Rachunkowość i finanse

1. Rachunkowość i finanse Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

2. Program wykładów Semestr pierwszy: Rachunkowość • Wprowadzenie do rachunkowości • Sprawozdania finansowe i ich wstępna analiza: bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych • Analiza wskaźnikowa • Istota i funkcje rachunkowości zarządczej • Rachunek kosztów: pełnych, zmiennych, ABC • Analiza i zastosowanie progu rentowności • Wyzwania stojące współcześnie przed systemem rachunkowości i sprawozdawczości przedsiębiorstw Zaliczenie semestru: wstępna analiza finansowa wybranej spółki Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

3. Program wykładów Semestr drugi: Finanse • Wprowadzenie do finansów – podstawowe pojęcia i funkcje • Finanse systemu bankowego: bank centralny i banki komercyjne • Finanse ubezpieczeń • System finansów publicznych: dochody i wydatki publiczne, budżet państwa, deficyt budżetowy i dług publiczny • Rynki finansowe: rynek pieniężny i walutowy, rynek kapitałowy i terminowy • Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie • Finanse UE Zaliczenie semestru: egzamin testowy Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

4. Wprowadzenie do rachunkowości Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

5. Rachunkowość – definicja i funkcje Pojęcie „rachunkowość” jest terminem wieloznacznym. • System informacyjny stanowiący podstawę działań analitycznych, przekazujący użytkownikom informacje niezbędne do podejmowania racjonalnych decyzji finansowych i efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem • Sztuka pomiaru, opisu i interpretacji działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorstwa • System opisujący wielkości ekonomiczne charakteryzujące działalność podmiotu gospodarczego – liczbowy obraz przedsiębiorstwa Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

6. Rachunkowość – zakres Tradycyjnie w rachunkowości wyodrębnia się następujące jej części składowe: • Księgowość – rejestracyjna część rachunkowości • Sprawozdawczość finansową – zaspokaja potrzeby informacyjne szerokiego kręgu odbiorców • Rachunek kosztów – ewidencja kosztów w różnych przekrojach, nowoczesne metody ich kalkulacji, analizy i planowania Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

7. Rachunkowość – funkcje Rachunkowości przypisuje się następujące funkcje: • Funkcję informacyjną – dostarczanie informacji różnym jej użytkownikom i wykorzystywanie przez nich informacji dla różnych celów. • Funkcję zarządczą – wykorzystywanie dostarczanych przez rachunkowość informacji dla potrzeb zarządzania i podejmowania decyzji • Funkcję kontrolną - kontrolowanie danych zawartych w dokumentach, księgach rachunkowych i sprawozdaniach finansowych, co ma zapewnić przedsiębiorstwu uporządkowane i sprawne prowadzenie działalności gospodarczej • Funkcję analityczną – dokonywanie analizy finansowej przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań finansowych • Funkcję planistyczną – wykorzystywanie informacji generowanych przez rachunkowość na potrzeby planowania przyszłego rozwoju firmy • Funkcję statystyczną – formalne obowiązki składania sprawozdań do organów statystycznych Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

8. Rachunkowość –funkcje i cechy informacji księgowych We współczesnym świecie najważniejszą funkcją rachunkowości jest funkcja informacyjna, polegająca na przekazywaniu użytkownikom informacji niezbędnych do podejmowania racjonalnych decyzji, efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem i rozliczania menedżerów z osiąganych wyników finansowych Cechy informacji księgowych Zrozumiałość Kompleksowość Użyteczność Porównywalność Wartość prognostyczna Terminowość Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

9. Użytkownicy informacji WŁAŚCICIELE/ AKCJONARIUSZE KADRA ZARZĄDZAJĄCA WIERZYCIELE PRACOWNICY I ZWIĄZKI ZAWODOWE DOSTAWCY INFORMACJE KSIĘGOWE KLIENCI KONKURENCI KRAJOWI KONKURENCI MIĘDZYNARODOWI ORGANA ADMINISTRACJI RZĄDWOEJ I SAMORZĄDOWEJ Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

