar yapma, • b)Teşhircilik, • c)Röntgencilik • d)Temas içermeyen her türlü cinsel taciz

13. İHMAL VE İSTİSMAR İÇEREN FİİLLERİN HUKUKİ YAPTIRIMLARI ÇOCUKLARIN KORUNMASI

14. HUKUK AÇISINDAN ÇOCUK KAVRAMI • Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesine ve Türk Ceza Kanununa göre; daha erken yaşta ergen olsalar bile 18 yaşını doldurmayan kişiler çocuktur. • Hukuk açısından çocuk kavramı 18 yaşını doldurmayan tüm bireyleri kapsar.

15. ÇOCUKLARIN ÖLDÜRÜLMESİ • TCK nun 82. maddesi UYARINCA; • a)Bir kişinin kendi alt soyunu (yetişkin yaşa ulaşsa bile çocuğunu veya torununu) öldürmesi, • b)Bir kişinin çocuk yaşta sayılan (18 yaşından küçük) herhangi bir kişiyi öldürmesi, • c)Gebe olduğunu bildiği bir kadını öldürmesi, • d)Bir kişinin töre saikiyle öldürülmesi • Diğer öldürme fiillerine göre daha ağır yaptırıma bağlanmıştır. (Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası)

16. İNTİHARA YÖNLERDİRME • TCK nun 84. maddesi uyarınca bir kişinin (Bu arada bir çocuğun) intihara yönlendirilmesi, teşvik edilmesi, intihara yardım edilmesi 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasını gerektirir. • İntihar gerçekleşmiş ise ceza 4 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası halini alır. • Eğer intihara yönlendirilen kişi işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş bir kişi ise intihara yönlendiren kasten öldürme suçundan cezalandırılır.

17. YARALAMA SUÇLARI • Bir kişinin kasten veya taksirle yaralanması TCK nun 86 ve 89. maddeleri uyarınca suçtur. • Yaralanan kişi, failin alt soyundan, üst soyundan birisi veya eşi ise cezası yarı oranında artar ve fiilin takibi şikayete bağlı olmaktan çıkar. • Yaralanma fiili gebe bir kadına karşı işlenir ve yaralama fiili çocuğun vaktinden önce doğmasına veya düşmesine yol açar ise faile daha ağır ceza verilir.

18. İŞKENCE VE EZİYET • İşkencenin her türlüsü suçtur ve ağır cezaları gerektirir. • Eziyet ile işkencenin farkı yapılış amacıdır ve eziyet suçtur. • İşkence fiiline tanık olup ihmali davranışı ile buna katılan kişi de fail gibi sorumlu olur. • İşkence ve eziyet fiilinin çocuklara veya gebe bir kadına karşı işlenmesi diğer hallere göre daha ağır cezayı gerektirir.

19. ÇOCUK DÜŞÜRTME • Türk Hukukunda kürtaj yasaldır. Ancak, belirli kurallara bağlanmıştır. • Bir kişinin rızası dışında kürtaja tabi tutulması veya çocuğunun düşürülmesi TCK nun 99. maddesi uyarınca suçtur. • Kürtaj rıza ile yapılsa bile kürtaja ilişkin kurallara aykırı davranılmış ise (örneğin gebelik süresi) fiil suç teşkil eder.

20. ÇOCUK DÜŞÜRME • TCK nun 100. maddesi uyarınca bir kadının on haftadan fazla sürmüş bir hamileliği kendi kendine ve isteyerek sonlandırması 1 yıla kadar hapis cezasını gerektiren bir suçtur.

21. KISIRLAŞTIRMA • TCK nun 101. maddesi uyarınca bir erkeği veya kadını rızası dışında kısırlaştıran kişiye 6 yıla kadar hapis cezası verilebilir. • Rızaya dayalı olsa bile kısırlaştırma fiili yetkili olmayan bir kişi tarafından yapılmış ise faile üç yıla kadar hapis cezası verilebilir.

22. TCK NIN CİNSEL SUÇLARA BAKIŞI - 1 • Cinsel suçlar eskiden farklı olarak “ırz ve namusa karşı” ve “aile düzenine karşı” suçlar olarak değil, kişinin “cinsel dokunulmazlığına karşı suçlar” olarak düzenlenmiştir. • Cinsel suçlar genel itibarıyla şikayete bağlı kılınmamıştır. • Eşler arasındaki cinsel saldırı fiilleri suç olarak düzenlenmiştir.

