Środowisko europejskie 2005 — Stan i perspektywy

1. Środowisko europejskie 2005 — Stan i perspektywy — Krótka prezentacja

2. Co to jest —raport o stanie i perspektywach środowiska za rok 2005? Trzeci raport EEA o stanie i perspektywach środowiska Poprzedni raport opublikowano w 1999 r. Pomaga UE w planowaniu i ocenie polityki środowiskowej Nowe elementy w wydaniu z 2005 roku

3. Struktura raportu Raport za rok 2005 zawiera: • Zintegrowaną ocenę środowiska europejskiego • Podstawowy zestaw wskaźników • Analizę porównawczą krajów • Bibliografię

4. Poprawa sytuacji w Europie, decyzje lokalne, skutki globalne • Prawodawstwo UE z zakresu ochrony środowiska jest skuteczne gdy jest poprawnie wdrożone • Największy postęp osiągnięto w przypadku punktowych źródeł zanieczyszczń — są one łatwe do zarządzania i kontroli • Obecnie największe wyzwaniestanowią zanieczyszczenia ze źródeł rozproszonych • Użytkowanie ziemi, wzorce konsumpcyjne i modele handlowe stanowią największe zagrożenie dla środowiska • Nasz „ślad ekologiczny” (ang. footprint) z konsumpcji i handlu jest ponad dwa razy większy niż nasze możliwości biologiczne

5. Wzrost urbanizacji, porzucanie ziemi • W latach 1990–2000obszary zabudowane w UE-25 powiększyły się o trzykrotność powierzchni Luksemburga. Rolę odegrały tu fundusze strukturalne — lekcja na lata 2007–2013? • Ekspansja urbanistyczna nadmiernie zwiększa presję na ekosystemy (np. bagna) graniczące z obszarami zabudowanymi. • Rozwój turystyki wywiera dodatkową presję na i tak już nadmiernie eksploatowane tereny przybrzeżne • Niska cena terenów rolniczych zniechęca do ponownego zagospodarowania obszarów miejskich • Brak dostępu do usług na obszarach wiejskich i starzejąca się populacja rolnicza przyczyniają się do porzucania obszarów wiejskich.

6. Zmiany klimatu już następują • W tym stuleciu temperaturyw Europie mogą wzrosnąć nawet o 2–6 °C (w zeszłym wieku było to 0,95 °C, a średnia globalna wyniosła 0,7 °C). • Oczekiwane skutki to niedobór wody, więcej ekstremalnych zjawisk pogodowych, migracje gatunków morskich i straty gospodarcze. • Cele krótkookresowe wyznaczone w Kioto mogą być osiągnięte,cele długofalowe — na rok 2020 i później — będą trudniejsze do osiągnięcia • Głównym czynnikiem jest sektor transportu.Zapotrzebowanie na transport przewyższa oszczędności uzyskane dzięki bardziej ekonomicznym pojazdom. Zanieczyszczenia emitowane przez transport lotniczy podwoją się do roku 2030.

7. Niewielkie postępy w zakresie zarządzania zapotrzebowaniem na energię • Zapotrzebowanie na energię nadal rośnie, ale wolniej niż PKB. Efektywność ekologiczna odniosła sukces w sektorze przemysłowym; największe wyzwania leżą w sektorach: usług i gospodarstw domowych • Niższe emisje w przyszłości, można osiągnąć poprzez zmniejszone zużycie energii, większe wykorzystanie energii odnawialnej i poprawę wydajności energetycznej. Konieczne są jednak długoterminowe, spójne działania • Wiele okazji do poprawy wydajności pozostaje niewykorzystanych, w szczególności w sektorach: usług i gospodarstw domowych • Inwestowanie w niższe emisje w przyszłości może być bardziej opłacalne (wydatki szacowane na 45 euro/na osobę/rokw porównaniu z szacunkowymi kosztami socjoekonomicznymibraku działania 300–1 500 euro/na osobę/rok)

8. Jesteśmy zdrowsi, lecz narażenie na zanieczyszczenia pozostaje • Europa odniosła sukces w redukcji smogu i kwaśnego deszczu • Pomimo tego, zanieczyszczenie powietrza nadal powoduje problemy zdrowotne w wielu miastach (pyły i ozon) • Czystsze technologie w transporcie i lepsze planowanie urbanistyczne mogą przyczynić się do poprawy sytuacji • Wykorzystanie instrumentów rynkowych które wpływają na zachowania ludzi (np. opłaty za wjazd do miast) również może być skuteczne • Narażenie na chemikalia oddziałuje na ludzi w Europie i poza nią.U osób mieszkających w Arktyce wykryte poziomy stężenia PCB we krwi dowodzą jak daleko dociera zanieczyszczenie z Europy.Część „śladu” Europy