10. Rachunkowość finansowa i zarządcza • Rachunkowość finansowa – opisuje stan majątkowo-kapitałowy przedsiębiorstwa oraz informuje o wygenerowanym wyniku finansowym. Informacje przekazywane są głównie na zewnątrz i służą osobom spoza firmy: kredytodawcom, wierzycielom, agendom rządowym, akcjonariuszom, prezentując wyniki przeszłych zdarzeń. Rachunkowość finansowa podlega regulacji prawnej (m.in.. Ustawa o Rachunkowości), a emitowane przez przedsiębiorstwo sprawozdania finansowe mają jednolity format i muszą być ujawniane • Rachunkowość zarządcza – informacje przeznaczone głównie dla kierownictwa niezbędne do oceny efektywności i skuteczności działania oraz podejmowania decyzji. Raporty przedstawiają jakiś wycinek działalności bądź wydzieloną część firmy. Opiera się ona miernikach, relacjach, modelach finansowych bazujących na informacjach rachunkowości finansowej oraz innych. Rachunkowość zarządcza nie jest regulowana prawnie, a sprawozdania wewnętrzne zależą od potrzeb i preferencji kierownictwa • Controlling – obejmuje zagadnienia planowania, prognozowania, kontroli i kierowania. Jest on postrzegany jako instrument zarządzania służący do optymalizacji realizacji działań. Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

11. Rachunkowość – regulacje prawne Regulacje prawne systemu rachunkowości: • Ustawa o rachunkowości • Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) • Dyrektywy Unii Europejskiej • Wymagania GUS i Komisji Papierów Wartościowych i Giełd Ustawa o rachunkowości identyfikuje podmioty, w stosunku do których mają zastosowania jej przepisy, określa zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych, jak również strukturę i zawartość poszczególnych sprawozdań finansowych, metody wyceny aktywów i pasywów oraz wszelkich operacji gospodarczych Obowiązek badania i ogłaszania sprawozdań finansowych ciąży na: • Bankach i zakładach ubezpieczeń • Jednostkach działających na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi, funduszach powierniczych i funduszach inwestycyjnych • Spółkach akcyjnych • Pozostałych jednostkach Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

12. Zasady rachunkowości Zasada wiernego obrazu - jasne przedstawienie rzeczywistości, bez wybiegów, upiększania, zaciemniania, czy przemilczania niektórych informacji; Zasada memoriałowa - rejestrowanie w księgach rachunkowych wszystkich zdarzeń powodujących zmiany w sytuacji finansowo-rzeczowej przedsiębiorstwa; Zasada współmierności - zachowanie merytorycznej i czasowej zgodności kosztów, strat i podobnych kategorii wynikowych uwzględnianych przy obliczaniu wyniku finansowego osiągniętego w danym okresie; Zasada ostrożnej wyceny - generalnie możliwie wysokie (zawsze wiarygodne) wycenianie kosztów, strat i zobowiązań przedsiębiorstwa wobec jego otoczenia oraz na ostrożne, realne wycenianie przychodów, zysków i końcowego stanu aktywów przedsiębiorstwa. Zasada kontynuacji działania Reguły rachunkowości Reguła istotności - przekazywanie informacji ważnych dla podejmowania decyzji i oceny przeszłych, teraźniejszych i przyszłych zdarzeń ekonomicznych Reguła porównywalności - stosowanie w kolejnych okresach obrotowych stałych rozwiązań w zakresie wyceny, kryteriów klasyfikacji oraz struktury sprawozdań finansowych Reguła kompletności - obowiązek przekazywania wszelkich informacjach o zmianach w stanie majątku przedsiębiorstwa spowodowanych przez konkretne pojedyncze operacje gospodarcze Reguła neutralności - bezstronność informacji ujawnianych w sprawozdaniach finansowych Zrozumiałość - informacje powinny być jasne i czytelne dla ich użytkowników Rachunkowość – zasady i reguły Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

