Avrupa’da eğitimin kurumsal ve düşünsel gelişimi

1. GELİŞMİŞ ÜLKELERDE EĞİTİM Prof.Dr. Mustafa Ergün Avrupa’da eğitimin kurumsal ve düşünsel gelişimi nouqs.blogspot.com

2. MÖ 400’lerde Atina sokaklarında Sofist denilen gezgin öğretmenler grubu ders vermeye başladı. Katılım zorunlu değildi, öğrenciler değişiyordu. Ders konuları gramer retorik (hitabet) ve diyalektik (mantık) idi. MÖ 387’de Platon Akademi adlı bir okul kurdu. 335’te de Aristoteles Lyceum adlı bir okul kurdu.

3. Antik Yunanlılar genelde felsefe eğitimi yaptılar. Romalılar ise savaş, fetih, politika ve sivil yönetim (hukuk) ile uğraştılar. ismaelsarepta.wordpress.com

4. Aynı çağda yaşayan Quintilian, eğitimin çocukluktan yetişkinliğe bireysel gelişim kademeleri üzerine kurulması gerektiğini söyledi. Çocuğun eğitime hazır oluşu ve öğrenme yeteneğine göre her kademede farklı eğitim verilmeli idi. MS birinci yüzyılda Çiçero, hatip yetiştirmek için yazdığı De Oratoreadlı kitabında Roma ve Antik Yunan düşüncesini birleştirdi. Hatipler gramer, retorik ve diyalektiğin yanı sıra matematik ve astronomi de bilmeliydiler.

5. 5-15. yüzyıllar arasında devam eden Ortaçağda, eğitimi Hristiyanlık ve Roma Katolik kilisesi belirledi. Kilise ilk ve orta düzeyde çeşitli okullar kurdu (mahalle okullarından manastır ve katedral okullarına kadar). Burada Latince ve kilise öğretisi ve törenler öğretiliyordu. Bu okullarda genelde kilisenin ihtiyaç duyduğu din adamları yetiştiriliyordu.

6. 11.Yüzyılda İncil ışığında rasyonel çözümler geliştiren Skolastik düşünme biçimi geliştirildi. Skolastik Hristiyan dini öğretisi ile Aristoleles mantığının birleşmesinden oluştu. 12-12. yüzyıllarda Paris, Salerno, Bologna, Oxford, Cambridge, ve Paduagibi tanınmış Avrupa üniversitelerinde skolastik düşünme biçimine dayalı dersler verildi.

7. Dünyada üniversite düşüncesinin ve kurumunun kaynağı Avrupa değildir. MÖ 5.yüzyılda Hindistan’da Taxila, Nalanda ve Vikramaśīla gibi Budist üniversiteleri külliye tarzında kurulmuştu. Aynı yüzyılda Cundişapur’da bir Sasani Akademisi kurulmuştu. MS 425’te İstanbul Üniversitesi kurudu. Daha sonra dağıldı ve 849’da reformdan geçirildi. 859’da Fas’ta El-Karaveyn medresesi kuruldu ve 950’lerden sonra İslam dünyasında medreseler çığ gibi yayılmaya başladı.

8. 10-11.yüzyıllarda Filistin, Kuzey Afrika, Sicilya ve İspanya üzerinden Araplarla sağlanan ilişkiler sonucu, Arapçaya çevrilerek Müslüman âlimler tarafından geliştirilen bilim ve teknoloji Latinceye çevrildi. Arap sayıları denilen 10 tabanlı sayı sistemi Batı matematiğinde devrim yaptı. Tıp uzun yıllar İslam tabiplerinin eserlerinden takip edildi. www.egitim.aku.edu.tr/avrupaislam.pdf

9. Avrupada diploma veren ilk üniversiteler Bologna (1088), Paris (c. 1150, Oxford (1167), Cambridge (1209), Salamanca(1218), Montpellier (1220), Padua(1222), Napoli II.Federico (1224) ve Toulouse(1229)‏ünivesiteleridir.

10. Öğrenciler ya Latin okulları veya liselerde ya da edebiyat fakültelerinde trivium denilen hazırlık ders grubunu öğrendikten sonra üniversitelere girebiliyordu. Üniversitede genelde quadrivium denilen dörtlü ders grubu (aritmetik, geometri, müzik, astronomi) okutuluyordu. 19. yüzyılda Alman Humboldt modeli (araştırma temelli öğretim, özgür eğitim, seminerler, laboratuvarlar) ile Fransız üniversite modeli (katı disiplin ve üniversitenin her yerinde devlet kontrolü) ortaya çıktı.

11. Rönesans, bilim, sanat ve edebiyat ile sosyal alanda çok önemli değişiklikler getirdi. Ders programlarına dans, enstrüman çalma gibi dersler girdi. Üst sınıf kadınlar yabancı dil, felsefe ve matematik öğrenmeye başladılar. İnsanların düşünme biçimler ve hayata bakışları değişti. Rönesans o zamandan günümüze bitmeyen bir değişmenin başlangıcı oldu. wgsocial8.wikispaces.com

12. Piccolomini 1450’de insanlara felsefe ve edebiyat öğretilmelidir; böylelikle onlar geçmişin hakikatlerini, şu zamanın gerçeklerini ve gelecekte neler olabileceğini öğrenirler diyordu. Erasmus, insanlığın bütün bilgisinin eski Yunan ve Roma edebiyatında bulunduğuna inanıyordu. en.wikipedia.org

13. Reformasyon döneminde Katolik kilisesinin gücü kırıldı ve orta sınıf yükselmeye başladı. Protestan ve Katolik Kiliseler halk eğitiminde, çocuk eğitiminde ve öğretmen yetiştirmede çok iyi teşkilatlandılar ve reformlar yaptılar. www.medievalists.net

14. Ana dillerde ilköğretim başladı. Halk kitleleri okur (yazar) haline getirildi. Üniversiteye giriş için Almanya’da Gimnazyum, İngiltere’de Latin gramer okulları, Fransa’da liseler Latince ve Yunanca eğitim vermeye başladı.

15. 17.Yüzyılda eğitim düşüncesinde önemli değişiklikler oldu. Komenyus, ana dillerde eğitimden öğretim yöntemlerine, ders programından eğitim psikolojisine modern düşünceler getirdi. John Locke, zihni boş olarak kabul etti ve insanın bilgiyi sonradan dış dünyadan kazandığını savundu. Dolayısıyla insan zihnine bu bilgilerin nasıl kazandırılacağının ilmini yapmaya başladı.

16. Aydınlanma çağı denilen 18. yüzyılda eğitim teori ve uygulamalarında köklü değişiklikler oldu. Eğitimde, toplumsal hayatta, hukukta vs akı ve eleştirel düşünce esas alınmaya başladı. Eğitim, sosyal reformlar yapmak ve yerleştirmek için kullanıldı. Kalkınmada en önemli güçlerden birisi kabul edildi. en.wikipedia.org

17. J.-J. Rousseau’nun tabii eğitim felsefesinden hareket eden J.H. Pestalozzi, modern eğitimin temellerini attı. Öğretimin somut nesnelerden soyut kavramlara, yakından uzağa, basitten karmaşığa ilkeleriyle yavaş yavaş, derece derece ve yığılmalı olmasını istedi.

18. Alman J.F. Herbartyapılandırılmış öğretim teknikleri ile ahlâk eğitimi üzerinde durdu. Onun öğrencileri beş kademeli bir öğretim metodu geliştirdi: (1) Öğrencileri yeni derse hazırlamak, (2) Yeni dersi sunmak, (3) Yeni bilgilerle eskileri birbirine bağlamak, (4) Derste örneklerle konuyu anlaşılır kılmak, (5) Çocukların ne öğrendiklerini test etmek.

19. Alman F. Fröbel, Kindergarten’i kurarak (1837) okul öncesi eğitim sistemleştirdi. Her çocuğun içinde ilahi bir enerji olarak kendini bağımsız olarak yetiştirme gücü vardır. Kindergarten’de şarkılar, masallar, oyunlar, hediyeler ve yaşa uygun meşgalelerle eğitilecekti. www.thearchitectureofearlychildhood.com

20. 19.Yüzyılda İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya ve diğer Avrupa ülkelerinde millî eğitim sistemleri kuruldu. Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Arjantin, Uruguay ve başka bazı kuzey ve güney Amerika ülkeleri de Avrupa’yı taklit ederek milli eğitim sistemlerini kurdular. 20.Yüzyılda sanayileşme ve ulus devletlerin eğitim sistemlerindeki sorunlara dayalı olarak Kır Eğitim Yurdu, Çocuktan Hareket Akımı, İş Eğitimi Akımı gibi akımlar içinde modern eğitim düşünürleri görüşlerini yazıp uygulamaya çalıştılar.