FUTBOLDA TAKIM OLMAK

1. FUTBOLDA TAKIM OLMAK Dr. Psikolog Ziya KORUÇ

2. SPOR PSİKOLOJİSİ Performansı Öğrenmeyi Performansın Artırma Hızlandırma Önündeki Psikolojik Engelleri Kaldırma İletişim Zihinsel Antrenman Maç Kaygısı Kişilik Beceri Öğrenimi Maç Stresi Motivasyon Müsabakaya Hazırlık Sürantrenman Dikkat / “ Sorunlu Sporcular Konsantrasyon Grup Dinamiği Takım Olma

3. BİR FUTBOL TAKIMININ SOSYAL PSİKOLOJİSİ Futbol takımlarında grup olmaktan takım olmak özelliğinin kazanılması belki de en önemli süreçlerden birisidir. Bu nedenle grup olmaktan çıkıp takım olma aşamasına geçebilmek için antrenörün kendisine sorması gereken sorular ve yapması gereken bazı uygulamalar bulunmaktadır.

4. ANTERNÖR TAKIMIYLA BERABER ÇALIŞMAYA BAŞLAMADAN ÖNCE ŞU SEKİZ SORUYA CEVAP ARAMALIDIR 1- Biz burada ne yapıyoruz? (Beceri, Kazanç, Eğlence, Performans vb.) 2-Her katılıma saygı duyarak takımın ilkelerini ve takımı nasıl organize etmeliyiz? 3-Antrenör, yardımcılar, kaptan, sağlık ekibi vb. ‘nin rolleri ne olacak? 4-Taraftar kimlerden oluşuyor ,onlara karşı sorumluluklarımız neler olacak? 5-Sorunlar karşısında nasıl bir çalışma kullanacağız? 6-Takım başarısı için hangi yolları deneyip birlikte çalışacağız? 7- Bu takımda olmakla ne tür faydalar elde ediyoruz? (Üyelik, Performans, Ün, Kazanç, Eğlence vb.) 8- Nasıl ve Hangi koşullar altında takım oluruz?

5. BİR GRUP NASIL TAKIM OLUR Takımlar bir anda oluşan topluluklar değildirler. Bir araya gelmiş bir grup yabancının oluşturduğu kümeden birlik içinde hareket eden, iyi koordine edilmiş bir grup oluşturmak biraz zaman alır ve grup üyeleri arasında etkili bir iletişim gerektirir. Grup üyeleri arasında etkili bir iletişim kurulmazsa, grubu iyi organize edilmiş bir takım haline getirmek mümkün olmayabilir. Takım oluştuktan sonra birkaç evreden geçerek olgunlaşır. Yeni kurulmuş takımlarda başlangıçta takım üyeleri birbirini tanımak, takım içindeki rolleri ve uyulması gereken kuralları tespit etmek, iş bölümü yapmak ve grubun görevini tanımlamak gereği duyarlar. Bu şekilde kişiler düzenli bir şekilde işleyen bir bütünün parçası haline gelirler. Burada görev lidere düşmektedir, lider takımın hangi gelişim aşamasında olduğunu tespit etmeli, takım işleyişine yardımcı olacak tedbirler almalıdır. Araştırmalar takımın belirli evrelerden geçerek olgunluğa ulaştıklarını ortaya koymaktadır. En yaygın olarak kullanılan sınıflamada dört evre mevcuttur. Her evrede grup liderlerini ve üyelerin bekleyen o evreye özgü sorunlar bulunmaktadır. Bu evreler; oluşum, Karmaşa, Biçimlenme, Başarma dönemleridir (Catwright& Zander 1968);

6. OLUŞUM DÖNEMİ Oluşum dönemi tanışma ve yöneliş dönemidir. Üyeler bu evrede birbirlerine ısınmaya ve birbirlerini karakter yönünden tanımaya çalışırlar. Bu dönemde belirsizlik çok yüksektir ve grup üyeleri resmi ve gayri resmi liderlerin otoritesini ve gücünü kabullenme eğilimindedirler. Üyeler ayrıca temel kuralların ne olduğunu ve kendilerinden ne beklendiğini öğrenip anlayıncaya kadar bağımlıdırlar. Bu dönemde bireyler şu soruların cevaplarını ararlar; “Ben bu gruba ait miyim?”, “eğer öyleyse nasıl?”,Benim rolüm, pozisyonum nedir?” Kuruluş evresinde grup liderleri üyelere birbirleri ile tanışmak için zaman tanır ve üyelerin informal tartışma ortamına girmelerini teşvik eder.