23. TCK NIN CİNSEL SUÇLARA BAKIŞI - 2 • Bu suçlara verilen cezalar genel olarak artırılmıştır • Çocuklara yönelik fiillere daha ağır cezalar öngörülmüştür • Çocuklar arasındaki cinsel içerikli davranışlara daha hoşgörülü bir yaklaşım öngörülmüştür • 15 yaşından büyük 18 yaşından küçük çocuklar için cinsel özgürlük alanı tanınmış, bu yaştakilerin cinsel ilişki boyutuna varmayan cinsel davranışları suç olarak kabul edilmemiştir. • Mağdur ile failin evlenmesi meydana gelen cinsel suçun etkilerini ortadan kaldırıcı bir etki göstermez. Böylece mağdurun kendisine cinsel saldırıda bulunan kişi ile evlenmesi konusundaki baskıların önüne geçilmek istenmiştir

24. ÇOCUKLARIN CİNSEL İSTİSMARI – TCK 103 • TCK MADDE 103 – (1) Çocuğu cinsel yönden istismar eden kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Cinsel istismar deyiminden; a) 15 yaşını tamamlamamış veya tamamlamış olmakla birlikte fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan çocuklara karşı gerçekleştirilen her türlü cinsel davranış, b) Diğer çocuklara karşı sadece cebir, tehdit, hile veya iradeyi etkileyen başka bir nedene dayalı olarak gerçekleştirilen cinsel davranışlar,Anlaşılır. • (2) Cinsel istismarın vücuda organ veya sair bir cisim sokulması suretiyle gerçekleştirilmesi durumunda, sekiz yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. • (3) ( 29.6.2005 gün ve 5377 SK ile değ ) Cinsel istismarın üstsoy, ikinci veya üçüncü derecede kan hısmı, üvey baba, evlat edinen, vasi, eğitici, öğretici, bakıcı, sağlık hizmeti veren veya koruma ve gözetim yükümlülüğü bulunan diğer kişiler tarafından ya da hizmet ilişkisinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle veya birden fazla kişi tarafından birlikte gerçekleştirilmesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.

25. ÇOCUKLARIN CİNSEL İSTİSMARI – TCK 103 (DEVAMI) • (4) Cinsel istismarın, birinci fıkranın (a) bendindeki çocuklara karşı cebir veya tehdit kullanmak suretiyle gerçekleştirilmesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. • (5) Cinsel istismar için başvurulan cebir ve şiddetin kasten yaralama suçunun ağır neticelerine neden olması hâlinde, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır. • (6) Suçun sonucunda mağdurun beden veya ruh sağlığının bozulması hâlinde, onbeş yıldan az olmamak üzere hapis cezasına hükmolunur. • ( 7) Suçun mağdurun bitkisel hayata girmesine veya ölümüne neden olması durumunda, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmolunur.

26. Reşit olmayanla cinsel ilişki • TCK MADDE 104 • (1) Cebir, tehdit ve hile olmaksızın, onbeş yaşını bitirmiş olan çocukla cinsel ilişkide bulunan kişi, şikayet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

27. CİNSEL TACİZ • TCK MADDE 105 • (1) Bir kimseyi cinsel amaçlı olarak taciz eden kişi hakkında, mağdurun şikayeti üzerine, üç aydan iki yıla kadar hapis cezasına veya adli para cezasına hükmolunur. • (2) ( 29.6.2005 gün ve 5377 SK ile değ ) Bu fiiller, hiyerarşi, hizmet veya eğitim ve öğretim ilişkisinden yada aile içi ilişkiden kaynaklanan nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle ya da aynı işyerinde çalışmanın sağladığı kolaylıktan yararlanılarak işlendiği takdirde, yukarıdaki fıkraya göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bu fiil nedeniyle mağdur; işi bırakmak, okuldan veya ailesinden ayrılmak zorunda kalmış ise, verilecek ceza bir yıldan az olamaz.