13. Sprawozdania finansowe • Bilans • Rachunek zysków i strat • Informacja dodatkowa składająca się z wprowadzenia oraz dodatkowych informacji i objaśnień • Zestawienie zmian w kapitale własnym/funduszu własnym (sporządzają go jednostki, których sprawozdania finansowe podlegają corocznemu badaniu) • Rachunek przepływów pieniężnych (obowiązuje jednostki, których sprawozdanie finansowe podlega corocznemu badaniu) • Sprawozdanie z działalności (obowiązuje spółki kapitałowe, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe oraz jednostki zobligowane odrębnymi przepisami) Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

14. Sposoby dotarcia do informacji finansowych Internet jako źródło informacji finansowych http://www.gpw.pl strony internetowe spółek http://www.parkiet.com.pl http://www.money.pl http://www.rzeczpospolita.pl http://www.gazeta.pl Rachunkowość i finanse Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

15. Sposoby dotarcia do informacji finansowych Rachunkowość i finanse Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

16. Inwestorzy Relacje inwestorskie IR Investor relations Rachunkowość i finanse Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

17. Sprawozdania finansowe BILANS Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

18. Sprawozdania finansowe - bilans Bilans to podstawowe sprawozdanie finansowe informujące o sytuacji majątkowo-kapitałowej przedsiębiorstwa. Bilans stanowi zestawienie posiadanego przez przedsiębiorstwo majątku (aktywów) oraz źródeł jego finansowania (kapitałów). AKTYWA PASYWA Aktywa trwałe Kapitał własny Aktywa obrotowe Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

19. Bilans – charakterystyka aktywów Aktywa trwałe AKTYWA TRWAŁE Rzeczowe aktywa trwałe Należności długoterminowe Inwestycje długoterminowe Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe Wartości niematerialne i prawne Nieruchomości, wartości niematerialne i prawne oraz długoterminowe aktywa finansowe, które firma posiada z zamiarem uzyskiwania dochodów finansowych w długim okresie Prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, np. patenty, licencje, itp Środki trwałe Należności, których termin płatności jest dłuższy niż 1 rok Nie rozliczone nakłady przyszłych okresów Nieruchomości, maszyny, urządzenia Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

20. Bilans – charakterystyka aktywów Aktywa obrotowe AKTYWA OBROTOWE Należności krótkoterminowe Inwestycje krótkoterminowe Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe Zapasy materiały, półprodukty, produkty w toku, produkty gotowe, towary, zaliczki na dostawy Należności o terminie wymagalności krótszym niż 1 rok oraz wszystkie należności z tytułu dostaw i usług Krótkoterminowe aktywa finansowe: akcje, obligacje, bony skarbowe, papiery komercyjne innych przedsiębiorstw, czeki, weksle oraz środki pieniężne Koszty poniesione przez przedsiębiorstwo w danym roku albo w latach poprzedzających, przypadające do rozliczenia w latach następnych, np. czynsze płacone z góry Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

21. Bilans – charakterystyka pasywa Kapitał własny KAPITAŁ WŁASNY Kapitał zapasowy Kapitał rezerwowy Nie podzielony zysk lub strata z okresów poprzednich Wynik finansowy netto danego okresu Kapitał podstawowy Powstaje z nadwyżki ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej, z dopłat wspólników, lub jest tworzony zgodnie z przepisami zawartymi w umowie lub statucie spółki, może być także tworzony ustawowo • W zależności od formy • organizacyjno-prawnej • przedsiębiorstwa • fundusz założycielski, • kapitał zakładowy, • fundusz udziałowy Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

22. Bilans – charakterystyka aktywów Kapitały obce KAPITAŁY OBCE Rezerwy na zobowiązania Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe Rezerwy tworzone na ściśle określone cele, np. rezerwa na odroczony podatek dochodowy, rezerwy na świadczenia emerytalne, itp.. Długoterminowe pożyczki Długoterminowe kredyty bankowe Pozostałe zobowiązania długoterminowe Krótkoterminowe pożyczki Krótkoterminowe kredyty bankowe Pozostałe zobowiązania, których termin płatności jest krótszy niż 1 rok Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