7. KARIŞIKLI VEYA KARMAŞA DÖNEMİ Bu dönem boyunca takım üyelerinin kişilikleri ön plana çıkar. Kişiler kendilerinden beklenenler ve takım içindeki rolleri konusunda daha bilinçlidirler. Bu dönemin en önemli özelliği çatışma ve anlaşmazlıklardır. Üyeler takımların görevlerini farklı şekilde algılayabilirler. Ortak çıkarları bulunan alt gruplar arasında koordinasyon kurulabilir ya da bu alt gruplar arasında takımın genel kuralları ve bunlara nasıl ulaşılacağı konusunda çatışma yaşanabilir. Takım içinde bütünlük bulunmayabilir. Takım elemanları bu evreyi başarıyla atlatamazlarsa istenilen başarı seviyesini yakalayamaya bilirler ya da dağılabilirler. Karmaşa dönemi boyunca, grup lideri her elemanı amacı gerçekleştirmek üzere yapılan faaliyetlerde aktif rol oynamaya teşvik etmeli, takım elemanları fikirlerini söylemeli, birbirleriyle tartışmalı takımın görevleri ve hedefleri konusundaki yanlış algılamaları ve belirsizlikleri ortadan kaldırmaya çalışmalıdırlar.

8. BİÇİMLEME (UYGULAMA) DÖNEMİ Davranış biçimlerinin yerleşme dönemi olarak kabul edilecek bu evrede çatışmalar çözüme ulaştırılır ve takımda birlik ve uyum hakim duruma gelir. Takım liderinin kim olduğu, gücün kimde olduğu ve takım elemanlarını rolleri hakkında fikir birliğine varılır. Üyeler birbirlerini tanırlar ve kabullenirler. Elemanlar arasında bir takım ruhu gelişir. Takım lideri, takımda bütünlüğünün önemini vurgulamalı, takım kural ve değerlerinin tüm takım üyeleri tarafından bilinmesi ve benimsenmesini sağlamalıdır.

9. BAŞARMA (SONLANMA) DÖNEMİ Başarma dönemi boyunca üzerinde en çok durulan konu, sorunların çözümü ve takımdan beklenilen görevlerin yerine getirilmesidir. Elemanlar takımın amaçlarına ulaşması için ellerinden gelen her şeyi yapmaya çalışmalıdırlar. Birbirleriyle sürekli etkileşim halinde olmalı ve anlaşmazlıklara olgunlukla yaklaşarak çözümler aranmalıdır. Amacın gerçekleşmesini sağlayacak bütün sorunlar tek tek ele alınmalı ve çözümlenmelidir. Bu dönem boyunca liderin görevi takımdan yüksek performans elde etmeye çalışmak olmalıdır.

10. ETKİLİ BİR TAKIM ATMOSFERİ YARATMA UYGULAMALARI • Takım başarısı tanımında, Başarı takımın kazanması değil oyuncuların çabası (eforu) ve süreç olarak ele alınmalıdır. • Sporcular birlikte öğrenmeye teşvik edilmelidir. Belirli bir beceriyi beraber çalışarak öğrenecekleri uygulama durumları yaratılmalıdır. Beceriler öğrenilirken sporcuların birbirleriyle işbirliği yapmalarına, birbirlerinin olumlu yönde etkilemelerine izin verilmelidir. Bu her sporcunun hem kendi hem de takım arkadaşları adına sorumlu olmalarını sağlayacaktır. Takımın ilerlemesinde daha çok sahiplik hissedeceklerdir.

11. Antrenörler yapabildiklerinin en iyisini yapmalı, her oyuncusunu bireysel olarak (oyuncuyu kendisiyle kıyaslamalı başkasıyla değil) gözlemeli ve ortaya koyduğu efor ve sürece göre oyuncusunu değerlendirmelidir. • Takımdaki her oyuncuya takım başarısı için gerekli olduğu hissettirilmelidir. Bu yıldız oyuncularla daha kolaydır çünkü onlar takım için ne kadar önemli olduklarını bilirler. Önemli olan diğer oyuncuların bunu kabullenmesidir

12. ETKİLİ BİR TAKIM ATMOSFERİ YARATMAK İÇİN • Çok çalışma ödüllendirilmeli, • Maç kazanıldığında değil bireysel performans arttığında oyuncu ödüllendirilmeli, • Sporcuların eksik olduğu becerileri geliştirilmeli, • Amaç, her antrenman ve maçta daha ileriye gitmek olmalı, • Oyuncular iyi çalıştırılmalı, • Oyuncuların eksiklerini gidermek için çok çalışmaları sağlanmalı, • Oyunculara, takımda önemli bir role sahip oldukları hissettirilmeli, • Bu takımda oynamaktan tüm oyuncular zevk almalı • YAPILAMALI;

13. ETKİLİ BİR TAKIM ATMOSFERİ YARATMAK İÇİN • Oyuncular hata yaptıklarızaman cezalandırılmamalı, • Oyuncular maç içindeki hataları yüzünden takımdan çıkartılmamalı, • Antrenman ve maçlarda oyunculara ayrıcalık yapılmamalı, • Bazı oyuncuları diğerlerine tercih ettiğiniz hissi verilmemeli, • Mimikler kullanılırken (kafa sallama, kaş çatma, gülümseme gibi) mümkün olduğu kadar oyuncuların bunları görmemesine dikkat edilmeli, • BUNLAR YAPILMAMALI;

14. FUTBOLDA İLETİŞİM: Sözlükte geçen haliyle iletişim; Bilgilerin, düşüncelerin, fikirlerin yazılı sözlü ya da sinyaller yoluyla aktarımı olarak tanımlanmaktadır (American Heritage, 1986). Dolayısıyla, kendimizi anlaşılır kıldığımız ve başkalarını anladığımız her türlü işleme “İLETİŞİM” denilebilir.