28. ALIKOYMAK (KIZ KAÇIRMAK) • TCK 109. maddesinde alıkoymak fiili kişiyi hürriyetten yoksun bırakmak suçu olarak düzenlenmiştir. • Bu suçun cinsel amaçlı olarak işlenmesi ve çocuklara karşı işlenmesi durumunda faile daha ağır ceza öngörülmüştür. • Kişiyi hürriyetten yoksun bırakma suçu, bir çocuğa karşı, cebir ve şiddet kullanarak ve cinsel amaçlı işlenir ise faile verilecek hapis cezası 21 yıla kadar çıkmaktadır. Bu fiiller sırasında işlenen yaralama suçu var ise faile ayrıca ceza verilir.

29. TEŞHİRCİLİK • TCK MADDE 225 • (1) Alenen cinsel ilişkide bulunan veya teşhircilik yapan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. • Bunun dışında kalan ve teşhircilik olarak nitelendirilebilecek sair davranışlar “cinsel taciz” suçu kapsamında ele alınacaktır

30. MÜSTEHCENLİK • TCK nun 226. maddesi uyarınca çocuklara cinsel içerikli ürünlerin satılması, gösterilmesi, bu tür ürünlerin çocukların girebileceği yerlerde yada görebileceği şekilde gösterilmesi suçtur. • Müstehcen içerikli ürünlerin üretilmesi, dağıtımı, satılması suçtur. • Bu tür ürünlerde çocukların kullanılması (çocuk pornografisi) halinde faile 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası verilebilir.

31. FUHUŞ • TCK nun 227. maddesi uyarınca; çocukların fuhşa teşvik edilmeleri, çocukların fuhuş yapmasının kalaylaştırılması veya fuhşa teşvik edilmesi, bu tür eylemlere aracılık yapılması, fuhuş amacıyla insan ticareti yapılması ağır cezaları gerektiren suçlardır.

32. İMAM NİKAHI – KUMA • Kişilerin resmi nikah yapmaksızın evlenmenin dini törenini yapması suç olarak düzenlenmiş, bu eylemlerinden sonra resmi nikah kıyarlar ise cezaların düşmesi kabul edilmiştir. • Resmen evli olmayan kişiler arasında evlenmenin dini törenini yapan kişilerin eylemi suç olarak kabul edilmiştir. • Evli bir kişinin tekrar evlenmesi (resmi nikahla) suç olarak kabul edilmiştir. Resmen evli olduğu halde bir başkası ile birlikte yaşama fiili (kuma, zina) suç olarak kabul edilmemiş ancak boşanma ve tazminat nedeni olarak kabul edilmiştir.

33. KÖTÜ MUAMELE • TCK. MADDE 232 (1) Aynı konutta birlikte yaşadığı kişilerden birine karşı kötü muamelede bulunan kimse, iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) İdaresi altında bulunan veya büyütmek, okutmak, bakmak, muhafaza etmek veya bir meslek veya sanat öğretmekle yükümlü olduğu kişi üzerinde, sahibi bulunduğu terbiye hakkından doğan disiplin yetkisini kötüye kullanan kişiye, bir yıla kadar hapis cezası verilir.

34. İHMALİN YAPTIRIMI • TCK MADDE 233 • (1) Aile hukukundan doğan bakım, eğitim veya destek olma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişi, şikâyet üzerine, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. • (2) Hamile olduğunu bildiği eşini veya sürekli birlikte yaşadığı ve kendisinden gebe kalmış bulunduğunu bildiği evli olmayan bir kadını çaresiz durumda terk eden kimseye, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir. • (3) Velâyet hakları kaldırılmış olsa da, itiyadî sarhoşluk, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılması ya da onur kırıcı tavır ve hareketlerin sonucu maddî ve manevî özen noksanlığı nedeniyle çocuklarının ahlâk, güvenlik ve sağlığını ağır şekilde tehlikeye sokan ana veya baba, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

35. GENİTAL MUAYENE • TCK MADDE 287 • (1) Yetkili hâkim ve savcı kararı olmaksızın, kişiyi genital muayene-ye gönderen veya bu muayeneyi yapan fail hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. • (2) Bulaşıcı hastalıklar dolayısıyla kamu sağlığını korumak amacıyla kanun ve tüzüklerde öngörülen hükümlere uygun olarak yapılan muayeneler açısından yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz.

36. İSTİSMARIN BİLDİRİLMESİ • İstismara maruz kaldığı öğrenilen bir çocuğun varlığının tespiti halinde bu çocuk ile ilgili ihbar ve bildirim yapmak ÇKK nun 6. maddesi uyarınca tüm kamu çalışanları için bir zorunluluktur. • Ayrıca TCK nun 98. maddesi uyarınca yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi 1 yıla kadar hapis cezasını gerektiren bir suçtur.

37. SUÇ SAYILAN FİİLLERİNİN BİLDİRİLMESİ • İstismar niteliğindeki fiiller suç teşkil ediyor ise; HERKES bu fiili bildirmekle yükümlüdür. • TCK nun 278. maddesi uyarınca işlenmekte olan bir fiili bildirmeyen, işlenmiş olmakla birlikte sebep olduğu neticelerin sınırlandırılması mümkün olan suçu bildirmeyen kişinin cezalandırılması mümkündür. • Suç sayılan fiili bildirmeyen kişi kamu görevlisi ise; TCK nun 279. maddesi uyarınca eylemi iki yıla kadar hapis cezasını gerektirir. • Görevini yaptığı sırada suç sayılan bir fiili öğrenip bunu bildirmeyen sağlık mesleği mensubunun eylemi TCK nun 80. maddesi uyarınca bir yıla kadar hapis cezasını gerektirir.

38. Çocuğun Korunmasına İlişkin Karar Prosedürü • a)Korunmaya ihtiyacı olduğu anlaşılan çocukların varlığını tespit eden herkes durumu SHÇEK. na bildirmekle yükümlüdür (m.6/1), • b)Kurum kendisine bildirilen olaylarla ilgili araştırmayı derhal yapar. • c)Kurum, acil korunmayı gerektiren bir durum tespit eder ise 9. madde uyarınca acil korunma kararı verilmesi için girişimde bulunur, • d)35. maddeye uygun olarak Çocuğun kişisel ve sosyal durumu gösterir SOSYAL İNCELEME RAPORU düzenlenir, • e)Yapılan çalışma sonucunda korunma kararı gerektiği sonucuna varılır ise Çocuk Mahkemesinden bu yönde karar talep edilir. Talepte çocuğun durumuna göre hangi tedbirin uygulanmasının yararına olacağı konusunda görüş bildirilir.

39. Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararının Alınması • a)Kurum tarafından yapılan sosyal inceleme çalışmasından sonra çocuğun korunması gerektiği sonucuna varılmış ise Çocuk Mahkemesinden koruyucu ve destekleyici tedbir kararı istenir, • b)Mahkeme 5. maddedeki tedbirlerden bir veya bir kaçına hükmeder, • c)Kararda tedbirin içeriği ve süresi gösterilir, • d)Verilen kararın içeriğine göre, söz konusu tedbir kararı 45. maddede belirtilin kurumlar tarafından yerine getirilir, • e)Tedbir kararı kural olarak çocuğun 18 yaşını bitirmesi ile sona erer, (m.8/6 daki eğitim istisnası hariç) • f)Çocuk Mahkemesi TMK hükümlerine göre velayet konusunda da bir düzenleme yapabilir, • g)Tedbir kararlarının uygulanması kararı veren Mahkeme tarafından en geç ÜÇER AYLIK sürelerle sosyal hizmetler görevlilerine incelettirilir (m.8/2), • h)İncelemede görülün eksiklikler giderilir. Mahkemenin verdiği tedbir hükümlerini yerine getirmemek, Mahkeme kararını yerine getirmemek niteliğinde olup sorumluluk doğurur.

40. ÇOCUKLARIN KORUNMASI TOPLUMSAL BİR SORUNDUR VE TOPLUMUN TÜM BİREYLERİN KATKI VE KATILIMI İLE ÇÖZÜLEBİLİR

41. SİZ DEĞİLSENİZ KİM?ŞİMDİ DEĞİLSE NE ZAMAN?

42. MURAT AYDIN • Adana 1. Çocuk Mahkemesi Hakimi • Adliye Sarayı – Adana • 0.505. 217 59 09 • 0.322. 352 09 00 / 1011