23. AKTYWA Aktywa trwałe Wartości niematerialne i prawne Koszty zakończonych prac rozwojowych Wartość firmy Inne wartości niematerialne i prawne Zaliczki na wartości niematerialne i prawne Rzeczowe aktywa trwałe Środki trwałe Środki trwałe w budowie Zaliczki na środki trwałe w budowie Należności długoterminowe Inwestycje długoterminowe Nieruchomości Wartości niematerialne i prawne Długoterminowe aktywa finansowe Inne inwestycje długoterminowe Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Inne rozliczenia długookresowe PASYWA Kapitał (fundusz) własny Kapitał (fundusz) podstawowy Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna) Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) Kapitał (fundusz) zapasowy Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe Zysk (strata) z lat ubiegłych Zysk (strata) netto Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) Bilans – układ i struktura dokumentu

24. Aktywa obrotowe Zapasy Materiały Półprodukty i produkty w toku Produkty gotowe Towary Zaliczki na dostawy Należności krótkoterminowe Inwestycje krótkoterminowe Krótkoterminowe aktywa finansowe Inne inwestycje krótkoterminowe Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania Rezerwy na zobowiązania Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne Pozostałe rezerwy Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe Rozliczenia międzyokresowe Ujemna wartość firmy Inne rozliczenia międzyokresowe Bilans – układ i struktura dokumentu Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

25. Bilans – wstępna analiza aktywów Wstępna analiza aktywów bilansu obejmuje: • analizę poziomą aktywów– ustalenie dynamiki zmian w poszczególnych pozycjach aktywów • Największą wartość poznawczą w zakresie zmian wielkości aktywów przypisuje się wskaźnikowi dynamiki wzrostu. • Wielkość dodatnia tego wskaźnika oznacza, iż w czasie, którego dotyczy bilans nastąpił rozwój spółki, potencjalnie wzrosły jej możliwości kreowania dochodów • analizę pionową aktywów – ustalenie udziału poszczególnych pozycji aktywów w aktywach ogółem • Podstawowym miernikiem jest w tym zakresie wskaźnik struktury aktywów A1 – wartość danego składnika aktywów w roku badanym A0 – wartość danego składnika aktywów w roku bazowym AT – aktywa trwałe A0– aktywa obrotowe Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

26. Firma Mieszko S.A. od 1993 roku produkuje znane i lubiane słodycze. Od 1997 roku Firma jest notowana na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych Obecnie zajmuje jedną z czołowych pozycji na rynku.

27. Mieszko S.A. – wstępna analiza aktywów Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

28. Wstępna analiza pasywów bilansu obejmuje: analizę poziomą pasywów– ustalenie dynamiki zmian w poszczególnych pozycjach pasywów Największą wartość poznawczą w zakresie zmian wielkości pasywów przypisuje się wskaźnikowi dynamiki wzrostu. analizę pionową pasywów – ustalenie udziału poszczególnych pozycji pasywów w aktywach ogółem Bilans – wstępna analiza pasywów P1 – wartość danego składnika pasywów w roku badanym P0 – wartość danego składnika pasywów w roku bazowym PT – poszczególne rodzaje pasywów P0– pasywa ogółem Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

29. Mieszko S.A. – wstępna analiza pasywów Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

30. Bilans – analiza struktury majątkowo-kapitałowej • Analiza struktury majątkowo-kapitałowej to badanie relacji między strukturą majątku w podziale na majątek trwały i obrotowy a strukturą źródeł finansowania w podziale na kapitał stały (kapitał własny + zobowiązania długoterminowe) oraz krótkoterminowy kapitał obcy • Analiza ta pozwala ocenić, czy sposób finansowania majątku przedsiębiorstwa sprzyja utrzymaniu równowagi finansowej oraz czy przestrzegane są zasady „złotej reguły bilansowej” i „złotej reguły finansowej” „Złota reguła bilansowa” – majątek trwały powinien być w 100% finansowany kapitałem własnym MT – majątek trwały Kw – kapitał własny „Złota reguła finansowa” – majątek trwały powinien być w 100% finansowany kapitałem stałym MT – majątek trwały Ks– kapitał stały (kapitał własny+zodow. dłudoterm.) Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

31. Mieszko S.A. – wstępna analiza strukturymajątkowo-kapitaowej Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji