750 likes | 1.02k Views
Bijbel Baptist Kerk. Wereld Religie nanga Zendings Wroko. Animism & Volk Religie Part I. Kande 40% foe heri grontapoe bribi tapoe disi. Animism – wereldveiw. Gado de da Schepper, ma A de farawe en joe no man verwakti A sa jepi joe Dem jeje basi bijna alasani
E N D
Bijbel Baptist Kerk Wereld Religie nanga Zendings Wroko
Animism & Volk ReligiePart I • Kande 40% foe herigrontapoebribitapoedisi
Animism – wereldveiw • Gado de da Schepper, ma A de farawe en joe no man verwakti A sa jepi joe • Dem jeje basi bijna alasani • Dem jeje kan de boen efoe ogri • Joe kan beheers them pikinso, ma niet helemaal
Animism wereldview • Mana = undifferentiated jeje krakti disi de na ini sani • A kan de leki wan gado efoe impersonal krakti leki stroom • Soms dem kan controleer hem doro da bonoeman, da shaman, enz.
Magik • Basis no de moreel. Ma efoe joe doe bepaalde ritueel, joe kan kisi da resultaat dati joe soekoe • Soms dem gebruiki homeopathy – wan sani disi gersi wan trawan • Dresi – normaal no verschil na mindri foe lichamelijk effect & jeje effect
Magik • Soms – contiguity – da soema wiwiri, nangra, foto, krosi, enz • Evil ai – joe kan doe ogri efoe joe loekoe nanga djaroesoe • Astrologie – da zon, moen & ster seni krakti disi abi invloed dja
Marki foe wan formal religie • Specialists nanga hei opleiding na ini da religie nanga dem santa boekoe • Dem broko hede foe ultimaat waarheid, ultimaat realiteit, top level cosmic realiteit, pe soema go foe teego,enz. • Kan wroko nanga wan groepoe libisoema, efoe da individueel soema
Folk religie • Wan groepoe soema disi abi moro direkt contakt nanga locaal folkoe • Dem no abi so foeroe froestan abra dem theorie • Da leider wroko leki tra soema – kande a de wan praniman, hontiman, enz. • Dem vragen de moro na ini da prakteit en locaal na natuur
Volk religie • Vaak formeel & volk religie moksi nanga foeroe animism • Dem hoofd punt – success nanga krakti
Fo bigi vragen foe volk religie • Dede – • Foe san’ede da soema dede • Foe san’ede dem dede nownow • San disi sa doe nanga mi famiri • Da aanwezigheid foe ogri • Tiri te wi no sabi da toekomst • Success = a de wan ongolokoe, efoe a pasa so maar, efoe san?
Characteristics foe Volk Religie • Libisoema de na da centrum. Vaak soso da klan efoe bigi famiri de da centrum en sori leki troe libisoema • Daarom joe kan misbruiki tra soema dorosei foe joe groepoe, bikasi dem no de da srefi waarti leki joe famiri
Characteristic foe Volk Religie • Alasani tai na wan • No srapoe grens na mindri foe da wereld foe denki en da wereld foe materialisme • Joe prakseri kan abi invloed tapoe impersoneel sani • Holistic fasi foe loekoe na libi – heri libi de wan
Characteristic foe Volk Religie • Soema wroko nanga san dem froestan en control nanga wetenschap • Dem wroko tapoe san dem no man control nanga volk religie • Bigi gado abi bigi ofrandi fanowdoe – a kan de broedoe ofrandi, libisoema • Da heri groepoe wroko leki wan
Characteristic foe Volk Religie • Difrenti tem foe difrenti sani • Prani • Myths en tori • Geschiedenis • Ritueel • Da gron, da kondre de locaal
Characteristic foe Volk Religie • Joe no broko hede foe soema drai dem libi, bikasi joe no man kenki: • Pe joe de gebore • Soema ben meki joe • Dem wroko na san de wroko – “cover the basis” , hopoe wan sani wroko • Dem no broko hede foe ultimaat waarheid • Joe kan abi toe bribi disi boks ma hori ala toe
Characteristic foe Volk Religie • Nadruk tapoe krakti • Wroko nanga taki – dem woortoe – persoonlijk, na relatie, wantem • Som leisi foe taki efoe meki geluid meki sani pasa • No totaal apartheid gi libisoema nanga meti; libisani nanga sani disi no abi libi (leki wan ston, liba, enz)
Characteristic foe Volk Religie • Takroe jeje kan tron na in meti efoe libisoema. Dem soema disi njan dem kan kisi mana (krakti) • Takroe jeje kan go farawe • Foeroe frede en abi vrede fanowdoe
Characteristic foe Volk Religievs. Kristen • Roman Catholic: Mostly dem prati na toe • Lomsoe foe kerki & ritueel • Volk religie foe aladei libi
Characteristic foe Volk Religie vs. Kristen geloof • Protestant: Wan kenki ben kom. Protestant ben moksi engel nanga Gado leki boven-natuurlijk, en dem ben prati dem foe da natuur foe grontapoe • Wetenschap ben kom secular en aparti foe religie • Religie ben kom mystery – kibri tori
