HEMATOLOJİDE TEMEL LABORATUVAR TANI YÖNTEMLERİ

1. HEMATOLOJİDETEMEL LABORATUVAR TANI YÖNTEMLERİ Dr. Mutlu Arat AÜTF Hematoloji BD arat@medicine.ankara.edu.tr

2. HASTAYA YAKLAŞIM • Anamnez • Fizik inceleme • Öz geçmiş • Soy geçmiş • Sistem Sorgusu • Pozitif Bulgular/Değerlendirme/Ön Tanı • Tetkik ve Tedavi Planı • Laboratuvar incelemeler • Tanıya yönelik invaziv girişimler HBD 0405

3. Tam kan sayımı Retikülosit sayımı Sedimentasyon EPO Temel Koagülasyon testleri Serum Demir Profili/Ferritin, FA, Vit B12, Homosistein Protein EF /Hb EF Immunelektroforez Trombosit Fonks. Testleri Hemolitik Anemi Anti Globulin Test (Coombs) Haptoglobin PNH testleri (AH, SL, HS) Osmotik Frajilite sHb Hasta başı testler: Kanama Zamanı (Ivy) Lacet testi Hasta başı işlemler: PY KİA KİB LABORATUVAR İNCELEMELER HBD 0405

4. Hücre Sayımları Kırmızı Küre Değerleri Uyarı Mesajları Beyaz Küre Değerleri HBD 0405

5. Hemoglobin Ölçümü • Hemoglobin potasyum ferrisiyanür “Drabkin Solüsyonu” ile siyanmethemoglobine dönüştürülmekte ve hemoglobin yoğunluğu, 540 nm.deki adsorbansın spektrofotometrik olarak ölçülmesi ile hesaplanır • Htk optik sistemle direkt olarak hesaplanabilirken, elektrik empedans yönteminde indirekt olarak KKS ve KK hacmi üzerinden hesaplanmaktadır. HBD 0405

6. SİYANIZASYON HEMOGLOBIN + HGB solüsyonu METHEMOGLOBIN CYANIDE HGB Fe++ Fe+++ Fe+++.CN Hemoglobin Ölçümü ADC Sinyal İşlemcisi BK Banyosu HGB Lambası Sonuç • Absorbans= log 10 ( VR / Vs ) • VR = Referans voltaj • Vs = Örnek voltaj HGB Dedektörü& PRE-AMP Örnek

7. HBD 0405

8. Analiz Yöntemleri (1) • Empedans yöntemi: Hücreler dar bir aralıktan geçerlerken doğru akımda meydana getirdikleri empedans (elektrik direnci) değişimi ile sayı ve büyüklükleri belirlenir. Voltaj değişiklikleri hücre büyüklüğü ile doğru orantılıdır. HBD 0405

9. Empedans Yöntemi Bir Kırmızı Kürenin İlerleyişi Kırmızı Küre Algılama Bölgesi Oscilloscope Oscilloscope

10. Trombositlerin Kırmızı Kürelerin Arasından Seçilmesi 20 fl 2 fl Ana Hat Trombositler Değişik Büyüklükte Kırmızı Küreler HBD 0405

11. Analiz Yöntemleri (2) • Optik sistem: Hücrelerin üzerine gelen lazer ışını değişik yönlere yansır. Dar açı ile meydana gelen yansımalar hücre büyüklüğü, geniş açı ile ortaya çıkanlar ise hücre yapısının (granularite ve çekirdek yapısı) belirlenmesinde kullanılırlar. HBD 0405

12. Optik Sistem HBD 0405

13. HBD 0405

14. Hücre Büyüklüğüne Göre Sinyal Oluşumu HBD 0405

15. Hücreleri Büyüklüklerine Göre Tanımlanma Eşikleri HBD 0405

16. Lökosit Formülü HBD 0405

17. HBD 0405

18. HBD 0405

19. Çalışma Basamakları • Kan örneğini özel antikoagülanlı tüpden aspire edilir • Bir kısmındaki kan lizise uğratılır Hgb ve BK analizi yapılır. • Kalan kısım ise hemolize uğratılmadan kırmızı küre ve trombosit analizi için kullanılır. HBD 0405

20. HBD 0405

21. Analiz Öncesi Dönem Kanın alınmasındaki hastanın fizyolojik durumundan alınan kan örneğinin laboratuvara ulaşıp OTKSC’de analiz edilinceye kadar geçen dönemi içine almaktadır. • Fizyolojik (yaş, yükseklik, gebelik, sigara) • Örnek alınması (bekleme süresi, antikoagülanların etkileri ve endojen interferans) • EDTA’ya bağlı psödotrombositopeni • Trombosit satellitizmi HBD 0405

22. EDTA’ya Bağlı Trombosit Kümelenmesi (Yalancı Trombositopeni) HBD 0405

23. Trombosit Satellitizmi(Yalancı Trombositopeni) HBD 0405

26. Soğuk Antikor Varlığı

27. Normal Histogram HBD 0405

28. Krmızı Küre Histogramı Ana KK populasyonu 256 kanallı yüksek rezolüsyonlu KK histogramı 24 ve 350 fl boyutlarındaki KK ler gösterilmektedir