9. Zubożenie zasobów naturalnych • Wiele europejskich łowisk jest nadmiernie eksploatowanych, co ma wpływ na gatunki znajdujące się dalej w łańcuchu pokarmowym. W połączeniu ze zmianą klimatu sytuacja ta zagraża ekosystemom morskim • Bioróżnorodność: Pomimo pewnych postępów wiele gatunków ptaków, ssaków i owadów jest zagrożonych z powodu fragmentacji siedlisk. UE-10 ma najwięcej do stracenia • Europejskie gleby są zagrożone erozją, zabudową powierzchni, zanieczyszczeniem i zasoleniem— 2 milionymiejsc jest potencjalnie zanieczyszczonych, a 100 tys. wymaga rekultywacji • Woda: Istnieje zagrożenie niedoborem wody w południowej Europie. Oczekuje się, że zagrożenie to wzrośnie w wyniku wzmożonego ruchu turystycznego, irygacji i zmian klimatycznych

10. Ochrona przed zanieczyszczeniem opłaca się • Podjęto wiele starań aby oczyścić ścieki — 50 % wydatków na ochronę środowiska — ale pozostaje jeszcze wiele do zrobienia • Najlepsze rozwiązania łączą w sobie inwestycje w oczyszczanie ścieków z instrumentami ekonomicznymi ograniczającymi ścieki u źródła • Zanieczyszczenie wody przez rolnictwo pozostanie bolączką w nowych Państwach Członkowskich — przewiduje się zwiększenia wykorzystywania nawozów • Oczyszczenie wody gruntowej zajmie dziesięciolecia • Zapobieganie tańsze niż oczyszczanie — pomocne mogą okazać się zmiany zachowań np. praktyk rolniczych przy wykorzystaniu bodźców finansowych w ramach WPR

11. Co możemy zrobić? • Gospodarka europejska może stać się bardziej energooszczędna i zużywać mniej surowców — EU-10 posiada możliwość 4-krotnej poprawy wydajności — do osiągnięcia obecnego poziomu UE-15 • Transfer technologii, subwencje innowacyjne oraz podatki i opłaty od zanieczyszczeń mogą przyczynić się do postępu • Lepsze uwzględnienie zagadnień ochrony środowiska potrzebne jest w sektorach, które wywierają najwiekszą presję na środowisko — rolnictwie, energetyce, transporcie, przemyśle i gospodarstwach domowych • Sektor transportu ilustruje korzyści ze zintegrowanego podejścia. Przyczynia się on do zanieczyszczania powietrza, zabudowy powierzchni ziemi, fragmentacji siedlisk i zanieczyszczenia wody, począwszy od poziomu lokalnego do globalnego

12. Co możemy zrobić? • Opracować długoterminowe, spójne polityki, które wyślą sygnały rynkowe w kierunku zrównoważonej produkcji i konsumpcji • Poprzez wszystkie sektory pójść w kierunku szerszych, zintegrowanych instrumentów rynkowych, które łączą w sobie cele zrównoważonego rozwoju — ekologiczna reforma podatków i subsydiów • Zwiększyć wydatki publiczne i sektora prywatnego na badania i rozwój w dziedzinie środowiska w celu ułatwienia Europie konkurowania na rynku globalnym • Pomóc strukturom instytucjonalnym w opracowywaniu i wdrażaniu zintegrowanych podejść. Takie struktury mogą być równie ważne jak same polityki

13. Część C — Struktura i niektóre kluczowe punkty Analiza porównawczakrajów • Oparta na dziewięciu spośród podstawowych wskaźników • “Krajowa karta wyników” • EEA wybrała które z podstawowych wskaźników należy wykorzystać w niniejszej analizie

14. Emisje gazów cieplarnianych Emisje gazów cieplarnianych na PKB, 2002 Emisje gazów cieplarnianych na głowę mieszkańca, 2002 Odległość do celu założonego w Kioto, liniowa ścieżka do celu, 2002

15. Ranking dla Polski

16. Środowisko europejskie— sprawozdanie o stanie i perspektywach środowiskaza rok 2005 w sieci • Pełne sprawozdanie — jeden plik pdf na rozdział • Streszczenie w 25 językach • Notatka prasowa w 25 językach • Przemówienia • Konferencja prasowa (wideo) • Animacje (Flash) • Prezentacja za pomocą programu Powerpoint www.eea.europa.eu