Volk religie vs. Protestant • Protestant ben trowe da “mindri” tussen Gado nanga grontapoe. En dus a ben de wan leri foe secular – Gado no abi te maak nanga wi aladei libi
Life cycle na ini Volk Religie • Libisoema kisi waarti te dem pasa wan stadium go miti trawan • Geboorte, initiatie, trow, dede • Geboorte de belangrijk, bikasi joe kisi wan jeje dan • Joe tron wan libisoema te joe kisi wan nem – kande foe wan avoo, wan presenti foe dem jeje, enz
Life cycles • Wan sortoe inititie ceremonie te joe kom wan volwassen lid foe da society – kande na puberty • Joe kisi informatie foe kom frantwoortoe • Joe tron lid • Soms dem kenki joe nem
Trow de belangrijk • Dem role foe dem soema kenki • Soms disi kan abi te maak nanga dem granavoo toe
Dede de belangrijk • Fa foe miti da uitdaging foe dede • Ritueel foe prati libi nanga dede • Social order kenki • Poti dem dedewan leki avoo • Vaak dem frede dati dedewan kan de takroe jeje disi kan doe foeroe ogri na dem libisoema
Foe de na ini wan groepoe • Moro foeroe soema si dem troe identiteit te dem tai na ini wan moro bigi groepoe leki famiri • Libi de wan tai foe generatie go miti generatie – no nanga sex nomo ma ook toe sociaal & jeje • Sondoe efoe boen foe ouders dan wroko tapoe dem pikin
Foe de na ini wan groepoe • Famiri de da moro belangrijk sani; joe kan kari dem iniwan tem foe jepi • Tanta nanga omoe de mama & tata; ala dem neef & nicht de brada & sisa makandra
Tai soms na ini famiri • Totemism – wan famiri tai nanga wan meti efoe pransoen. Normaal dem no njan hem, ma wroko foe si dati dem tra famiri abi njanjan (wan treefoe) • Soema na ini da famiri – da gron no de foe dem, ma dem abi leti foe wroko hem • Soms wan kondre de tai nanga dem gado nanga santa presi foe da heelal
Marki foe volk religie • Dem si da centrum foe dem leki da centrum foe da heelal • Dem abi dem grens, en joe moesoe sorgoe dati ogri soema nanga takroe jeje no kom na ini – doe bepaalde rites • Wan oso de belangrijk moro leki soso wan presi foe tan
Marki foe volk religie • Libisoema kisi bigi nem doro san dem doe gi da heri community – leki bonoeman, datra, enz. • Soms soema feni waarti toe na ini san dem bai
Formeel vs. volk religie & dede • Formeel – pe da soema ben go? • A de belangrijk foe kisi pardon • Waarti na ini libi de belangrijk • Volk religie – san naki wi dja now? • Foe san’ede disi ben pasa • Foe san’ede disi ben miti wi? • Fa wi kan kibri wisrefi agensi dede?
Formeel religie vs. Volk religie & dede • Formeel: San pasa te wan soema dede? • Volk – fa wi kan abi kontakt ete nanga dem dedewan • Dem snesi bribi dati dem moesoe sorgoe foe dem dede avoo efoe wan takroe sani sa miti dem
Granavoo na ini Volk Religie • Foeroe soema bribi dati dem dedewan de wan pisi foe dem libiwan, en joe moesoe sorgoe dem boen. Dem abi invloed tapoe joe • Dem ben meki da famiri • Dem libi pe dem kan si dem takroe jeje, ogri bonoeman, enz & jepi kibri da famiri
Granavoo… • Dem membre dem foe dem krakti en sani dem ben doe • Dem de soema disi kibri da famiri en sorgoe foe da famiri • Dem de mindriman na mindri Gado nanga libisoema • Soms a de moeilijk foe taki efoe soema respeki dem nomo efoe aanbegi dem
San wi leki Kristen moesoe doe • Membre dati ala soema ben meki na ini da prenki foe Gado en wi abi bigi waarti. Wi tai makandra nanga ala libisoema • Wi de na ini Kristus en abi wan pisi foe da natuur foe Gado. Kristus libi na wi ini, en meki wi tron pikin foe Gado nanga dem leti foe dati
Da kerki • Da kerki de koinonia – famiri foe bribiwan • A no de wan presi foe prisiri nomo makandra • A no de wan club • A de da njoen libi en broedoe foe bribiwan. So wi moesoe libi switi makandra en gi wisrefi foe jepi trawan
Kristen antwoord na dede • Dede wani taki: Froisi foe wan pori grontapoe na wan presi sondro fout • Beri dienst de belangrijk foe sori fa a de pijnelijk en foe tapoe da firi • Gado sabi fa pina de. Ma A ben poeroe da maka foe dede • Wan boen tem foe evangelizatie
Granavoo – respeki, geen aanbegi • Kristen sabi famiri de belangrijk • Pikin moesoe respeki dem bigisoema • No abi ofrandi, bron papiera moni,enz –ma bromiki, presenti na Kristen organizatie, enz.