29. Kırmızı Küre İndekslerinin Hesaplanması • OEHB (MCH): [Hgb (g/L) / KKS (10e12/L)]X10 • OEHY (MCHC): [Hgb (g/L) X100 ]/ Htk (%) • Htk: [OEH (MCV, fL) X KKS (10e12/L)]/10 HBD 0405

30. İndekslerin Alt ve Üst Sınırları HBD 0405

31. İndekslerin Yorumlanması • OEH (MCV) klinik ve tanısal yararı en fazla olan eritrosit indeksidir. • OEHB (MCH) genelde OEH (MCV) ile paralellik gösterir ve klinik yararı kısıtlıdır. • OEHY (MCHC) demir eksikliği anemisinde diğer mikrositer anemilere göre daha sık olarak düşük bulunmaktadır fakat bu değişiklik geç dönemlerde ortaya çıkar. • Artmış OEHY sıklıkla herediter siferositozda gözlenir. HBD 0405

32. Herediter Siferositoz HBD 0405

33. Kırmızı Küre Dağılım Genişliği I (RDW) • KKDG aslında KK hacim dağılımının varyasyon katsayısıdır (CV) • {[Standart Sapma]/ MCH (MCV)}x100 • Her cihazın farklı üst sınır değerleri olmasına rağmen % 14’ün üzerinde olması patolojik olarak kabul edilmektedir. • “Anisositoz” konusunda bilgi vermekte ve periferik yaymanın mikroskobik incelemesi dahi KK’lerin anormal alt gruplarının saptanmasında KKDG kadar bilgi verici olamamaktadır. HBD 0405

34. Kırmızı Küre Dağılım Genişliği II (RDW) • Bu parametrenin artışının, nütrisyonel eksikliklere bağlı gelişen anemilerde ve özellikle de demir eksikliği anemisinde ilk bulgu !! olduğuna dair yayınlar vardır. • Talasemi taşıyıcılığı ile demir eksikliği anemisi ayırıcı tanısında kullanılmaktadır HBD 0405

35. OEH ve KGDG Beraber Kullanılması Bessman JD, et al. Am J Clin Pathol 1983;80:322-326

36. Kemik İliği Renal Doku O2 Algılayıcı Retikülosit Olgun Kırmızı Küre Kırmızı Küre Üretimi EPO KK Üretim Döngüsü HBD 0405

37. Çekirdekli KK nRBC PolikromatofilikKK Retikülosit Retic Eritrosit, KK RBC Kırmızı Küre Olgunlaşması HBD 0405

38. OTKSC’lerinde metilen mavisi veya flöresan RNA bağlayıcı boyalarla retikülosit sayısının mutlak değeri saptanabilmektedir Manuel yöntemin yetersiz kaldığı düşük-normal retikülosit değerleri belirlenebilmektedir. “Mutlak retikülosit sayısı” (=%retikülosit x KKS) eldesi, düzeltilmiş retikülosit yüzdesi (= %Ret x Htk / 45) kavramına gereksinimi ortadan kaldırmaktadır. Retikülosit Sayımı (1) HBD 0405

39. Retikülosit Sayımı HBD 0405

40. Retikülosit Sayımı 1 RETTrombosit eşiği 2 RETKo-insidans eşiği 3 RETeşiği 4 Düşük/Orta RETeşiği 5 Orta/Yüksek RET eşiği A OlgunKK B Düşük absorbsiyon retik. C Orta absorbsiyon retik. D Yüksek absorbsiyon retik. E Trombositler F Ko-insidan olaylar HBD 0405

41. Retikülosit Sayımı (2) • Retikülosit <80x10e9/L rejeneratif olmayan anemi • Retikülosit >120x10e9/L rejeneratif anemi • 80x10e9/L < Retikülosit Sayısı <120x10e9/L= gri zon HBD 0405

42. Hastalık Retikülosit Sayımı ROİ Aplastik Anemi Düşük Düşük Aplastik Kriz Düşük Düşük/Normal Hipoplastik Anemi Düşük Düşük/Yüksek Kemik İliği Rejenerasyonu Düşük Düşük/Yüksek Kronik Hastalık Düşük/Normal Normal Demir Eksikliği Düşük/Normal Yüksek Talasemi Normal/Yüksek Normal/Yüksek Miyelodisplastik Sendromu ? Normal/Yüksek Folat/B12 eksikliği Düşük/Normal Yüksek Hemolitik Anemi Yüksek Yüksek Kan Kaybı (kanama) Normal/Yüksek Yüksek Retikülosit Sayımı (3)

43. Normokrom Normositer Anemi HBD 0405

44. Normokrom Normositer Anemi HBD 0405

45. Demir Eksikliği Anemisi HBD 0405

46. HBD 0405

47. Beta Talasemi Minör (Trait) HBD 0405

48. Orak Hücreli Anemi HBD 0405

49. 55 yaşında kadın hasta artan yorulma nedeniyle doktoruna başvuruyor. Pansitopeni belirlenip hastaneye sevk ediliyor.

50. Sonuç:Vit B12 eksikliği, megaloblastik anemi HBD 0405