Gospodarka stymulowana innowacjami, wzrost gospodarczy a gotowość technologiczna

Gospodarka stymulowana innowacjami, wzrost gospodarczy a gotowość technologiczna Elżbieta Soszyńska Uniwersytet Warszawski Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego

Kapitał nauki a dynamika rozwoju gospodarczego - pytania i problemy badawcze • Czy można z dużym prawdopodobieństwem realizacji stwierdzić za Porter’em, iż świat przełomu XX i XXI wieku buduje gospodarkę sterowaną innowacjami? • -gospodarkę stymulowaną wiedzą?

Gospodarka stymulowana innowacjami - definicje • Gospodarka stymulowana wiedzą • Za Zienkowskim „Wiedza a wzrost gospodarczy”, s. 16: • Wiedza w szerokim znaczeniu to zbiór informacji, poglądów i wierzeń, którym przypisuje się wartości poznawcze bądź praktyczne. • Wiedza w wąskim znaczeniu to ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości wraz z umiejętnością ich wykorzystania. • To węższe pojęcie utożsamiane jest z wiedzą naukową.

Definicje operacyjne wiedzy • Za Zienkowskim s.16: • Najczęściej uznaje się za kapitał wiedzy nagromadzoną wiedzę naukową , a więc skumulowane wyniki badań naukowych (B+R)oraz poziom wiedzy społeczeństwa wyrażony przez osiągnięty poziom wykształcenia (kapitał wykształcenia).

Kapitał wiedzy – knowledge index • Według Instytutu Banku światowego: • Wiedza prezentuje różne aspekty (działalności w sektorze wiedzy) • Wiedza może być tworzona, przekazywana, stosowana, transmitowana (dyfuzja wiedzy)

Kapitał wiedzy - knowledge index • Składa się z trzech filarów, to jest: edukacji, innowacji oraz informacji i komunikacji. • Zmienne syntetyczne dla filaru innowacji oszacowane zostały na podstawie danych dotyczących: liczby badaczy z sektora badań i rozwoju, udziału w PKB obrotów produktami przetworzonymi, liczby publikacji naukowych i technicznych w przeliczeniu na milion mieszkańców.

Subindeksy gospodarki wiedzy wg Instytutu Banku Światowego • Syntetyczny indeks dla filaru edukacyjnego obliczono na bazie: stopy alfabetyzmu, wskaźników skolaryzacji na poziomie średnim i wyższym, zaś przy szacunkach zmiennej syntetycznej dla filaru informacji wykorzystano zmienne indywidualne typu: długość linii telefonicznych, liczba komputerów, dostępność do internetu w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców.

Innowacje • Przyjęte zostało konwencjonalne rozumienie innowacji według podręcznika OECD (1997), w którym wyróżnia się : • innowacje procesów, w wyniku których dany produkt może być wytwarzany za pomocą mniejszych nakładów; • Innowacje produktów, których rezultatem jest ulepszenie istniejących dóbr (usług); • Innowacje organizacyjne, w tym nowe formy zarządzania, których celem jest podwyższenie produktywności procesów wytwórczych

Innowacje • Mamy do czynienia z innowacjami w sensie ekonomicznym, gdy wynalazek w sensie idei, modelu na rzecz wytworzenia nowego produktu, procesu, zostanie po raz pierwszy wprowadzony na rynek.

Pytania badawcze i założenia • Czy faktycznie na przełomie XX i XXI wieku innowacje, jako podstawowy czynnik, stymulowały wzrost gospodarczy? • Wprowadzenie gospodarki w fazę wzrostu gospodarczego pobudzanego innowacjami jest możliwe jedynie przy spełnieniu szeregu warunków, w tym stworzenia odpowiedniej infrastruktury społecznej ( rozumianej jako instytucje - w sensie reguł gry ekonomiczno-politycznej oraz prowadzenia odpowiedniej polityki makroekonomicznej).

Modelowanie wzrostu gospodarczego a założenia teorii wzrostu endogenicznego • Wszystkie czynniki produkcji są efektem procesu akumulacji i wynikiem procesu inwestowania. • Pojawienie się istotnych efektów postępu techniczno-organizacyjnego wymaga spełnienia tak zwanych warunków wstępnych z zakresu polityki społeczno-gospodarczej, jak również zmian dotyczących mentalności społeczeństwa. • Czynniki produkcji są alokowane i wykorzystywane efektywnie pod warunkiem wcześniejszego zapewnienia stabilności prawa oraz stworzenia gwarancji respektowania praw własności.

Wpływ wiedzy, innowacji oraz wybranych elementów infrastruktury społecznej na kształtowanie się przeciętnej stopy wzrostu realnego PKB w l. 1990-2004

Zmienne • GE (government effectiveness) - indeks efektywności instytucji rządowych, za pomocą którego mierzona jest jakość usług publicznych, jakość pracy administracji państwowej oraz stopień jej niezależności od nacisków politycznych, jakość formułowanej polityki i stopień jej realizacji oraz wiarygodność rządu wobec podejmowanych zobowiązań;

Zmienne objaśniające • Y0 – realny PKB per capita w roku wyjściowym badania; • Inw – przeciętna stopa inwestycji; • Innov – innovation index • Gov- przeciętny udział wydatków rządowych w realnym PKB na głowę; • Open – przeciętny udział importu i eksportu w realnym PKB per capita; • Techn – wskaźnik gotowości technologicznej ArCo • Gottechinnov – zmienna interakcyjna między gotowością technologiczną a innowacjami

Gotowość technologiczna -główne komponenty • Infrastruktura technologiczna : penetracja internetu, telefonii, konsumpcja elektryczności; • Kapitał ludzki: stopa rekrutacji na kierunki studiów ścisłych i technicznych, przeciętna liczba lat nauki, stopa alfabetyzacji

Innowacje, infrastruktura społeczna, gotowość technologiczna a wzrost gospodarczy w latach 1988-2007 – panel

Wnioski • Świat buduje gospodarkę wiedzy, gospodarkę stymulowaną innowacjami, ale budują ją kraje, które spełniają odpowiednie warunki konieczne i dostateczne, które nie pokrywają się ściśle z założeniami Konsensusu Waszyngtońskiego; • Do warunków koniecznych umożliwiających wprowadzenie gospodarki w najwyższe stadium rozwoju gospodarczego należy w pierwszej kolejności zaliczyć, gotowość technologiczną tj. infrastrukturę technologiczną oraz kapitał ludzki, który ponadto musi spełniać odpowiednie warunki, czyli wysoką jakość, wykorzystanie….

Wnioski • Rozkład kapitału ludzkiego nie może charakteryzować się zbyt dużymi nierównościami. • Do warunków koniecznych zalicza się infrastrukturę społeczną, a mianowicie: wysoką jakość instytucji w sensie reguł gry ekonomicznej i polityki makroekonomicznej, stabilizacji (zmienna infl),

Wnioski • Ponad 50% zróżnicowania stóp wzrostu gospodarczego nie może być wyjaśnione poprzez akumulację kapitału fizycznego i zasobów ludzkich. • „Reszta Solow’a” ma większy udział w wyjaśnianiu zróżnicowania stóp wzrostu gospodarczego w porównaniu z klasycznymi czynnikami produkcji. • „Resztę” zgodnie z teorią neoklasyczną przypisano technologii, postępowi technicznemu, bez wyjaśniania, jak i dlaczego te procesy zachodzą, natomiast zgodnie z teorią wzrostu endogenicznego jest wynikiem inwestowania w B+R

Wnioski • W grupie krajów wysoko rozwiniętych jako główną zmienną objaśniającą wymienia się produktywność tworzenia dochodu. • W grupie krajów słabo rozwiniętych za główną determinantę większych sukcesów gospodarczych uważa się akumulację czynników produkcji, a zwłaszcza kapitału fizycznego.

Innowacyjność w Polsce w 2009 r. • Dziękuję bardzo serdecznie za uwagę

Gospodarka stymulowana innowacjami, wzrost gospodarczy a gotowość technologiczna