Wroko nanga granavoo • Afrika – dem si dem gran avoo leki dem participeer na ini ceremonie. Dem kari dem foe kom, trowe watra & sopi gi dem = idolatry • Wi Kristen abi da Santa Jeje. Wi no abi foe aksi dedesoema • Efoe dem taki foe soema dede sondro foe jere foe Jezus – poti da kroetoe dati na ini da anoe foe Gado
Granavoo • Wi jeje granavoo de dem bigi held foe wi bribi – da wolkoe foe getuigi lontoe wi
Blesi & sweri • Meestal nanga wan autoriteit – leki ouders, masra • Da blesi efoe kosi foe wan santa man abi krakti • Da kosi foe wan oema nanga moen-siki de gevaarlijk
Sweri • Joe meki dem joesrefi, meestal foe sori dati joe no de schuldig • Som denki dati dem woortoe abi krakti • Na ini da OT – dem sweri kom nanga da blesi foe Gado tapoe ala sani
San soema doe foe naki kolokoe • Magic – “spell” amulet, foe meki boen kom en kibri gi ogri • Mantra – taki sani • Yantras – symbool disi abi krakti • Tra sani – geomancy = feng shui – fa dem bouw wan sani • Kolokoe – nanga sani joe abi, efoe sani joe doe
Teken foe takroe kolokoe • Bijzonder geboorte efoe dede, esp. nanga honti, fisi, feti • Ceremonie foe rampen, siki, feti, sani disi fadon en no go boen
Ongolokoe • Sondoe agensi gran avoo & jeje • Gi dem presenti & ceremonie • Sori dem granavoo & jeje juisti respeki • Dem frede – gebruiki amulet • Go na bonoeman efoe shaman foe juisti “kuur”
Bonoe • Vaak san de doe de agensi da norm na ini society • Dem abi bigi makti – psychic makti • Som cultuur – alasani de bonoe • Bonoe komopo foe satan de ogridoe • Som gebruiki bonoe foe meki dem standaard foe da groepoe kom na wan, ma dem meki moro problemen leki dem los op
Volk religie & ongolokoe • Ogri ai – kan doe ogri foe afstand. Dem taki toe foe ogri mofo nanga ogri meri disi teki wan bonoeman foe kuur • Sieli sribi – da sieli fika da skin na ini sribi, en kan abi probleem foe doro baka • Geestelijk siki – soms da fasi a sori hemsrefi komopo foe da cultuur
Ongolokoe • Kismet – fatalism – Islam • Astrologie – wan zegt de sterren • Ongolokoe • Takroe magic – joe kan feti nanga tra magic • Pollutie • Taboo • Object intrusie – a kom na ini
Kristen nanga “ongolokoe” • Gado de basi foe alasani • Gado sorgoe foe ibri soema • Gado jere en piki begi • Soms A gi pasi foe tesi foe tjari wi kom moro krosibei na Hem • A de da Gado foe pina nanga tesi toe
Kristen antwoord na pina • Kristus libi na wi ini, en a verloesoe wi foe da krakti foe sondoe disi wi ben doe en disi wi doe • Kristus begi gi wi en gi wi tranga • Da krakti foe da Santa Jeje kan gi wi verloesoe en da wini liib • A kan gi marki na jongoe bribiwan, ma te wi gro, A wani wi foe bribi Hem woortoe moro
Gesontoe = shalom • Da fosi sani de foe kom boen baka nanga Gado • Wi saka wisrefi en gi wisrefi abra na ini da kerki • Wi wani lichamelijk, mental (denki), sociaal & jeje gesontoe • Wi kom helemaal boen soso nanga wan njoen skin baka dede