15. Sözsüz İletişim:Yapılan çalışmalar sonucunda iletişim işlemi içerisinde gönderilen bilgilerin yaklaşık olarak %50 ile %70’i arasındaki kısmın sözsüz iletişim yoluyla gönderildiği ortaya çıkmıştır. Ancak sözsüz iletişimde kullanılan mesajların ve bu mesajların iletildiği kanalların asıl ilginç olan yanı ise bu mesajların bilinçdışı işlemler tarafından kontrol edilmesi ve işlenmesidir. sözlü mesajlarla sözsüz mesajların birbirleriyle tutarlı olmaları alınan mesajın inandırıcılığı açısından önemlidir. Martens 1990, yılında yaptığı çalışmayla 5 farklı iletişim yolu olduğunu söylemiştir.

16. 1- Fiziksel Görünüm:Karşımızdaki insan, bizi ilk olarak genel anlamda nasıl göründüğüyle, nasıl giyindiğiyle ya da vücut özellikleri gibi fiziksel özellikleri ile etkiler. Bu yüzden yeni tanıştığımız insanlar hakkında geneldeşişman,yakışıklı ya da kısa boylu şeklinde fiziksel özellikleriyle tanımlarız. Fiziksel görünüme dair en ufak bir ayrıntı bile çoğu zaman iletişimde büyük bir role sahiptir.

17. 2- Vücut Hareketleri:Vücut hareketleri denildiği zaman, vücudumuzun aldığı şekiller ve yüz ifadelerimiz akla gelmektedir. JESTLERANLAMIKulağını Çekiştirmek Araya Girmeye Karar VermekEllerini Ovuşturmak Önceden Tahmin Edip Ona Göre DavranmaKollarını Göğsüne Çekmek Kaplı Ve Rekabetçi Bir TutumBaşını Kaşımak Şaşırmak, Hayrete DüşmekEllerini Başının Arkasına Kilitlemek Üstünlük Baş Parmak Yukarıda Ve Avuçİçler Açık Bir Biçimde Elleri Veya İçtenlik, Samimiyet Kolları UzatmakBoynunu Ovuşturmak Kızgınlık Veya EngellemeParmaklarımızın Kendini Göstermesi Kendisini Referans VermeEllerin Sırılsıklam Terlemesi Üzüntü, Keder,heyecan vb.

18. 3- Dokunma: Dokunma davranışı da birisini sakinleştirmek ya da olumlu yönde etkileyebilmek için kullanılan en güçlü sözsüz iletişim yollarından bir tanesidir. Tıpkı fiziksel görünüşte olduğu gibi dokunma davranışında da kültürler arası farklar ve zamanla değişen değerler mevcuttur. 4- Ses Özellikleri (Ses Ritmi, Düzeyi Ve Hızı):İletişim içerisinde bireylerin kullandıkları sesin özellikleri iletişimi olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilir. Hatta genelde iyi ve etkili bir iletişim için ne söylendiğinin değil nasıl söylendiğinin daha büyük önemi vardır. 5- Vücudun Konumu:Vücudun konumu kavramı, bireyin vücudunun başkalarının vücuduna göre konumunu ve bireylerin diğerleriyle aralarında bıraktıkları kişisel mesafeyi ifade etmektedir. Bireylerin iletişim halindeyken vücutlarını ve diğerleriyle aralarında bıraktıkları mesafeleri nasıl kullandıklarını inceleyen çalışma alanına proxemics denmektedir

19. Spor ortamında verimli iletişim için gerekli olan bütün davranışlarla ilgili olarak Anshel (1994) bir çalışma yapmış ve verimli iletişim için şu 10 altın kuralı sıralamıştır; Dürüst olun, Savunucu olmayın, iyi bir dinleyici olun ve diğerlerinin fikirlerine de önem verin (Yardımcı antrenör, sporcu ve diğ.), Tutarlı olun, Empatik olun, İğneleyici ve alaycı olmayın, Sadece davranışı eleştirin, kişisel eleştirilerden kaçının ve ödülü doğru yerde kullanın, Sözsüz iletişim yollarının farkında olun ve bunu kullanın, Spor becerilerini öğretin, Tüm takım üyeleri ile sürekli iletişim halinde olun, Karşı taraf mesaj gönderirken iletişime katılımcı olun ve aktif bir şekilde dinleyerek katılın.

20. TEŞEKKÜR EDERİM !